Birinci Alt Probleme ĠliĢkin TartıĢma ve Sonuç

AraĢtırmanın birinci alt probleminde Fen ve Teknoloji öğretiminde kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin kullanılmasının öğrencilerin problem çözme becerilerine yönelik algılarına olan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. Elde edilen bulgulara ve yorumlara dayalı olarak araĢtırmanın birinci alt problemine iliĢkin aĢağıdaki sonuçlara ulaĢmak mümkündür.

Kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yöntemiyle derslerin iĢlendiği deney grubundaki öğrencilerle sadece Fen ve Teknoloji öğretim programında yer alan etkinliklerle ve uygulamalarla derslerin iĢlendiği kontrol grubundaki öğrencilerin deneysel uygulama öncesinde problem çözme becerilerine yönelik algı ölçeği puanları arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı sonucuna ulaĢılmıĢtır. Ayrıca ölçeğin iki faktörü için ayrı olarak yapılan analizler sonucunda da öğrencilerin problem çözme sürecine yönelik algılarında ve problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarında anlamlı düzeyde bir farklılık olmadığı belirlenmiĢtir. Bu sonuç, deneysel uygulama öncesinde grupların problem çözme sürecine yönelik algılarının ve problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarının yaklaĢık olarak birbirine denk olduğunu göstermektedir. Buna göre kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problem çözme becerilerine yönelik algıları üzerindeki etkisinin belirlenebilmesi için problem çözme becerilerine yönelik algıları birbirinden farklı olmayan iki grubun araĢtırmada yer aldığı söylenebilir.

Kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yöntemiyle derslerin iĢlendiği deney grubundaki öğrencilerle sadece Fen ve Teknoloji öğretim programında yer alan etkinliklerle ve uygulamalarla derslerin iĢlendiği kontrol grubundaki öğrencilerin deneysel uygulama

sonrasında problem çözme becerilerine yönelik algıları arasında deney grubu lehine anlamlı bir farklılığın olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Ölçeğin iki faktör yapısına yönelik olarak yapılan analizler sonucunda ise deney ve kontrol grubunda yer alan öğrenciler arasında öğrencilerin problem çözme sürecine yönelik algılarında deney grubu lehine anlamlı düzeyde farklılık olduğu belirlenirken, problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarında anlamlı düzeyde farklılık olmadığı belirlenmiĢtir. Bu sonuç, deney grubunda yer alan öğrencilerin deneysel uygulama sonrasında problem çözme becerilerine yönelik algılarının, kontrol grubunda yer alan öğrencilere göre anlamlı düzeyde yüksek olduğunu göstermektedir. Buna bağlı olarak, Fen ve Teknoloji öğretiminde kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin kullanılmasının öğrencilerin problem çözme becerilerine yönelik algılarının geliĢtirilmesinde etkili olduğu söylenebilir. Bilindiği gibi probleme dayalı öğrenme yönteminde öğrencilerin günlük hayatlarında karĢılaĢtıkları problemler öğrencilere ilgi çekici senaryolar halinde sunulmakta ve öğrencilerden ilgili problemlere çözümler bulmaları istenmektedir. Probleme dayalı öğrenme ortamlarında öğrencilerin kendilerine senaryolar halinde sunulan problemleri çözmeleri beklendiği için (Erickson, 1999) söz konusu öğrenme ortamlarında problem çözme süreci büyük önem taĢımaktadır. Probleme dayalı öğrenme sürecinde öğrenciler kendilerini yöneterek öğrenmekte ve bir problemin çözüm aĢamalarını gerçekleĢtirdikleri uygulamalar sonucunda yaparak yaĢayarak öğrenmektedirler. Uygulamalar sırasında öğrenciler öncelikle senaryoda karĢılaĢtıkları problem durumunu tanımlamakta, probleme iliĢkin öğrenme alanlarını belirlemekte, var olan bilgilerini ortaya çıkarmakta, problemin çözümü için gerekli olan bilgileri araĢtırmakta, edindikleri bilgilerle var olan bilgilerini iliĢkilendirerek ve birbirleriyle görüĢ alıĢ veriĢi yaparak problemi çözüme ulaĢtırmaktadırlar. Bu nedenle, probleme dayalı öğrenme, bir problemin çözümü için elde edilen bilgilerin toplanması, yorumlanması, birbiriyle iliĢkilendirilmesi için uygulanan genel biliĢsel becerilerin, sorgulayıcı öğrenme ve problem çözme becerilerinin geliĢtirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Schmidt ve diğerleri, 2009). Öğrencilerin bir probleme iliĢkin bilgi toplamalarını, edindikleri bilgileri yorumlamalarını ve senaryoda yer alan problemin çözümünde kullanmalarını gerektiren probleme dayalı öğrenme yöntemi, öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliĢtirilmesine yardımcı olmaktadır (Strohfeldt ve Grant, 2010). Lou ve diğerleri (2011) de benzer bir görüĢle probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problemle ilgili düĢünmelerine, problemi tanımlamalarına ve problemi çözmelerine yardımcı olduğunu ifade etmiĢlerdir. Ayrıca deneysel uygulama sürecinde öğrencilere bir problemin çözümü için alternatif görüĢler sunan kavram karikatürlerinin de öğrencilere problem çözme sürecinde yardımcı olduğu söylenebilir. Kavram karikatürleri hem öğrencilerin probleme olan ilgilerini artırmakta hem de onlara problemin

