olmak üzere iki temel işlem uygulanmaktadır. Boncuk oyalarında kullanılacak boncuk renklerine ve uygulanacak tekniğe göre boncuklar hazırlanmaktadır. Boncuk oyası çok renkli yapılacaksa, her renk için, boncuk sayısı hesaplanarak iplik üzerine, son yapılacak işlem sırasından başlayarak, ilk yapılan işleme doğru iğneyle ipliğe sayılarak aktarılmaktadır. Oldukça zahmetli olan bu işlem sonrası örülen boncuk oyalarının, tek renk boncuk ile yapılan oyalara göre oldukça farklı ve güzel olduğu görülmektedir(Şekil:60).
Tek renkli boncukla örülen oyalarda, çok uzun ve uğraştırıcı olan boncuk dizme işlemi yapılmaz. Daha kolay bir işlem olan boncukların dizi ipliğinden, örülecek oya ipliğine aktarma işlemi uygulanmaktadır (Şenol, 1997: 6). Đğneyle yapılan tekniklerde herhangi bir aktarma veya dizme işlemi uygulanmadan, yapım aşamasında boncuklar model özelliğine göre örgüye dâhil edilerek kullanılmaktadır.
Şekil 60. Boncuklu Tığ Oyaları
Boncuk örücülüğünde boncuk seçimine büyük özen gösterilmelidir. Yapılacak oyanın özelliğine göre kullanılacak boncuk miktarı hesaplanarak alınmalıdır. Boncuklarda ki boyut farklılıkları gözlenmeli örülen oyanın düzgün, pürüzsüz olması için hasarlı olan boncuklar aradan çıkartılmalıdır. Bu hesaplamada farklı boncuk salkımlarının renk olarak farklı tonlarda olabileceği düşünülerek, oyanın tamamlanması açısından fazla boncuk alınması doğru bir karar olacaktır.
Boncuk oyasının model özelliğine ve kullanılacak araca göre iki, üç katlı veya daha kalın sentetik iplikler kullanılmaktadır. Boncuk oyaların da pamuk ipliği ile yapılmış eski örnekler bulunmakla beraber, yeni yapılan oyalar da genellikle naylon iplik kullanılmaktadır.
Boncuk oyaları hangi teknikle yapılırsa yapılsın, şerit halindeki oyaları bir zemine tutturmak için oyanın bir kenarına zincir çekilmektedir. Bu yüzden zincir tekniği en çok kullanılan teknik olarak bütün boncuk oyası modellerinde görülmektedir.
9.1. Tığ Oyası Örgü Teknikleri
Tığ örücülüğü; tığ adı verilen bir ucu kancalı araç ile oluşturulan ilmeğin içinden yeni bir ilmek çıkararak meydana gelen örgülerdir (Akpınarlı, 2003: 520). Böylece oluşturulan ilmeklerden zincir adı verilen ilmek sıraları meydana getirilmektedir. Tığ örücülüğünde bir önceki sıranın ilmeklerine veya ilmek aralarına değişik şekillerde batırılışı, ilmeklerin yüz veya ters alınışı, işin tek veya çift yönlü oluşu, birbirinden farklı örgü dokularının doğmasını sağlar. Böylece değişik örgü yüzeyleri oluşturulur (Atay,1997: 382). Bazı örneklerde ilmeklerin araları ve içi farklı sayı ve dolama çeşitleri ile boş bırakılmakta veya doldurulmaktadır. Böylece boş ilmekler ve dolu yüzeyler yanı sıra farklı atlamalar ve değişik boyutta deliklerle değişik motifler oluşturulmaktadır (Kültür Bakanlığı, 2001: 8).
Kroşe “crochet” sözcüğü Fransızcada çengel anlamına gelir. Tığ örücülüğüne kroşe adı verildiğinden yabancı kaynaklarda tığla yapılan işler kroşe ismiyle geçmektedir. Çeviriler bu kaynaklardan yapıldığı için kitap ve tığ işi dergilerine kroşe (ilmek) ismi yerleşmiştir (Atay, 1997:382). Ancak Anadolu’da halk arasındaki adı, tığ işi ve dantel olarak isimlendirilirken, “kroşe” sözcüğü de “ilmek” olarak yerleşmiştir.
