Türk Edebiyatı’ndan yapılan ilk uyarlama diziler, İsmail Cem’in 1974’te TRT Genel Müdürlüğü yaptığı döneme denk gelmiştir. Cem, BBC’deki roman uyarlamalarından etkilenip Halit Refiğ, Metin Erksan, Ömer Lütfi Akad gibi Yeşilçam’ın ünlü yönetmenlerine roman uyarlamaları yaptırmıştır (Çelenk,2010:20).
1974 yılında ilk olarak Aziz Nesin’in ‘Yaşar Ne yaşar Ne Yaşamaz’ı TRT için uyarlanmıştır. Aynı yıl Sait Faik’in ‘Kumpanya’sı da bir televizyon filmi olarak ekranlarda görünmüştür. Daha sonra Halit Refiğ, Halid Ziya Uşaklıgil’in ‘Aşk-ı Memnu’ romanını 6 bölüm halinde uyarlamış (1975) ve dizi büyük beğeniyle karşılanmıştır (www.milliyet.com.2014).
TRT, Halit Refiğ’den sonra Ömer Lüfti Akad’a dizi çekmesi için teklif götürmüş Akad ise dizi için Ömer Seyfettin’in dört öyküsü ‘Topuz, Diyet, Ferman ve Pembe İncili Kaftan’ı seçmiştir. Akad bu öykülerden her bölümü 45 dakika olan dört TV filmi çekmiş, ancak ‘Diyet’ dışındaki öyküler devleti düşündürdüğü için eleştirmenlerce faşizan bulunarak eleştirilmiştir (Onaran,1990:76).
Lüfti Akad’dan sonra roman uyarlaması bir filmle, Necati Cumalı’nın ‘Susuz Yaz’ romanıyla 1964’te Berlin Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü’nü alan Metin Erksan da, TRT için ‘Beş Hikaye’ adıyla beş ayrı filmden oluşacak bir dizi hazırlamıştır. Erksan; Akad ve Refiğ’in aksine seçimini modern edebiyat metinlerinden yana yapmıştır. Sait Faik’in ‘Müthiş Bir Tren’ini, 1970’li yıllarda Sabahattin Ali’nin ‘Hanende Melek’ini, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Geçmiş Zaman Elbiseleri’ni, Samet Ağaoğlu’nun ‘Bir İntihar’ını ve Kenan Hulusi Koray’ın ‘Sazlık’ adlı öykülerini çekmiştir (www.milliyet.com.2014).
1976 yılında ise Abbas Sayar’ın ‘Yılkı Atı’ adlı romanı bir TV filmi olarak uyarlanmıştır. 1977 yılında, alafranga bir züppenin komik hikayesini anlatan ‘Şıpsevdi’ Ülkü Erakalın’ın yönetmenliğinde izleyici karşısına çıkmıştır. Milli sinema akımının öncüsü Yücel Çakmaklı ‘Bir Adam Yaratmak’ı 1977 yılında üç bölümlük bir dizi olarak ekranlara getirmiştir (Ünser,2004:19).
Tarihler 1978 yılını gösterdiğinde TRT on yılı geride bırakmış ve edebiyat eserlerini ekrana taşıma politikasını yılmadan sürdürmüştür. 1978’de yılında Kemal Tahir’in ‘Yorgun Savaşçı’sı, Faruk Erem’in ‘Bir Ceza Avukatı’nın Anıları’ ve TRT’deki ilk edebiyat uyarlaması dizinin yönetmeni olan Çetin Öner’in yazdığı ‘Gülibik’ ekranlara uyarlanmıştır. Ancak bu uyarlamaların tümü de 1978 yılından çok sonra gösterilmiştir. Nedeni ise 12 Eylül darbesidir. Halit Refiğ’in ‘Yorgun Savaşçı’sı, sekiz bölümlük büyük bir yapımdır ve çekimleri 1982’de tamamlanmış, ancak yayımlanmamıştır. Çünkü 12 Eylül darbesinden sonra askerler TRT yönetimine el koymuş, Kemal Tahir ‘vatan haini, Atatürk düşmanı bir yazar’ olarak görülmüş ve dizi yakılmıştır. Ancak Halit Refiğ, 1992 yılında ‘Yorgun Savaşçı’yı bu defada HBB kanalı için çekmiştir. Aynı yıllarda “Yorgun Savaşçı” TRT’nin raflarından çıkmış ve HBB televizyonuyla aynı saatte ekranlara gelmiştir. TRT o dönemde dizinin kopyaları yakılırken, bir video kaydını suç belgesi olarak saklamış ve 1993 yılında bu saklanan kaydı göstermiştir (www.milliyet.com.2014).
Yayın tarihi geciken bir başka dizi ise Ömer Lütfi Akad, Serpil Akıllıoğlu, Çetin Öner ve Ziya Öztan tarafından senaryolaştırılan Faruk Erem’in ‘Bir Ceza Avukatı’nın Anıları’ adlı kitabının uyarlamasıdır. Dizi çekildikten on yıl sonra, yani 1989 yılında ekrana gelmiştir (Ünser,2004:19).