çözümüne yönelik görüĢler sunarak öğrencilerin biliĢsel çatıĢmaya düĢmelerini ve bunun sonucunda da bilgi Ģemalarını yeniden yapılandırmalarını sağlamaktadır. Cengizhan (2011) da çalıĢmasında senaryoların yer aldığı modüllerde kullanılan kavram karikatürlerinin öğrencilerin düĢünme ve problem çözme becerilerinin geliĢimine katkı sağladığını belirlemiĢtir. Sonuç olarak öğrencilerin ilgili fen kavramlarına ve ilkelerine bir problemin çözümünden yola çıkarak ulaĢmalarını ve böylece problemlerin çözüm sürecini öğrenmelerini sağladığı için kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliĢmesine yardımcı olduğu düĢünülmektedir. Buna bağlı olarak, problem çözme sürecini öğrenen öğrencilerin problem çözmeye yönelik algılarının da olumlu yönde değiĢtiği söylenebilir. Günümüzde, bireylerin yaĢamları boyunca kullanabilecekleri iĢbirlikli öğrenme, problem çözme ve iletiĢim kurma gibi becerilerinin geliĢtirilmesi teorik bilgilerin öğrenilmesinden daha önemli olarak görülmektedir (Wilkinson, 2009). Bu nedenle gerçekleĢtirilen bu araĢtırmanın sonucuna dayalı olarak kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin yaĢam boyu öğrenen, sorgulayan, araĢtıran, karĢılaĢtıkları problemleri çözebilen bireylerin yetiĢtirilmesine katkı sağlayacağı düĢünülmektedir.

Kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubundaki öğrencilerin ön test-son test problem çözme becerilerine yönelik algı ölçeği puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiĢtir. Ölçeğin iki faktör yapısı da dikkate alınarak yapılan analizler sonucunda ise deney grubunda yer alan öğrencilerin ön test- son test problem çözme sürecine yönelik algılarında olumlu yönde, problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarında olumsuz yönde anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüĢtür. Sadece fen ve teknoloji öğretim programında yer alan etkinliklerle ve uygulamalarla öğretimin gerçekleĢtirildiği kontrol grubunda yer alan öğrencilerin ise hem genel ölçek hem de ölçeğin her iki faktörü için ön test-son test puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiĢtir. Ölçeğin birinci faktörüne iliĢkin analiz sonuçları kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problem çözme sürecine yönelik algılarını anlamlı düzeyde etkilediğini, Fen ve Teknoloji öğretim programında yer alan etkinliklerin ve uygulamaların ise öğrencilerin problem çözme sürecine yönelik algılarını anlamlı düzeyde etkilemediğini göstermektedir. Bu nedenle kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problem çözme sürecine yönelik algılarını Fen ve Teknoloji öğretim programında yer alan etkinliklere ve uygulamalara göre daha fazla geliĢtirdiği söylenebilir. Lu, Lajoie ve Wiseman (2010)‟a göre probleme dayalı öğrenme yöntemi öğrencilerin problem çözme, etkili ve sosyal iletiĢim kurma becerilerini geliĢtirmek gibi

