AKDENİZ EDAŞ Bünyesindeki Rekabete Duyarlı Bilgilerin CK AKDENİZ’in Erişimine Açılması ve AKDENİZ EDAŞ’ın CK AKDENİZ’e Rekabeti Kısıtlayıcı Nitelikte

Avantaj Sağlaması Çerçevesinde Gerçekleştirilen Rekabeti Sınırlayıcı Davranışlar I.6.3.1.1. AKDENİZ EDAŞ Bünyesindeki Rekabete Duyarlı Bilgilerin CK AKDENİZ’in Erişimine Açılması ve AKDENİZ EDAŞ’ın CK AKDENİZ’e Rekabeti Kısıtlayıcı Nitelikte Avantaj Sağlaması

(448) Yukarıda da bahsedildiği üzere, elektrik dağıtım faaliyeti doğal tekel niteliği arz etmesi sebebi ile tek bir teşebbüs eliyle yürütülmektedir. Dağıtım şirketi yaptığı işin doğası gereği kendi görev bölgesinde bulunan tüm tüketicilerin tedarikçi, tüketim ve iletişim bilgilerine sahiptir. Bu durum ise dağıtım şirketi ile dikey bütünleşik olarak faaliyet gösteren perakende şirketine, piyasada bağımsız faaliyet gösteren diğer tedarikçi teşebbüslere kıyasla rekabetçi bir avantaj sağlayabilmektedir. Piyasadaki rekabetçi yapıyı zedeleyebilecek bu yapısal sorun sebebiyle de doğal tekel niteliğinde olan elektrik dağıtım faaliyeti ile ticari bir faaliyet olan ve serbestleşme süreci ile birlikte rekabete açılan elektrik tedarik faaliyetinin birbirinden ayrıştırılmasının önemi gündeme gelmiştir.

(449) İlk olarak 2005 yılında Kurul tarafından dağıtım özelleştirmelerine ilişkin verilen görüşte dağıtım ile tedarik faaliyetleri arasında mülkiyet ayrıştırılması yapılması gerektiği ifade edilmiştir. Ancak EPDK’nın 12.09.2012 ve 4019 sayılı kararı ile belirlenmiş olan Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına ilişkin Usul ve Esaslar’da dağıtım şirketlerinin, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerini 01.01.2013 tarihinden itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütecekleri düzenlenmiştir. 30.03.2013 tarihinde yayımlanan 6446 sayılı Kanun’nda ise dağıtım faaliyetleri ile diğer piyasa faaliyetlerinin hukuki ayrıştırmaya tabi tutulması hükme bağlanmıştır. Ancak ülkemizde tercih edilen yöntem olan hukuki ayrıştırma, dağıtım ve tedarik şirketlerinin birbirinden ve iki şirketin kontrolünü elinde bulunduran ana teşebbüsten etkilenmesini ve üst pazarda doğal tekel niteliğindeki yapının alt pazarda kendi bünyesindeki yerleşik şirket lehine ayrımcı davranışlarda bulunma imkânını tamamen ortadan kaldırmakta yeterli olamayabilmektedir. Hukuki ayrıştırma yönteminde, birbirlerine organik olarak bağlı bulunan şirketlerinin, birbirlerinden rekabete duyarlı (stratejik) bilgi edinme güdülerinin ortadan kalkmaması nedeniyle rakip üretim ve tedarik şirketleri dezavantajlı konuma gelebilmekte ve piyasalardaki rekabet olumsuz şekilde etkilenebilmektedir¹³².

(450) Nitekim Komisyon’un Enerji Sektör Araştırması Raporunda da hukuki ayrıştırmanın eksikliklerine yer verilmektedir. Buna göre, ayrıştırılan şebeke şirketi ile üretim ve/veya tedarik şirketinin aynı binada veya tesiste bulunması, ortak bilgi-iletişim sistemlerinin kullanılması, çalışanların aynı bina ve tesisleri kullanmak veya bir arada eğitim almak suretiyle iletişim ve temas halinde olmaya devam etmesi gibi unsurların tümü ayrıştırılan şirketler arasında yakın koordinasyonun ve “özel bir ilişki”nin devamına yol açmaktadır.

