Bitkisel Özellikler

Bitki büyüme şekli, bitki yoğunluğu, bitki kuvveti, bitki kuvvetinin bir örnekliliği ve kök-gövde hastalıklarına duyarlılık deneme süresince gözlenmiş olup gözlem sonuçları Çizelge 4.4’te ayrıntılı şekilde verilmiştir.

Çizelge 4.4’e bakıldığında bitki büyüme şekli açısından denemede yer alan 27 genotipten 16’sının dik büyüme şekli gösterdiği, 7 genotipin orta, geri kalan 4 genotipin ise yere yapışmış büyüme şekli gösterdiği görülmektedir.

Bitki yoğunluğu açısından Osmanlı çilek çeşidinin çok yoğun olarak;

92/340/3, Sophie, Maya ve Diamante çilek çeşitlerinin açık olarak tanımlandığını, öteki genotiplerin ise yoğun ve orta olarak sınıflandırıldığını görmekteyiz. Kuvvet açısından Sophie ve Diamante çilek genotiplerinin zayıf olarak tanımlandığı öteki genotiplerin ise büyük bir kısmının kuvvetli ve orta kuvvetli bitkilere sahip olduğu ve kuvvet homojenliklerinin de yüksek olduğu görülmektedir.

Kök ve gövde hastalıkları söz konusu olduğunda ise; 3, 11, MT J24/2, MT 99/163/14, MT 99/163/19 no’lu çilek genotipleri ile Paros ve Maya çilek çeşidinin kök ve gövde hastalıklarına az duyarlı olduğu, Gaviota çilek çeşidi ile MT 99/163/22 no’lu çilek genotipinin ise orta düzeyde duyarlı olduğu saptanmakla birlikte öteki genotiplerde herhangi bir simptoma rastlanmamıştır.

Bitkisel özellikler söz konusu olduğunda; bitkinin yere yapışık ve yoğun olması ortamda mantar oluşumu ve yayılımı için uygun bir ortam sağlayacağından ortamdaki nemden kaynaklı gelişebilecek mantarlara elverişli ortam oluşmaması açısından dik büyüyen ve ortamdaki nemi sirküle edebilecek yoğunlukta bitkiler

istenmektedir. Ayrıca meyvenin güneş ışığından yeterince yararlanarak kızarması açısından da çok yoğun ve yayvan bitkiler istenmez.

Çizelge 4.4. Denemede yer alan genotiplerin bitkisel özellikleri

Genotip Bitki Büyüme Şekli Bitki

Yoğunluğu Bitki Kuvveti Bitki Kuvvetinin Cigoulette Orta Orta Orta Kuvvetli Yüksek Simptom yok Ciloe Dik Orta Kuvvetli Yüksek Simptom yok

Paros Dik Yoğun Kuvvetli Yüksek Az

Sophie Yere Yapışmış Açık Zayıf Zayıf Simptom yok

Maya Orta Açık Orta Orta Az

4.3.1.1. 2003-2004 Yetiştiricilik Dönemi Yaprak Sayıları

2003-2004 yetiştiricilik dönemine ait yaprak sayıları Çizelge 4.5 ve 2004-2005 yetiştiricilik dönemine ait yaprak sayıları ise Çizelge 4.6’da açıklanmıştır.

Yaprak sayısı her parselde belirlenen aynı bitkilerde her ay düzenli olarak sayılmış olup Çizelge 4.5’e baktığımızda Ocak ayında yaprak sayısının 8 (92/340/3 no’lu genotip) ile 16 (12 no’lu genotip) arasında, Şubat ayında ise 8.33 (92/340/3 no’lu genotip) ile 19 (5 no’lu genotip), Mart ayında 9 (Gaviota) ile 24.33 (13 no’lu genotip), Nisan ayında 7 (Gaviota) ile 21( 92/340/3), Mayıs ayında ise 6 (Cilady) ile 29 (Sweet Charlie) arasında değiştiği görülmektedir. Haziran ayında günlerin uzaması ile birlikte bitkilerin vegetatif gelişimi artmış, bunun sonucu olarak da yaprak sayılarında da genel bir artış gözlenmiştir. Haziran ayında yaprak sayısı en düşük 9 (Camarosa) ile en yüksek 30 (Sweet Charlie) arasında değişmiştir.

