A. CENNETİN ÖZELLİKLERİ
5. Cennetin Nehirleri ve Pınarları
Bu dünyada iken insanların en fazla hoşlandıkları ve insanların dinlenme mekânları kıldıkları nehir ve pınarların daha güzel ve hoş olanlarının, cennette mevcut olduğu bize hadis-i şerif ve ayet-i kerimelerde haber veriliyor. Böylece cennette mevcut olan nimetler anlatılmak suretiyle, cennet insanlara özendiriliyor. Anlatılan nimetler insanların kavrayabileceği bir şekilde izah ediliyor ki, insanlar bu dünya nimetlerine dalıp da, ahiretteki daha güzel olan nimetleri hatırından çıkarmasın.
Allah (c.c) ''Allah'tan korkanlara vaad olunan cennetin özelliği şöyledir; Orada tadı ve kokusu bozulmamış sudan ırmaklar, tadı değişmeyen
sütten ırmaklar, içenlere lezzet veren şaraptan ırmaklar ve süzme baldan ırmaklar vardır. Onlar için orada her türlü meyve mevcut olup, Rab'lerinden bağışlanma vardır. Bu cennetliklerin durumu, cehennemde ebedi kalan ve bağırsakları paramparça edecek bir kaynar su içirilen kimselerin durumu gibi olur mu?" 159 buyuruyor. Allah (c.c) burada dört çeşit nimeti zikretmekte ve o
nimetlerde dünyada arız olan afetlerin olmadığını belirtmektedir.
Cennette de kanallar olmaksızın akan bu kadar çeşit nehirlerin, orada bulunuşu Allah Tealanın ayetlerindendir. Onlardan tam olarak lezzet almaya mani
156 Vakıa, 56 / 30-31.
157 Tirmizi, a.g.e. Terc. Cennetin sıfatı, bab 1, Hadis no: 2643, c. 4, s. 302. 158 Topaloğlu, a.g.m. , c.7, s.381.
olan afetler de yok edilmiştir. Cennet içkisinden, dünya içkisinde bulunan baş ağrısı, sarhoşluk ve pis yarenlik giderilmiştir. Mesela içki dünyada iken tüm günahları toplayan, her şerrin anahtarı olan, nimetleri soyan, felaketleri getiren bir konumdadır. Hiçbir rezaleti olmasa da sadece dünya içkisi ile cennet içkisinin aynı karında bir araya gelemeyeceği kötülüğü olsaydı, yeter de artardı bile. Nitekim Rasulullah (s.a.v) "Kim içkiyi dünyada içerse, ahirette içemez"160 '" buyurmuştur.
Cennet nehirleri cennetin üstünden fışkırır. Sonra süzülerek en uzak derecelerine kadar iner. Nitekim. Resûlullah (s.a.v) "Cennet yüz derecedir, her iki derece arasındaki mesafe gök ve yeryüzü arasındaki mesafe kadardır. Firdevs en yüksek cennettir. Cennetin nehiri buradan fışkırır. Arş onun üzerindedir. Allah'tan cenneti isteğiniz zaman Firdevs'i isteyin"161 " buyurmuştur.
Buhari, Sahihinde Enes'den Rasulullah (s.a.v )’in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir : "Ben cennette yürürken, birden iki kıyısı boş, içi gümüş kubbelerle dolu olan bir nehir gördüm. Bu nedir? Ey Cebrail dedim. Bu sana Rabbinin vermiş olduğu Kevser' dir dedi. Melek elini şöyle bir vurdu. Ne göreyim, çamuru keskin, güzel kokulu miskti."162
İbn Abbas, “Kevser Allahın Resulune ihsan buyurmuş olduğu çok hayırdır demiştir. Ebu Bişr dedi ki: Said İbn Cübeyr’e:–Birçok kimseler kevserin cennette bir nehir olduğunu söylüyorlar dedim. Bunun üzerine Said İbn Cübeyr:-Cennetteki o nehir (kevser) de Allah’ın ona ihsan buyurduğu hayırdandır cevabını verdi.”163
Allah (c.c) "Muttakiler, cennetler içinde ve pınarlar başındadır."164 , "Onlara, orada bir kâseden içirilir ki, bunun karışımında zencefil vardır. Oradaki bir pınardandır ki, adına selsebil denilir'165 buyurmuştur.
