Biyokimyasal incelemeler - GEREÇ VE YÖNTEM

3. GEREÇ VE YÖNTEM

3.3. Biyokimyasal incelemeler

3.3. Biyokimyasal incelemeler

Ratlardan alınan kan örnekleri 3000 devir/dakika’da 10 dakika süre ile santrifuj edilerek (Şekil 8) serum örnekleri elde edildi (Şekil 9). Alınan serum örnekleri test edilinceye kadar -70° C’de saklandı.

Şekil 6. Göğüs diseksiyonu, anatomik pozisyonda kalp

Şekil 7. Kalbin histopatolojik inceleme için bütün olarak örneklenmesi

Tüm deneklerden serum elde edildikten sonra cTnI test kitinde (High sensitivity rat cardiac troponin-I Elisa kit, Life Diagnostics, Inc., cat. no. 2010-2-HS) belirtilen çalışma prensiplerine göre standart hazırlandı. İki ayrı ölçüm yapıldı.

Ölçüm sonuçlarının ortalamaları alınarak (Tablo 2) standart eğrisine ait grafik ve denklem (Şekil 10) oluşturuldu. Deneklerden elde edilen serum örnekleri Elisa yöntemi ile çalışılarak elde edilen denklem aracılığı ile cTnI düzeyleri belirlendi.

Şekil 8. Kan örneklerinin santrifuj edilmesi

Şekil 9. Elde edilen serum örneği.

Tablo 2. Standart hazırlanmasında kullanılan cTnI miktarları ve 450 nm dalga boyunda absorbansları

1.Ölçüm 2.Ölçüm Ortalama

Absorbans (450 nm)

cTnI (ng/ml)

Absorbans (450 nm)

cTnI (ng/ml)

Absorbans (450 nm)

cTnI (ng/ml)

3,155 10 3,222 10 3,1885 10

1,897 5 1,442 5 1,6695 5

0,845 2,5 0,81 2,5 0,8275 2,5

0,433 1,25 0,46 1,25 0,4465 1,25

0,24 0,625 0,243 0,625 0,2415 0,625

0,188 0,312 0,18 0,312 0,184 0,312

0,123 0,156 0,129 0,156 0,126 0,156

Şekil 10. Rat cardiac troponin-I standart eğrisi grafik ve denklemi

Aynı şekilde H-FABP test kitinde (Rat H-Fabp Elisa kit (high sensitivity) Life Diagnostics, Inc., cat. no. 2310-2-HS) belirtilen çalışma prensiplerine göre standart hazırlandı. İki ayrı ölçüm yapıldı. Ölçüm sonuçlarının ortalamaları alınarak (Tablo 3)

standart eğrisine ait grafik ve denklem (Şekil 11) oluşturuldu. Deneklerden elde edilen serum örnekleri Elisa yöntemi ile çalışılarak elde edilen denklem aracılığı ile H FABP düzeyleri ölçüldü.

Tablo 3. Standart hazırlanmasında kullanılan H-FABP miktarları ile 450 nm dalga boyunda absorbansları

Şekil 11. Rat H-FABP standart eğrisi grafik ve denklemi.

Çalışmanın bu aşaması, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Merkez Laboratuvarında yürütüldü.

