CK AKDENİZ Açısından Hakim Durum Değerlendirmesi 1. Pazar Payları

(389) Elektrik perakende satışı pazarlarında pazar payları hesaplanırken ilgili ürün pazarlarında sayaç ve tüketim değerlerine göre de farklı hesaplamalar yapılmıştır. Buna ek olarak aşağıdaki grafiklerde de görüldüğü üzere, serbest tüketici ve ikili anlaşma bazında iki ayrı veri seti hazırlanmıştır. Bu durumun sebebi EPDK tarafından belirlenen serbest tüketici limitini geçmesine rağmen düzenlenen tarifeler üzerinden elektrik tedarik etmeye devam eden tüketicilerin varlığıdır. CK AKDENİZ’in serbest tüketici segmentindeki pazar gücünün tespitinde; bu tüketici grubunun da dikkate alınması gerekmektedir. Zira söz konusu tüketici grubu, esasen serbest tüketici statüsüne sahip olmakla birlikte, bu hakkını etkin bir şekilde kullanmamaktadır. Diğer bir deyişle, söz konusu tüketiciler serbest tüketici pazarında yer almakta, her an bu hakkını kullanma imkânını elinde bulundurmakta ancak elektrik enerjisi temin yöntemini mevcut konumunu koruyarak sürdürmektedir.

(390) Yukarıda yer verilen elektrik enerjisi hizmetinin sunumunun da içinde olduğu şebeke endüstrileri üzerinden abonelik hizmetlerinin sunulduğu pazarlar açısından geçerli olan, tüketicilerin karar alma süreçlerindeki aksaklıkların varlığı hesaba katıldığında, tüketici davranışlarının sınıflandırılması ve değerlendirilmesi ayrı bir önem arz etmektedir. Zira elektrik enerjisi hizmetinin temini bakımından serbest tüketici hakkına sahip olup bu hakkı kullanmayan bir tüketici nazarında mevcut konumunun korunmasının, salt düzenlenen tarifeden hizmet alımının devam ettirilmesinin tercih edilmesinden ziyade aslında süregelen tüketim alışkanlığının değiştirilmemesine yönelik bir tercihi, diğer bir ifadeyle, mevcut tedarikçinin değiştirilmemesine ilişkin bir tercihi yansıttığı ifade edilmelidir.

Nitekim, Komisyon ENI/EDP/GDP ve E.ON/MOL kararlarında da aynı yaklaşımı benimsemiş ve bu iki tüketici grubu arasında bir ayrıma gitmemiştir. Birbirinden ayrı olduğu iddia edilebilecek bu iki tüketici grubunu esasen birbirinden ayıran unsurun büyük oranda tüketicilerin karar alma süreçlerindeki aksaklıklar olduğu söylenebilir. Tedarikçi değiştirme bakımından gerek bilgiye erişim gerek karar alma gerekse harekete geçme aşamalarında ortaya çıkan aksaklıklar nedeniyle mevcut yerleşik tedarikçide kalmayı dolaylı olarak seçmiş tüketiciler ile bilişsel kısıtlara tabi olmadan mevcut tedarikçisini yerleşik tedarikçi olarak seçen tüketicilerin günün sonunda aynı tedarikçi ile çalışmayı seçtikleri, her iki tüketici grubunun da diğer tedarikçilerden hizmet temin etmeyi tercih etmedikleri anlaşılmaktadır. Öte yandan serbest tüketici olarak ulusal tarifeden daha düşük bir fiyattan elektrik enerjisi temin etmek yerine, daha yüksek bir fiyat düzeyine denk gelen ulusal tarifeden aynı hizmeti temin etmeyi tercih etmiş yahut ihmal/dikkatsizlik ve statüko eğilimi nedeniyle varsayılan tedarikçi ile çalışmayı sürdüren tüketiciler bakımından tercih edilen asıl unsurun ulusal tarife olmadığı, yerleşik tedarikçinin kendisi olduğu da hatırda tutulmalıdır. Bu çerçevede, GTŞ’nin ilgili pazardaki pazar payları hesaplanırken her iki tüketici grubunun da dikkate alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Diğer yandan aylık olarak hesaplanan pazar paylarına ek olarak, kümülatif bir veri niteliğinde olması nedeniyle her dönemin son ayı için sayaç bazında hesaplanan CK AKDENİZ ile rakiplerinin payları da aşağıda yer almaktadır.

