Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde alınan kararlar

Hiç şüphe yok ki, Birleşik Devletler aleyhine gerçekleştirilen 11 Eylül saldırıları Birleşmiş Milletlerin (BM) faaliyetlerin değişimine yol açmıştır. 11 Eylül’den önce BM, terörle ilgili tüm konuları Genel Kurul meselesi olarak görüyordu. Özellikle, konu, genel olarak Altıncı Komite’nin yetkisinde idi. Birleşmiş Milletler, Altıncı Komite ve diğer BM organları vasıtasıyla sözleşmelerin çoğundan “terörizm” sözcüğünü çıkarsa da, teröristlerin işledikleri belirli suçlarla ilgili sözleşmeler hazırlamada rol oynamıştır. Sözleşmeler, nükleer madde, plastik patlayıcılar, havacılık, denizyolu seferi, korunan kişiler ve rehin alma işlemlerini ele almıştır. Hedef, teröristlerin işlediği suç türlerinin evrensel yargı yetkisi, kınanması ve cezalandırılması için temel oluşturacaktı.476

11 Eylül saldırılarının gerçekleşmesinden bir gün sonra 12 Eylül 2001’de BM Genel Kurulu tarafından alınan 56 sayılı kararda ülkede gerçekleştirilen saldırılar kınanmış, ayrıca bu tür eylemlerin faillerine, organizatörlerine ve sponsorlarına yardım eden, destekleyen ve barındıran sorumluların yakalanıp adalete teslim etmek için acilen uluslararası işbirliği çağrısında bulunulmuştur.477

11 Eylül saldırılarının ardından, BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından terörle ilgili genel bir sözleşmenin olmadığı ön plana çıkarıldı.

“Terörizmle mücadele, Birleşmiş Milletler uyarınca zaten hazırlanmış ve kabul edilmiş uluslararası terörizmle ilgili 12 yasal belgenin gecikmeksizin tüm devletler tarafından imzalanmasını, onaylanmasını ve uygulanmasını sağlamakla başlamalıdır. Uluslararası terörle ilgili kapsamlı bir sözleşme üzerinde anlaşmaya varmak da önemlidir”.478

476 İnternet: Rostow, N. (2002) Before and after : The Changed UN Response to Terrorism Since September 11th. Cornell International Law Journal, Vol.35, Issue 3, Article 3, 475-490,479. Web:

http://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1512&context=cilj adresinden 10 Nisan 2017’de alınmıştır.

477 İnternet: UN, United Nations General Assembly (12 September 2001) Resolution adopted by the General Assembly A/RES/56/1 Web: http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/56/1 adresinden 11 Nisan 2017’de alınmıştır.

478 İnternet: Norman, P. (July 2004). The United Nations and Counterterrorism After September 11 : towards an assessment of the impact and prospects of counter-terror “spill over” into international criminal

justicecooperation. British Society of Criminology Conference 6-9th. University of Portsmouth : Centre for European Studies Research. Web: http://www.britsoccrim.org/volume7/004.pdf adresinden 12 Nisan 2017’de alınmıştır.

Yine 12 Eylül 2001’de başka bir adım Güvenlik Konseyi`nden gelmiştir. Konsey 4370 sayılı toplantısında 1368 sayılı kararı479 onaylamıştır. Karar, 11 Eylül’deki terörist saldırıları kesin olarak kınamış, tüm ülkeleri saldırıların “faillerini, organizatörlerini ve sponsorlarını adalete teslim etmek için acilen birlikte çalışmaya” ve uluslararası toplumu “artan işbirliği ve ilgili uluslararası terör karşıtı sözleşmelerinin ve Güvenlik Konseyi kararlarının tam olarak uygulanması da dâhil olmak üzere terör eylemlerini önlemek ve bastırmak için çabalarını iki katına çıkarmaya” çağırmıştır. 1368 sayılı karar, BM sözleşmesinin 51. Maddesi uyarınca meşru müdafaa hakkının varlığını da tekrar teyit etmiştir.480

