4.1 Cihazın Kabartma Ekran Olarak Kullanılması
Kabartma sistemi Windows işletim sistemi altında kabartma ekran olarak kullanmak için, ekran okuyucu (screen reader) olarak bilinen ve cihazdan ayrı olarak edinilen bir yazılıma ihtiyaç duyulur. Cihazın kabartma ekran özelliğinin kullanılması için önce Seri, USB veya Bluetooth bağlantı noktasından biriyle bilgisayara bağlanması gerekir.
Ekran okuyucu programı başlatmadan önce, kabartma sistemin açık ve bilgisayara doğru olarak bağlandığını kontrol edin. Aksi taktirde ekran okuyucu yazılım cihazı algılayamaz.
Ekran okuyucu yazılım, bilgisayar ortamında üzerinde bulunduğunuz uygulama
penceresinin içerdiği metinlerin kabartma sistemin ekranında kabartma formatta belirmesini sağlar. Örneğin bir menü üzerinde dolaşıyorsanız, üzerinde bulunduğunuz menü öğesi kabartma ekranda ve kabartma formatta belirir. Kabartma sistemin [ileri] ve [geri] tuşları metin üzerinde hareket etmenizi sağlar. Microsoft Word gibi kelime işlemci bir programda, tıklama butonlarını kullanarak imlecin konumunu da değiştirebilirsiniz. Tıklama
butonlarıyla aynı zamanda menüler ve diğer Windows kontrolleri üzerinde de işlem
yapabilirsiniz. Mesela "evet" seçeneğini tıklamak için "evet" kelimesini oluşturan harflerden birinin üzerindeki tıklama butonuna bastığınızda bu seçeneği seçmiş olursunuz. Ekran
okuyucu program, Windows ekranının grafik ve metinsel içeriğini sesli ve kabartma formata dönüştürür. Kural olarak ses çıktısı için bilgisayarlarda bulunan ses kartı kullanılır. Ekran okuyucu programların ekran içeriğini kabartma formata dönüştürerek kabartma sistemlere göndermesiyle de kabartma çıktı elde edilir. Tüm standart ekran okuyucu programlar Handy Tech kabartma sistemleriyle uyumludur. Yapmanız gereken tek şey, kullanacağınız ekran okuyucu programı kurarken kabartma ekran seçim aşamasında Handy Tech seçeneğini seçmektir. Ekran okuyucu programınızı ilk defa başlattığınızda, küçük bir başlangıç penceresi belirir ve bu pencerede program tarafından algılanan kabartma ekranın adı,
iletişim için kullanılan port ve seçilen ülke görüntülenir. Farklı ekran okuyucu programların fonksiyonları için, kabartma sistem üzerinde farklı tuş kombinasyonları atanmıştır.
Cihazınızı kabartma ekran olarak JAWS for Windows programıyla birlikte kullanırken faydalanabileceğiniz ipuçları bölüm 7.1'de açıklanmaktadır. Hal/SuperNova ekran okuyucu programla ilgili açıklamalar bölüm 7.2'de; Window-Eyes programıyla ilgili açıklamalar da bölüm 7.3'de yer almaktadır.
DOS işletim sistemini kullanmak istediğinizde, kabartma sisteminizle birlikte ücretsiz olarak gelen BW-PRO ekran okuyucu programından faydalanabilirsiniz.
4.2 Kabartma Sistemin ,ot Alma Cihazı Olarak Kullanılması 4.2.1 Menü Öğeleri
Kabartma sistemi açarak menü üzerinde [geri] ve [ileri] tuşlarıyla dolaşabilirsiniz.
Alt menüleri açmak veya bir menü öğesini aktive etmek için [enter] veya [tıklama]
butonuna, alt menüden çıkmak veya bir işlemi iptal etmek için [iptal] tuşuna basın. Menü seçeneklerinin başına ulaşmak için [aralık+123], seçeneklerin sonuna ulaşmak içinse [aralık+456] komutlarını kullanın.
Bölüm 5.1'de menü öğeleri ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
4.2.2 ,ot Alma
Not almaya başlamak için 'dosya' seçeneği üzerinde [enter] tuşuna basın.
'yeni dosya' seçeneği görüntülenecektir. Bu seçenek üzerinde [enter] tuşuna basarak yeni bir dosya açabilirsiniz. 7 ve 8. noktalar imleç olarak kabartma ekranın ilk karakteri üzerinde bulunur. Şu anda yazı yazmaya başlayabilirsiniz. Bir yazım hatası yaptığınızda, [aralık+12]
komutuyla hatalı karakterleri geriye doğru silebilirsiniz. imleç konumunu değiştirmek için tıklama butonlarını kullanabilirsiniz.
[aralık+45] komutu imlecin üzerinde bulunduğu karakteri siler. [aralık+24] komutuyla araya girme (insert) ve üzerine yazma (overstrike) modları arasında geçiş yapabilirsiniz. Düşük tonlu sesli sinyal üzerine yazma modunda, yüksek tonlu sesli sinyal ise araya girme
modunda olduğunuzu gösterir. Ayrıca, üzerine yazma modunda imleç kabartma hücrenin 8 noktasını da doldurarak yanıp söner.
Önceden yazılmış metin üzerinde, imlecin konumunu değiştirmeksizin [ileri] veya [geri] tuşlarıyla hareket edebilir; [iptal] tuşuyla imleç konumuna dönebilirsiniz. Ayrıca imleci bulunduğunuz noktaya taşımak için tıklama butonlarını kullanabilirsiniz.
Arama ve değiştirme gibi diğer metin düzenleme özellikleri bölüm 5.2'de ayrıntılı olarak anlatılmaktadır.
4.2.3 Yazıların kaydedilmesi
Yazılarınızı kaydetmek için birden fazla seçeneğiniz bulunmaktadır:
1. Çalışmanızı açık durumdaki dosyayı kapatmadan kaydetmek için:
– [aralık+234] komutunu girin. "Kaydedilecek dosya:" mesajıyla birlikte, varsayılan dosya adı görüntülenecektir. Varsayılan dosya isimleri kabartma sisteme göre farklıdır. Braille Wave için "wavetext", Braille Star 40/80 için "startext" ve Braillino için "braillino" isimleri kullanılmıştır. imleç, dosya adının ilk karakteri üzerindedir.
– Çalışmanızı varsayılan dosya adıyla kaydedebileceğiniz gibi, yeni bir dosya adı girebilir veya varsayılan dosya adı üzerinde değişiklik yapabilirsiniz. imleci hareket ettirmeden bir karakter yazdığınızda varsayılan dosya adının üzerine yazılacaktır.
– Çalışmayı kaydetmek için [enter] tuşuna basın. Dosyanıza verdiğiniz isim daha önce kullanılmışsa, (aynı isimli bir dosya daha önce oluşturulmuşsa) kabartma sistem bu durumu bildiren bir mesaj verecektir. Bu durumda dosyanıza yeni bir isim vermelisiniz.
2. Çalışmanızı açık durumdaki dosyaya kaydedip dosyayı kapatmak için:
– [aralık+15] komutunu girin. Çalışmanın dosyaya kaydedilmesi işlemi yukarıda açıklanan adımlardan 1 numaralı adımda belirtildiği şekliyle gerçekleşir.
– Kayıt işleminden sonra dosya kapanır. Açık durumda başka dosyanız yoksa, ana menüde 'dosya' seçeneğine dönersiniz.
Dikkat!
Kabartma sistemi kapatmadan önce açık durumdaki tüm dosyaları kapatmalısınız.
Dosyalar cihaz kapandığında otomatik olarak kaydedilmez. Açık durumdaki dosyaları kapatmadan önce cihazı kapatırsanız, sadece kaydedilmemiş son çalışmalarınızı kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda dosyalarınıza da zarar vermiş olabilirsiniz.
4.2.4 Var Olan Bir Dosyanın Açılması
En son kapatılan dosyayı açmak için, ana menüde 'dosya' menüsü altında bulunan
"bir önceki dosya" seçeneğini aktive edin. En son kapatılan dosya açılacak ve imleç, dosya kapatılırken bulunduğu konumda olacaktır.
Önceden kaydedilmiş farklı bir dosyayı açmak için liste üzerinde gezinebilirsiniz.
Dosyalar alfabetik olarak listelenmiştir. Liste üzerinde [ileri] veya [geri] tuşlarıyla
gezinebilir, açılmasını istediğiniz dosya üzerinde [enter] tuşuna basabilirsiniz. Daha sonra
"düzen", "salt okunur" veya "sil" seçeneklerinden birini seçmelisiniz. "düzen" seçeneğini seçtiğinizde dosya editörde açılır.
4.2.5 Kabartma Sistem Ve Bilgisayar arasında Dosya Aktarma İşlemi
Metin ve mesaj dosyalarıyla karakter tabloları HTCom programı aracılığıyla bilgisayardan kabartma sisteme transfer edilebilir. HTCom program CD'si paketinizde bulunmaktadır. Dosya transfer işlemi seri, USB veya Bluetooth bağlantı yollarından biriyle kabartma sistemden bilgisayara, ya da bilgisayardan kabartma sisteme gerçekleşebilir.