Grafik 43: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Mesken Serbest Tüketicilerin Sayaç Bazındaki Dağılımı¹¹⁶

(…..TİCARİ SIR…..)

Grafik 44: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Mesken İkili Anlaşmaların Sayaç Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Grafik 45: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Mesken Serbest Tüketicilerin Tüketim Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Grafik 46: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Mesken İkili Anlaşmaların Tüketim Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(391) Yukarıda görüldüğü üzere, teşebbüsün mesken pazarında sayaç bazlı payı (…..) seviyesinin altına düşmemektedir. Zaman içinde serbest tüketici hakkı kazanan fakat bu haktan faydalanmayan kullanıcıların sayısının artmasıyla bu kullanıcıların teşebbüsün portföyünde önemli bir yer kazandığı gözlemlenmektedir. 2014 Kasım ayına kadar CK AKDENİZ pazar payının yaklaşık (…..) tekabül eden kısmını oluşturan bu kullanıcıların oranı 2015 Ocak ayında neredeyse (…..) seviyesine çıkmış ve ilerleyen dönemlerde dalgalı bir seyir izlese de ortalama (…..) seviyelerinde gerçekleşmiştir. Tüketim bazlı pazar paylarının da Mayıs 2014 haricinde sayaç bazlı paylara benzer bir şekilde seyrettiği ve CK AKDENİZ’in pazar payının ortalama (…..) seviyelerinde bulunduğu görülmektedir.

Grafik 47: 2017 Mayıs Sayaç Bazlı Pazar Payı

(…..TİCARİ SIR…..)

(392) Yukarıda ise Mayıs 2017 tarihi itibarıyla CK AKDENİZ’in mesken pazarında sayaç bazında sahip olduğu paya yer verilmektedir. Buna göre teşebbüsün pazar payı (…..) olup

116 (…..)

diğer tüm teşebbüslerin toplam pazar payı (…..) oranını bile bulmamaktadır. Aşağıda ise ticarethane pazarına ilişkin pazar payı verilerine yer verilmektedir.

Grafik 48: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Ticarethane Serbest Tüketici Sayaç Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(393) CK AKDENİZ’in ticarethane pazarında sayaç bazlı pazar payı, serbest tüketici hakkını kullanmayanlar da dahil edildiğinde, yukarıda görüldüğü üzere, (…..) aralığında seyretmektedir. Zaman içinde değişmekle birlikte, bu oranın ortalama (…..)’lik kısmının ise serbest tüketici hakkını kullanmayan tüketicilerden teşekkül ettiği görülmektedir.

Grafik 49: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Ticarethane İkili Anlaşmaların Sayaç Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(394) Serbest tüketici hakkını kullanmayan kullanıcılar dahil edilmeyip sadece ikili anlaşmaların incelendiği durumda ise teşebbüsün pazar payının (…..) aralığında seyrettiği yukarıda grafikte görülmektedir.