Şekil 61. Şerit Halinde Boncuklu Tığ Oyaları
Tığ oyaları dantele çok benzerse de dantellerin her zaman iki boyutlu olmasına karşılık oyaların zincirden dışarı taşan üç boyutlu çeşitlemeleri çok yaygındır. Đplikle yapılan tığ oyalarına pul ve boncuk eklenerek daha değişik bir etki yaratılmaktadır
örülebildiği gibi, ayrı örüldükten sonra da kullanılacak zeminin kenarına dikilebilmektedir (Şekil:61).
Tığ oyaları üç farklı şekilde yapılabilmektedir;
1- Şerit şeklinde motifler oluşturulduktan sonra üzerine zincir çekilerek,
2- Yapılacak oya uzunluğu kadar zincir çekildikten sonra, üzerine motifler yerleştirilerek,
3- Zincir ve motifin birlikte örülerek uygulanmasıdır (Meriç, 1992: 33).
Tığ örücülüğünde, örtü kenar dantel, şal vb. düz yüzeysel çalışmalar yapılabildiği gibi, bere patik abajur gibi örerken biçimlendirilen hacimsel çalışmalarda yapılabilmektedir (Atay, 1997: 382).
Tığ ile yapılan boncuk örücülüğünde en çok zincir, basit ilmek, çift ilmek (sık iğne), üçlü ilmek, örümcek ilmek ve trabzan ilmek kullanılmaktadır.
9.1.1. Zincir Đlmek
Zincir kroşenin temelini oluşturur. Kroşe çalışmalarının çoğu, temeli oluşturan bir sıra zincir üzerine başlanır. Bütün kroşe çalışmaları da zincir ilmeklerin üst üste veya yan yana dizilişleri ile oluşur. Modele göre bir sıra gidiş, bir sıra dönüş olarak çift yönlü yada tek yönlü olarak örülebilir (Atay, 1997: 400).
Zincir Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 62. Başlangıç Đlmeği
Şekil 63. Tığ üzerinde ilmek içinden ilmek alma
1-Başlangıç ilmeğini yaparak ipliğinizi örgüye hazırlayınız.
2-Tığınızı ipliğinizin ucundaki hazırlık ilmeğine geçiriniz( Şekil:62).
3-Tığın üzerine işaret parmağınız üzerindeki ipliği arkadan öne doğru sarınız. Tığı bu ilmekle, tığ üzerindeki ilmek içinden geçiriniz ( Şekil:62). Tığ üzerinde yine bir ilmek kalmıştır.
4-Sol elinizin işaret parmağını hafifçe yukarı kaldırıp, ipliği gererek ilmeği tığ üzerine yerleştiriniz (Atay, 1997: 401)(Şekil:63).
9.1.2. Basit Đlmek
Tığ örgü çalışmalarında sık dolgu gerektiren yerlerde, desen çalışırken, geçişlerde kullanılan teknik, fazla yükseklik sağlamamaktadır. Đki ilmeğin zincir çeker gibi birbirinin içinden geçirilmesiyle oluşan bir tekniktir(Atay,1997: 428)
Basit Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 64. Temel Zincir Üzerinden Đlmek Alma
Şekil 65. Đlmeği Tığ üzerindeki Đlmekten geçirme
1-Temel zincir çekerek ipliği örgüye hazırlayınız.
2-Temel zincir üzerinden bir ilmek içinden tığınızı batınız(Şekil: 64). 3-Bu ilmek içinden bir ilmek alınız.
4-Aldığınız ilmeği tığda bulunan ilmek içinden geçiriniz (Atay, 1997: 429)(Şekil: 65).
9.1.3. Çift Đlmek
Tığ örgülerinde çok sık kullanılan bir tekniktir.Muntazam örüldüğünde, motiflere hoş bir görünüm ve netlik kazandırır.Đki ilmeğin tığa dolanan bir yüz ilmekle bir defada toplanması ile oluşur(Atay,1997: 434)
Çift Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 66. Temel Zincir Üzerinden Đlmek Alma
Şekil 67. Đki Đlmeği Tek Đlmekle Toplama
1-Temel zincir çekerek ipliği örgüye hazırlayınız
2-Temel zincir üzerinden bir ilmek içinden tığınızı batınız( Şekil:66). 3-Bu ilmek içinde bir ilmek alınız
4-Tığınızda iki ilmek oluşmuştur
5-Tığınıza bir imek dolayarak bu iki ilmek içinden geçiriniz (Atay, 1997: 434)(Şekil 67).
9.1.4. Üçlü ilmek
Motiflerde özellikle dantel çalışmalarında çok kullanılmaktadır. Uzunlukları tığa atılan ilmek sayısına göre değişmektedir. Özellikle desen çalışmalarında sık kullanılır(Atay,1997: 443)
Üçlü ilmek Đşlem Basamakları
Şekil 68. Đlmek Dolayarak Đlmek Alma
Şekil 69. Đlmekleri Toplama
Şekil 70.Toplanan ilmekler ve üçlü ilmek
1-Temel zincir çekerek ipliği örgüye hazırlayınız
2-Temel zincire batmadan önce, tığınıza bir ilmek dolayınız
3-Temel zincir üzerinden bir ilmek içinden batarak bir ilmek alınız( Şekil:68). 4-Tığınızda üç ilmek oluşmuştur
5-Tığınıza bir ilmek alarak 2’şer 2’şer toplayınız( Şekil:69). 6-Böylece kısa bir brit oluşmuştur (Atay,1997: 408) (Şekil:70).
9.1.5. Kare ilmek( Trabzan)
File kroşenin temelini oluşturan boş kareler arasında bölme görevi yapan britlerden meydana gelmiştir. Merdiven kenarındaki trabzana benzetilerek halk arasında bu isim verilmiştir(Atay,1997: 416)
Kare File (Trabzan) Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 71. Temel Zincir Üzerinden Đlmek Alma
Şekil 72. Đlmekleri Toplama
1-Temel zincir çekerek ipliği örgüye hazırlayınız.
2-Temel zincire batmadan önce , tığınıza bir ilmek dolayınız( Şekil:71). 3-Temel zincir üzerinden bir ilmek içinden batarak bir ilmek alınız. 4-Tığınızda üç ilmek oluşmuştur.
5-Tığınıza bir ilmek alarak 2’şer 2’şer toplayınız. 6-Böylece kısa bir brit oluşmuştur( Şekil:72). 7-Đki zincir çekiniz.
8-Temel zincirden iki ilmek bırakarak tekrar bir brit yapınız. 9-Sırayla aynı işlemleri tekrarlayınız (Atay, 1997: 416)(Şekil 72).
9.1.6. Örümcek ilmek
Zarif görünümlü, yapımı kolay ve zevklidir. Sık iğne ile birleştirilerek sevimli danteller üretildiği gibi, sadece örümcek örgü ile yapılan ürünlerde bulunmaktadır(Atay,1997: 417)
Örümcek Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 73.Uzun Đlmek Alma
Şekil 74. Đlmek Đçinden Đlmek Alma
Şekil 75. Örümcek Đlmek
1-Temel zincirin üzerine, zincir ilmeği alıp, çekerek uzatınız( Şekil:73). 2-Tığa 1 ilmek alarak uzatılan ilmek içinden geçiriniz.
3-Tığınızı uzun ilmeğin arkasında kalan uzun atkı ipin sağından soluna geçiriniz ve bir ilmek alarak çekiniz( Şekil:74).
4-Tığdaki 2 ilmeği birlikte örünüz.
5-Son ilmeği uzatınız ve işlemleri tekrar ediniz.
6-Temel zincirden 4 ilmek bırakarak ilmek içine batarak 1 ilmek alınız.
8-Tığdaki iki ilmeği toplayınız (Böylece daha önce oluşturduğunuz 2 örümcek halkayı temel zincire bağlamış oldunuz.
9-sıra sonunda 2 örümcek halka yaparak örgüyü çeviriniz
10-Birinci sırada yapılan örümcek halkalardan ikisinin arasına batınız bir ilmek çekiniz 11-Tığdaki iki ilmeği birlikte örünüz (Şekil 75) (Atay, 1997: 418).