Çizelge 4.5’e göre ortalama yaprak sayısına baktığımızda 13 no’lu genotip (19.6) en yüksek ortalama yaprak sayısına sahipken Sophie çilek çeşidi (8.76) en düşük yaprak sayısına sahip olarak bulunmuştur.

Çizelge 4.5. 2003-2004 yetiştiricilik döneminde aylara göre ve ortalama yaprak sayıları

Genotip Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Ortalama 3 13.33 ab 12.00 c.f 12.33 def 13.66 def 11.33 c.f 14.66 d.g 12.90 d.g

4.3.1.2. 2004-2005 Yetiştiricilik Dönemi Yaprak Sayıları

Çizelge 4.6 incelendiğinde 2004-2005 yetiştiricilik döneminde Ocak ayında yaprak sayısı için istatistiksel açıdan fark olmadığı, yaprak sayılarının 7.66 (3 no’lu genotip ve Cilady) ile 4 (Gaviota) arasında değiştiği görülmektedir. Şubat ayında yaprak sayısı bütün genotiplerde genel olarak artış göstererek 5.66 (Gaviota) ile 13 (Marlate) arasında değişmiştir. Mart ayı söz konusu olduğunda yine genotipler arasında istatistik açıdan fark gözlenmemiş olup yaprak sayısı 8.66 (Gaviota ve Cigoulette) ile 18.66 (Paros) arasında değişim göstermiştir. Nisan ayında yaprak sayısındaki artış dikkat çekerken yaprak sayısı 9.33 (Gaviota) ile 32.66 (11 no’lu genotip) arasında değişim göstermiştir. Mayıs ve Haziran aylarında da bitkilerde vegetatif gelişmenin hızlanması ve yaprak sayısının artışı dikkat çekmektedir.

Mayıs ayı söz konusu olduğunda yaprak sayısı 11(Sweet Charlie) ile 41.66 (Marlate) arasında değişmiştir. Haziran ayında da en düşük ve yüksek değeri gösteren genotiplerde bir değişim olmamış Sweet Charlie çilek çeşidi 13.66 ile en düşük değeri gösterirken 60.00 ile Marlate çilek çeşidi en yüksek değeri göstermiştir.

Çizelge 4.6’dan ortalama değerlere baktığımızda ise Gaviota çilek çeşidinin 9.26 lık ortalamayla en düşük yaprak sayısına, Marlate çilek çeşidinin ise 25.7 ile en yüksek yaprak sayısına sahip olduğu görülmektedir.

Çizelge 4.6. 2004-2005 yetiştiricilik dönemi aylara göre ve ortalama yaprak sayısı

4.3.1.3. 2003-2004 ve 2004-2005 Yetiştiricilik Dönemi Ortalama Yaprak Sayısı

2003-2004 ve 2004-2005 ortalama yaprak sayılarına ait değerleri gösteren Çizelge 4.7 incelendiğinde en yüksek ortalama yaprak sayısına 20.90 ile 13 no’lu genotipin sahip olduğu, bu genotipi 19.70 ile 11 no’lu genotipin ve 19.26 ile Marlate çilek çeşidinin izlediği görülmektedir. En düşük yaprak sayısına ise zayıf kol verimi nedeniyle ikinci yıl denemeye alınamayan Sophie çilek çeşidinin sahip olduğu görülmektedir.

Çizelge 4.7. 2003-2004 ve 2004-2005 ortalama yaprak sayıları Sweet Charlie 13.96 d.i Marlate 19.26 ab

Denemede incelenen yaprak özelliklerine ait bilgiler Çizelge 4.8’ de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Çizelgeye bakıldığında denemede yer alan çilek genotiplerinden 5, 11, 13, 17, 92/340/3, MT 99/121/9, MT J24/2, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Marlate, Gaviota, Paros, Diamante çilek çeşitlerinin yaprak ucu şeklinin yuvarlak olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. 3, 6, 8, 12, MT 99/163/14 no’lu çilek genotipleri ile Cilady,

Cigoulette ve Sophie çilek çeşitlerinin yaprak ucu şekli oval-yuvarlak olarak tanımlanırken Osmanlı, Ciloe ve Maya çilek çeşitlerinin yaprak ucu şekli ise oval-uzun olarak belirlenmiştir.

Diş durumu açısından denemede yer alan çilek genotiplerinden 3, 6, 12, MT 99/121/9 ve MT J24/2 no’lu çilek genotipi ile Ciloe çilek çeşidi yuvarlak dişli olarak sınıflandırılırken bu genotipler dışında denemede yer alan 21 çilek genotipinin diş durumu testere dişli olarak saptanmıştır.

Yaprak büyüklüğü açısından denemedeki çilek genotiplerinden 6, 8, 11, 12, 13, 17, MT 99/121/9, MT J24/2, MT 99/163/14 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Marlate, Gaviota, Ciloe ve Paros çilek çeşitlerinin yaprakları büyük olarak belirlenmiştir. Denemede yer alan çilek genotiplerinden sadece Osmanlı çilek çeşidinin yaprakları küçük olarak sınıflandırılırken, denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin yaprak büyüklüğü ise orta olarak tanımlanmıştır.

Yaprak rengi söz konusu olduğunda 3, 5, 12, MT 99/163/14, MT 99/163/22 no’lu genotiplerin açık yaprak rengine sahip olduğu belirtilirken, öteki genotiplerin yaprak rengi ise koyu olarak belirlenmiştir.

Yaprak yumuşaklığına bakıldığında ise MT 99/121/9 no’lu genotipin yaprakları yumuşak olarak tanımlanmış; 3, 6, 8, 17, MT 99/163/14 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipi ile Osmanlı, Cilady, Gaviota, Cigoulette, Ciloe, Paros, Sophie ve Diamante çilek genotiplerinin yaprakları sert olarak tanımlanmıştır. Denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin yaprak yumuşaklığı ise orta olarak sınıflandırılmıştır.

Çizelge 4.8’den de gözlendiği gibi, denemede yer alan bir çok genotip koyu renkli ve sert yapraklara sahiptir. Bu genotiplerin koyu ve sert yaprak özelliklerine sahip olmaları nedeniyle çilekte önemli bir zararlı olan kırmızı örümceğe dayanıklı oldukları sonucuna varılabilir.

Denemede yer alan 27 çilek genotipinin 4’ü yaprak parlaklığı açısından zayıf, 9’u orta olarak geriye kalan 14’ü ise kuvvetli olarak tanımlanmıştır.

Stipül söz konusu olduğunda 3 ve 99/163/14 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa ve Osmanlı çilek çeşitlerinde stipül bulunmadığı; 6, 11, 17, MT 99/121/9, MT J24/2 ve MT 99/20/1 no’lu çilek genotipleri ile Sweet Charlie ile Paros çilek

çeşitlerinde stipülün uzun olduğu belirlenirken, denemede yer alan öteki çilek genotiplerinde ise kısa olduğu saptanmıştır.

Deneme sırasında sadece 6, 13, 17, MT/J24/2 no’lu genotipler ile Marlate, Cigoulette ve Ciloe çilek çeşitlerinde Mycospheralla fragaria olduğu düşünülen bir hastalık gözlenmiştir. Hastalığın görüldüğü bu çeşitlerin gözlemsel verilere göre hastalığa az duyarlı olduğu düşünülmektedir. Deneme süresince bitkilerin yapraklarında başka hastalığa rastlanmamıştır.

Fe klorozuna duyarlılık çilekler için oldukça önemli bir kriterdir. Fe klorozuna duyarlılık araştırma esnasında tamamen gözlemsel olarak çalışılmıştır.

Denemede yer alan çilek genotipleri gözlemsel olarak değerlendirildiğinde Camarosa çilek çeşidinin Fe noksanlığına çok duyarlı olduğu; 3, 5 ve 17 no’lu çilek genotipleri duyarlı olduğu gözlenmiştir. Ayrıca 6, MT 99/121/9 ve MT J24/2 no’lu çilek genotipleri ile Cilady çilek çeşidinin ise gözlemsel olarak çok dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Denemede yer alan öteki çilek genotipleri ise orta ve dayanıklı olarak sınıflandırılmıştır.

Matocha ve Pennington (1978) kültür bitkilerinin birçoğunda demir noksanlığı görüldüğünü ancak bazı bitkilerin ötekilere göre daha duyarlı olduğunu;

topraktaki toplam Fe içeriğinin düşük olmasının bitkilerdeki demir noksanlığı için açıklama olmadığını; sorunun topraktaki demirin yararlılığını engelleyen toprak ve çevre koşullarından kaynaklandığını bildirmiştir.

Olsen ve Watanabe (1979) demir noksanlıklarının topraktaki Kobalt (Co), Bakır (Cu), Mangan (Mn) ve Çinko (Zn) gibi elementlerin fazla bulunmalarından kaynaklandığını, ayrıca ortamda fazla fosfor ve molibden bulunmasının da demir klorozunu arttırdığını belirtmişlerdir.

Yaşa (1997) yaptığı çalışmada 16 çilek çeşidi ve 17 melez çilek adayının Fe klorozuna dayanımını belirlemiştir. Yaptığı araştırma sonucunda, Camarosa çilek çeşidini Fe klorozuna çok duyarlı olarak, Osmanlı çilek çeşidi ise orta duyarlı olarak bulmuştur. Bu araştırmada ise Camarosa çilek çeşidi de çok duyarlı olarak saptanmış ancak Osmanlı çilek çeşidi dayanıklı olarak belirlenmiştir. Bu duruma her iki araştırmada kullanılan gübre dozlarının farklı olmasının neden olduğu düşünülmektedir.

Çizelge 4.8. Denemede incelenen yaprak özellikleri

4.4. Çiçek Özellikleri

Denemede incelenen çilek genotiplerine ait çiçek özellikleri Çizelge 4.9’da ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Çizelge incelendiğinde denemede yer alan çilek genotiplerinden 8 no’lu çilek genotipinin çiçeklenmeye başlama zamanı açısından çok erken olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. 3, 11, 13, 17, MT 99/121/9, MT 99/163/14, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Sweet Charlie, Marlate ve Maya çilek çeşitleri ise çiçeklenmeye başlama zamanı açısından erken olarak sınıflandırılmıştır. Denemede yer alan çilek genotiplerinden Osmanlı, Cilady, Cigoulette, Ciloe çilek çeşitleri ve MT J24/2 no’lu çilek genotipi ise çiçeklenmeye başlama zamanı açısından geç olarak tanımlanırken denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin çiçeklenmeye başlama zamanı orta olarak tanımlanmıştır.

Çiçek salkımlarının yapraklara göre durumu söz konusu olduğunda denemede yer alan 27 çilek genotipinden 11’inin (3, 8, 11, 13, 17, MT 99/121/9, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Marlate ve Paros çilek çeşitleri) çiçek salkımlarının yapraklara göre üstte olduğu; 12’sinin ( 5, 6, 12, MT J24/2 ve MT 99/163/19 no’lu çilek genotipleri ve Camarosa, Sweet Charlie, Cilady, Gaviota, Cigoulette, Maya, Diamante çilek çeşitleri) çiçek salkımlarının yapraklar ile aynı düzeyde olduğu; geriye kalan 4 çilek genotipinin ( 92/340/3 no’lu çilek genotipi ile Osmanlı, Ciloe ve Sophie çilek çeşitleri) ise çiçek salkımlarının yaprakların altında olduğu saptanmıştır.

Taç yaprak sayısına baktığımızda 92/340/3, MT99/121/9 ve MT 99/163/19 no’lu genotipler ile Osmanlı, Gaviota, Ciloe ve Diamante çilek çeşitlerinin 5 taç yaprak sayısına sahip olduğunu; denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin ise taç yaprak sayısının 5-8 arasında değişim gösterdiği görülmektedir. Taç yaprak şekli açısından ise denemede bulunan genotiplerin tümünün yuvarlak taç yaprak şekline sahip olduğu belirlenmiştir.

Taç yapraklar büyüklük olarak incelendiğinde denemede bulunan genotiplerden sadece Osmanlı çilek çeşidinin taç yaprakları küçük olarak sınıflandırılmıştır. 8, 11, 17, MT 99/121/9, MT 99/163/14, MT 99/163/19, MT

99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Gaviota ve Paros çilek çeşitlerinin taç yaprakları büyük olarak saptanırken; denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin taç yapraklarının ise orta büyüklükte olduğu saptanmıştır.

Taç yaprakların çanak yapraklara göre büyüklüğüne bakıldığında 3, 5, 8, 11, 12, 13, 17 ve MT 99/121/9 no’lu çilek genotipleri ile Osmanlı, Marlate, Gaviota, Ciloe çilek çeşitlerinin taç yaprakları çanak yapraklarına göre büyük bulunmuştur. 6 ve 92/340/3 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Cilady, Paros, Sophie, Maya, Diamante çilek çeşitlerinin taç yapraklarının çanak yaprakları ile aynı büyüklükte olduğu belirlenmiştir. Denemede yer alan çilek genotiplerinden MT J24/2, MT 99/163/14, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Cigoulette çilek çeşidinin ise taç yaprakları, çanak yapraklarından küçük olarak sınıflandırılmıştır.

Çizelge 4.9 incelendiğinde denemede bulunan 27 genotip arasında sadece yerli çilek çeşidimiz olan Osmanlıda stamenlerin olmadığı belirlenmiştir. Ortamda yeterli tozlayıcı bulunmadığı da göz önüne alınırsa bu özellik Osmanlı çilek çeşidinin düşük verime sahip olmasının nedenleri arasında sayılabilir. Denemede yer alan 27 çilek genotipinden 17’sinin (5, 6, 8, 11, 13, 17, MT 99/121/9, MT J24/2, MT 99/163/14, MT 99/163/19 ve MT 99/20/1 No’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Marlate, Gaviota, Paros, Diamante çilek çeşitlerinin) stamenleri büyük; Cigoulette çilek çeşidininki ise küçük olarak sınıflandırılmıştır. Denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin (3, 12, 92/340/3, MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Cilady, Ciloe, Sophie, Maya çilek çeşitleri) stamen iriliği ise orta olarak belirlenmiştir.

Çilek yetiştiriciliğinde erkencilik ne kadar önemli ise geçcilik de o kadar önemlidir. Çizelgeden yararlanarak denemede bulunan genotiplerinin ikinci çiçeklenme yoğunluğu incelendiğinde 3, 6, 8, 11, 12, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Marlate, Cigoulette ve Maya çilek çeşitlerinin ikinci çiçeklenme yoğunluğu kuvvetli olarak belirlenirken; 13, 17 ve 92/340/3 no’lu çilek genotiplerinin ikinci çiçeklenme yoğunluğu zayıf olarak saptanmıştır. Denemede yer alan çilek genotiplerinden sadece Sophie çilek çeşidinin ise ikinci çiçeklenme göstermediği belirlenmiştir.

Çizelge 4.9. Denemede kullanılan çilek genotiplerine ait çiçek özellikleri

Genotip Ç.B.Z. Ç.S.Y.G.D. T.Y.S. T.Y.Ş. T.Y.B. T.Y.Ç.Y.G.B. S.İ. İ.Ç.Y.

3 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Orta Büyük Orta Kuvvetli 5 Orta Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Büyük Büyük Orta 6 Orta Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Büyük Kuvvetli 8 Çok Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Büyük Büyük Kuvvetli 11 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Büyük Büyük Kuvvetli 12 Orta Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Büyük Orta Kuvvetli 13 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Orta Büyük Büyük Zayıf 17 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Büyük Büyük Zayıf 92/340/3 Orta Altta 5 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Orta Zayıf

Osmanlı Geç Altta 5 Yuvarlak Küçük Büyük Yok Orta

Camarosa Orta Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Büyük Aynı büyüklükte Büyük Kuvvetli Sweet Charlie Erken Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Büyük Kuvvetli Marlate Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Orta Büyük Büyük Kuvvetli Cilady Geç Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Orta Orta Gaviota Orta Aynı düzeyde 5 Yuvarlak Büyük Büyük Büyük Orta Cigoulette Geç Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Küçük Küçük Kuvvetli

