Birinci Bölümdeki Kaynaklar

Levâmiu'l-ukûl'un birinci bölümündeki hadislerin konular üzerine yap lan çal .ma

sonunda a.a- daki tablo olu.mu.tur. Tabloda yer alan ba.l klar alfabetik olarak düzenlenmi.tir.

KONULAR HAD S SAYISI

AKD YYE 27

ASHAB VE TAB ÎN N ÖZELL KLER 142

AV, ET YENEN VE YENMEYEN HAYVANLAR 16

BELDELER 38

B TK VE SEBZELER 32

B RR, SILA VE ÂDÂB 281

BÜYÛ' 96 CENÂ Z, KAB R VE KAB R HAYATI 150

CENNET VE CEHENNEM 175 C HAD, S YER 148 ENB YA 163 E R BE 6 ETIME 58 EYMAN 34 F TEN 278 GÜNLER VE AYLAR 60 HAC 97 HAD 41 HAD S VE SÜNNET 46 HAYVANLAR 72 HAYZ 2 L M 189 MAN 103

MÂRET 104 KAB LE VE M LLETLER 42 KADER 35 KIYAMET ALAMETLER 123 KIYAMET GÜNÜ 79 KUR'AN VE TEFS R 170 KURBAN 25 L BAS 44 MESÂC D 55 MÜZÂRAA 8 N KÂH 102 NEZ R 10 RÜYA 38 SALÂT 362 SAVM 95 SELAM 53 R 11 TAHARET 116 TALAK 17 TERRÎB VE TERHÎB 874 TIP 128 VAS YET 6 ZEKÂT 106 Z K R-DUA-TÖVBE 475

ZÜHD 112

ÇE TL TASAVVUFÎ KONULAR 26

MUHTEL F KONULAR 933

TOPLAM 6403

Çal .man n sonunda ayr nt l bir tablonun alfabetik olarak verildi-ini, yukar da belirtmi.tik. Yaln z tabloya dair baz bilgilerin burada da verilmesinin uygun olaca- kanaatindeyiz. Yaln z buradaki rakamlardan baz lar ile ekler k sm nda verilen tablodaki rakamlar aras nda zaman zaman farkl l klar olabilecektir. Bu, burada verilen bilgilerin daha detayl olmas ndan yani bir hadiste verilen iki farkl bilginin tek bir ba.l k alt nda ele al nmay p, ilgili oldu-u konulara ayr ayr yerle.tirilmesinden kaynaklanmaktad r. Nimdi bu ba.l klarla ilgili ayr nt l bilgileri görelim.

"Ashâb ve Tabiîn'in faziletleri" ba.l - alt ndaki yüz k rk iki hadisten otuz ikisi sahabe olman n, sadece bir tanesi de tabiin olman n fazileti ile ilgilidir. Ehl-i beytin faziletine dair yirmi alt , Hz. Ali'nin faziletine dair on dört, Hz. Ömer'in faziletiyle ilgili on üç, Hz. Ebûbekir'in fazileti hakk nda sekiz ve Hz. Osman'la ilgili be. hadis bulunmaktad r. Ayr ca Muhacirlerin, Ensâr' n, A.ere-i Mübe..ere'nin, Hulefâi Râ.idîn'in ve Bedir ehlinin faziletine dair hadisler de yer almaktad r.

"Beldeler" ba.l - alt nda otuz sekiz hadis vard r. Hakk nda en fazla hadis bulunan yer, on dört hadis ile Medine'dir. Mekke hakk nda üç hadis, hem Mekke hem de Medine hakk nda yine üç hadis vard r. Ayr ca Kudüs, Mescid-i Aksâ, Nam, Uhud ve Hira da- hakk nda da hadisler bulunmaktad r. Bu ba.l k alt nda, çe.itli bölge ve .ehirler ile ilgili on hadis yer almaktad r. Bu hadislerde ismi geçen .ehir ve bölgeler .unlard r: Mekke, Medine, *skenderiye, Askalan, Kazvin, Abbadan, Cidde, Nam, Kudüs, Basra, M s r, Sind, Bahreyn, Yemen, Rey, Ni.abur, Herat, el-Cezire, Hicaz, Tûr-i sîna, Vadî Fât ma ve Irak. Bu k s mda, Kazvin ile ilgili rivayetlerin çoklu-u dikkat çekmektedir.

"Bitki ve sebzeler" k sm nda toplam otuz iki hadis bulunmaktad r. Bu hadislerin baz lar nda, hangi bitkide ne tür bir .ifan n bulundu-una dair bir tak m bilgiler

bulunmaktad r. Hakk nda hadis varid olan bitki ve sebzelerin isimleri .unlard r: Sinameki, kimyon, yav.an otu, kekik, gelin çiçe-i, odi hindi, kara helile, merzengü., k na, so-an- sar msak, kavun-karpuz, p rasa, kabak, mantar, kuru üzüm, hindi ba-a, turunç, zeytinya- ve hurma. Hurma ile ilgili yedi, zeytinya- ile ilgili be., mantar, kabak, kavun-karpuz, so-an-sar msak, k na, kuru üzüm, sinameki ve kimyon ile ilgili iki.er hadis ve di-erleri ile ilgili birer hadis bulunmaktad r.

"Birr, s la ve âdâb" bölümünde iki yüz seksen bir hadis vard r. Âdâba dair elli bir, yard mla.ma ile ilgili otuz iki, s lay rahim hakk nda yirmi be., kom.uluk ve hasta ziyareti ile ilgili yirmi.er ve ana-baba hakk nda da yirmi hadis bulunmaktad r. Ayr ca büyüklere hürmet etmek, davete icabet etmek, dostluk kurmak, fakirlere yard m etmek, insanlara ikramda bulunmak, infak, karde.lik, Müslümanlar aras n düzeltmek, yetim ve zay flara arka ç kmak v.b. konularla ilgili hadisler de bulunmaktad r.

"Büyû'" ile ilgili doksan alt hadis bulunmaktad r. Bunlardan otuz alt s al .-veri.e dair genel bilgiler ihtiva ederken, faiz ve borçlanma ile ilgili yirmi.er ve tacirler hakk nda sekiz hadis bulunmaktad r.

"Cenâiz, kabir ve kabir hayat " ile ilgili ba.l kta yüz elli hadis bulunmaktad r. Ölüm ile ilgili otuz yedi, cenaze hakk nda k rk üç ve kabir ile kabir hayat hakk nda k rk dört hadis bulunmaktad r. Ayr ca ecel, intihar, ölünün arkas ndan a-lama, ölüm an ve taziyeye dair hadisler de vard r.

"Cennet ve cehennem" ba.l - alt nda yüz yetmi. be. hadis bulunmaktad r. Bunlardan doksan alt s cennet ve cehennemin niteliklerine dair, geri kalan yetmi. dokuz hadis ise cennetlikler ile cehennemliklerin hallerine dairdir.

"Cihad-siyer" ba.l - alt nda yer alan yüz k rk sekiz hadisten doksan dokuzu cihad, otuzu .ehitler ve on dördü mücahitler hakk ndad r. Ayr ca eman verme ve ganimetlere dair hadisler de bulunmaktad r.

"Enbiyâ" ba.l - alt nda yüz altm . üç hadis tespit edilmi.tir. Bunlardan elli üç hadis Peygamber Efendimiz'in faziletine dairdir. Tüm peygamberlerle ilgili hadis say s k rk sekizdir. Resûlullah' n (s.a.v.) yapt - dualara dair yirmi dört hadis vard r. Bunlar n

d . nda, Resûlullah' n (s.a.v.) mektuplar , hastal - , minberi, miras , be.er olmas , ona itaat etme, onu sevme, H z r (a.s.) ve Hz. Âdem'in yarat l . na dair hadisler de bulunmaktad r. "Et me" ana ba.l - alt nda toplam elli sekiz hadis bulunmaktad r. Bu elli sekiz hadiste ele al nan konular, ana hatlar yla .unlard r: yemekten sonra parmaklar n yalanmas ile ilgili bir, tabaktaki yeme-in tamamen yenilip bitirilmesi, ekme-e hürmet etme, ak.am yeme-inin mutlaka yenilmesi, etin yemek esnas nda b çakla kesilip yenilmemesi, yeme-in sa- el ile yenilmesi, yeme-in kenar ndan yenilmesi, yeme-in s cak olarak yenilmemesi, yeme-in üç parmakla yenilmesi, yemekten sonra dua yap lmas ile ellerin y kanmas na dair iki.er, yemek esnas nda ayakkab lar n ç kart lmas ile ilgili üç, yeme-e besmele ile ba.lanmas na dair be., az yemek yenilmesi ile sofra alt na dü.en parçan n yenilmesi hakk nda alt .ar hadis bulunmaktad r. Burada say lanlar n d . nda da baz hadisler bulunmaktad r.

"Fiten" bölümünde bulunan iki yüz yetmi. sekiz hadisten iki yüz otuz be.i fitneler hakk nda geri kalanlar ise çe.itli bela ve musibetler hakk ndad r.

"Günler ve aylar" ana ba.l - alt nda toplam altm . hadis vard r. Bunlardan üçü Recep ay , ikisi de Naban ay na dairdir. Gecelerin faziletiyle ilgili toplam on iki hadis bulunmaktad r. Bu hadislerde ismi geçen geceler .unlard r: Kadir gecesi, Arafe günün gecesi, Beraat gecesi, Cuma gecesi, Ramazan ile Kurban bayram geceleri ve Terviye gecesi. Günlerle ilgili ise toplam k rk üç hadis bulunmaktad r. Bu k rk üç hadiste, zikredilen günler .unlard r: Cuma günü, A.ure günü ve Pazartesi ile Per.embe günleri. Cuma günü ile ilgili yirmi sekiz, a.ure günü ile ilgili be. ve Pazartesi-Per.embe günü ile ilgili de on rivayetin bulundu-u görülmektedir. Bu rivayetlerden birer tanesinde ise; Kadir, Arafe, Beraat ve Cuma günlerinin hem gecesi hem de gündüzünün fazileti anlat lmaktad r.

Hac ile ilgili ana ba.l k alt nda Hacerü'l-Esved, Kâbe, tavaf, Zemzem ve hacca dair di-er hususlar içeren doksan yedi hadis bulunmaktad r.

"Hadis ve sünnet" ba.l - alt nda toplam k rk alt hadis bulunmaktad r. Bunlardan on dokuz tanesi hadis rivayeti, on tanesi sünnete ittiba etme ile ilgilidir. Ayr ca hadislerin Kur'an'a arz , hadis uydurma, hadislerde nesh ve sünnetle ilgili tan mlar ihtiva eden hadisler de bulunmaktad r.

"Hayvanlar" ba.l - nda toplam yetmi. iki hadis zikredilmi.tir. Bunlar içerisinde hayvanlara merhamet etme, onlara binme ve ecelleri ile ilgili genel konular içeren hadisler bulundu-u gibi, sadece ar , aslan, at, çekirge, deve, güvercin, horoz, inek kedi, kertenkele, koyun, köpek, ku., örümcek ve y lanlara dair de hadisler bulunmaktad r.

"*lim" ba.l - alt nda toplam yüz seksen dokuz hadis bulunmaktad r. Do-rudan ilimle ilgili yüz on bir, âlimlerle ilgili de altm . yedi hadis vard r.

"*mân" ba.l - alt nda ele al nan yüz üç hadisten seksen dokuzunda "imân" ele al nm ., on üç hadiste ise .irkten bahsedilmi.tir.

"*mâret" k sm nda yüz dört hadis vard r. Altm . bir hadisle en çok emirlik konusunda hadis bulunmaktad r. Ayr ca adil ve zalim hükümdar, biat etme, emire itaat, hilafet, isyan etme, idarecilerle birlikte olma ve vezirlik hakk nda da hadisler bulunmaktad r.

"Kabile ve milletler" ana ba.l - alt nda, toplam k rk iki hadis zikredilmi.tir. Hakk nda en fazla rivayet bulunan millet Araplar, en az rivayet bulunanlar ise, Berberiler, Habe.liler ve Türklerdir. Yaln z fiten bölümündeki Türklerle ilgili rivayetler, bu say içersine dâhil de-ildir. "Milletler" hakk nda dört hadis zikredilmi.tir. Bu dört hadisten iki tanesinde, baz kavimlerin soylar n n Nuh'un (a.s.) hangi o-luna dayand - na dair bilgi bulunmaktad r. Geri kalan iki rivayetten birisi, hangi kavimlere ne gibi özelliklerin verildi-ine dair bilgi içerirken, di-eri de iki grup hakk ndaki övgüyü ihtiva etmektedir.

K yamet alametlerinin ele al nd - ba.l kta yüz yirmi üç hadise yer verilmi.tir. Deccal ile ilgili yirmi bir, Hz. *sa'n n inmesine dair üç, mehdi hakk nda on üç ve Ye'cüc Me'cüc ile ilgili be. hadis bulunmaktad r. Bunun yan nda, birden fazla alameti ihtiva eden hadisler de bulunmaktad r. Toplam seksen bir hadisten ibaret olan bu k s mda, birçok hususun k yamet alameti olarak zikredildi-i görülmektedir. Zikri geçen bu alametlerden baz lar .unlard r: Allah Resûlü'nün geli.i, Dabbetü'l-arz, Yahudilerle sava., zelzelelerin artmas , y ld r mlar n ço-almas , devlet idare tarzlar n n de-i.mesi, ilmin kald r lmas , güne.in bat dan do-mas , Hadramevt’ten ç kacak olan ate., bina yap m , haine itaat edilip emin kimseye ihanet edilmesi, zinan n artmas , zaman n h zla geçmesi, iyi insanlar n ölümü, bir kavmin topluca helak olmas , do-udan baz topluluklar n gelmesi, i.in ehline

verilmeyi.i, dünyaya meylin art p Allah’ n dininden uzakla.man n ço-almas , bir tak m hastal klar n artmas , mescitlerle tefahürün ortaya ç kmas , ya-an ya-murun bereketinin olmamas , "Allah, Allah" diyen hiç kimsenin kalmamas , F rat nehrinden alt n ç kmas , mal n mülkün ço-almas , Hûz ve Kirman'la yap lacak sava., ki.iye 'dünyadan b k p kabirde olmay arzu etme' duygusunun hâkim olmas , Yemen’den bir .ahs n ortaya ç kacak olmas , Kur’an kerîm'in hükmünün ortadan kald r lmas , bir tak m yalanc insanlar n ortaya ç k . , elli kad n n bak m n n bir erkek taraf ndan üstlenilecek olmas , zühd hayat n n laftan ibaret olup veran n yalan olmas , Lût kavminin yapm . oldu-u o çirkin amelin insanlar taraf ndan normal say lmas , Allah’a ibadet eden ki.ilerin kalmamas , Konstantiniyye’nin fethedilmesi, .eytan n bir tak m sözler uydurmas , hatîplerin ço-almas , cihad n ortadan kalkmas , s lay- rahmin az olmas . Bunlar n yan nda, *slam’da yasak olan daha birçok fiilin, toplum nezdinde yayg n bir hal almas n n da yine k yamet alametleri ba.l - alt nda zikredilmesi uygundur. Listenin uzamas endi.esiyle burada zikretmedi-imiz daha birçok sebebin, hadislerde k yamet alameti olarak geçti-ini belirtmek isteriz. Bu bölümde bulunan rivayetlerin genelinde, tek bir hadisenin k yamet alameti olmas ndan bahsedilirken, baz lar nda ise birçok alamet tek bir hadis içerisinde zikredilmektedir. K yamet alametleri ile ilgili zikredilen hadis say s n n bir hayli çok olu.u, Gümü.hânevî’nin bu tür rivayetlere çok fazla önem verdi-ini net bir .ekilde göstermektedir. Ayr ca bu bölümde bulunan hadislerin konular sadece belirli noktalarda yo-unla.mamakta, k yamet alametlerine dair oldukça farkl ve ilginç konular ihtiva etmektedir.

"Kur'an ve tefsiri" ba.l - alt nda yüz yetmi. hadis bulunmaktad r. Bunlardan elli sekizi Kur'an, elli biri Kur'an okuma, k rk dokuzu surelerin faziletine dairdir. Hakk nda hadis bulunan surelere dair rivayet say lar .u .ekilde tespit edilmi.tir: *hlâs suresi, hakk nda rivayet edilen on iki hadis ile ilk s rada yer almaktad r. Bu sureyi sekiz rivayetle Fâtiha suresi takip etmektedir. Di-er surelere dair rivayet say lar .u .ekildedir. Muavvezeteyn alt , Bakara be., Ayete'l-kürsî be., Yâsîn üç, Tekâsür üç, Kâfirûn, Nasr, Zilzâl, Tekvîr, Kehf, Mülk, Vâk a suresi ile Bakara'n n son iki ayeti (Âmene'r-rasûlü) ile ilgili iki.er; Kadir, *n.ikâk, Kevser, Nebe’, Hûd ve Murselât sureleri ile ilgili de birer hadis bulunmaktad r.

Nikâhla ilgili toplam yüz iki hadis vard r. Bu hadislerde aile hayat , kad n haklar , kar -koca haklar , mehir ve velimeye dair konular ele al nm .t r.

"Rüya" ana ba.l - alt nda toplam otuz sekiz hadis bulunmaktad r. Bunlardan salih rüya ile ilgili olanlar dokuz hadis ile ilk s ray almaktad r. Be. hadis, Allah Resûlünün gördü-ü rüyalarla ilgilidir. Rüya tabirini konu edinen hadis say s da be.tir. Resûlullah’ rüyada görmek ile ilgili hadis say s dört, kötü bir rüya gördükten sonra ne yap lmas gerekti-ini haber veren hadis say s üç ve Resûlullah’ n Cenab- Hakk' rüyas nda gördü-ünü belirten hadis say s ise iki olarak gözükmektedir.

"Salât" ba.l - alt nda üç yüz altm . iki hadis bulunmaktad r. Bu k s mda bayram, cenaze, Cuma ve vitir namazlar na dair hadislerin yan nda ezan, imaml k ve müezzinlikle ilgili hadisler de bulunmaktad r. Bunlar ise toplam doksan hadistir. Geride namaza dair birçok konunun ele al nd - iki yüz yetmi. iki hadis daha vard r. Bunlardan en fazla dikkat çekeni hiç .üphesiz, "cemaatle namaz" konusudur. Cemaatle namaz k lmaya te.vik eden hadis say s on üçtür. Bunu, on birer hadis ile "saf düzeni" ve "secde" ile ilgili meseleleri ihtiva eden hadisler takip etmektedir. Tadil-i erkâna riayet etmeyi emreden hadis say s sekiz olarak gözükmektedir. Sabah namaz ile ilgili yedi, ikindi namaz ile ilgili alt , duhâ ve evvabin namazlar ile ilgili be.er hadis bulunurken, gece namaz k lmaya te.vik ile iki namaz aras nda i.lenen günahlar n k l nan namazlar sayesinde silinece-ini haber veren hadis say s be.er olarak gözükmektedir. Namaz k larken sütre kullanmak ile nafile namaz k lmakla ilgili dört hadis vard r. Ayr ca, be. vakit namaz n akan bir nehre benzetilmesi ile ilgili de dört hadis bulunmaktad r. Namaz n nas l k l naca- , namazdan sonra yap lacak dualar, namaz esnas nda abdestin bozulmas , namazda tükürme, Mescid-i Nebevî’de k l nan namaz n fazileti, yats namaz ve namaz k l nmamas gereken vakitler ile ilgili ise üçer hadis bulunmaktad r. Tabii ki namazla ilgili ele al nan konular n hepsi burada zikredilenlerden ibaret de-ildir. Eserde, namaza dair daha birçok konuya yer verilmi. bulunmaktad r. Biz hakk nda birden fazla hadis bulunan konular ele ald k. Burada zikri geçmeyen di-er meselelerin her birinin, bir fihrist çal .mas nda ele al narak belirtilmesi, daha uygun gözükmektedir.

"Savm" ba.l - ndaki doksan be. hadisin sekseni oruçla ilgili çe.itli meseleleri, dokuzu ramazan ay , dördü itikâf ve ikisi de hilalin görülmesi hususuna dairdir.

"Taharet" ba.l - alt nda toplam yüz on alt hadis bulunmaktad r. Genel temizlikle ilgili otuz iki, abdestle ilgili k rk dokuz ve gusl ile ilgili on yedi hadis vard r. A- z temizli-ine dair hadis say s ise on ikidir.

"Ter-îb ve terhîb" ba.l - alt nda toplam sekiz yüz yetmi. dört hadis tespit edilmi.tir. Güzel ahlaka te.vik eden hadis say s yüz k rk dört, kötü ahlaktan sak nd ran hadis say s ise yüz on yedidir. Bu ba.l k alt nda ele al nan konu say s bir hayli kabar kt r. Bunlarla ilgili ayr nt l bilgilere çal .man n sonunda yer alan tablodan ula. labilir.

T bb ilgilendiren hadis say s yüz yirmi sekizdir. Bu bölümde hastalar ve hastal klara dair k rk hadis vard r. Ayr ca humma, kan ald rma, muska yapma, nazar de-mesi, rukye yapma, tedavi olma, taun ve vebaya dair çe.itli hadisler de bulunmaktad r.

"Zikr-dua-tövbe" ba.l - alt nda zikredilen dört yüz yetmi. be. hadisten iki yüz alt s zikir, yüz seksen yedisi dua ve k rk yedisi tövbeye dairdir.

"Zühd" ba.l - na bakt - m zda dünya ve dünya mal na dair yetmi. dört hadisin yer ald - n görüyoruz. Yirmi dokuz hadiste ise zühdle ilgili çe.itli meseleleri ihtiva etmektedir.

Gümü.hânevî, tasavvufî konular ihtiva eden hadisler de zikretmi.tir. Levâmiu'l-

ukûl'da ricalü'l--ayba dair on iki hadis, nefsi terbiye etmeye dair on bir, isti-aseye dair iki

ve reca-havf meselesini ihtiva eden bir hadis bulunmaktad r.

Tabloda son olarak "muhtelif konular" ismi alt nda dokuz yüz otuz üç hadisin oldu-u belirtilmi.tir. Bu bölüm, yukar da ismi geçen ba.l klar alt na yerle.tirilemeyen hadisleri ihtiva etmektedir ve ele al nan konu ba.l klar bir hayli kabar kt r. Ayr nt l bilgi için ilgiliyi tabloya bak labilir.

Levâmiu'l-ukûl'da bulunan hadislerin konular n n tespiti ile ilgili yap lan bu çal .ma

neticesinde elde edilen sonuçlar .unlard r:

1. Eserde bulunan hadis say s n n bir hayli fazla olmas , ele al nan konular n da oldukça kabar k olmas na sebep olmu.tur. Bir birinden tamamen farkl say labilecek çe.itli

konulara dair birçok hadisi yan yana bulabilmek mümkündür. Levâmiu'l-ukûl'da birbirinden farkl konular n ele al nmas n n bir di-er nedeni ise alfabetik bir tertibe sahip olmas d r.

2. Hadislerin iman, ibadet, ahlak ve muâmelat gibi bir s n fland rmaya tabi tutulmas durumunda, ahlaka dair hadislerin belirgin bir a- rl - n n oldu-u hemen fark edilecektir. Kanaatimizce bunun iki sebebi vard r. Bunlardan birisi, müellifin bir mutasavv f olmas d r. Tasavvuf, ki.inin manevi hayat n düzenler ve onu ahlakl bir birey olarak yeti.tirmek ister. Ahlak sahibi bir birey yeti.tirme hedefinin gerçekle.ebilmesi için de hadislerden yararlan lmas bir mecburiyettir. Hadis ilmini tekkesinin vazgeçilmez bir unsuru haline getiren Gümü.hânevî, tasavvufî kimli-i gere-i Râmûz ve .erhi Levâmiu'l-

ukûl'un hadislerini daha çok ahlakî konular içeren hadislerden seçmi.tir.

Bir di-er sebep, müellifin ya.am . oldu-u dönemde Bat l la.ma ad na baz önemli ad mlar n at lm . olmas d r. Bu toplumun hayat tarz nda ciddi de-i.imlere sebep olmu.tur. Bu de-i.imlerin arkas nda bir tak m gayr-i *slamî unsurlar bulunmaktad r. Bunun müellif üzerinde derin bir etki b rakm . oldu-unu dü.ünmekteyiz. Topluma yönelik çal .malar n birkaç koldan yürüten Gümü.hânevî, teliflerinde de ahlakî konulara bu yüzden öncelik vermi. olabilir. Böylece o, içtimaî hayatta Bat l la.ma neticesinde ortaya ç kan bir tak m yanl .l klar n önüne geçmek istemi.tir.

3. Levâmiu'l-ukûl'da her ne kadar ahlak ilminin sahas na girebilecek hadis say s çok olsa da, asl nda bir konu tahdidine gidilmedi-ini görüyoruz. Öyle ki, onda güncelli-i bulunmayan konular dahi bulunmaktad r. Meselâ, kölelik ve kölelerle ilgili k rk iki adet hadisin bulunuyor olmas , bu husustaki görü.ümüzü destekler niteliktedir.

4. Ahlakla ilgili hadislerin yan nda baz konular n da Gümü.hânevî taraf ndan çok s k bir .ekilde ele al nd - görülmektedir. Mesela, fiten, ilim ve âlimler, k yamet alametleri, Kur’an ve tefsiri, namaz, zikir ve dua ile ilgili konular bunlar n ba. nda gelmektedir.

Önce tablo halinde verip, daha sonra ayr nt l bilgiler sundu-umuz bu bölüm,

Levâmiu'l-ukûl'un birinci bölümünde yer alan hadisleri kapsamaktad r. Eserin ikinci k sm

.email bölümünden olu.maktad r. Nemail bölümü ile ilgili bilgiler ayr bir k s m olarak ele al nacakt r.