35 3.4. Histopatolojik incelemeler

Tüm gruplardaki ratların kalpleri bütün olarak elde edildi. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı laboratuarında rutin doku takip işlemlerinden sonra dokular parafinle bloklandı. Parafin bloklardan mikrotom ile 5 mikron kalınlığında kesitler poly-L-lysine ile kaplanmış lamlara alındı. Lamlar 60 derecelik etüvde 1 saat bekletildikten sonra sırası ile ksilolden başlayıp % 100-90-75’lik alkolden geçirilerek distile su ile yıkandı. Mikrodalga cihazında antijen retrieval solusyonu içerisinde (1/10 dilüe sitrat buffer) % 50 güç seviyesinde 20 dakika bekletildi. Mikrodalgadan çıkarılan kesitler oda ısısında soğumaya bırakıldıktan sonra distile su ile yıkandı. Endojen peroksidaz aktivitesini inhibe etmek için % 3’lük hidrojen peroksit ile inkübe edildikten sonra kesitler distile su ve fosfat buffer solüsyonu (PBS) ile yıkandı. 1/200 dilusyonda hazırlanmış monoklonal antikorlar (FABP: Abcam/cardiac FABP antibody/ab16916 ve troponin I: Abcam/ cardiac troponin I antibody/ab19615) ile 60 dakika inkube edildi. PBS ile yıkandıktan sonra biyotinlenmiş sekonder antikor ile inkube edildi. PBS ile tekrar yıkandıktan sonra streptavidin-peroksidaz kompleksinde inkube edildi. PBS ile tekrar yıkandı ve kromojen olarak diaminobenzidin ile boyandıktan sonra distile su ile yıkandı.

Takiben Mayer’s Hematoksilen ile zıt boyama yapılarak distile sudan ve alkolden geçirildikten sonra havada kurutularak ksilene konuldu. Balsam ile kapatılarak mikroskobik incelemeleri yapıldı.

Meng X. ve arkadaşları (68) ile Fischbein MC. ve arkadaşlarının (93) yaptığı iki çalışma esas alınarak tüm gruplarda cTnI ve H-FABP için immunohistokimyasal değerlendirme kriterleri tablo 4’de gösterilen şekilde belirlendi. Boyanan tüm preparatlar iki ayrı patoloji uzmanı tarafından farklı zamanlarda değerlendirilerek ortak bir kanaat oluşturuldu.

Tablo 4. İmmunohistokimyasal değerlendirmede ölçütleri

Boyanma Derece

Boyanma kaybı yok 0

Boyanma kaybı minimal (tek tek dağınık miyositlerde) 1 Boyanma kaybı belirgin, (fokal gruplar) genel olarak zayıf boyanma 2

Boyanma yok 3

36 3.5. İstatistiksel Analiz

Çalışma verilerinin istatiksel değerlendirmesi SPSS 15.0 ve Sigma Stat 3.5 paket programları ile gerçekleştirildi. Kontol grubu ve sırası ile 110 V, 220 V, 600 V uygulanan A, B, G, H gruplarına ait veriler artan voltaja bağlı değişimleri gözlemek amacı ile kendi arasında, kontrol ve 110 V elektrik akımı uygulanarak farklı zamanlarda örnekleme yapılan A, B, C, D, E, F gruplarına ait veriler ise ortaya çıkan değişimlerin zamanla korelasyonunu değerlendirmek amacı ile kendi arasında istatistiksel analize tabi tutuldu. Değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Shapiro-Wilk testiyle kontrol edildi. Bağımsız grupların karşılaştırılması için Kruskal-Wallis testi yapıldı. Gruplar arası çoklu karşılaştırma Tukey ve Student-Newman-Keul Testleri ile yapıldı. Değişkenler tablolarda “ortalama ± standart sapma” ve “Ortanca (% 25-% 75)” değerleriyle özetlendi. P değerinin 0,05’den küçük olması anlamlı kabul edildi.

4. BULGULAR

Sekiz gruptaki toplam 64 denekten her bir deneğin serumu ELISA yöntemi ile analiz edilerek H-FABP ve cTnI düzeyleri sırası ile nanogram/mililitre ve pikogram/mililitre olarak ölçüldü. Her bir deneğin H-FABP ve cTnI monoklonal antikorları ile boyanmış preparatı, materyal ve metodda belirtilen kriterlere göre değerlendirilerek boyanma kaybı ve derecesi belirlendi. Her bir denek için elde edilen serum H-FABP değerleri, serum cTnI değerleri, H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)”

değerleri birlikte tablolara aktarıldı.

Elektrik akımı uygulanmayan 0. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan kontrol grubu (Grup A) deneklerin serum FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve

“ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 5’de izlenmektedir.