Grafik 50: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Ticarethane Serbest Tüketici Tüketim Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Grafik 51: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesindeki Ticarethane İkili Anlaşmaların Tüketim Bazındaki Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(395) Ticarethane pazarında tüketim bazlı pazar paylarına bakıldığında ise sayaç bazlı paylar ile kıyaslandığında teşebbüsün payının ortalama (…..) seviyelerinde gerçekleştiği görülmektedir. Bu iki gösterge arasındaki farkın sebebinin, BTŞ’lerin özellikle tüketimi yüksek kullanıcıları hedeflemesi olduğu söylenebilir. Böylece söz konusu tedarikçiler, portföylerine görece daha az sayıda sayaç katmakla birlikte, daha yüksek bir satış düzeyine ulaşabilmektedirler. İlgili pazara ikili anlaşmalar çerçevesinden bakıldığında ise pazar payı oranlarında, serbest tüketici hakkını kullanmayan tüketicilerin dahil edildiği durum ile karşılaştırıldığında fazla bir farklılaşma olmadığı görülmektedir. Bunun sebebi ise ticarethane pazarındaki müşterilerin görece daha yüksek bilinç seviyesine ve farkındalığa sahip olmasıdır. Şöyle ki mesken kullanıcılarının aksine elektriği doğrudan veya dolaylı bir girdi olarak kullanan ticarethane kullanıcılarının fiyat duyarlılığı da doğal olarak yüksek olacaktır. Bu ise serbest tüketici hakkı kullanım oranını artıracaktır.

Grafik 52: 2017 Mayıs Ticarethane Sayaç Bazlı Pazar Payı¹¹⁷

(…..TİCARİ SIR…..)

(396) 2017 Mayıs itibarıyla sayaç bazlı pazar paylarına bakıldığında ise CK AKDENİZ’in (…..) payla baskın şekilde pazar lideri olduğu görülmektedir. Aynı dönem için söz konusu teşebbüsü (…..) pazar payı ile TTES Elektrik Tedarik Satış A.Ş. (TTES), (…..) pay ile 2M ve (…..) ile DOĞUŞ ENERJİ’nin takip ettiği görülmektedir.

(397) Tüketim bazlı paylarda ise CK AKDENİZ’in payı (…..) olarak ortaya çıkmakta, onu (…..) pay ile EREN ENERJİ, (…..) ile AKSA, yine (…..) ile 2M ve (…..) ile İÇDAŞ takip etmektedir. Son olarak, aşağıda sanayi pazarına dair paylara yer verilmektedir.

Grafik 53: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Sanayi Serbest Tüketicilerinin Sayaç Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(398) Sanayi pazarında serbest tüketici hakkını kullanmayanların da dahil edildiği durumda sayaç bazında CK AKDENİZ’in payının (…..)seviyelerinde olduğu görülmektedir. Zaman içinde serbest tüketici hakkını kullanmayan sanayi müşterilerinin oranı düşmüş ve 2016 yılı Mayıs ayını izleyen dönemde (…..)seviyelerinde seyretmiştir.

Grafik 54: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Sanayi İkili Anlaşmalarının Sayaç Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(399) İkili anlaşmalar bazında bakıldığında da teşebbüsün payının sayaç bazlı pazar paylarına benzer bir seviyede gerçekleştiği görülmektedir. CK AKDENİZ’in 2015 Mayıs ayında (…..) oranındaki payı, takip eden ayda hızlı bir artış göstererek (…..) seviyesine çıkmış ve izleyen dönemde ufak dalgalanmalar haricinde değişmemiştir.

Grafik 55: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Sanayi Serbest Tüketicilerinin Tüketim Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Kaynak: AKDENİZ EDAŞ

117 (…..)

(400) Tüketim bazında bakıldığında ise teşebbüsün pazar payının 2015 yılında (…..)’e kadar ulaştığı, daha sonraki dönemde ise (…..) aralığında seyrettiği görülmektedir.

Grafik 56: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Sanayi İkili Anlaşmalarının Tüketim Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

(401) İkili anlaşmalar baz alınarak hazırlanan veri seti üzerinden teşebbüsün pazar payına bakıldığında ise, pazar payının öncesinde dalgalı bir seyir izlemekle birlikte son iki yılda (…..) gibi yüksek bir seviyede gerçekleştiği görülmektedir.

Grafik 57: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Toplam Serbest Tüketicilerin Sayaç Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Kaynak: AKDENİZ EDAŞ

(402) CK AKDENİZ’in Akdeniz elektrik dağıtım bölgesinde sahip olduğu portföy büyüklüğü ve gücünü ortaya koymak bakımından, yukarıda yer verilen pazarlar bir bütün olarak ele alındığında ise toplam sayaç bazında aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere, teşebbüsün pazar payı 2014’ten bu yana (…..) altına düşmemekte ve özellikle 2017 yılının başından itibaren Mayıs ayına kadar (…..) seviyelerinde gerçekleşmektedir.

Grafik 58: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Toplam İkili Anlaşmaların Sayaç Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Kaynak: AKDENİZ EDAŞ

(403) Yine tüm pazarların toplamına bu kez de sayaç bazında sadece ikili anlaşmalar açısından bakıldığında ise teşebbüsün payının oldukça yüksek olduğu, Ocak-Mayıs 2015 dönemi hariç (…..) altına düşmediği görülmektedir.

Grafik 59: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Toplam Serbest Tüketicilerin Tüketim Bazında Dağılımı

(…..TİCARİ SIR…..)

Kaynak: AKDENİZ EDAŞ

(404) Tüm pazarlardaki toplam tüketim rakamlarına bakıldığında ise CK AKDENİZ’in payının Mayıs-Temmuz 2014 dönemindeki (…..) civarındaki en düşük seviyesi haricinde genellikle (…..) aralığında seyrettiği görülmektedir.

Grafik 60: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde Toplam İkili Anlaşmaların Tüketim Bazında Dağılımı (Baz İstasyonu Hariç)

(…..TİCARİ SIR…..)

Kaynak: AKDENİZ EDAŞ

(405) Son olarak ikili anlaşmalar ve tüketim verilerinin bir arada değerlendirildiği durumda, CK AKDENİZ’in payının 2015 öncesinde dalgalanmakla birlikte (…..) aralığında seyrettiği görülmektedir. Aynı dönemde ise rakip tedarik şirketlerinin tek tek göreli pazar payları itibarıyla rekabetçi bir baskı oluşturmasının söz konusu dahi olmadığı anlaşılmaktadır.

(406) Yukarıda yer verilen tüm pazar payı oranlarından yola çıkarak CK AKDENİZ’in belirlenen her bir ilgili ürün pazarında ciddi derecede yüksek paya ve dolayısıyla önemli bir güce sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, ilgili pazarlarda rakiplerin hem sayaç hem tüketim bazında paylarının yerleşik teşebbüs ile kıyaslandığında marjinal kaldığı, zaman içinde pazarın büyümesine rağmen CK AKDENİZ üzerinde rekabetçi baskı yaratacak seviyelere ulaşmaktan uzak olduğu görülmektedir.

I.6.1.2.2. Pazara Giriş Engelleri

(407) Hâkim durum analizinin pazar payı ile birlikte önemli bir parçası da pazara giriş engellerinin varlığıdır. Fiktif bir pazarda yerleşik teşebbüsün payı %100 seviyesinde olsa bile pazara girişler önünde herhangi bir engel yok ise bu teşebbüs pazardaki ekonomik parametreleri bağımsızca belirleyemeyecek, olası bir fiyat artışı sonucu pazara giriş yapan teşebbüsler, yerleşik teşebbüs üzerinde rekabetçi bir baskı oluşturarak pazarı dengeye getirebileceklerdir.

(408) Pazarı giriş engelleri denildiğinde ilk akla gelen husus hukuki engellerdir. Eğer pazara giriş herhangi bir lisans veya ruhsatlamaya tabi ise bu durumda hukuki giriş engellerinden bahsedilebilecektir. Yukarıda sektörel mevzuat kısmında da değinildiği üzere, elektrik perakende satış pazarına giriş önünde de bir takım hukuki engeller bulunmakta, pazarda faaliyet göstermek isteyen teşebbüsler EPDK’ya yaptıkları lisans başvurularının olumlu sonuçlanması halinde pazara girebilmektedirler. Hali hazırda lisans sahibi olan 221 firma bulunmasına rağmen aktif olarak pazarda faaliyet gösteren firma sayısı bu rakamın oldukça altındadır.

(409) Pazar lideri veya yerleşik sağlayıcı niteliğindeki teşebbüsler faaliyet gösterdikleri sektörün yapısal özelliklerinden kaynaklanan birtakım avantajlara sahip olabilmektedirler. Mutlak ve stratejik avantajlar olarak ikiye ayırabileceğimiz ve rakiplerin yerleşik teşebbüs üzerinde yaratacağı rekabetçi baskıyı azaltan bu avantajlar, aynı zamanda pazara giriş engeli olarak da değerlendirilmektedir. Mutlak giriş engelleri olarak adlandırılan avantajlar piyasada yerleşik firmanın üretim için önem arz eden bazı girdilerin ve/veya dağıtım ağlarının kontrolünü münhasıran uhdesinde bulundurması ya da bu girdilere potansiyel teşebbüslerden daha elverişli koşullarda erişmesinden kaynaklanmaktadır. Stratejik avantajlar ise yerleşik teşebbüs ile potansiyel teşebbüs arasındaki piyasaya giriş zamanının farklılığından (erken veya geç) kaynaklanır. Yerleşik teşebbüsün önceden kapasite yatırımları yapması, bu tür avantajların klasik örneği olup literatürde ilk giren avantajı olarak adlandırılmaktadır.

(410) Yukarıda verilen bilgiler ışığında, CK AKDENİZ’in pazardaki konumu ile ilgili olarak birbirleriyle ilintili iki önemli husus ön plana çıkmaktadır. AKDENİZ EDAŞ ve CK AKDENİZ daha önceden kamu uhdesinde bulunan elektrik dağıtım şirketinin özelleştirilmesi ve hukuken ayrıştırılması sonucu faaliyete başlamışlardır. Dolayısıyla, aynı ekonomik bütünlük içinde yer alan bu iki şirket, rakiplerinin aksine ilgili coğrafi pazarda dikey bütünleşik bir yapının parçası olarak var olmaktadır. Bu ise doğal olarak CK AKDENİZ’e perakende satış faaliyetleri konusunda mutlak bir avantaj olarak yansımaktadır.

(411) Bununla bağlantılı olarak ayrıca, CK AKDENİZ, serbestleşme sürecine bütün kullanıcı portföyünü bünyesinde barındırarak başlamış olup oldukça önemli bir stratejik avantaja sahiptir. Teşebbüsün serbestleşme sürecinin en başından itibaren sahip olduğu tüketici bilgisi portföyü, kendisine, satış yapabileceği serbest tüketici hakkına sahip ya da yakın zamanda bu hakkı kazanacak tüketicilerin tüketim alışkanlıkları ve karakterleri hakkında tek tek ayrıntılı bilgi sunarak söz konusu tüketicilere tüketimlerine uygun en isabetli ve kendisi için de en karlı teklifleri hazırlamasına olanak tanımaktadır. Ayrıca söz konusu portföy, CK AKDENİZ’e satış elemanlarını doğru adres ve kişilere yönlendirme noktasında avantaj sağlamaktadır. Bunun yanında bahse konu portföy, henüz serbest tüketici limitini aşmamış olmakla birlikte, yakın zamanda öngörülen yeni limitle birlikte aşması beklenen tüketici gruplarına yönelik olarak da CK AKDENİZ’e ön hazırlık yapma fırsatı sunmaktadır.

Buna mukabil söz konusu veritabanı halihazırda sadece CK AKDENİZ’in erişimine açık olup diğer tedarikçilerin böylesine stratejik bir veri setine erişmesi mümkün değildir. Bu anlamda CK AKDENİZ’in diğer tedarikçilerin sahip olmadığı ve bir oyuncunun pazarda kayda değer ölçüde varlık göstermesi için elzem olan serbest tüketici/potansiyel serbest tüketici veritabanına sahip olduğu ve bu avantajın CK AKDENİZ’in ilgili pazarlarda sahip olduğu esaslı pazar gücünü pekiştiren bir etkiye sahip olduğu değerlendirilmektedir.