TRT, 1974’ten 1979’a kadar edebiyatın çeşitli dönemlerinin ve farklı ideolojik görüşlere sahip yazarların eserlerini ekrana taşmıştır. 1979 yılı ise edebiyat uyarlaması diziler açısından verimli bir yıl olmuştur. Yakup Kadri’nin ‘Kiralık Konak’ı, Aziz Nesin’in, ‘Seyahatname’si aynı yıl televizyona uyarlanmıştır. Dizinin yönetmeni ise daha önce pek çok edebiyat eserini filme çeken Atıf Yılmaz olmuştur. Tarık Buğra’nın ‘İbiş’in Rüyası’ adlı eseri de yine 1979’da dizi olarak uyarlanmış ve senaryoyu da Tarık Buğra’nın kendisi yazmıştır (www.milliyet.com.2014).
Türkiye’de 80’li yıllar deyince ilk akla gelen, şüphesiz, Türkiye’nin siyasi, edebi, ekonomik tarihinin bu yıllarda yeni bir dönemece girmesidir. Nitekim, televizyon tarihi için de öyle olmuştur. ‘80’li yıllarla birlikte artık siyah-beyaz televizyonun yerini renkli televizyon almış, bir taraftan ‘Dallas’, ‘Heidi’, ‘Taş Devri’, ‘Şeker Kız Candy’ gibi yabancı diziler bütün renkleriyle seyirci karşısına çıkarken, bir taraftan da edebiyat uyarlaması diziler yapılmaya devam edilmiştir. Yücel Çakmaklı 1980 yılında ilk önce, Tarık Dursun K.’nın ‘Denizin Kanı’ adlı romanını televizyona uyarlamış. Bir yıl sonra da Tarık Dursun K.’nın bir başka romanı, ‘Alçaktan Uçan Güvercin’i ekrana taşımıştır.
TRT’nin edebiyat uyarlamaları ‘80’li yılların ortalarına kadar hız kesmeden devam etmiştir. Attila İlhan’ın senaryosunu yazdığı ‘Sekiz Sütuna Manşet’ adlı dizi 1982 yılında TRT ekranlarında gösterilmiş, bir TV efsanesi haline gelen ‘Kartallar Yüksek Uçar’, ‘Yarın Artık Bugündür’ ve ‘Teleflaş’ da yine büyük ustanın kaleminden çıkmıştır. Reşat Nuri Güntekin’in ‘Eski Hastalık’ romanı ve ‘Yusuf ile Züleyha’ 1983’te, Mithat Cemal Kuntay’ın aynı adlı eserinden uyarlanan ‘Üç İstanbul’ ve Tarık Buğra’nın ‘Küçük Ağa’ adlı romanı 1984’te uyarlanmıştır. Refik Halit Karay’ın ‘Bugünün Saraylısı’, Halid Ziya Uşaklıgil’in ‘Kırık Hayatları’ ve Reşat Nuri Güntekin’in ‘Acımak’, ‘Çalıkuşu’, ‘Yaprak Dökümü’ romanları aynı yıllarda televizyona uyarlanmış, özellikle ‘Çalıkuşu’ dizisi gördüğü ilgiyle TV tarihine geçen yapımlardan biri olmuştur (www.trt.net.com.2014).
TRT, çok kanallı döneme geçişin yaşandığı dönemlerde de edebiyat uyarlamaları geleneğini bırakmamıştır. 1989 yılında Mahmut Şevket Esendal’ın ‘Ayaşlı ve Kiracıları’, Orhan Kemal’in ‘El Kızı’, Kerime Nadir’in ‘Samanyolu’ romanı aynı yıl TRT tarafından televizyona uyarlanmış, 1990’da ise ‘Hanımın Çiftliği’ altı bölüm halinde seyirci karşına çıkmıştır. Peyami Safa’nın ‘Fatih-Harbiye’ adlı romanı 1991’de Kemalettin Tuğcu’nun ‘Üvey Baba’sı ise 1998 yılında diziye dönüşmüş ve dizi 2004 yılına kadar devam etmiştir. Ayrıca Tuğcu’nun ‘Küçük Besleme’ adlı eseri de 1999’da televizyona uyarlanmıştır (www.milliyet.com.2014).
TRT, 2003 yılında Sait Faik öykülerinden çektiği, senaryosunu Ayfer Tunç’un yazdığı ‘Havada Bulut’la ve Orhan Kemal’in romanından uyarlanan ‘Esir Şehrin İnsanları’yla bu geleneği yeniden canlandırmaya çalışmıştır. TRT Ahmet Ümit’in ‘Şeytan Ayrıntıda Gizlidir’ romanından önce ‘Karanlıkta Koşanlar’ı uyarlamış, daha sonra kitaptaki diğer öyküler Cevdet Mercan’ın yönettiği ‘Şeytan Ayrıntıda Gizlidir’ (2004) ve Veli Çelik’in yönettiği ‘Komiser Nevzat Kanun Namına’ (2007) adlı dizilere de konu olmuştur. 2011 yılında ise Muazzez Tahsin Berkand’ın ‘Küçük Hanımefendi’ adlı romanını uyarlamıştır.