Ciloe Geç Altta 5 Yuvarlak Orta Büyük Orta Orta

Paros Orta Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Aynı büyüklükte Büyük Orta Sophie Orta Altta 5-8 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Orta Yok Maya Erken Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Orta Kuvvetli Diamante Orta Aynı düzeyde 5 Yuvarlak Orta Aynı büyüklükte Büyük Zayıf MT 99/121/9 Erken Üstte 5 Yuvarlak Büyük Büyük Büyük Orta MT J24/2 Geç Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Orta Küçük Büyük Orta MT 99/163/14 Erken Aynı düzeyde 5-8 Yuvarlak Büyük Küçük Büyük Orta

MT 99/163/19 Orta Üstte 5 Yuvarlak Büyük Küçük Büyük Orta MT 99/20/1 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Küçük Büyük Kuvvetli

MT 99/163/22 Erken Üstte 5-8 Yuvarlak Büyük Küçük Orta Kuvvetli

64 4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Müge ÖZUYGUR

4.5. Meyve Özellikleri

Denemede yer alan çilek genotiplerinde 2003-2004 ve 2004-2005 yetiştiricilik dönemlerinde incelenen meyve şekli, meyve şeklinin düzenliliği, meyve iriliğinin düzenliliği, meyve ucu şekli, çanak yaprak halkası, çanak yaprak halkasının kopma durumu, çanak yaprak halkasının meyve etiyle birlikte kopma durumu, çanak yaprakların büyüklüğü, çanak yaprak kenarları, çanak yaprakların görünümü, çanak yaprakların meyveye göre durumu, meyve yüzeyi dayanıklılığı, dış renk, meyve rengi birörnekliliği, meyve ucu rengi, aken rengi, aken büyüklüğü, aken sayısı, akenlerin ete batma durumu, meyve eti rengi, meyve eti sertliği ve karın boşluğu kriterlerine ait sonuçlar benzer olduğu için elde edilen ortalama değerler Çizelge 4.10’ da ayrıntılı olarak verilmiştir.

Meyve şekli gerek sofralık gerekse sanayiye yönelik kullanımda tüketici kabulu açısından büyük önem taşımaktadır. Tüketiciler genellikle meyve şekli konik olan çilekleri yeğlemektedir. Ancak tozlanma ve döllenme faaliyetlerinin zayıf olması, olumsuz hava koşulları ve bazı zararlılar meyve şeklini olumsuz yönde etkilemektedir (Easterbrook, 2000). Denemede yer alan çilek genotipleri meyve şekli bakımından incelendiğinde meyvelerin genellikle konik, uzun konik, kama, yuvarlak konik, sivri konik ve yuvarlak olduğu görülmektedir. Denemede yer alan 27 çilek genotipinden 12’sinin (6, 8, 13, 17, 92/340/3, MT 99/163/14, MT 99/163/19, MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Cilady, Gaviota, Ciloe ve Paros çilek çeşitleri) meyve şekli konik olarak belirlenmiştir. Denemede yer alan çilek genotiplerinden 5’inin (MT J24/2 ve MT 99/20/1 no’lu çilek genotipleri ile Cigoulette, Sophie ve Diamante çilek çeşitleri) meyve şekli uzun konik olarak belirlenirken; 6’sının (3 ve 11 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Marlate ve Maya çilek çeşitleri) meyve şekli konik veya uzun konik olarak saptanmıştır. Denemede yer alan çilek genotiplerinden sadece yerli çilek çeşidimiz olan Osmanlı’nın yuvarlak meyvelere sahip olduğu belirlenmiştir.

Denemede yer alan çilek genotipleri meyve şekillerinin düzenliliği açısından incelendiğinde 27 çilek genotipinin 9’unun meyve şeklinin düzensiz olduğu (5, 12, 13, MT 99/121/9 ve MT 99/163/14 no’lu çilek genotipleri ile Marlate, Cilady,

Cigoulette, Diamante çilek çeşitleri) belirlenmiştir. Öteki çilek genotiplerinin ise meyve şekilleri ise düzenli olarak bulunmuştur.