eğitimsel amaçları karĢılamak amacıyla geliĢtirilmiĢtir. Probleme dayalı öğrenme yönteminin uygulandığı öğrenme ortamlarında problemler öğrencilerin bilgilerini değerlendirme amacı taĢımamakta buna karĢılık öğrenmenin gerçekleĢmesini sağlamaktadır. Bu nedenle probleme dayalı öğrenme yöntemi, yüksek seviyede tümevarıma ve problem çözme becerilerine odaklanmaktadır (Lou ve diğerleri, 2010). Belland, Glazewski ve Ertmer (2009)‟e göre probleme dayalı öğrenme yöntemi öğrencilerin problem çözme becerilerini geliĢtirmektedir. Öğrenciler problem çözme sürecinin her aĢamasında birlikte çalıĢmakta ve birbirleriyle görüĢ alıĢ veriĢi yapmaktadırlar. Abou-Elhamd, Rashad ve Al-Sultan (2011)‟a göre de takım olarak bireylerin iĢbirliği halinde çalıĢmasını kapsayan probleme dayalı öğrenme, öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliĢtirilmesine yardımcı olmaktadır. Özellikle probleme dayalı öğrenme ortamlarında kullanılan problemlerin yarı yapılandırılmıĢ olması, öğrencilerin doğrudan problemle yüz yüze kalmalarını önlemekte, onları bir olay içerisinden problemi belirleyip tanımlamaya yönlendirmekte, böylece öğrencilerin eleĢtirel düĢünme gibi üst düzey düĢünme becerilerini kullanmalarını gerektirmektedir (ġendağ ve OdabaĢı, 2009). Hung (2009) da çalıĢmasında probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin edindikleri bilgileri uygulamalarını ve problem çözme, üst düzey düĢünme ve kendini yöneten öğrenme becerilerini geliĢtirmeyi amaçladığını belirtmiĢtir. Genel olarak probleme dayalı öğrenme yöntemi, öğrencilerin eleĢtirel düĢünme, iletiĢim kurma ve kendini değerlendirme gibi becerilerini geliĢtirmektedir (Ääri ve diğerleri, 2008). Probleme dayalı öğrenme yönteminin kavram karikatürleri ile birlikte kullanılması da yöntemi ilköğretim öğrencileri için daha etkili hale getirmekte ve daha çok lise ve üniversite düzeyinde öğrencilerin kullanabildikleri üst düzey düĢünme becerilerini kazanmalarında öğrencilere yardımcı olmaktadır. Çünkü kavram karikatürleri yaĢı küçük olan öğrencilerde merak uyandırmakta ve sorgulama ya da soru sorma becerilerini geliĢtirmektedir (Long ve Marson, 2003). Probleme dayalı öğrenme yöntemi ve kavram karikatürlerine yönelik literatürde yer alan çalıĢmalar incelendiğinde söz konusu yöntem ve tekniğin öğrencilerin düĢünme becerilerine yönelik olumlu yönde etkileri olduğu sonucuna ulaĢan çalıĢmalarla da karĢılaĢılmaktadır. GerçekleĢtirilen araĢtırmalarda probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin eleĢtirel düĢünme (Shamir, Zion ve Levi, 2008; ġendağ ve OdabaĢı, 2009), biliĢüstü düĢünme (Downing ve diğerleri, 2009), problem çözme (Kaptan ve Korkmaz, 2002; Drake ve Long, 2009; Reynolds ve Hancock, 2010), yansıtıcı düĢünme (Lim, 2011) ve mantıksal düĢünme (Yaman, 2005) becerilerini olumlu yönde etkilediği belirlenmiĢtir. Benzer Ģekilde kavram karikatürlerinin de öğrencilerin tartıĢma ve soru sorma becerilerini kullanabildikleri öğrenme ortamlarının oluĢturulmasında etkili araçlar olduğu araĢtırmalarda ifade edilmiĢtir (Naylor, Keogh ve Downing, 2007). Literatürde yer alan çalıĢmalar da göz

önüne alınarak kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin yaĢamları boyunca kullanabilecekleri problem çözme, eleĢtirel düĢünme, sorgulayıcı öğrenme gibi üst düzey düĢünme becerilerini kazanmalarında kullanılabilecek etkili bir yöntem olduğu söylenebilir.

AraĢtırmadan elde edilen bir baĢka önemli bulgu olan, ölçeğin ikinci faktörüne iliĢkin analiz sonuçları kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin problem çözmeye yönelik istekliliklerini ve kararlılılıklarını olumsuz ve anlamlı düzeyde etkilediğini göstermektedir. Deneysel uygulamalar süresince yapılan etkinlikler göz önüne alındığında öğrencilerin dört hafta süresince çeĢitli problemlerin yer aldığı senaryolarla yüz yüze kaldıkları söylenebilir. Söz konusu uygulamalarla öğrenciler ilk defa karĢılaĢtıklarını uygulama sonrasında yapılan görüĢmelerde de ifade etmiĢlerdir. Buna bağlı olarak öğrencilere bir senaryodan yola çıkarak problemi çözüme ulaĢtırmanın ve ancak bu süreç sonunda öğrenebilmelerinin farklı ve zor geldiği düĢünülmektedir. