Bitcoin Uygulaması

Tamamen eşten-eşe çalışan bir elektronik para sistemi olarak herhangi bir finansal kurumdan geçmeden, bir taraftan diğerine çevrimiçi ödeme gönderilmesini mümkün kılmaktadır. Dijital imzalar bu anlamda çözümün bir parçasıdır, ancak mükerrer harcamaları önlemek için hala güvenilir bir üçüncü tarafa ihtiyaç duyulmasıyla temel faydalarını kaybetmektedir. Bitcoin ile mükerrer harcama problemine eşler arası ağ kullanarak bir çözüm önerilmiştir (Nakamoto, 2008: 1).

Bitcoin (sembolü: ฿, kısaltma: BTC) herhangi bir merkez bankası, resmi kuruluş, vs. ile ilişiği olmayan elektronik bir para birimidir. Bitcoin ağı 3 Ocak 2009'da hayata geçti.

Manifestonun yazarı Satoshi Nakamoto olarak bilinmektedir. (https://www.ntv.com.tr, 2017)

Günümüzde internet üzerinden alışveriş, neredeyse bugün tamamen güvenilir bir üçüncü taraf olarak elektronik ödemeleri gerçekleştiren sistem olarak işleyen finansal kurumlara bağımlı hale gelmiştir. Birçok işlem için bu sistem oldukça iyi çalışıyor olsa da hala güvene dayalı bir

35% 15% 13% 6% 3% 2% 2% 2% 1% 1% 20%

Bitcoin Ripple Ethereum Bitcoin cash Cardano Litecoin NEM Stellar TRON IOTA Diğerleri

Sanal Para Ve Blockchain Teknolojisi

30

model olmanın zayıflığını barındırmaktadır. Finansal kurumlar, ihtilaflarda arabuluculuktan kaçamadıklarından dolayı tamamen geri dönüşü olmayan işlemler gerçekte mümkün değildir. Arabuluculuk hizmeti giderleri, işlem giderlerini yükseltir ve mümkün olan en küçük işlem miktarını sınırladığı için küçük ödeme işlemlerini engellemektedir. Geri döndürme ihtimali ile birlikte işlemlerde tarafların güven ihtiyacı da artmaktadır (Nakamoto, 2008: 1).

Blok zinciri üzerinde Bitcoin’leri transfer edebilmek, kişilerin kendilerine ait dijital imzaları yardımıyla mümkün olmaktadır. Dolayısıyla Bitcoin’lere erişebilmek ve kullanabilmek için, Bitcoin sahiplerinin dijital imzaları oluştururken kullandıkları anahtarları yönetmesi gerekmektedir. Anahtar yönetimiyse bilişim güvenliği alanında başlı başına önemli bir konudur. Zira anahtarların başkaları tarafından ele geçirilmesi önemli riskler içerir. Bitcoin dünyasında, anahtarlarının başkaları tarafından ele geçirilmesi finansal kayıplarla sonuçlanabilecek bir durumdur. Bitcoin özelinde, anahtar yönetimiyle ilgili diğer bir konu da bir kişinin istediği kadar farklı anahtarlar yaratarak, istediği kadar fazla dijital kimlik ile Bitcoin alışverişi yapabilmesidir. Birden fazla dijital kimliğin, diğer bir ifadeyle anahtarların, yönetiminin de etkin şekilde yapılabilmesi Bitcoin cüzdanları adı verilen yazılımlarla mümkün olabilmektedir. Bitcoin cüzdanları, basit arayüzler sunarak, dijital anahtarlarınızı ve bu sayede Bitcoin’lerinizi yönetmenizi sağlayan yazılımlardır. İnternette ücretsiz olarak birçok Bitcoin cüzdanı yazılımına erişilebilir. Bu alanda yenilikçi bir çözüm de sadece Bitcoin’leri değil, paralelinde birçok farklı kripto parayı yönetmeyi sağlayan özelliği ile öne çıkan Exodus (http://www.exodus.io) isimli cüzdandır. Bunun yanısıra Electrum (https://electrum.org), Jaxx (https://jaxx.io/) ve Mycelium (https://wallet.mycelium.com/) gibi cüzdanlar da popüler cüzdan yazılımlarıdır(Ünsal ve Kocaoğlu, 2018:57).

Elektronik ödemelerde genel olarak blok zincirinin nasıl kullanıldığını anlatmak üzere, Şekil 6 da elektronik ödemelerde blok zinciri isleyiş yapısı gösterilmiştir.

Arş. Gör. Sinan ŞEKEROĞLU Prof. Dr. Haşim ÖZÜDOĞRU

31

Şekil 6. Elektronik Ödemelerde Blok Zinciri İsleyiş Yapısı (Kaynak:

https://www.blockgeeks.com, 2015)

Yeni bir kullanıcı olarak teknik ayrıntıları anlamadan da elektronik ödemelerde blok zinciri kullanmaya başlanabilmektedir. Örneğin, bilgisayara veya cep telefonuna bir Bitcoin cüzdanı kurduktan sonra, ilk Bitcoin adresi üretilebilir ve ihtiyaç duyulduğunda daha fazla cüzdan oluşturabilir. Oluşturulan adresi ilgili taraflara bildirebilir, böylece taraflar ödeme yapabilir ya da istenilen adrese ödeme yapılabilir. Aslında bu durum epostanın isleyişi ile oldukça benzerdir. Blok zinciri, tüm Bitcoin ağının dayandığı paylaşılan bir kayıt defterdir. Tüm onaylanmış işlemler blok zincirine dahil olmaktadır. Bu şekilde Bitcoin cüzdanı harcanabilir bakiyeyi hesaplayabilir ve kullanıcıya ait yeni işlemleri onaylanabilir. Blok zincirinin bütünlüğü ve kronolojik sıra yapısı, kriptoloji ile desteklenmektedir. Bu işlemler ağa her yerden katılabilen düğümler tarafından yapılabilmektedir. Bitcoin blok zinciri ağı ile günde yaklaşık 250.000 transaksiyon gerçekleştirilmektedir, 2016 yılında yılında ise toplamda 80 Milyondan fazla transaksiyon işlemi gerçekleştirilmiştir (https://blockchaininfo, 2017).

Dünyanın en büyük perakende ödeme ağı olan Visa Inc. 2016 yılında 3.1 Milyar kart ile 141 milyar transaksiyon işlemi gerçekleştirmiştir (Visa Inc, 2017: 2).

Bitcoin'in başlıca özelliklerinden bahsedecek olursak; (https://bitcoin.org, 2018)

Dolandırıcılığa karşı kontrol

Bitcoin ile eşi görülmemiş bir güvenliğe sahip olmak mümkün. Ağ kullanıcılarına geri ödeme ya da istenmeyen ödemeler gibi en yaygın dolandırıcılıklara karşı koruma sağlar ve sahtesinin yapılması mümkün değildir. Kullanıcılar kendi cüzdanlarının yedeğini alabilir ya da şifreleyebilir ve donanımsal cüzdan gelecekte para kaybını ya da çalınmasını çok zor hale getirecektir. Bitcoin kullanıcılarına paraları üzerinde tam bir hakimiyet sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.

Küresel erişebilirlik

Dünyadaki bütün ödemeler birlikte işlem görebilir. Bitcoin, herhangi bir bankanın, iş yerinin ya da bireyin istediği zaman ve istediği yere, bir banka hesabına ihtiyacı olmadan güvenle para göndermeyi sağlar. Bitcoin henüz sahip olduğu kısıtlamalarından dolayı kendi ödeme sistemini çok iyi oluşturamamış birçok ülkede kullanılabiliyor. Bitcoin ticari olarak dünya çapında etkisini arttırıyor ve bu uluslararası ticaretin gelişmesine yardımcı olabilir.