110 volt elektrik akımı uygulandıktan sonra 0. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan (Grup B) deneklerin serum FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve

“ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 6’da izlenmektedir.

Tablo 5. Grup A deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup A

Tablo 6. Grup B deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup B

110 volt elektrik akımı uygulanan ve 1. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan (Grup C) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 7’de izlenmektedir.

Tablo 7. Grup C deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup C çıkarılan (Grup D) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 8’de izlenmektedir.

110 volt elektrik akımı uygulanan ve 4. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan (Grup E) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 9’da izlenmektedir.

Tablo 8. Grup D deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup D

Tablo 9. Grup E deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup E

110 volt elektrik akımı uygulanan ve 6. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan (Grup F) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 10’da izlenmektedir.

Tablo 10. Grup F deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup F çıkarılan (Grup G) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 11’de izlenmektedir.

600 volt elektrik akımı uygulanan ve 0. saatte kan örneği alınarak kalpleri çıkarılan (Grup H) deneklerin serum H-FABP ve serum cTnI değerleri ile H-FABP ve cTnI boyanma dereceleri, değişkenlerin “ortalama ± standart sapma” ve “ortanca (% 25-% 75)” değerleri tablo 12’de izlenmektedir.

Tablo 11. Grup G deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup G

Tablo 12. Grup H deneklere ait biyokimyasal ve immünhistokimyasal veriler

Grup H

Elektrik akımı uygulanmayan kontrol grubu ile vücutlarından 110 volt, 220 volt, 600 volt elektrik geçirilen (sırası ile A,B,G,H grupları) grupların serum H-FABP ve cTnI değerlerinin istatistiksel değerlendirme sonuçları tablo 13’e aktarıldı.

Kontrol grubu ve vücuduna 110 V, 220 V, 600 V’luk gerilim uygulanan grupların serum H-FABP düzeylerinde istatistiksel anlamlı fark (p<0,001) saptandı.

110 volt elektrik akımı uygulanarak 0, 1, 2, 4, 6. saatte kan örnekleri alınan (sırası ile A,B,C,D,E,F grupları) grupların serum H-FABP ve cTnI değerlerinin istatistiksel değerlendirme sonuçları tablo 14’e aktarıldı.

Elektrik akımı uygulanmayan kontrol grubu ile vücutlarından 110 volt, 220 volt, 600 volt elektrik geçirilen (sırası ile A,B,G,H grupları) grupların H-FABP ve cTnI immunohistokimyasal değerlendirmesinin istatistiksel sonuçları tablo 15’e aktarıldı.

110 volt elektrik akımı uygulanarak 0, 1, 2, 4, 6. saatte kan örnekleri alınan (sırası ile A,B,C,D,E,F grupları) grupların H-FABP ve cTnI immunohistokimyasal değerlendirmesinin istatistiksel sonuçları tablo 16’ya aktarıldı.

H-FABP antikorları ile yapılan immunhistokimyasal boyama sonrasında G6, D1, B6 deneklerin sırası ile 0, 1, 2 olarak derecelendirilen boyanma özellikleri şekil 12-14’de; cTnI antikorları ile yapılan immunhistokimyasal boyama sonrasında B1, E2, B3 deneklerin sırası ile 0, 1, 2 olarak derecelendirilen boyanma özellikleri ise şekil 15-17’de gösterilmiştir.

Tablo 13. A,B,G,H gruplarının serum H-FABP ve cTnI değerleri açısından karşılaştırılması P <0.001 <0.001 a.b.c. : Üst indislerde ortak harfler gruplar arasında farkın olmadığını, ortak olmayan harfler farkın olduğunu göstermektedir.