HTCom programı aracılığıyla çeşitli türdeki dosyalar transfer edilebilir. Aşağıda belirtilen türdeki dosyalar kabartma sisteme transfer edilirken, HTCom tarafından metin dosyasına dönüştürülür:
* Word dosyası *.doc
* HTML dosyaları *.htm, *.html, *.php, *.php3, *.asp and *.jsp (Internet)
* Metin dosyaları *.txt, *.java, *.ini, *.hpp, *.h, *.cpp, *.c
* RTF dosyası *.rtf (Rich Text Format)
Yukarıda belirtilen uzantılardan farklı uzantılara sahip dosyalar (Örneğin *.exe) kabartma sisteme değiştirilmeksizin transfer edilirler. Böylece kabartma sistem dosya taşıma aracı olarak da kullanılabilir. Ancak büyük dosyaların bilgisayar ve kabartma sistem arasında transfer edilmeleri bilgisayardan flaş belleğe transfer edilmelerine oranla daha uzun sürede gerçekleşir.
Paketinizden çıkan CD-ROM HTDrive adında bir başka program daha içermektedir.
Bu program kabartma sisteminizin sanal sürücü olarak algılanmasını sağlar. Böylece kabartma sistem üzerinde Windows işletim sisteminin standart dosyalama komutlarını (copyalama, silme, yeniden adlandırma...) kullanabilirsiniz. Her iki program da WINDOWS 95 / 98 / Me / NT / 2000 / XP ve Vista işletim sistemleri altında çalışır. HTCom
programının LINUX işletim sistemi altında çalışan sürümünü talep etmeniz durumunda sizlere sunmaktan mutluluk duyacağız.
Kabartma sistem ve bilgisayar arasında dosya transferi konusunda ayrıntılı bilgi için, ilgili kullanım kılavuzunu gözden geçirin. HTCom programının temel özellikleri ilerleyen bölümlerde ana hatlarıyla anlatılmaktadır.
4.2.5.1 Kabartma sistemden bilgisayara dosya transferi
Bilgisayarınızda HTCom programını çalıştırıp, tab veya ok tuşuyla "Receive file"
seçeneğini seçtikten sonra bilgisayarınızın enter tuşuna basın.
Kabartma sisteminizdeki tüm dosyalar bilgisayarda görüntülenecektir. Transfer edilmek üzere bir veya daha fazla dosya seçebilirsiniz. Tab tuşuyla transfer edilen dosyaların kaydedileceği konumu belirtebileceğiniz alana ulaşabilirsiniz. Bu iletişim kutusunda
"tamam" düğmesini tıkladığınızda aktarım işlemi başlayacaktır.
Dosya aktarımı sırasında kabartma sistemin ekranında şu mesaj görüntülenecektir:
"Transmitted mmmm of nnnn bytes". mmmm o ana kadar aktarılın byte sayısını, nnnn byte cinsinden dosyanın toplam büyüklüğünü ifade etmektedir. Dosyanın tamamı bilgisayarınıza aktarıldıktan sonra, HTCom programını kapatabilirsiniz.
4.2.5.2 Bilgisayardan Kabartma Sisteme Dosya Transferi
Bilgisayarınızda HTCom programını çalıştırıp, tab veya ok tuşuyla "Send file"
seçeneğini seçtikten sonra bilgisayarınızın enter tuşuna basın.
Göndereceğiniz dosyayı seçmenizi isteyen bir iletişim kutusu açılacaktır. Dosya seçme işlemini tamamlayıp enter tuşuna basın. Dosyayı kısaltmalı olarak göndermek isteyip istemediğinizi soran yeni bir iletişim kutusu açılacaktır. Bu iletişim kutusundaki işlemi tamamlayıp enter tuşuna bastığınızda aktarım başlayacaktır.
Transfer işlemi tamamlandığında HTCom programının ana menüsüne dönersiniz ve gönderdiğiniz dosya kabartma sistemin 'dosya' menüsü altındaki dosya listesinde görünür.
Bu dosyayı yukarıda açıklandığı üzere açıp düzenleyebilirsiniz.
4.2.6 Dosya veya seçilen metin bloğunun yazdırılması
Kabartma sisteminizde bulunan bir dosyayı veya bir dosya üzerinde oluşturduğunuz metin bloğunu cihaza seri bağlantı noktasıyla bağlanan yazıcı aracılığıyla bilgisayara ihtiyaç duymaksızın yazdırabilirsiniz. Cihaz birçok kabartma yazıcıyı desteklemektedir. Diğer yazıcılar da kabartma sisteme bağlanabilir ve bu yazıcılar standart yazıcı olarak tanımlanır.
Bir dosyayı tamamen (baştan sona) yazdırmak için öncelikle dosya listesinden yazdırılacak dosyayı seçip, sonra menüden "yazdır" seçeneğini seçmelisiniz. Daha sonra [ileri] veya [geri] tuşlarıyla kopya sayısını belirleyin. Yazıcı kabartma sisteme bağlanmış ve açık durumdaysa yazdırma işlemi başlayacaktır.
Dosya üzerinde oluşturulan metin bloklarının yazdırılması konusundaki ayrıntılı bilgi bölüm 5.1.1.3.4'te bulunabilir.