Uygun maliyet

Kriptografinin kullanımı ile yavaş ve masraflı aracılar olmadan güvenli ödemeler mümkün olur Bir Bitcoin işlemi rakipleri ile karşılaştırıldığında çok daha ucuzdur ve

tamamlanması daha kısa sürer. Bu da Bitcoin'in gelecekte yaygın bir ödeme yöntemi olabilecek potansiyeli taşıdığını gösterir. Bitcoin ayrıca birçok ülkede işçi ödemelerindeki yüksek işlem ücretlerini keserek, açlığın azalmasında rol oynar.

Sanal Para Ve Blockchain Teknolojisi

32

Esneklik ve merkesizleşme

Sahip olduğu aşırı merkezsizliği ile, Bitcoin yüksek oranda esnek ve yedekli değişik bir ödeme formu yarattı. Bitcoin ile milyonlarca dolarlık ödemelerin altından askeri korumaya ihtiyaç duymadan kalkabilirsiniz. Bir bilgi merkezi gibi merkezi bir hata noktası olmadığından, sisteme saldırmak çok zor olur. Bitcoin güvenli bir yerel ve küresel finansal yöntem için önemli bir adımı temsil eder.

Bahşiş ve bağışlar

Bitcoin birçok durumda bahşiş ve bağış ödemelerine etkili çözümler sunar. Para yollamak bir tık kadar ve bağış toplamak bir QR kodunun gösterilmesi kadar kolaydır. Bağışlar halka görünür olabilir, kar amacı gütmeyen şirketlere muazzam bir şeffaflık sunar. Doğal felaketler gibi acil durumlarda Bitcoin bağışları hızlı cevap verebilmesi nedeni ile katkı sağlayabilir.

Esnek şeffaflık

Bütün Bitcoin işlemleri halka açık ve şeffaf olmasına rağmen, değiştirilmediği taktirde bu işlemleri yapan kişilerin kimlikleri gizlidir. Bu da kişilere ve şirketlere şeffaf bir çalışma ortamı hazırlar. Mesela kar amacı gütmeyen şirketler gibi bir şirket belli bir işlemi ya da bakiyeyi sadece istediği çalışanlarına göstermeyi seçebilir ve bu şekilde herkes onların aldığı günlük ve aylık bağışlarının miktarını görebilir.

Çoklu imza hesapları

Çoklu imza, bir işlemin gerçekleşmesi için onay vermesi belirlenmiş bazı grup ya da kişilerden tamamı onay verdiğinde bu işleme izin verir. Bir yönetim kurulu bunu, bir üyenin diğer üyelerin onayını almadan harcama yapmasını engelleyebilir. Bu ayrıca bankalar tarafından kullanıcı farklı bir bilgi sağlamadıkça, belli bir eşiğin üzerindeki ödemeleri bloklayarak hırsızlığı önlemek amacıyla kullanılabilir.

Güven ve dürüstlük

Bitcoin'in, bankaların başına bela olmuş birçok sorun için bir çözümü vardır. Seçkin hesaplama şeffaflığı, dijital kontratlar ve geri dönüşümsüz işlemleri ile Bitcoin, güven ve mutabakat sağlama amacı ile kullanılabilir. Yolsuz bankalar bu sistemde, diğer bankaların ve kişilerin harcamalarından hileli kar elde edemezler. İleride oluşacak dev bankalar Bitcoin'i destekleyerek eski dürüstlüğü geri getirebilir ve finansal dünyayı güvenilir hale getirebilirler.

Sonuç

Blok zinciri birçok alanda olduğu gibi, özellikle de elektronik ödemeler alanında büyük fırsatlar sunmaktadır. Elektronik ödemeler alanındaki faydası sadece işlem maliyetlerini ve süresini azaltması değildir. Blok zinciri, kullanıcıların elektronik ödemelere olan güvenini artıracağından dolayı bu teknolojiyi kullanan bitcoin gibi sanal para birimlerinin değerleri de gün