(412) Ürün veya hizmet farklılaştırmasının bulunmadığı, olabildiğince homojen bir ürün veya hizmetin konu edildiği elektriğin perakende satışı pazarlarında, yerleşik teşebbüsün sahip olduğu bilinirlik özelikle farkındalığı görece az olan mesken ve küçük ticarethane tüketicileri nezdinde önemli bir marka bağımlılığı yaratabilmektedir. Bu da pazara sonradan giren teşebbüslerin rekabet güçlerini azaltırken yerleşik teşebbüsün pazar gücünü artırmaktadır. Daha önce de değinildiği üzere, tüketicilerin CK AKDENİZ hakkındaki algıları, teşebbüsün rakiplerinden ayrışmasını sağlarken, özellikle farkındalığı görece düşük tüketicilerin tedarikçi değiştirme davranışlarını da olumsuz etkilemektedir.

Bunun yanı sıra, CK AKDENİZ kamu teşebbüsü kurumsal yapısını hemen her ilçede bulunan müşteri hizmetleri merkezleri ile birlikte devralarak sürdürmekte, bu ise kendisine yine tüketici gözünde farklı bir noktada konumlanabilme imkânı sağlamaktadır. Zira kısa bir süre öncesine kadar, çok uzun yıllar boyunca her bir tüketici için elektrik enerjisi hizmetinin temini kamu tekel niteliğini haiz ve dikey bütünleşik CK AKDENİZ ve AKDENİZ EDAŞ bütünlüğü tarafından yerine getirilmiştir. Gerek sektörel bilgi gerekse talep taraflı piyasa aksaklıklarına değinilen bölümlerde yer verildiği üzere, elektrik enerjisi hizmetinin teminine ilişkin tedarikçi değişikliği refleksi gelişmemiş, varsayılan tedarikçi kavramının oldukça baskın niteliğini koruduğu ilgili pazarlarda, CK AKDENİZ’in sahip olduğu ticari itibar, marka değeri ve sürdürülen dikey bütünleşik yapı CK AKDENİZ’e eşi olmayan bir ticari avantaj ve diğer tedarikçiler aleyhine geçiş engellerini destekleyici nitelikte koruma sağlamaktadır.

(413) Bunun yanında, CK AKDENİZ’in yerleşik operatör olması kaynaklı, Akdeniz elektrik dağıtım bölgesinde sahip olduğu müşteri hizmetleri noktalarının yaygınlığı, pazarlama ve satış ağının büyüklüğü ve erişim ölçeği ile çağrı merkezi, ödeme noktası gibi tamamlayıcı ve ek hizmetlerin sunumunun yaygınlığı ve bu hizmetlere erişim imkanının üstünlüğü, CK AKDENİZ’in ilgili pazarlarda hakim durumuna ciddi derecede katkı sağlayan unsurlar olarak görülmektedir.

(414) CK AKDENİZ’in sahip olduğu bu mutlak ve stratejik üstünlüklerin piyasaya sonradan giren teşebbüsler açısından ciddi giriş engelleri oluşturduğu değerlendirilmektedir. Şöyle ki, piyasaya nüfuz etmeye çalışan teşebbüsler, yerleşik teşebbüs olan ve halihazırda tüketicileri portföyünde bulunduran CK AKDENİZ’in aksine daha çok çaba göstermek zorunda kalmaktadırlar. Buna ek olarak kullanıcıların tedarikçi değiştirme hususunda sahip oldukları atalet, yerleşik şirkete kıyasla daha çok tutunma yatırımı yapan teşebbüslerin, bu yatırımın karşılığını beklenenden daha az verimle almaları sonucunu doğurmakta, paylarını artırmalarını zorlaştırmaktadır. Nitekim, yukarıda özellikle mesken kullanıcıları pazarında görüldüğü üzere, sayıları onlarla ifade edilen rakip şirketlerin son üç yıl içinde pazardan alabildikleri pay kayda değer bir seviyeye ulaşamamıştır.