9.2. Đğne Oyası Örgü Teknikleri
Đğne oyasında teknik olarak üçgen ilmek veya kare ilmek kullanılmaktadır. Küçük iğnelerle düğümlenmek suretiyle yapılan oyaların, düğümler sıkıştırıldıkça örgü gözleri de küçülmektedir. Đğneye takılan aynı iplikle oluşturulan yuvarlak veya yarı yuvarlak ilmeklerin arasında hareket ettirilen iğne ve ipliklerle meydana getirilen değişik biçimlerin, şekline göre isimlendirilen iğne oyası ilmekleri temelde aynı işlemin farklı uygulamalarıdır, farklı sayıda iplik dokusunun değişik biçimlerde şekillendirilerek yerleştirilmesinden yararlanarak elde edilmektedir (Önge,1991:80). Tekli sarma veya çiftli sarma biçiminde yapılan iğne oyaları düğümlerinde, üçgen ilmek her zaman tek yönden (gidiş), kare ilmek ise çift yönlü (gidiş-geliş) olarak çalışılmaktadır( Şekil:76). Örgü desenlerine, bölgelere göre örücüler arasında, birli, pirinç, sıçan dişi, din, mecnun yuvası, trabzan, vb. adlar verilmektedir.
Şekil 76. Üçgen ve Kare ilmek
Đğne oyalarında zürefa, bülbül tükürüğü fiskil, sinek kanadı, kök adı verilen temel ilmek teknikleri kullanılmaktadır. Đğne oyası yapılırken iğneye alınan boncuk ipliğe aktarıldıktan sonra ilmek atılarak düğüm oluşturulmaktadır.
Đğne oyası tekniğinin oldukça zahmetli olmasından dolayı boncuk kullanımı çok tercih edilmemektedir. Fakat Anadolu’nun bazı yörelerinde iğne oyası tekniği ile birlikte boncuğunda kullanıldığı örnekler bulunmaktadır( Şekil:77). Đğne oyası ile yapılan boncuk oyaları yazma veya tülbent gibi bir zeminin üzerine yapılarak kullanılmaktadır. (Kültür Bakanlığı, 2001: 8).
Şekil 77. Boncuklu iğne oyası
9.2.1 Zürefa Đlmek
Đğne oyasının temel ilmeğini oluşturan düğümlü ilmek. Zürefanın üst üste ve yan yana tekrar edilmesiyle motifler oluşturulur.(Eronç,1984: 126)
Zürefa Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 78. Zemin Üzerine Đlmek Atma
Şekil 79. Đğneye Đplik Atma
Şekil 80. Düğüm Oluşturma
1-Oya yapılacak kumaş kenarını sol elin işaret ve baş parmağın arasına alarak kendinize doğru kıvırınız.
2-Đpliği kıvırma yerinin sağından tutunuz.
3-Đğneyi ipliğin 1,5- 2 mm solundan aşağıdan yukarıya doğru batınız(Şekil:78). 4-Đğliği iğnenin ucundan sağdan sola geçiriniz.
5-Đğneye takılı ipliği iğnenin ucundan sağdan sola doğru 2 defa sarınız. 6-Đğneyi ipliklerin oluşturduğu halkanın içinden çekiniz (Şekil:79). 7-Đlmeği sol elinizin iki parmağı arasında sıkıştırarak düğüm oluşturunuz
9.2.2. Piko Đlmek
Ana ve ara motif kenarlarına uygulanan basit piko ilmek. Piko Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 81. Zürefa Đlmek ve Üzerine Uzun Đlmek Atma
Şekil 82. Đkinci Uzun Đlmek Atma
Şekil 83. Piko Đlmek
1-Yazmanın kenarına bir sıra zürefa yapınız. 2-Geriye dönerek ilk iki zürefa içine ilmek atınız.
3-Đkinci zürefa ilmeğinizin bulunduğu boşluğa bir ilmek daha atınız(Şekil 81). 4-Đkinci ilmeğe gelen ipliği iğneyle tutarak ilmeği uzun tutunuz ve düğüm yapınız. 5-Aynı zürefa içerisine ikinci bir düğüm daha atınız ve ilmeği bol bırakınız(Şekil 82). 6-Arada iki zürefa üzerine ilmek atarak işlemi tekrar ediniz (Şekil 83).
9.2.3. Sinek Kanadı
Ana ve ara motiflerin oluşturulmasında uygulanan bir tekniktir.
Sinek Kanadı Đşlem Basamakları
Şekil 84. Zürefa Đlmek, Uzun Đlmek
Şekil 85. Đlmeğin Tepe Noktasına Đlmek Atma
Şekil 86.Sinek kanadı
1-Yazmanın kenarına bir sıra zürefa yapınız. 2-Geriye dönerek ilk iki zürefa içine ilmek atınız.