Saldırılara ilişkin benzer ama daha geniş bir karar, BM Güvenlik Konseyinin 4385 sayılı toplantısında alınmıştır. 28 Eylül 2001’de alınan 1373 sayılı bu karar şimdiye kadar kabul edilen BM kararlarının ve radikallerinden biri oldu. Güvenlik Konseyi’nin 19 Ekim 1999 tarihli 1269 (1999) sayılı ve 12 Eylül 2001 tarihli 1368 (2001) sayılı kararlarını teyit eden bu karar, 1368 (2001) sayılı kararda da tekrarlanan Birleşmiş Milletler Şartında tanınan bireysel veya toplu kendini savunmanın doğasında olan haklarını tazelemek, Birleşmiş Milletler Sözleşmesi uyarınca terör eylemlerinin yol açtığı uluslararası barış ve güvenliğe yönelik tehditlerle her türlü mücadele ihtiyacını yeniden onaylamıştır. BM Kurucu Anlaşması’nın VII Bölümü kapsamında bütün devletlerin terör eylemlerinin finansmanını önlemek ve bastırmak; terör eylemleri gerçekleştiren veya bunları gerçekleştirmeye çalışan ya da terör eylemlerine katılan veya kolaylaştıran kişilerin fonlarını, finansal desteklerini ve ekonomik kaynaklarını dondurmak; kendi vatandaşlarını veya bölgeleri içindeki herhangi bir kişiyi ve birimi, doğrudan veya dolaylı olarak taahhüt veya girişimde bulunmaya çalışan veya kolaylaştırmaya çalışan kişilerin menfaati için herhangi bir fon, finansal varlık, ekonomik kaynak, finansal veya diğer hizmetler yapmalarını engellemek gibi konularda önlemlere yer verilmiştir.481

479 S/RES/1368 (2001)

480 Rostow, 2002, 481

481 İnternet: United Nations Security Council (28 September 2001). Resolutions 1373, S/RES/1373. Web:

http://www.un.org/en/sc/ctc/specialmeetings/2012/docs/United%20Nations%20Security%20Council%20Res olution%201373%20(2001).pdf adresinden 13 Nisan 2017’de alınmıştır.

Güvenlik Konseyi’nin söz konusu kararının 2. Maddesinde, bütün devletler aşağıdakileri yapmaya çağırılmıştır:

a) Terörist grup üyelerinin işe alınmasını önlemek ve teröristlere silah tedarikini ortadan kaldırmak veya kişilere aktif veya pasif herhangi bir biçimde destek sunmaktan kaçının;

b) Bilgi değişimi yoluyla diğer devletlere erken uyarı yapılması da dahil olmak üzere terör eylemlerinin başlatılmasını önlemek için gerekli adımları atın; c) Terör eylemlerini finanse eden, planlayan, destekleyen ve işleyenleri veya

güvenli limanlar sağlayanları reddedin;

d) Diğer devletlere veya vatandaşlarına karşı kendi topraklarını kullanarak terör eylemlerini finanse eden, planlayan, kolaylaştıran veya taahhüt edenleri engellemek;

e) Terör eylemlerin finansı, planlanması, hazırlanması ve işlenmesine katılan veya destekleyen herhangi bir kişinin adalete teslim edilmesini, onlara karşı yapılacak herhangi bir önlemin yanı sıra bu tür eylemlerinin ciddi olduğunu sağlayın;

f) Terör eylemlerinin finanse edilmesi ya da desteklenmesi ile ilgili cezai soruşturmalar veya cezai tatbikatlarla bağlantılı olarak, davalar için ellerinde gerekli kanıt elde etmeye yönelik yardım da dâhil olmak üzere bir birlerine en fazla yardım tedbirini güçlendirmek;

g) Etkili sınır kontrolü ve kimlik ve seyahat belgelerinin sahte kullanılmasını önleme tedbirleri yoluyla teröristlerin ve terörist grupların hareketini önlemek.482