Arş. Gör. Sinan ŞEKEROĞLU Prof. Dr. Haşim ÖZÜDOĞRU

33

geçtikçe artacaktır. İşletmelerin ve finansal şirketlerin de sanal para birimini kullanmasıyla daha da yaygınlık kazanacağı günümüz piyasasında daha çok yer edineceği düşünülmektedir. Dağıtık kayıt teknolojisi, yeni finansal hizmetler altyapısı ve süreçlerinin oluşturulması hususunda, kolaylığı ve verimliliği artırmak için büyük potansiyele sahiptir. Fakat blok zincirinin kullanıldığı her alanda tüm sorunları bertaraf etmesi beklenmemelidir. Yeni nesil ademi merkezi ve dağıtık finansal hizmetler altyapısının temelini oluşturacak bir yapı olarak görülmelidir

Kaynaklar

Baran, P. (1962). On Distributed Cominications Networks. The Rand Corporation (Vol.1). Santa Monica.

Dietz, M., Olanrewaju, T., Khanna, S. ve Rajgopal, K. (2015). Cutting Through the FinTech

Noise: Markers of Success, Imperatives For Banks.

EBA, & Authority, E. B. (2014). EBA Opinion on Virtual Currencies. European Banking

Authority,

ECB, (2015). Virtual Currency Schemes – A Further Analysis. Frankfurt am Main: European Central B.

Gupta, V. (2017). A Brief History of Blockchain. Brighton: Harvard Business School Publishing. IOSCO. (2017). Research Report on Financial Technologies (Fintech). Madrid.

IMF, IMF Staff., He, D., Habermeier, K., Leckow, R., Haksar, V., Almeida, Y., Jagatsing, K., (2016). Virtual Currencies and Beyond: Initial Considerations Internatıonal Monetary Fund Monetary and Capital Markets, Legal, and Strategy and Policy Review Departments Virtual Currencies and Beyond: Initial Considerations. IMF.

https://99bitcoins.com/price-chart-history/ (Erişim tarihi: 10.08.2018) https://bitcoin.org/tr/yenilik(Erişim tarihi: 10.08.2018)

https://blockgeeks.com/guides/ (Erişim tarihi: 10.08.2018) https://blockchain.info/charts(Erişim tarihi: 10.08.2018)

https://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp (Erişim tarihi: 10.08.2018)

https://www.journalism.co.uk/press-releases/10-facts-about-the-rise-and-fall-of-bitcoin-and-the- other-top-10-cryptocurrencies-from-2014-2018/s66/a716307/ (Erişim tarihi: 10.08.2018) https://www.economist.com/leaders/2015/10/31/the-trust-machine(Erişim tarihi: 10.08.2018)

Sanal Para Ve Blockchain Teknolojisi 34 https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/bitcoin-nedir-nasil-alinir-bitcoin-madenciligi-nasil- yapilir-bitcoin-hakkinda,Rvp9apYy_ESp_BoQ_6-chQ/8ygXP3GNb0-87WQBCxihCA (Erişim tarihi: 10.08.2018) https://usa.visa.com/dam/VCOM/global/about-visa/documents/visa-facts-figuresjan-2017.pdf (Erişim tarihi: 10.08.2018)

Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. Journal for General

Philosophy of Science.

Ripple, Rapoport, P., Leal, R., Griffin, P., & Scully, W. (2014). Ripple Protocol: A Deep Dive for Finance Professionals, (November), 1–47. San Francisco: Ripple Labs.

Swan, M. (2015). Blockchain Blueprınt For A New Economy. (Tim McGovern, Ed.) (1.Baskı). Sebastopol: O’Reilly Media, Inc.

Ünsal E., Kocaoğlu, Ö. (2018) ‘’ Blok Zinciri Teknolojisi: Kullanım Alanları, Açık Noktaları ve Gelecek Beklentileri Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Sayı 13, S. 54-64

Üzer, B. (2017) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü, Uzmanlık yeterlilik tezi Ankara.

WEF, (2015). WEF Survey Report, Deep Shift: Technology Tipping Points and Societal Impact. Geneva: World Economic Forum.

35 TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ İLE EKONOMİK İLİŞKİLERİ: ŞANGAY