3-Đkinci zürefa ilmeğinizin bulunduğu boşluğa bir ilmek daha atınız(Şekil:84). 4-Đkinci ilmeğe gelen ipliği iğneyle tutarak ilmeği uzun tutunuz ve düğüm yapınız. 5-Đlmek dibinden çıkarak uzun bırakılan ilmeğin tepe noktasından bir düğüm yapınız(Şekil 85).
6-Tepe noktasından tekrar aynı zürefa içine ilmeklerin dibine bir ilmek atınız. 7-Arada iki zürefa üzerine ilmek atarak işlemi tekrar ediniz (Şekil: 86).
9.2.4. Bülbül Tükürüğü
Ana motiflerle kökün birleştiği yerlerde yapılan ara motiflerdir. Bülbül Tükürüğü Đşlem Basamakları
Şekil 87. Zürefa Đlmek Üzerine Đlmek Atma
Şekil 88. Tek ilmekten Đlmek Atma
Şekil 89. Bülbül Tükürüğü
1-Yazmanın kenarına bir sıra zürefa yapınız.
2-Geriye dönerek ilk iki zürefa içine ilmekle düğüm atınız (Şekil: 87). 3-Tekrar geri dönerek ilmek üstüne bir ilmek yaparak düğüm atınız.
4-Tek ilmekten, ilk yapılan zürefa üzerine ilmek atarak düğüm yapınız (Şekil: 88). 5-Arada iki zürefa üzerine ilmek atarak işlemi tekrar ediniz (Şekil: 89).
9.2.5. Üçgen ilmek
Düz ve üç boyutlu oyalarda ana ve ara motif olarak üçgen ilmek tekniği ile yapılır.
Üçgen Đlmekli Kaya Đşlem Basamakları
Şekil 90. Zürefa Đlmek Üzerine Đlmek Atma
Şekil 91. Đpliği Sola Atarak Đlmek Atma
Şekil 92. Üçgen Đlmekli Kaya
1-Yapılacak oyanın özelliğine göre 5-7-9 adet sağdan sola doğru zürefa yapınız.
2-Đpliği zürefanın üzerinden geçirerek sağdaki ilk başlangıç ilmeğine batarak düğüm atınız.
4-Tepe noktasına doğru kenarlardan bir ilmek eksilterek devam ediniz(Şekil: 91).
5-Üçgenin sol kenarında çirtik yaparak veya düz atlayarak tepe noktasında bir ilmekte bitirerek ipliği kesiniz (Eronç, 1984:127)(Şekil 92).
9. 3. Mekik Oyası Örgü Teknikleri
Mekik adı verilen bir araçla işlenir. Başlangıçta yapılması güç görünse de çok kolaydır. El alışkanlığı ister, çabuk yapılan ve işlenmesi zevk veren bir oya türüdür. Tığ işinde olduğu gibi mekik oyasında da mekiğe sarılan iplikten halka meydana getirerek düğümlenmesi ile elde edilen birbiri ardından oluşturulan ilmekler meydana gelir (Korkusuz, 1980:265)(Şekil: 93).
Mekik oyasında bir düğüm iki işlemden oluşmaktadır. Belli uzunlukta bir ipliğe istenen motifin şekline göre mekikteki iplikler halkalanarak işlenmektedir. Mekik sol elin işaret ve orta parmağı arasında tutulan gergin alt ipliğin üzerinden ve altından geçirilerek düğüm oluşturulur. Đki iplikle veya tek iplikle de yapılmaktadır. Alt iplik genellikle naylon ip, kirişli ip, ibrişim, koton gibi kaygan ipliklerden seçilir. Üst iplik mekiğe sarılan ipliktir. Alt iplik sol elde işaret parmağı ve orta parmak arasında gergince tutulur, mekikteki iplik bir alt bir üst düğümle ve modele göre sık ya da seyrek ilmeklerle ve pikolarla düğümler atılır (Aydın ve Gürsoy,2008: 16). Temel tekniği düğüm ve piko olan mekik örücülüğünde bazı motifler oluşturulurken piko içinden tığ ve iğne yardımı ile çıkarılan alt iplikten mekik geçirilerek bir ilmekle birbirine birleştirilir (Akpınarlı, 2003: 520).
Mekik oyasında kullanılacak boncuklar hazırlık aşamasında ipliğe aktarılmaktadır. Mekikle ilmekler oluşturulurken boncuklarda motif aralarına kaydırılarak desen oluşturulmaktadır. Mekik oyalarında boncuklar genellikle uzun bırakılan ipliklerden oluşan pikoların uç kısımlarında kullanılmaktadır
Mekik oyaları yapılan desene göre bir veya birkaç mekikle yapıldığı gibi mekik ile iğne, mekik ile tığ kullanılarak da yapılabilir. Düz renkte yapıldığı gibi, renkler ayrı mekiklere sarılarak birkaç renkte de örülebilir(Şekil:94). Mekik oyasında yapılan hata zor tamir edildiği için kesilerek yeniden başlanmaktadır. Motif düğümlerinin aynı sayıda ve düzende atılması oyayı oluşturmada önemlidir. Mekik oyası yaparken mekiğin çok fazla iplikle sarılmaması, düğümlerin çok sıkı atılmaması gerekmektedir. Düz mekik oyaları, yazmaya bir tarafına yapılan pikolarla tutturulmaktadır.
Yapımı iğne oyalarından daha kolay, tığ oyalarından daha zordur. Tekniği hacimli motiflerin örülmesine elverişli olmadığı için, iğne ve tığ oyaları kadar çeşitleri bulunmamaktadır (Kültür Bakanlığı, 2001: 8).
Şekil 93. Đğne ve Mekik Oyası Şekil 94. Tığ ve Mekik Oyası
Şekil 95. Birleştirme Teknikleri
Mekik oyalarında ilmekler ve pikolar farklı şekillerde birleştirilerek ilmek ile ilmek birleştirme, ilmek ile piko birleştirme, piko ile piko birleştirme teknikleri uygulanmaktadır. Bu birleştirme teknikleriyle birbirinden farklı mekik oyası modelleri oluşturulmaktadır (Onuk, 2005: 249) (Şekil:95).
9. 3.1. Đlmek Tekniği
Mekik oyasının temel tekniğini oluşturmaktadır. Bir düğüm, alt ve üst iki düğüm atmadan meydana gelmektedir. Yan yana atılıp sıkıştırılmasıyla oluşturulmaktadır.
Đlmek Tekniği Đşlem Basamakları
Şekil 96. Halka içinden Đlmek Atma
Şekil 97. Bir alt bir üst ilmek
Şekil 98. Đlmek Tekniği Đşlem Basamakları
1-Đpliği mekiğe sarınız.
2-Aradan yürütülecek iplikle, mekikten gelen ipliği uç uca bağlayınız. 3-Aradan yürütülen ipliği serçe parmağınıza iki defa dolayınız.
4-Bağlanan uçları parmaklarınızın üst kısmından geçirerek işaret ve baş parmakla bir daire meydana gelecek şekilde tutunuz(Şekil:96).
5-Yüzük ve orta parmakları birleştiriniz.
6-Đşaret parmağı ile orta parmak arasını 3-4 cm kadar aralayınız.
7-Mekiği sağ elinize alınız Baş ve işaret parmaklar arasında yere paralel olarak tutunuz. 8-Mekikteki ipliği normal uzunlukta açınız.
9-Mekikteki ipliği avuç içinden dışa doğru küçük, yüzük ve orta parmak üzerinden çevirerek bir daire yapınız.
10-Avuç içini, mekiğin düz tarafı ile yere paralel gelecek şekilde döndürünüz(Şekil:97). 11-Mekiği işaret ve orta parmak arasında gerili olan ipliğin altından geçirip üste alınız ve ipliğin üstünden geri çekiniz.
12-Đlmek uçlarının birleştiği yerden ipliği çekerek düğümleyiniz
13-Mekiği aradan yürütülen ipliğin altından girip üstünden çıkarak aynı işlemi tekrarlayınız (Şekil 98).
9.3.2. Piko Đlmek
Mekik örücülüğünde desen oluşturmak için ikinci temel işlemdir. Birinci yapılan işlemde ipliğin uzun bırakılmasıyla ikinci işlem ilmekle sıkıştırılır. Motifler ve bağlantılar piko ilmekle oluşturulur.
Piko Đlmek Đşlem Basamakları
Şekil 99. Đlmek Yapma
Şekil 101. Piko Đlmek
1-Mekik düz ilmeğini 3-4-5 yada 6 kere yapınız(Şekil 99).
2-Aradan yürütülen iplik üzerinde, son düğümden 0.5 cm veya istenilen piko uzunluğu kadar aralık bırakarak mekik oyasının düz ilmeğini yapınız
3-Son yapılan ilmeği aradan yürütülen iplik üzerinden kaydırarak diğer ilmeklerin yanına yerleştirerek pikoyu oluşturunuz(Şekil 100).
4-Đstenilen sayıda ilmekten sonra tekrar piko yapınız
5-Desen özelliğine göre istenilen yerde piko yapabilirsiniz (Onuk, 2005: 250) (Şekil 101).
9. 4. Firkete Oyası Örgü Teknikleri
Firkete örücülüğü: ilmeklerin kolay akışını sağlayacak şekilde çelikten yapılmış U biçimindeki firkete adı verilen araca sarılan iplikten, tığ yardımı ile ilmek oluşturmak üzere elde edilen yüzeylerdir (Akpınarlı, 2003: 520).
Đşleme tekniğinin kolay ve çabuk olması aynı zamanda gösterişli olması nedeniyle çok yaygın olarak yapılmaktadır. Firketenin iki kenarı arasına sarılan ipliğin tığ ile orta kısımlarının zincir, çift ilmek, üçlü ilmek teknikleri ile yapılan çeşitli dokulardan oluşmaktadır. Bundan dolayı beş temel firkete tekniği uygulanmaktadır. Oyanın genişliği firketenin genişliğine göre değişmektedir. Firkete oyası istenilen uzunlukta yapıldıktan sonra halkalar tek, çift ya da grup halinde alınıp zincirle birleştirilerek oya haline getirilmektedir(Şekil 102). Kalın olarak yapılan oyalarda firkete sıraları birbirine tığ yardımıyla zincir çekerek ya da ilmekler birbiri içinden çekilerek birleştirme işlemi uygulanmaktadır (Onuk, 2005: 238)(Şekil 103). Boncuk oyasında işlenecek ipliğe pul ve boncuk geçirilerek desenin orta ve kenarlarına yerleştirilerek süslenmektedir. diğer kısım çeşitli şekillerde tutturularak ya da zincir
çekilerek oya görünümü elde edilmektedir. En yaygın olarak yapılanı, adını kullanılan gereçten alan pullu oyadır (Korkusuz, 1980: 261). Firkete ile boncuk oyası örücülüğünde en çok 1. teknik, 2. teknik ve 3. firkete teknikleri kullanılmaktadır.
Şekil 102. Đlmekleri Toplama
Şekil 103. Đlmekleri Zincirle Birleştirme
9. 4.1. Birinci Teknik
Firkete oyasının en basit işlem tekniğidir. Oluşturulan halka içinden ilmek örülmesiyle oluşturulmaktadır.
Birinci Teknik Đşlem Basamakları
Şekil 104. Halka Aralarından Đlmek Alma
Şekil 105. Birinci Teknik Uygulama
1-Firkete kenarlarına sarılan ipliği firketenin ortasında bir ilmekle birleştiriniz. 2-Oluşturduğunuz halkaların içine tığla batarak bir ilmek alınız(Şekil 104). 3-Firketeyi sağa doğru bir kez döndürünüz.
4-Đpliği firketenin etrafından çeviriniz halka oluşturunuz.
5-Ortada bulunan diğer halkanın içinden bir ilmek alarak tığdaki ilmekle örünüz (Şekil 105).
9. 4. 2. Đkinci Teknik
Firkete oyasında ikinci temel tekniktir. Halkayı oluşturan ipliğin altından ilmek alınmasıyla oluşturulmaktadır.
Đkinci Teknik Đşlem Basamakları
Şekil 106. Halka Aralarından Đlmek Alma
Şekil 107. Đkinci Teknik Uygulama
1-Firkete kenarlarına sarılan ipliği firketenin ortasında bir ilmekle birleştiriniz. 2-Oluşturduğunuz halkaların altına tığla batarak bir ilmek alınız(Şekil 106). 3-Firketeyi sağa doğru bir kez döndürünüz
4-Đpliği firketenin etrafından çeviriniz halka oluşturunuz
5-Ortada bulunan diğer halkanın altından bir ilmek alarak tığdaki ilmekle örünüz