Grup H (600 V) 8.12±3.39c 8.61(4.81-11.15) 24.76±7.96ab 23.96(16.77-31.95)

Grup G (220 V) 5.19±2.16bc 4.45(3.74-6.60) 84.66±82.86c 44.73(32.75-168.53)

Grup B (110 V) 0.95±0.76ab 0.75(0.40-1.31) 17.97±9.03b 19.16(9.58-24.76)

Grup A (Kontrol) 0.41 ±0.55a 0.23(0.11-0.46) 39.54±18.23ac 35.14(27.96-43.93)

Biyokimyasal inceleme H-FABP X±SS Ort (% 25p-% 75p) Troponin-I X±SS Ort (% 25p-% 75p)

Tablo 14. A,B,C,D,E,F gruplarının serum H-FABP ve cTnI değerleri açısından karşılaştırılması P 0.139 <0.001 a.b.c.d. : Üst indislerde ortak harfler gruplar arasında farkın olmadığını, ortak olmayan harfler farkın olduğunu göstermektedir.Grup F 0.31±0.29 0.21(0.08-0.66) 111.82±79.72b 84.67(56.71-194.89)

Grup E 0.62±0.84 0.23(0.03-1.17) 71.09±54.40bd 44.73(32.75-110.23)

Grup D 0.38±0.51 0.23(0.07-0.41) 60.30±39.55bd 46.33(32.75-79.07)

Grup C 0.41±0.15 0.40(0.28-0.47) 31.15±19.60acd 25.56(19.17-34.34)

Grup B 0.95±0.76 0.75(0.40-1.31) 17.97±9.03c 19.16(9.58-24.76)

Grup A 0.41 ±0.55 0.23(0.11-0.46) 39.54±18.23ab 35.14(27.96-43.93)

Biyokimyasal inceleme H-FABP X±SS Ort (% 25p-% 75p) Troponin-I X±SS Ort (% 25p-% 75p)

Tablo 15. A,B,G,H gruplarının H-FABP ve cTnI açısından immunohistokimyasal değerlendirmesinin sonuçları P 0.016 0.576 a.b : Üst indislerde ortak harfler gruplar arasında farkın olmadığını, ortak olmayan harfler farkın olduğunu göstermektedir.

Grup H 0.50±0.53 a 0.50(0.00-1.00) 0.38±0.52 0.00(0.00-1.00)

Grup G 0.75±0.46 a 1.00 (0.25-1.00) 0.50±0.53 0.50(0.00-1.00)

Grup B 1.50±0.53 b 1.50 (1.00-2.00) 0.50±0.76 0.00(0.00-1.00)

Grup A 0.88±0.64a 1.00 (0.25-1.00) 0.88±0.83 1.00(0.00-1.75)

Histopatolojik inceleme H-FABP X±SS Ort (% 25p-% 75p) Troponin-I X±SS Ort (% 25p-% 75p)

Tablo 16. A,B,C,D,E,F gruplarının H-FABP ve cTnI açısından immunohistokimyasal değerlendirmesinin sonuçları P 0.157 0.023 a.b.c. : Üst indislerde ortak harfler gruplar arasında farkın olmadığını, ortak olmayan harfler farkın olduğunu göstermektedir.

Grup F 1.25±0.71 1.00(1.00-2.00) 1.50±0.53 abc 1.50(1.00-2.00)

Grup E 0.75±0.87 0.50(0.00-1.75) 1.38±0.52 abc 1.00(1.00-2.00)

Grup D 0.75±0.71 1.00(0.00-1.00) 1.25±0.46 abc 1.00(1.00-1.75)

Grup C 1.38±0.74 1.50(1.00-2.00) 1.63±0.52c 2.00(1.00-2.00)

Grup B 1.50±0.53 1.50(1.00-2.00) 0.50±0.76b 0.00(0.00-1.00)

Grup A 0.88±0.64 1.00(0.25-1.00) 0.88±0.83abc 1.00(0.00-1.75)

Biyokimyasal inceleme H-FABP X±SS Ort (% 25p-% 75p) Troponin-I X±SS Ort (% 25p-% 75p)

Şekil 13. Denek D1. Boyanma kaybı minimal (1). H-FABP, 200X Şekil 12. Denek G6. Boyanma kaybı yok (0). H-FABP, 200X