132 ŞAHİN, S.Y. (2012), “Enerji Sektöründe Ayrıştırma”, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi, Rekabet Kurumu, Ankara.

(451) Mevcut durumda 6446 sayılı Kanun’un 9. maddesi uyarınca bir dağıtım şirketinin tüm piyasa katılımcılarına eşit mesafede olması ve herhangi bir ayrımcı davranış içinde bulunmaması beklenmektedir. Aksi takdirde dağıtım faaliyetini yürütmekte olan bir şirketin elindeki tüketicilere ait tüketim, tedarikçi ve iletişim bilgilerini herhangi bir tedarikçi ile paylaşması durumunda, anılan bilgileri elde eden tedarikçi rakiplerine karşı göz ardı edilemeyecek bir ticari avantaja sahip olabilecektir. Kaldı ki, GTŞ’lerin görevli bulundukları dağıtım bölgesinde, faaliyete başladıkları dönemin başında zaten hemen hemen tüm müşteri portföyünü ellerinde bulundurmaları nedeniyle diğer tedarik şirketlerinin, başta serbest tüketici müşteri bilgilerine erişim bakımından karşılaştıkları giriş engelleri GTŞ’ler için söz konusu değildir. Benzer şekilde, dağıtım şirketinin sunmuş olduğu sayaç okuma, bakım-onarım ve arıza giderilmesi gibi hizmetlerde belli bir tedarik şirketinin müşterilerinin lehine davranışlar sergilemesi de söz konusu tedarikçiye rekabetçi avantaj sağlayacaktır.

(452) CK AKDENİZ ve AKDENİZ EDAŞ ile AKDEN’de dosya kapsamında yapılan yerinde incelemelerde, dağıtım şirketi ile GTŞ arasında yukarıda bahsedilen hususlar ile örtüşen, dağıtım şirketi bünyesinde bulunan rekabete duyarlı bilgilerin GTŞ’nin erişimine açıldığına ve dağıtım şirketinin GTŞ’ye rekabeti kısıtlayıcı nitelikte avantaj sağladığına dair belge ve bulgulara rastlanmıştır. Aşağıda bunlara ilişkin değerlendirmelere yer verilecektir.

I.6.3.1.1.1. Rekabete Duyarlı Bilgilerin GTŞ’nin Erişimine Açılması

(453) İşbu dosya kapsamında “Rekabete Duyarlı Bilgilerin GTŞ’nin Erişimine Açılması” ile kastedilen, fonksyionel ayrıştırmanın tesis edilmesi amacıyla aralarında hukuki ayrıştırma bulunan dağıtım şirketi ile GTŞ arasında, GTŞ’nin olağan faaliyetleri çerçevesinde elde edebilmesi mümkün olmayan, özellikle rakiplere ait stratejik veya önemli bilgilerin GTŞ’nin erişimine açılmasıdır. Bu elektrik piyasasının kendine has özellikleri nedeniyle sadece dağıtım şirketinin uhdesinde bulunan birtakım bilgilerin doğrudan veya dolaylı olarak GTŞ ile paylaşılması, GTŞ’ye elektrik perakende satış piyasasında rekabet karşıtı bir avantaj sağlamaktadır.

(454) Dosya kapsamında gerçekleştirilen yerinde incelemelerde, CK AKDENİZ uhdesinde bulunmaması gereken BTŞ’lerin portföyünde yer alan müşterilerin gerek kişisel bilgilerinin (isim, adres, telefon vb.) gerekse tüketim bilgilerinin AKDENİZ EDAŞ tarafından CK AKDENİZ’e iletildiği anlaşılmaktadır. Her ne kadar ticari hayatın olağan akışında bir tedarikçi firmanın çalışanları aracılığıyla gerçekleştirdiği saha çalışmasında bölgesinde bulunan potansiyel müşterilerin tüketim miktarları ve mevcut tedarikçileri gibi bilgileri belli bir çaba ve mesai harcayarak elde etmesi mümkün olsa da aşağıda yer verilecek belgelerden de görüleceği üzere, elektrik tedarik faaliyetinde pazarlama ve satış için kritik önem arz eden, hedef tüketicinin kim olduğu, nerede olduğu ve tüketiminin ne kadar olduğuna dair bu bilgiler CK AKDENİZ’e AKDENİZ EDAŞ aracılığıyla ulaştırılmaktadır.

Söz konusu uygulama, CK AKDENİZ’in herhangi bir maliyete katlanmaksızın bu bilgileri elde etmesini sağlayarak Akdeniz elektrik dağıtım bölgesinde faaliyette bulunan BTŞ aleyhine rekabetçi avantaj yaratmaktadır.

(455) Belge 23’te de ifade edildiği üzere 29.01.2016 tarihinde (...)@akdenizedas.com.tr adresinden CK AKDENİZ yönetmenlerine ve farklı pozisyonlardaki AKDENİZ EDAŞ ve CK AKDENİZ personeline gönderilen “Şubat 2016 ST Kesinleşen Listeler Hk” başlıklı e-posta ekinde bulunan “ST ÖZELLİĞİNİ KAYBEDEN SAYAÇLAR” ve “TEDARİKÇİSİ DEĞİŞEN SAYAÇLAR” adlı excel dosyalarında piyasada faaliyet gösteren BTŞ’ler arasında gerçekleşen serbest tüketici geçişlerinin AKDENİZ EDAŞ aracılığıyla CK AKDENİZ çalışanlarına bildirildiği görülmektedir. “TEDARİKÇİSİ DEĞİŞEN SAYAÇLAR”

adlı excel dosyası incelendiğinde ise eski ya da yeni tedarikçisi CK AKDENİZ olmayan, dolayısıyla normal şartlar altında CK AKDENİZ tarafından bilinemeyecek nitelikteki 149 adet tüketiciye ait ETSO Kodu, abone adı ve bulunduğu şehir gibi bilgilerin yer aldığı dikkat çekmektedir.

(456) Yukarıdaki e-postaya benzer şekilde, 29.01.2016 tarihinde CK AKDENİZ çalışanı A. A.

tarafından AKDENİZ EDAŞ mail uzantılı (…..)@akdenizedaş.com.tr adresinden yönlendirilmiş ve CK AKDENİZ Müşteri İşlem Yetkilisi D. B.’ye gönderilen “Şubat 2016 ST Kesinleşen Listeler” başlıklı e-postada 2016 Şubat için serbest tüketiciler bakımından kesinleşen listelerin ekte olduğu ifade edilmektedir. E-posta ekinde yer alan “ST ÖZELLİĞİNİ KAYBEDEN SAYAÇLAR” adlı excel dosyasında 17.337 adet tüketiciye ait bilgiler, “TEDARİKÇİSİ DEĞİŞEN SAYAÇLAR” adlı excel dosyasında 796 adet tüketicinin bilgileri ve hangi tedarikçiye geçtiğine ilişkin açıklamalar, “YENİ OKUNACAK SAYAÇLAR”

adlı excel dosyasında ise 31.080 adet tüketiciye ait bilgiler yer almaktadır. “Listelerle İlgili Bilgiler1” adlı word dosyasındaki ifadeler ise şu şekildedir (Belge 45):

Yeni Okunacak Sayaçlar: Bölge içinde K1’den tedarikçiye (K2 ve diğer tedarikçi dahil) bağlanan abonelerin olduğu listedir. İlgili dönem için ilk kez serbest tüketici olan abonelerdir.

Tedarikçisi Değişen Sayaçlar: Hali hazırda serbest tüketici olan, ikili anlaşma ile elektrik enerjisini bir tedarikçiden sağlayan bölge içindeki abonelerin; ilgili dönemde başka bir tedarikçiye bağlanarak elektrik enerjilerini yeni bağlandıkları tedarikçiden sağlayacak olan aboneleri gösterir. Tedarikçisini değiştiren abonelerin olduğu listedir. Listede eski ve yeni tedarikçilerin isimleri de yer almaktadır.

ST Özelliğini Kaybeden Sayaçlar: Tahliye olması, tedarikçisi ile sözleşmesinin bitmiş olması vb. nedenlerle serbest tüketici olma özelliğini kaybeden bölge içindeki sayaçların, bağlı oldukları tedarikçi tarafından ya da dağıtımın tahliye portföy çıkışı vermesi nedeniyle tedarikçisinin portföyünden ayrılan sayaçları gösteren listedir.