Denemede yer alan 27 çilek genotipinden 14’ünün (5, 8, 11, 17, 92/340/3, MT J24/2, MT 99/163/14, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Osmanlı, Camarosa, Gaviota, Paros ve Diamante çilek çeşitleri) meyve iriliğinin yüksek derecede düzenli olduğu belirlenmiştir.

Denemede yer alan çilek genotipleri incelendiğinde 27 çilek genotipinden 10’unun (MT 99/121/9, MT J24/2, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Sweet Charlie, Sophie, Maya ve Diamante çilek çeşitleri) meyve ucu sivri olarak belirlenirken, 6’ sının (5, 12, 17, 92/340/3, MT 99/163/14 no’lu çilek genotipi ve Osmanlı) meyve ucu yuvarlak olarak belirlenmiştir. Meyve ucu yuvarlak veya sivri olarak ise 10 çilek genotipi (3, 6, 8, 13 no’lu çilek genotipleri ile Marlate, Cilady, Gaviota, Cigoulette, Ciloe ve Paros çilek çeşitleri) saptanmıştır.

Çanak yaprak halkası açısından denemede yer alan çilek genotipleri incelendiğinde 27 çilek genotipinin 12’sinin (8, 17, 92/340/3, MT 99/121/9, MT 99/163/14, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Gaviota, Paros ve Diamante çilek çeşitleri) büyük çanak yapraklara sahip olduğu belirlenmiştir. Denemede yer alan 2 çilek genotipinin (12 no’lu genotip ve Osmanlı) küçük çanak yaprak halkasına sahip olduğu saptanırken, denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin çanak yaprak halkasının ise orta büyüklükte olduğu bulunmuştur.

Çanak yaprak halkasının kopma durumu gerek sofralık gerekse sanayilik çileklerde büyük önem taşımaktadır. Genellikle çanak yaprakları kolay kopan ve meyve etiyle birlikte kopmayan çilekler yeğlenmektedir. Denemede yer alan çilek genotipleri bu özellikler açısından incelendiğinde Sophie çilek çeşidinin ve MT 99/121/9 no’lu çilek genotiplerinin çanak yapraklarının kolay koptuğu; 3, 8, 17, MT J24/2, MT 99/163/14, MT 99/163/19, MT 99/20/1 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ve Camarosa, Sweet Charlie, Marlate, Cilady, Maya, Diamante çilek çeşitlerinin çanak yapraklarının kopma durumunun orta kolay olarak sınıflandırıldığı görülmektedir.

Çanak yaprakların meyve etiyle birlikte kopma durumu açısından ise denemede yer alan 27 çilek genotipinden 21’inin meyve etiyle birlikte kopmadığı dikkat çekmiştir. Bu durum özellikle bu genotiplerin sanayi amaçlı kullanımı açısından önem taşımaktadır. Sadece 6 çilek genotipinin (17 ve MT 99/121/9 no’lu çilek genotipleri ile Osmanlı, Gaviota, Cigoulette, Maya çilek çeşitlerinin) çanak yapraklarının meyve etiyle birlikte koptuğu gözlenmiştir.

Denemede yer alan çilek genotiplerinden 9’unun (8, 11, 17, MT 99/121/9, MT 99/163/14 ve MT 99/163/22 no’lu çilek genotipleri ile Camarosa, Gaviota ve Paros çilek çeşitleri) çanak yaprakları büyük olarak belirlenirken 2’sinin (12 no’lu genotip ve Osmanlı) çanak yapraklarının küçük olduğu saptanmıştır. Denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin çanak yapraklarının ise orta büyüklükte olduğu belirlenmiştir.

Çanak yaprak kenarları açısından denemede yer alan 27 çilek genotipinin 3’ü (92/340/3 no’lu çilek genotipi ile Cigoulette ve Ciloe çilek çeşitleri) yarı dilimli çanak yapraklara sahip olarak bulunurken, denemede yer alan öteki çilek genotiplerinin hepsinin tam dilimli çanak yapraklara sahip olduğu belirlenmiştir.

Çanak yaprakların görünümü ve meyveye göre durumu tüketiciler açısından

Çanak yaprakların görünümü ve meyveye göre durumu tüketiciler açısından