Şekil 14. Denek B6. Boyanma kaybı belirgin (2). H-FABP, 200X

Şekil 15. Denek B1. Boyanma kaybı yok (0). cTnI, 200X

Şekil 16. Denek E2. Boyanma kaybı minimal (1). cTnI, 200X

Şekil 17. Denek B3. Boyanma kaybı belirgin (2). cTnI, 200X

5. TARTIŞMA

Elektrik çarpmasına bağlı yaralanma ve ölümlerde klinik ve otopsi bulguları herhangi bir tanısal değer taşımayabileceği gibi, olayın meydana gelişine yönelik tıbbi hikâye, olay yerinde gerek ortam koşullarına, gerekse elektrik kaynağına ve mekanizmaya yönelik tespitler ile bir bütünlük de gösterebilir.

Elektrik çarpmasına bağlı yaralanma ve ölümlerin büyük bir bölümü kaza orijinlidir. Bu grup içerisinde önemli yer tutan iş kazalarında, gerek tazminat gerekse ceza hukuku kapsamında ortaya çıkan sorumluluklar nedeni ile hikâye gizli kalma eğilimi göstermekte, tanı zorlaşmaktadır.

Çoğunlukla non-spesifik düzeyde kalan elektrik yaralanma paternleri, süreçte histopatolojik, biyokimyasal parametreler ve elektron mikroskobisi, atomik absorbsiyon spektrometrisi gibi yöntemler ile ayrıntılandırılmaya, zenginleştirilmeye çalışılmıştır.

Kardiyak troponinler ve son yıllarda H-FABP, iskemik myokardiyal hasarın erken dönem tespitinde klinik uygulamalar içerisinde yerini almış, postmortem myoblobin, CK-MB, cTnT ve cTnI’nın kardiyak ölümler yanında elektrik çarpmasına bağlı ölümler açısından da tanısal değer taşıyabileceğine yönelik bulgular elde edilmiştir (7,94-96). Gerçekten de kalpte ortaya çıkan ve muhtemelen akımın myositler, nodal doku ve iletim sistemi üzerinde direk etkisinden kaynaklanan ventriküler fibrilasyon, en sık karşılaşılan ölüm mekanizması olarak dikkat çekmektedir.

Fieguth ve ark. elektrik çarpmasına bağlı olay yerinde öldüğü bilinen 9 olgunun sağ atrium ve femoral veninden postmortem 2. günde elde edilen kan örneklerinin biyokimyasal analizinde, serum postmortem myoglobin seviyelerini elektrik çarpmasından bağımsız mekanizmalar ile ölen olgulara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulmuşlar ve myoglobini postmortem süreçte otoliz ile salınımı artan, tek başına anlam ifade etmeyen, dolayısı ile sadece özgün olgularda yüksek konsantrasyonda saptanması halinde tanısal ipuçları sağlayabilecek bir parametre olarak tanımlamışlardır (94).

Yüksek voltajlı elektrik çarpması sonrasında, EKG değişiklikleri göstermesine rağmen, CK-MB düzeyleri normal sınırlarda seyreden olgular bildirilmekle birlikte (97), Michiue ve ark. ölümle sonuçlanan yüksek voltajlı elektrik çarpmalarında yüksek MB ve cTnI seviyeleri kaydetmişlerdir. Hatta çalışmacılar, yüksek CK-MB düzeylerine eşlik eden ılımlı cTnI artışını, myokardial sitoplazmik membran hasarı ile; anlamlı derecede yüksek CK-MB düzeylerine eşlik eden belirgin cTnI artışı ve mikroskopik olarak tanımlanan kardiyomiyolizi ise kardiyak miyofibriller hasar ile ilişkilendirmektedirler (95).

Vücudundan elektrik akımı geçirilen ratların kalplerinde elektrik akımı geçişine bağlı yapısal hasarı serum H-FABP ve cTnI miktarındaki ve kalp dokusundaki immünhistokimyasal değişiklikler ile ortaya koymayı, dolayısı ile elektrik çarpması şüphesi bulunan olguların otopsi uygulamalarına model olabilecek verilere ulaşmayı hedefleyen bu çalışmada kontrol grubuna ve vücuduna 110 V, 220 V, 600 V’luk gerilim uygulanan gruplarda serum cTnI değerlerinin artan gerilim ile değişiminde istatistiksel anlamlı fark (p<0,001) izlenmekle birlikte, kontrol grubu cTnI değerleri, 110 V ve 600 V gerilim uygulanan gruplardan (sırası ile Grup B ve Grup H); 110 V gerilim uygulan grup cTnI değerleri, kontrol grubu da dahil olmak üzere tüm gruplardan düşük bulunmuştur (Tablo 13). Bu çerçevede, kardiyak hasar sonrasında cTnI salınım dinamiği de dikkate alınarak cTnI’nın vücudundan elektrik akımı geçirilen ratların erken dönem kalp hasarını ortaya koyma yönünde güvenilir bir parametre olmadığı ifade edilebilir.

Kontrol grubundan ve elektrik akımı uygulanmasını takiben 0. saatte kan alınan gruplardan elde edilen serum cTnI değerlerinin zamanla değişimi ve korelasyonu ise istatistiksel olarak yüksek derecede anlamlı (p<0,001) bulunmuştur (Tablo 14). Veriler, cTnI’nın elektrik çarpmasını takiben bir süre yaşadıktan sonra

ölenlerde değer taşıyabileceğine işaret etmektedir. Zira Michiue ve ark. elektrik çarpmasına bağlı ölümlerde postmortem serum cTnI artışları bildirmiş (95), Wang ve ark. ise elektrik çarpmasında serum değerlerine ek olarak perikardiyal ve göreceli olarak serebrospinal sıvıda yüksek myoglobin, CK-MB ve cTnI seviyeleri saptamışlardır. Hipertermi, hipotermi, amfetamin kötüye kullanımı, psikotrop madde zehirlenmeleri gibi tanısal makroskopik bulguların bulunmadığı ölüm sebepleri de yüksek perikardiyal ve serebrospinal sıvı dağılımları nedeni ile ayırıcı tanıda dışlanmalıdır (96). Bu genel bakı, cTnI’nın postmortem değişimine yönelik kontrollü çalışma verileri ile daha anlamlı bir bilimsel değere ulaşabilir.

Çalışmamızda artan voltaj ile uyumlu olarak artan serum H-FABP düzeyleri dikkat çekici olup, kontrol grubu ve vücuduna 110 V, 220 V, 600 V’luk gerilim uygulanan grupların serum H-FABP düzeylerinde yüksek derecede istatistiksel anlamlı fark (p<0,001) saptanmıştır (Tablo 13). Serum cTnI değerlerinde H-FABP’ın artan gerilimle değişimine benzer bir korelasyonu izlemek ise mümkün olmamıştır.

Gerek deneysel iskemik kalp modellerinde, gerekse klinik çalışmalarda serum H-FABP düzeyindeki artışın myokardiyal hasar açısından hassas ve duyarlı bir parametre olduğu ispatlanmış olmakla birlikte, pubmed veritabanında ve internet arama motorlarında elektrik çarpmasında H-FABP düzeyi araştırılan bir çalışmaya ulaşılamamış, sağlıklı bir karşılaştırma yapma olanağı bulunamıştır. Ancak kontrol grubundan ve elektrik akımı uygulanmasını takiben 0. saatte kan alınan gruplardan elde edilen serum H-FABP ve cTnI değerleri H-FABP’ın erken dönemde elektrik akımı geçişine bağlı myokard hasarı açısından cTnI’ya göre daha iyi bir gösterge olduğuna işaret etmektedir.

Tablo 14’de de izlendiği üzere 110 V elektrik akımı uygulandıktan sonra çeşitli zaman aralıkları ile kan alınan gruplarda, H-FABP’ın zamanla seyrinde istatistiksel anlamlı fark saptanmamıştır (P=0,139).