(457) Yine, 15.08.2016 tarihinde CK AKDENİZ Büro Personeli F. B. tarafından CK AKDENİZ Mevzuat Takip ve Tarife Analiz Uzmanı B. F.’ye gönderilen “konu yok” başlıklı e-posta (Belge 48), 30.07.2015 tarihinde (…..)@akdenizedas.com.tr adresinden CK AKDENİZ yönetmenlerine ve birçok pozisyondaki AKDENİZ EDAŞ ile CK AKDENİZ personeline gönderilen “kesinleşen listeler hk.” başlıklı e-postanın (Belge 17), 23.06.2015 tarihinde (…..)@akdenizedas.com.tr adresinden CK AKDENİZ yönetmenleri ile farklı pozisyonlardaki AKDENİZ EDAŞ ve CK AKDENİZ personeline gönderilen “Temmuz 2015 st ön listeleri hk.” başlıklı e- postanın (Belge 18) ve 23.03.2015 tarihinde (…..)@akdenizelk.com.tr adresinden farklı pozisyonlardaki CK AKDENİZ personeline gönderilen “Nisan 2015 st ön listeleri hk” başlıklı e-postanın (Belge 73) ekinde bulunan excel dosyalarında piyasada faaliyet gösteren BTŞ’ler arasında gerçekleşen serbest tüketici geçişlerinin, AKDENİZ EDAŞ aracılığıyla CK AKDENİZ’e bildirildiği görülmektedir.

(458) Ayrıca yapılan yerinde incelemelerde mevcut durumda bağımsız tedarikçilerden elektrik tedarik etmekte olan tüketicilere ait detaylı bilgilerin CK AKDENİZ uhdesinde bulunduğu görülmektedir. 02.08.2016 tarihinde CK AKDENİZ Pazarlama ve Satış Temsilcisi A. Ö.

tarafından CK AKDENİZ Bölge Dışı İhale ve Bayi Operasyon Uzmanı Y. S.’ye gönderilen

“konu yok” başlıklı e-posta ekinde yer alan “MURATPAŞA ABONELERİ” adlı excel dosyasında, OFEN portföyünde bulunan sekiz adet tüketicinin 2014-2016 yılları arasında gerçekleştirdiği tüketim bilgilerine ayrıntılı olarak yer verilmektedir (Belge 13).

(459) 15.03.2016 tarihinde isletmetalep@clkakdeniz.com.tr adresinden CK AKDENİZ çalışanlarına gönderilen “RWE MÜŞTERİLERİ HK.” başlıklı e-postada da benzer şekilde, RWE’nin Akdeniz elektrik dağıtım bölgesindeki - Alanya’da 20, Isparta’da 16, Kaş ve Kalkan’da 10, Kepez’de 87, Konyaaltı’nda 40, Manavgat’ta 28, Muratpaşa’da 199 olmak üzere - toplam 402 müşterisine ilişkin adres, isim, tekil kod ve tüketim miktarı gibi bilgileri yer almaktadır (Belge 55).

(460) 29.06.2016 tarihinde CK AKDENİZ Strateji Geliştirme Tarife Analiz ve Mevzuat Takip Müdürü O. S. tarafından CK AKDENİZ Pazarlama Uzmanı D. B.’ye gönderilen “XXX”

başlıklı e-posta¹³³ ekinde bulunan “Satış_Pazarlama_StPazarı_Bütçe” adlı excel dosyasında (Belge 39) ise piyasada bağımsız olarak faaliyet gösteren elektrik tedarik şirketlerinin sanayi, mesken, ticarethane ve tarımsal sulama bazında, 2015 yılında portföylerinde bulunan toplam tüketici sayısı ile 2015 ve 2016 yıllarındaki toplam tüketim miktarları bilgilerinin yer aldığı görülmektedir.

(461) Yine 28.08.2015 tarihinde CK AKDENİZ Bölge Dışı İhale ve Bayi Operasyon Uzmanı Y.

