Biyolojik-Peyzaj Onarımı GeliĢim Stratejileri

Bu baĢlık altında planlama alanında yer alan yerleĢimlere iliĢkin olarak özellikle yerleĢimlerdeki katı atıklar vahĢi olarak depolanmakta, çoğu yerleĢimde kanalizasyon ağı bulunmamaktadır. Ayrıca halkın bilinçsizce ahır gübrelerini geliĢigüzel alana bırakması, yol ve taĢ ocaklarının doğada meydana getirdiği zararlar ve kanal, gölet vb. yapımı sırasında oluĢan yara görünümlü alanlar bu baĢlık altında irdelenerek bazı stratejiler geliĢtirilmiĢtir.

YerleĢmelerin Kanalizasyon Sistemleri: Proje alanı içindeki bazı ilçelerde

kanalizasyon sistemleri olmasına rağmen bazılarında mevcut değildir bu nedenle kanalizasyon sistemi olmayan yerleĢimler Suğla Gölü‟ne kanallarla ve akarsularla boĢaltım yapmakta bu da sorunu yerel ölçekten bir üst ölçeğe taĢımaktadır. Son yıllarda kullanılan yapay sulak alan sistemlerinin bölgede kullanılması çözüm olarak önerilebilir. Bu sistemlerde filtreleme ve arıtma iĢlemi hem düĢük maliyette yapılabilmekte, hem de kolaylıkla tesisi sağlanabilmektedir.

Sulak alanlarda yaĢayan bitkiler, yapraklarının fotosentezle özümsediği karbondioksiti oksijene çevirerek suyun içindeki köklerine taĢırlar. Bu sayede su oksijen bakımından zenginleĢir ve köklerde yaĢayan mikroorganizmalar için yaĢam ortamı oluĢur. Bu canlılar sudaki organik atıkları, kimyasal kirleticileri parçalayıp yok eder. Bazı bitkiler sudaki ağır metalleri bile yok edebilmektedir. Su arıtmada kullanılan bitkiler üç ana gruba ayrılmaktadır: Tümüyle suyun altında yaĢayanlar, suyun üstünde yüzenler ve toprağa köklenip yaprak ve gövdeleri suyun üstünde olanlar. Su içinde yaĢayan türlere örnek olarak Elodea verilebilir. Elodea suyu oksijen bakımından zenginleĢtirir. Yaygın olarak kullanılan su sümbülü (Eichornia crassipes) ve su mercimeği (Lemna minor) türleri suyun üstünde yüzer ve çok hızlı yayılırlar. Su yüzeyinde oluĢturdukları katmanla su yosunu oluĢumunu yavaĢlatırlar. En yaygın olarak kullanılan bitkilerse büyük su kamıĢı (Typha spp.), saz

(Scirpus spp.) ve kamıĢın (Phragmites australis) yerel türleridir. Bu sucul bitkiler, dünyanın farklı coğrafyalarında yaygın olarak bulunmaktadırlar. Kana, zencefil, fil kulağı, muz, zambak gibi egzotik bitkiler de atık su arıtma özelliğine sahiptir.

Planlama alanında bitkilerin bu özelliğinden yararlanılarak uygun yerlerde yapay sulak alanlar inĢa edilerek kanalizasyon sularının arıtılarak bölgedeki su sürecine dahil edilmesi sağlanabilecektir. Ayrıca Suğla Gölü‟nün su kalitesi ile ilgili çalıĢmalar sonrası kirlilik gidermede, bu su arıtan bitkilerden oluĢturulacak olan yüzer-gezer bitki kasaları ile temizlenmesi de söz konusu olabilecektir.

YerleĢmelerdeki Katı Atık Depolama Alanları: Planlama alanında düzenli katı atık

depolama tesisi bulunmamaktadır. Belediyeler tarafından toplanan katı atıklar kendi belirledikleri alanlarda düzensiz olarak depolanmaktadır. Bu düzensiz katı atık toplama alanlarının, yer seçim ölçütleri göz önüne alınmadan seçilmiĢ olması, bu alanlarda evsel, endüstriyel ve tıbbi atıkların düzensiz ve bir arada depolanması, toprak kirliliğinin yanı sıra su kirliliği, hava kirliliği ve görsel kirliliğe de neden olmaktadır. Konya ilinde katı atıkların düzenli depolanması, geri kazanılabilir ambalaj atıklarının ayrı toplanarak değerlendirilmesi ve çevreye verilen kirliliğin önlenmesi amacıyla “Konya Katı Atık Yönetim Projesi” hazırlanmıĢtır. Projede Konya BüyükĢehir Belediyesi de dahil olmak üzere 206 belediye bulunmakta, tüm belediyeler ondört grupta toplanmaktadır. Konya Katı Atık Yönetim Projesi kapsamında, aynı gruptaki belediyeler için ortak katı atık düzenli depolama tesisi yapılması ve mevcuttakullanılan düzensiz katı atık depolama alanlarının iyileĢtirilmesi ve onarımı planlanmıĢtır.

Planlama alanında bazı düzensiz katı atık depolama alanları yer almaktadır. Bunlar; Ahırlı ilçesi yol kenarı çöplük alanı, Çatmakaya dere yakınında yer alan çöplük alanı, Dereköy beldesi yakınında eski taĢ ocağında yer alan çöplük alanı, Ortakaraören beldesi çöplük alanı, Harmanpınarı beldesi çöplük alanı ve Yalıhüyük çöplük alanıdır. Planlama alanında yer alan ilçe ve köy çöplüklerinin yerinde iyileĢtirilmesi veya katı atık yönetimi çerçevesinde yeniden kullanılması sağlanmalıdır. Ancak öncelikle yöre halkına çöp üretiminin nasıl azaltılacağı ve çöplerin kaynağında nasıl ayrı ayrı depolanabileceği konusunda eğitimler verilmelidir.

Katı atık depolama alanları için peyzajın su fonksiyonu dikkate alınarak, hidrojeogeçirimlilik haritasından çok düĢük ve düĢük alanlarda yer aranmalıdır. Öncelikle geçirimliliğin göz önüne alınmasının nedeni çalıĢma alanının göller bölgesi geçiĢinde yer almasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir ölçütümüz ise doğaya en az müdahale edilecek (ör; eski taĢ ocağı vb.) ve görsel olarak rahatsızlık yaratmayacak alanların seçilmesidir. Bu alanlarda katı atıklar, geçirimsizlik sağlayan yalıtım malzemesi üzerine konularak sıkıĢtırılmalı, günlük ara örtü malzemesi ile kapatılarak depolanmalı ve son kullanım tarihine bağlı olarak son örtü tabakası kapatılmalıdır. Eski düzensiz depolama alanlarına yeniden

Ģekil verilerek, drenaj sorunu çözümlenmeli ve son kullanım tarihine göre son örtü tabakası kapatılmalıdır. Alanlar son kullanım kararına göre kullanılmalıdır. Çöpten enerji elde edilebilen günümüz Ģartlarında, metan gazı çıkıĢı fazla olan alanlarda bazı basit teknikler ile enerji elde edilmesi söz konusu olabilecektir.

Ahır Gübresi ile Ġlgili Sorunlar: Suğla Gölü ve yakın çevresindeki köylerde tarım

ve hayvancılık önemli sektörlerden birisini oluĢturmaktadır. Arazi çalıĢmaları sırasında halkın ahır gübresinin tarım arazilerinde kullanımının yararlı olduğu konusunda bilgisinin olduğu, ancak ahır gübresine iliĢkin iĢlem süreci hakkında fazla bilgisinin olmadığı gözlenmiĢtir. ÇalıĢma alanının çoğu bölgesinde ahır gübreleri geliĢigüzel olarak yerleĢim yeri içlerinde, tarlaların bulunduğu alanlarda, yol kenarlarında, düdenlerin hemen yanında bilinçsiz bir Ģekilde depolanmaktadır. Özellikle kıĢ aylarında biriken önemli miktarın bahar aylarındaki yağıĢlarla birlikte su sürecine katılması bölge için bugün ve ileride önemli sıkıntılara neden olacaktır.

Ahır gübreleri su süreci içine doğrudan katılmaktadır. Bugün için etkisi tam olarak bilinmemesine rağmen, özellikle peyzajın su fonksiyonunun yüksek olduğu bölümlerde ve düden çevrelerinde bulunmasının, bölgenin su sürecine iliĢkin önemli bir tehdit olduğu öngörülmektedir. Halkı bu konuda bilinçlendirerek ve beton altlıklı ahır gübresi yakma birimleri inĢa ederek kısa ve orta vadede çözümler üretilebilecektir.

Yol, Kanal vb. Yapımı Ġçin Malzeme Alımı Yapılan Alanlar: Bu tür çalıĢmalara

daha çok Balıklava köyünde ve Dereköy-Bozkır arasındaki yollarda rastlanmıĢtır. Balıklava giriĢinde DSĠ tarafından kanal yapımı sırasında kuru dere yatağından malzeme alımı yapılmıĢtır. Son yıllarda geliĢtirilen çevreye duyarlı yaklaĢımlar sonucu malzeme alım ya da maden alanlarında ekosistemini yeniden düzenlemeye yönelik onarım çalıĢmaları, ağırlıklı olarak peyzaj değerleri gözetilerek yapılmaktadır. Bu anlamda ekonomik ve ekolojiye duyarlı teknolojiler geliĢtirilmektedir. Günümüzde etkin bir ekim yöntemi olan Püskürtmeli Bitkilendirme ĠĢlemi vb., silindirleme gibi yan iĢlemler gerektirmediğinden erozyon kontrolü gerektiren alanlarda ve Ģev onarımında kullanılabilir (Külekçi ve Belkayalı 2009). ġekil 35‟de planlama alanında kanalizasyon, katı atık, ahır gübresi ve malzeme alımından kaynaklanan sorunların söz konusu olduğu alanlar verilmiĢtir.