I.6.1.2.3. Alıcı Gücü

(415) Hakim durum analizinde, piyasada yerleşik teşebbüsün pazar gücünü değerlendirmeye yarayan diğer bir önemli gösterge ise alıcı gücüdür. Teorik olarak, pazara giriş engellerinin bulunduğu bir durumda eğer alıcılar önemli bir alım gücüne sahip ise yerleşik teşebbüs yüksek pazar payına sahip olsa bile, başta fiyat olmak üzere ekonomik parametreleri belirleyemeyebilecek, alıcıların yarattığı rekabetçi baskı teşebbüsün pazar gücünü dengeleyebilecektir.

(416) Alıcı gücünün belirlenmesinde piyasanın alıcı tarafındaki ekonomik birimlerin alım yaptıkları miktar ve bu miktarın yerleşik teşebbüsün satışları içindeki yeri önemlidir. Bu bağlamda ilgili pazarlar özelinde CK AKDENİZ’den elektrik tedarik eden tüketiciler incelendiğinde, nihai tüketicilerden oluşan mesken kullanıcıları pazarı oldukça atomize görülmektedir. Piyasanın bu yapısı ticarethane ve sanayi pazarlarında görece değişse de yine de CK AKDENİZ üzerinde rekabetçi baskı yaratacak büyüklükte bir alıcının veya alım gücünün mevcut bulunduğunu söylemek mümkün görünmemektedir.

Tablo 1: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde CK AKDENİZ’in Ticarethane Grubu Tüketicilerinin Toplam Ticarethane Tüketim Miktarı İçindeki Payı

Tüketici Toplam Tüketim İçindeki Pay (%)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

Tablo 2: Akdeniz Elektrik Dağıtım Bölgesinde CK AKDENİZ’in Sanayi Grubu Tüketicilerin Toplam Sanayi Tüketim Miktarı İçindeki Payı

Tüketici Toplam Tüketim İçindeki Pay (%)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(…..) (…..)

(417) Yukarıda yer verilen analiz ve değerlendirmeler neticesinde, CK AKDENİZ’in yukarıda ilgili coğrafi pazar olarak tanımlanan Akdeniz elektrik dağıtım bölgesinde, “dağıtım seviyesinden sisteme bağlı olan sanayi müşterilerine yapılan elektrik perakende satış”,

“ticarethane müşterilerine yapılan elektrik perakende satış” ve “mesken müşterilerine yapılan elektrik perakende satış” ilgili pazarlarında hâkim durumda olduğu sonucuna varılmıştır.

(418) İşbu dosya kapsamında CK AKDENİZ’in ilgili pazarlardaki konumunu değerlendirirken değinilmesi gereken diğer bir husus, serbest olmayan tüketicilerin oluşturduğu pazardaki durumudur. Lisans Yönetmeliği’nin 34. maddesi ikinci bendi (a) fıkrası kapsamında ilgili dağıtım bölgesinde serbest olmayan tüketicilere satış yapma hakkına münhasıran GTŞ sahiptir. Bu düzenleme çerçevesinde dağıtım bölgesi içerisinde bahse konu bu tüketicilere perakende elektrik satışı yalnızca CK AKDENİZ tarafından yapılmakta olup, şirket pazarda %100 pay ile tekel konumundadır. Dolayısıyla, CK AKDENİZ serbest olmayan tüketici pazarında hakim durumda bulunmaktadır. Aşağıda CK AKDENİZ’in bu portföyünde bulunan sayaç dolayısıyla tüketici sayılarına ve tüketim miktarlarına aylık bazda yer verilmektedir.

Grafik 61: CK AKDENİZ Portföyünde Yer Alan Serbest Olmayan Tüketicilerin Sayaç Sayısı

(…..TİCARİ SIR…..)

Grafik 62: CK AKDENİZ Portföyünde Yer alan Serbest Olmayan Tüketicilerin Tüketim Miktarı (mWh)

(…..TİCARİ SIR…..)

I.6.2. 4054 sayılı Kanun’un 6. Maddesi Kapsamında Kötüye Kullanma Değerlendirmesi