S. tarafından CK AKDENİZ Satış ve Sözleşme Müdürü E. D.’ gönderilen “Diğer Tedarikçide Bulunan Aboneler” başlıklı e-posta ekinde, yaklaşık 14.000 tüketicinin tedarikçi bilgisi ile ad-soyad, abone no, adres, abone grubu ve yıllık tüketimine ilişkin bilgiler bulunmaktadır (Belge 58). CK AKDENİZ Satış ve Sözleşme Müdürü E. D.’nin bilgisayarında yapılan incelemede elde edilen “Rakip Listesi” adlı excel dosyasında 13.301 adet tüketicinin ve bunlara ait yaklaşık 1.000.000 mWh’lık çekişin piyasada faaliyet gösteren diğer tedarikçilere göre dağılımı yer almaktadır (Belge 63).

133 CK AKDENİZ Pazarlama Uzmanı D. B.’nin bilgisayarında yapılan incelemede elde edilmiştir.

(462) 14.07.2015 tarihinde CK AKDENİZ Pazarlama ve Satış Uzmanı Ö. Ö. tarafından CK AKDENİZ pazarlama ve satış direktörü O. E. E.’ye gönderilen ve ekindeki “Rakip Listesi”

isimli excel dosyasında 150 adet tedarikçinin toplam çekiş miktarı ile portföylerinde bulunan toplam serbest tüketici sayılarının yer aldığı “Tedarikçi Listeleri” başlıklı e-postalarda şu ifadeler yer almaktadır (Belge 61):

(…..) Bey merhaba,

Hem rakip listesine ait veriler hem de Ağustos ayı için bizden talep edilenlerin tedarikçi bazında listesi ektedir.

(463) Yukarıdaki yer verilen belgelerdeki bilgiler kapsamında, CK AKDENİZ’in kendi saha personeliyle hangi tüketicinin kimden elektrik tedarik ettiğini öğrenebileceği varsayılsa bile, her bir tedarikçinin sahip olduğu portföye ilişkin detaylı bilginin ve tüketim miktarlarının sistematik bir şekilde bilinmesinin ancak AKDENİZ EDAŞ’ın bünyesinde bulunan diğer tedarikçiler hakkındaki rekabete duyarlı bilgilerin CK AKDENİZ’in erişimine açılması sayesinde gerçekleşebileceği ifade edilmelidir.

(464) Söz konusu rekabete duyarlı bilgilerin CK AKDENİZ’in erişimine açılması davranışı kapsamında değerlendirilecek bir başka uygulama ise CK AKDENİZ Büro Personeli F.

B.’nin bilgisayarında yapılan incelemede tespit edilmiş olup “(…..)” IP (internet protokol) adresinden şirket bünyesindeki bir sisteme ulaşıldığı ve kullanıcıların bu sistemden piyasada bağımsız faaliyet gösteren tedarik şirketlerinin portföylerinde bulunan tüketici sayısı, bu tüketicilerin yıl bazında toplam tüketim miktarları gibi bir takım bilgilere erişebildiği görülmüştür (Belge 83). Yine F. B. tarafından CK AKDENİZ çalışanlarına gönderilen e-postanın (Belge 9) ekinde yer alan excel tablolarında Akdeniz elektrik dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren 27 tedarikçinin sahip olduğu tüketici sayısı ve bu tüketicilerin 2014 ve 2015 yıllarına ait tüketim miktarlarına ilişkin bilgiler dikkat çekmektedir. Nitekim yapılan incelemelerde söz konusu belgelerde ismi geçen F. B.’nin hem ADKENİZ EDAŞ hem de CK AKDENİZ uzantılı e-posta adreslerini kullandığı da tespit edilmiştir (Belge 8). Bu durumun, F. B.’nin yanı sıra birtakım başka CK AKDENİZ ve AKDENİZ EDAŞ çalışanlarına da çift e-posta hesabı açılarak dağıtım şirketi ile GTŞ arasındaki bilgi akışının sağlanmasına yardımcı olunduğunu göstermekte ve bu bilgi akışının sağlandığı bir kanalın varlığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır.