Erken myokardiyal hasarı belirlemek amacı ile kalpte cTnI immün reaksiyonunun araştırıldığı bir çalışmada, cTnI boyanma kaybı AMI’nün yüksek duyarlı göstergesi olarak tanımlanmıştır (98). Elektrik akımı geçişi sonrasında myokard hasarının göstergesi olarak cTnI salınımını ortaya koymak amacı ile cTnI antikorları ile boyama sonrası histopatolojik değerlendirmede (Tablo 15) kontrol

grubu ile 110 V, 220 V ve 600 V gerilim uygulanan gruplar arasında istatistiksel anlamlı fark saptanmamıştır.

Kardiyak troponin I salınımı ve myokardiyal hasarın zamanla değişiminin histopatolojik olarak araştırıldığı aşamada (Tablo 16), istatistiksel anlamlı fark saptanmakla (p=0,023) birlikte gruplararası değerlendirmede farkın B ve C (sırası ile 0 ve 1. saat) gruplarından kaynaklandığı anlaşılmıştır. Kontrol grubu ortalaması ise 110 V 0. saat (Grup B) ortalamasından yüksektir. Aynı düzeyde gerilime maruz kalan ve kalpleri elektrik akımı geçişini takiben örneklenen B1 (Şekil 15) ve B3 (Şekil 17) deneklerde histopatolojik olarak ortaya konan fark dikkat çekicidir.

Benzer şekilde H-FABP antikorları ile yapılan boyama sonrası histopatolojik değerlendirmede (Tablo 15), 110 V gerilim uygulanan B grubunda elektrik akımı geçişine bağlı myokardial hasar, diğer gruplardan istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (P=0,016). Bu değişim serum H-FABP düzeylerinde artan gerilimle izlenen değişimle paralellik göstermemektedir. H-FABP salınımı ve myokardiyal hasarın zamanla değişiminin histopatolojik olarak araştırıldığı aşamada da, gruplar arasında istatistiksel anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 16).

Anjina şikayetleri başlamasını takiben elde olunan serum H-FABP düzeyleri ile infark genişliği arasında anlamlı korelasyon tanımlanmış (99) ve bu korelasyon iskemik deneysel model ile doğrulanmış (92) olmasına rağmen vücuttan elektrik akımı geçirilen, serum H-FABP düzeylerinde geçen akımla korele istatistiksel anlamlı yükseklik saptanan deneysel rat modelimizde benzer histopatolojik paralellik izlenmemektedir.

Akut myokard enfaktüsü fizyopatolojisinde hücresel düzeyde ortaya çıkan değişimler ile ölüm arasında geçen süre, histopatolojik değişimi görünür kılmakla birlikte ölümün çok kısa süre içerisinde ortaya çıktığı elektrik çarpması olgularında bu değişimi histopatolojik düzeyde izlemek mümkün olmayabilir. Tüm bulgular birlikte değerlendirildiğinde, myokard hasarının göstergesi olan biyokimyasal ve histopatolojik veriler arasında beklenilen uyum ve paralellik gözlenmemiştir. Bu farklılığı, hücresel düzeydeki yanıtın daha geç ortaya çıkması ile açıklamak mümkündür.

Serum H-FABP düzeyleri, elektrik akımı geçişine bağlı myokardiyal hasarı ortaya koyma açısından immünhistokimyasal yöntemlere göre daha anlamlı

görünmekle birlikte, elektrik çarpmalarında ne derecede hassas ve duyarlı bir belirteç olduğu klinik ve postmortem çalışmalar ile araştırılmalıdır.

6. SONUÇLAR

Çalışma verileri, serum H-FABP düzeyinin elektrik çarpması sonrası erken ölümlerde tanısal değer taşıyabileceğine yönelik bakış açımızı desteklemektedir.

Ancak bu bakı klinik ve H-FABP’ın post mortem değişimini ortaya koyan kontrollü çalışmalar ile desteklenmelidir.

Troponin I, elektrik çarpması sonrasında bir süre yaşayan olgularda zamanla artan serum değeri ile tanısal değer taşıyabilir. Ancak bu çıktı, klinik çalışmalar ile desteklenmelidir.

