Birincil Faaliyetler

Birincil faaliyetler, bir ürünün veya hizmetin fiziki olarak sunulması ya da teslimiyle doğrudan bağlantılı olup, kendisinin etkilerini ve etkinliklerini artırabilen destekleyici operasyonlarla bağlantılıdırlar. Birincil faaliyetler grubu girdiye direkt katma değer kazandırabilme ve bu faaliyetleri müşterilerin istendikleri hizmet ve ürünlere dönüştürebilme ile ilişkili olarak beş başlık altında toplanmaktadır.276_Bunlar;

İç lojistik, operasyon (üretim), dış lojistik, pazarlama ve satış ve satış sonrası hizmetlerdir. Literatürde iç lojistik, “içe doğru lojistik”, “giren lojistik” ve “iç taşıma” gibi birkaç şekilde kullanılmıştır. Dış lojistik ise “Dışa doğru lojistik”, “Dış lojistik”, “Çıkan lojistik” ve “dış taşıma” şeklinde birkaç şekilde ifade edilmiştir.

2.2.2.1.1.İç Lojistik

Yunanca Logistikos, Fransızca logistique ve İngilizce logictics şeklinde söylenen kelime dilimizde lojistijk olarak kullanılmıştır. Lojistik Latince logic yani mantık ve statics yani istatistik ifadelerinin birleşmesiyle mantıklı hesaplamalar anlamına geldiği söylenebilir ve esas itibariyle askeri bir kavramdır. Bu sebeple lojistik alanındaki ilk çalışmalar askeri sahada yapılmıştır. Asıl önemi ise ikinci dünya savaşından sonra anlaşılmış ve bilimsel bir nazarla yaklaşılmaya başlanmıştır. 277_{Lojistik faaliyetleri, maliyetleri düşüren, üretimi arttıran, kaliteyi}

yükselten ve müşterileri memnun eden etkilere sahip olmasından dolayı, küresel rekabette iş dünyasının için rekabet avantajı sağlayacak değerli bir strateji öğesidir.278_{Firmaların üretimden önceki, üretim sırasındaki ve üretimden sonraki}

mamul, yarı mamul ve ilk madde ve malzeme işlemleri lojistik kavramınca

275 _{Porter, a.g.e., s.39-40}

276 _{Eraslan vd., a.g.e., s.312}

277_{Selami Özcan, Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Lojistik Yönetiminin Önemi, Mustafa Kemal}

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2008 Cilt: 5 Sayı: 10, s.277

278 _{Reşat Karcıoğlu, Fatma Temelli, Lojistik Faaliyetler Ve Yönetimi: Erzurum’daki Lojistik Kargo Firması}

Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt/ Volume: 3 Sayı/ Number: 2 Yıl/Year: Aralık/December 2014, s.24

78

tanımlanmaktadır. 279 _{Genel olarak lojistik, mamulün üretildiği yerden alınmak}

suretiyle, depoda tutulması, stoklanması, mamulün istenilen yere ve istenen biçimde teslimini ve tüm bu faaliyetlerin bir plan çerçevesinde hızlı ve verimli bir biçimde yapılmasıdır.280

Değer zinciri açısından ise iç lojistik işleri tedarikçiden malların teslim alınması, depolanması, dışarıdan temin edilmiş bu ürünlerin saklanması ve girdilerin envanterlerinin çıkarılması işlemlerini içerir. Burada işletme tedarikçiden gelen mamulleri teslim alarak, üretim ya da montaj hattında kullanımına ihtiyaç hissedilene kadar saklanmaktadır.281 _{Diğer bir ifadeyle iç lojistik, işletmenin üretime başlaması}

için gerekli makine ve ekipmanların, hammadde veya yarı mamul maddelerin istendiği anda kullanımına izin verebilecek düzeyde hazır hale getirilmesi ve muhafazası işlemlerinin bütündür.

2.2.2.1.2.Üretim /Operasyon

Üretim, çeşitli girdilerin bir sürece sokulması ve istenilen ürünlere dönüştürülmesi faaliyetlerinin bütünü olarak tanımlanabilir. Üretim süreci birçok işlem ve değişimler topluluğudur.282_{Üretim mal veya hizmet üreten işletmelerin her biri için}

önemlidir. İşletme fonksiyonlarından biri olan üretim, işletmelerin en fazla insan kaynağının istihdam edildiği fonksiyondur.

Değer zinciri operasyon (üretim) süreci, hammadde ve mamulleri üretim sürecinde nihai mamullere dönüştüren ve bu sayede ürünlere değer katan işlemlerdir. Bu safhalar imalat ve montaj safhalarını içermektedir. Mamul üretim bandında ilerlemeye başladığı andan itibaren değer kazanır. 283 _Operasyonlar

ürünlerin geliştirilmesi, pazarlanması, satın alma lojistiği, dağıtım lojistiği, satışı ve satış sonrası hizmetleri gibi fonksiyonları barındıran değer zincirinin gerçeğe dönüşmesini sağlar.284

2.2.2.1.3.Dış Lojistik

Lojistik, ekonomik yapıda üstlendiği önemli görevle, ekonomiye birçok noktadan katkı ve değer sağlamaktadır. Sağladığı bu katkı ve değerin etkisi toplum üzerinde gelişmişlik seviyesinin artması şeklinde olur.285_{Lojistik etkili bir şekilde}

yönetilerek, maliyetler düşürülebilir, üretim arttırılabilir, kalite yükseltilebilir, müşteri

279 _{Yusuf Gümüş, Lojistik Faaliyetlerin Rekabet Stratejileri ve İşletme Kârı İle Olan İlişkisi, Muhasebe ve}

Finansman Dergisi, Sayı 41, s.98

280 _{Seçil Çevik, Sait Kaya, Türkiye’nin Lojistik Potansiyeli Ve İzmir’in Lojistik Faaliyetleri Açısından}

Durum (Swot) Analizi, İzmir Ticaret Odası Ar&Ge Bülten, 2010 Kasım – Sektörel, s.23

281 _{Eraslan vd., a.g.e., s.312}

282 _{Yılmaz Gökşen, Geleneksek Üretimden Esnek Üretime: Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Dokuz Eylül}

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5 Sayı 4 2003, s.32

283 _{Eraslan vd., a.g.e., s.312-313} 284 _{Kubr, a.g.e., s.387}

285_{Birol Erkan, Türkiye’de Lojistik Sektörü Ve Rekabet Gücü, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi,}

79

memnuniyeti arttırılabilir ve dolayısıyla pazar payı büyütülebilir. Ayrıca rekabet gücüde arttırılabilir.286 _{Zincir analizindeki dış lojistik kavramı, mamullerin üretimini}

müteakip, dağıtım noktalarına, toptan satış yerlerine, perakendeci ve neticede müşterilerine göndermek için hazır duruma getirmeyi ifade etmektedir. Dış lojistik, son mamulün depolama dahil, siparişlerin tamamlanması, teslimatta kullanılan araçların yönetilmesi, siparişleri almak ve düzenlemek gibi mamulün son tüketiciye ulaştırılmasına dönük operasyon bölgesidir.287_{Lojistik faaliyeti ile değer zinciri}

belirlenerek, stoklar, gereksiz işlemler, gereksiz taşımalar, beklemeler ve gecikmeler, fireler ve değer katmayan faaliyetlerin kaldırılması ve taleplere cevap hızının arttırması çabasıdır.288

2.2.2.1.4.Pazarlama ve Satış

Pazarlama ve satış, üretim sürecinden evvel başlayan tüketicilerin manevi ve maddi ihtiyaçlarını karşılayarak, ihtiyaçlarının nelerden olduğunun tespit edilmesini sağlayan ve bu tespit neticesinde ihtiyaca göre hizmet ve mal üretiminin mikro ve makro seviyelerde gerçekleştiren, üretilen ürünleri tüketicilerin talep ettiği yerde ve fiyatta sunan ve satış sonrası farklı hizmetler aracılığıyla süreklilik arz eden tüm hareket zinciri olarak tanımlanabilir.289

21. yüzyılda bilimsel anlamda gelişen pazarlama yöntemleri ve stratejisinin değer zincirindeki işlevi, müşterilerin istek ve taleplerinin belirlenmesini ve alıcıların tercihlerinin firma avantajına olacak şekilde yönlendirmesi şeklinde ifade edilebilir. Pazar veya piyasa olarak tanımlanan yerde, rakip konumdaki firmalar, mevcut olan pastadan paylarını arttırma mücadelesini sıkı bir biçimde sürdürmektedirler. Bu mücadele sırasında, araçlar ve yöntemler değişime uğramakla birlikte, aslında yapılmak istenen tüketici tercihlerini etkilemektir. Bu gayretler, mevcut potansiyellerle sürdürülmeye çalışılırken, potansiyeli geliştirmeye de gayret edilmektedir. İşletmelerin her geçen gün artan rekabete girişmelerinin nedeni gelişen ve değişen tüketicilerin talep ve istekleridir. Alıcıların bilgileri, gelir ve eğitimleri arttıkça tatmin olma düzeyleri de yükselmektedir. Bu nedenle işletmeler hizmet veya mal üretiminde daha nicelikli ve nitelikli ürün sunmayı zorunlu olarak yapmak durumundadırlar.290

286 _{Gülşen Serap Çekerol, Niyazi Kurnaz, Küresel Kriz Ekseninde Lojistik Sektörü Ve Rekabet Analizi,}

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 / 2011,s.52

287 _{Eraslan vd., a.g.e., s.313}

288 _{Mehmet Tanyaş, İstanbul Lojistik Sektör Analizi Raporu, Müsiad Araştırma Raporları:95, s.30} 289 _{Eyyüp Aktepe, Genel İşletme, Nobel Yayın Dağıtım 2. Baskı Kasım 2007, s.135}

290 _{Turan Atılgan, Tekstil Ve Hazır Giyim Sektöründe Değer Zinciri Ve Ekonomik Etkileri, Tekstil Ve}

80 2.2.2.1.5.Satış Sonrası Hizmetler

Satış sonrası sunulacak hizmetler, ürünlerin kullanım sürecinde ortaya çıkması muhtemel her türlü sorunun tespit edilmesine ve çözülmesine dönük çabalardır. Bu hizmetler satış gerçekleştikten sonra, satışların devamlılığını temin etmek gayesi ile ürünlerin kurulumunu, tamirini, bakımını, onarımını, iyileştirilmesini, garanti şartlarını, ürünün nasıl kullanılacağını, yedek parça temini, tüketicinin eğitimini içeren hizmetlerdir. Müşteri şikâyetlerinin çözüme kavuşturulması da bu faaliyetlerin içinde sayılmaktadır. Ayrıca tüketici beklentileri, ihtiyaçlarını giderecek şekilde ürün özelliği arttırmak gibi bir takım satış sonrası hizmetleri de kapsamaktadır.291_{Satış sonrası sunulan hizmetler, müşterilere sunulan ürünlerin}

tercih sebebi olmasını sağlamak, satıştan sonrada müşteriyle etkileşim halinde kalarak ilişkinin uzun süreli olmasını temin etmek, markaya olan sadakati ve güveni arttırmak veya sağlamak, müşterinin ürün hakkındaki memnuniyetinin düzeyini yükseltmek ve böylece müşterilerin firmaya olan bağlanma düzeylerini sağlamak ve arttırmak gayesiyle verilir.292

Satış sonrası sunulan hizmetlerin tüm kategorileri firmanın sektörde rekabet avantajı elde etmesine yardımcı olur. Fakat her kategorinin önem düzeyi firmanın özelliğine, sunduğu hizmet veya ürettiği ürüne ve faaliyet gösterdiği sektöre göre değişim gösterebilir. Dağıtıcı bir firma için satın alma fazla önemli olmayabilir veya bir banka satış ve pazarlama faaliyetine ağırlık vermek zorunda olabilir. Bu durum kategorilerden birini seçip diğerini elemek anlamına gelmez. Her firmanın geliştireceği stratejileri ve analizleri çerçevesinde kategoride ihtiyaç duyulan ağırlığa göre derecelendirilmelidir. Çünkü değer zinciri analizinde atlanmasına karar verilen bir kategori veya değer, firmanın rekabet avantajını kaybetmesine neden olabilir.293