(465) Öte yandan yapılan bu tespiti, AKDENİZ EDAŞ’ta gerçekleştirilen yerinde incelemede elde edilen belgeler de desteklemektedir. Belge 1’de görüldüğü üzere, CK AKDENİZ, belirli bir tüketim miktarı üzerinde yer alan tüketiciler hakkındaki bilgileri AKDENİZ EDAŞ’tan talep etmektedir. Benzer şekilde Belge 2’de 02.04.2016 tarihinde AKDENİZ EDAŞ Piyasa Mali Uzlaştırma ve Tarifeler Müdürü A. Ç.’nin Antalya, Burdur ve Isparta illerinde bulunan ve “AKDENİZ” ile “Diğer Tedarikçi” ayrımı bulunan toplam 1.241 adet serbest tüketiciye ait sayaç numarası ve adres gibi bilgilerini CK AKDENİZ çalışanı ile paylaştığı görülmektedir. Bunlara ek olarak, Belge 3¹³⁴ ve 4’te¹³⁵ dağıtım şirketinin,

134 Söz konusu belgenin ekinde bağımsız tedarikçilerle çalışmakta olan 1.535 adet serbest tüketiciye ait abone numarası, sayaç numarası, işletme ve abone adı, hangi tedarikçi ile çalıştığı ve abonelik başlangıç tarihi gibi bilgiler yer almaktadır.

135 İlgili belgenin ekinde yer alan excel tablosunda 1.579’u CK AKDENİZ ile çalışmakta olan 17.407 adet serbest tüketicinin adres ve tahliye bilgileri yer almaktadır.

mevcut durumda bağımsız tedarikçilerden elektrik tedarik etmekte olan tüketicilerin bilgilerini CK AKDENİZ’le paylaştığı görülmektedir.

(466) 28.02.2016 tarihli “Başvuru bilgilendirmesi” başlıklı

aydinlatmasikayetleri@akdenizedas.com.tr adresinden (…..)@CKakdeniz.com.tr, (…..)@CKakdeniz.com.tr ve satis@CKakdeniz.com.tr adreslerine gönderilen postalarda (Belge 11) bilgileri güncellenmiş bir tüketicinin TCKN, telefon numarası ve e-posta adresi yer almaktadır. Gönderici adres ile alıcı adresler incelendiğinde söz konusu bilgi güncellemesinin AKDENİZ EDAŞ’ın aydınlatma sorunları ile ilgili birimi üzerinden yapıldığı görülmektedir. Bir tedarikçinin kendi tüketicisinin TCKN’sine sahip olması yasal bir zorunluluk olmakla birlikte, tüketicinin telefon numarası ve e-posta adresinin doğrudan satış-pazarlama faaliyetlerine ilişkin veriler olduğu söylenebilir. Bu sebeple tüketicilerin telefon numarası, e-posta adresi gibi verilerin elde edilmesi için ilgili tedarikçinin kendi kaynaklarını kullanması beklenmektedir. Ancak belirtilen e-postadan da görülebileceği üzere, söz konusu bilgiler dağıtım şirketi üzerinden GTŞ’ye ulaşmaktadır. Bu durumun satış ve pazarlama faaliyeti bakımından GTŞ’ye diğer tedarikçiler karşısında rekabetçi avantaj sağladığı değerlendirilmektedir.

(467) Öte yandan Belge 7’de yer alan ifadeler, yukarıda yer verilen belgelerde bulunan diğer tedarikçilerin portföyünde yer alan tüketicilere ait detaylı bilgileri CK AKDENİZ’in dağıtım şirketi üzerinden elde ettiği tespitini güçlendirmektedir. Söz konusu belgede CK AKDENİZ Pazarlama Uzmanı D. B., dağıtım şirketi tarafından düzenli olarak yayınlanması gereken tüketicilere ilişkin bilgilerin tüketiciye ait detaylı bilgileri ve tüketim miktarını içermediğini ifade etmektedir.

(468) Bu çerçevede, AKDENİZ EDAŞ ile CK AKDENİZ arasında, bağımsız tedarikçilerden elektrik almakta olan tüketicilerin tüketim ve iletişim bilgileri gibi CK AKDENİZ’in sahip olamayacağı nitelikteki detaylı bilgiler bağlamında rekabete duyarlı bilgilerin AKDENİZ EDAŞ tarafından rekabete aykırı bir şekilde yalnız CK AKDENİZ’in erişimine açıldığı,diğer tedarik şirketlerinin aleyhine uygulamalarda bulunduğu ve böylelikle AKDENİZ EDAŞ’ın hakim durumunu serbest tüketicilere yönelik ilgili pazarlarda rekabet kısıtlamak amacıyla kötüye kullandığı değerlendirilmektedir.