160 İbn Mace, Sünen, Terc. Haydar Hatiboğlu, Sünen-i İbn Mace Tercemesi ve
Şerhi,Kahraman yay., İstanbul, 1982, Kitabu’l-eşribe, bab 2, Hadis no: 3373, c. 9, s. 128.
161 Tirmizi, a.g.e. Terc. Cennetin sıfatı, bab 4, Hadis no: 2650, c. 4, s. 308.
162 Buhari, Sahih, Terc, Mehmet Sofuoğlu, Sahih-i Buhari ve Tercemesi, Ötüken yay.,
İstanbul, 1989 Kitabu’r-Rikak, 81,53 / 162, c.14, s.6478.
163 Buhari, a.g.e., Terc. Kitabu’r-Rikak, 81,53 / 159, c.14, s.6477. 164 Hıcr, 15 / 45.
Burada Allah Teala sadece muttakilerin içeceği bu pınarı bildirmiş ve iyilerin içeceklerine ondan karıştırılacağını haber vermiştir. Muttaki, Allah'a ihlâsla ibadet edenlerdir ve bunun karşılığı olarak da, o pınardan katıksız olarak içeceklerdir. İyilerin içeceklerine ise bu halis pınardan karıştırılacak, saf olarak verilmeyecektir.
Bunun bir benzeri de Allah-ü Teala'nın şu ayeti kerimesinde zikredilmektedir. "Şüphesiz iyi kimseler naim cennetlerindedirler. Koltuklar
üzerinde seyrederler. Nimetlerin sevinç ve parıltısını onların yüzlerinde görürsün. Onlara mühürlü halis bir içki içirilir."166
Bu ayeti kerimede Allah-ü Teala, içkilerin iki şeyle karıştığını haber vermiştir. Surenin başında kafur ile karıştığını, sonunda ise zencefil ile karıştığını haber vermiştir. Kafurda serinlik ve hoş koku, zencefil de ise hararet ve hoş koku vardır. İkisinin bir araya gelmesi ve birinin peşinden diğerinin içilmesi, tek başlarına içilmelerinden daha mükemmel, daha hoş ve leziz bir hale sebebiyet verir. Birinin özelliği ile diğerinin özelliği birleşir ve denge oluşur. Önce içkilerine kafur katılmış, bu bir serinlik sağlamış, arkasından zencefil hararetiyle bir denge oluşturmuştur.167
Ayrıca bu şekildeki karışımda, mü'minlerin işledikleri amellere de tam bir karşılık söz konusudur. Bunlar, korku, başkasını tercih, sabır ve farzları yerine getirmedir. Bunlar insana hararet veren şeylerdir. En aşağı derecede olan kendilerine vacip kıldığı nezirleri de yerlerine getirmişler, en yükseği olan Allah'ın farz kıldığı şeyleri de yerine getirmişler, bu sebeple serin bir içecek verilmiştir onlara. Yine bu sebeple sabretmelerine karşılık Allah onlara cenneti ve ipeği lütfetmiştir.168 Kur’an ayetlerinden hareketle cennetin Kur’an ile sabit olan nehirlerini şöyle sıralayabiliriz:169
a. Bozulmayan su nehirleri b. Tadı değişmeyen süt nehirleri c. Süzme bal nehirleri
166 Mutaffifin, 83 / 22-25.
167 İbn Kayyım, a.g.e. , Terc. s.232. 168 İnsan, 76 / 12.
d. Leziz içki nehirleri
Sonuç olarak ayet ve hadislerden, cennet sularının, dünya sularına benzemediğini anlıyoruz. Dünya suyu fazla durmakla bozulur, tadı ve rengi değişir. Fakat cennet suları durdukça tatlanır ve lezzetlenir. Cennet suları sütten beyaz, baldan tatlıdır. Sütü de dünya sütüne benzemez. Cennet sütü akan bir ırmaktır. Şarabı devamlı olarak su gibi akar. İçinde sarhoşluk özelliği taşımaz, kusturmaz ve akla zarar vermez.