KAYNAKLAR

1. Knight B, Saukko PJ. Knight’s forensic pathology (3rd ed). Arnold, London 2004.

2. DiMaio VJ, DiMaio D. Forensic pathology (2nded). CRC Press, New York 2001.

3. Cohle SD, Sampson BA. The negative autopsy: sudden cardiac death or other. Cardiovasc Pathol 2001;10:219-22.

4. Koop J, Loos B, Spilker G, Hocrh RE. Correlation between serum creatinine kinase levels and extent of muscle damage in electrical burns. Burns 2004;30:680-3.

5. Fineschi V, Donato SD, Mondillo S, Turillazzi E. Electric shock: cardiac effects relative to non fatal injuries and post-mortem findings in fatal cases.

Int J Cardiol 2006;111:6-11.

6. Suzuki M. Hori S, Noma S, Kobayashi K. Prognostic value of a qualitative test for heart-type fatty acid-binding protein in patients with acute coronary syndrome. Int Heart J 2005;46:601-6.

7. Khalifa AB, Najjar M, Addad F, Turki E, Mghirbi T. Cardiac troponin T (cTn T) and the postmortem diagnosis of sudden death. Am J Forensic Med Pathol 2006;27:175-7.

8. Osuna E, Perez-Carceles MD, Alvarez MV, Noguera J, Luna A. Cardiac troponin I (cTn I) and the postmortem diagnosis of myocardial infarction. Int J Legal Med 1998;111:173-6.

9. Seino Y, Ogata K, Takano T, et al. Use of a whole blood rapid panel test for heart-type fatty acid-binding protein in patients with acute chest pain:

comparison with rapid troponin T and myoglobin tests. Am J Med 2003;115:185-90.

10. Mileaf H. Electricity One-Seven (revised 2nd ed). Hayden Book Company, New Jersey 1976.

11. Nabours RE. An Introduction to Basic Electrical Systems. In: Nabours RE, Fish RM, Hill PF (eds) Electrical Injuries: Engineering, Medical and Legal Aspects (2nd ed). Lawyers & Judges Publishing Company, Tucson 2004.

12. Bishop O. Electronics: A First Course (2nd ed). Elsevier Science &

Technology, Oxford 2006.

13. Price TG, Cooper MA. Electrical and lightning injuries. In: Marx JA, Hockberger RS, Walls RM, et al (eds). Rosen’s Emergency Medicine:

Concepts and Clinical Practice (7th ed). Mosby, China 2010, pp. 1893-1902.

14. Spies C, Trohman RG. Narrative review: Electrocution and life-threatening electrical injuries. Ann Intern Med 2006;145:531-7.

15. Dzhokic G, Jovchevska J, Dika A. Electrical Injuries: Etiology, Pathophysiology and Mechanism of Injury. Maced J Med Sci 2008;1(2):54-8.

16. DeBono R. A histological analysis of a high voltage electric current injury to an upper limb. Burns 1999;25:541-7.

17. Bryan BC, Andrews CJ, Hurley RA, Taber KH. Electrical Injury Part I:

Mechanisms. J Neuropsychiatry Clin Neurosci 2009:21(3);241-4.

18. Chen W, Wu W. Electric field-induced changes in membrane proteins charge movement currents. Burns 2006;32:833-41.

19. Lee RC. Cell injury by electric forces. Ann NY Acad Sci 2005;1066:85-91.

20. Bhatt DL, Gaylor DC, Lee RC. Rhabdomyolysis due to pulsed electric fields.

Plast Reconstr Surg 1990;86:1-11.

21. Shkrum MJ, Ramsay DA. Forensic pathology of trauma:common problems

Belgede VÜCUTTAN ELEKTRİK AKIMI GEÇİRİLEN RATLARDA SERUM KALP TİPİ YAĞ ASİDİ BAĞLAYICI PROTEİN VE TROPONİN I DÜZEYLERİ (sayfa 44-0)