BM Güvenlik Konseyi’nin 28 Eylül 2001 tarihli 1373 sayılı kararıyla, Terörle Mücadele Komitesi yaratılmıştır. Komitenin öncelikle şu hususları yerine getirmesi öngörülmüştür:

- Terörizmin finansmanını yasadışı yapmak;

- Terör eylemlerine karışan kişilerle ilgili herhangi bir para ödemesini dondurmak;

- Terörist gruplar için her türlü mali desteği reddetmek;

- Teröristlere güvenli sığınak, besleme ve destek sağlanmasını durdurmak;

- Terör eylemlerini planlayan ve yapan gruplar hakkında diğer hükümetlerle bilgi paylaşmak;

- Bu tür eylemlere karışanların soruşturulması, tespit edilmesi, tutuklanması, iadesi ve kavuşturulmasında diğer hükümetlerle işbirliği yapmak;

- İç hukukta terörle mücadele için aktif ve pasif yardımları cezalandırmak ve ihlalcileri adalete teslim etmek.⁴⁸³

Aynı zamanda, karar, insan haklarından hiç bahsetmediği ve konseyin bu kararı uygulamak ve çeşitli BM kuruluşlarına gereken teknik geliştirme türleriyle yardım etmek için yeterli kaynağı onaylamadığı için çeşitli eleştirilere neden olmuştur.484

BM Güvenlik Konseyi, 12 Kasım 2001 tarihinde terörle küresel mücadele etmek için yeni bildiri kabul etmiştir. Konseyin 4413 sayılı toplantısında alınan 1377 (2001) sayılı karar, 19 Ekim 1999 tarihli 1269 (1999) sayılı, 12 Eylül 2001 tarihli 1368 (2001) sayılı ve 28 Eylül 2001 tarihli 1373 (2001) sayılı kararları hatırlatarak uluslararası terörizm eylemlerinin 21. Yüzyılda uluslararası barış ve güvenliğe yönelik en ciddi tehditlerden birini teşkil ettiğini açıklamıştır. Ayrıca, uluslararası terörizmin tüm devletler ve insanlık için bir meydan okuma olduğu belirtilmiştir.485

Bu karardan iki gün sonra, 14 Kasım 2001’de Güvenlik Konseyi’nin 4415 sayılı toplantısında kabul edilen 1378 sayılı kararda Afganistan hakkındaki daha önceki, 15 Ekim 1999 tarihli 1267 (1999) sayılı, 19 Aralık 2000 tarihli 1333 (2000) sayılı ve 30 Temmuz 2001 tarihli 1363 (2001) sayılı kararlar yeniden onaylanmıştır. Bu kararı diğerlerinden ayıran özelliği, Taliban’ı, Afganistan’ın El-Kaide ağı ve diğer terörist gruplar tarafından

483 UN, United Nations Security Council, Counter Terrorism Committee. About the Counter-Terrorism Committee. Web: https://www.un.org/sc/ctc/about-us/ adresinden 14 Nisan 2017’de alınmıştır.

484 İnternet: Goldberg, M. L. (11 September,2012) How the UN responded to the 9-11 Attacks. UN Dispatch. Web: https://www.undispatch.com/how-the-un-responded-to-the-9-11-attacks/ adresinden 14 Nisan 2017’de alınmıştır.

485UN, United Nations Security Council (12 November,2001) Resolution 1377(2001) S/RES/1377. Web:

https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N01/633/01/PDF/N0163301.pdf?OpenElement

terörizmin ihracatı için bir üs olarak kullanılmasına izin verdiği ve Usame Bin Ladin, El-Kaide ve onlarla ilişkili diğerlerine güvenli sığınak sağladığı için kınamasıdır.⁴⁸⁶

BM Güvenlik Konseyi, yukarıda açıklanan kararların haricinde terörizmle mücadeleye ilişkin birçok karar almıştır.487 Bu kararların büyük çoğunluğunun gayesini, uluslararası terörizmin uluslararası barış ve güvenliğe yönelik en büyük tehdit olduğu oluşturmakta ve tüm dünya devletleri bu vahim tehlikeye karşı işbirliği yapmaya çağrılmaktadır.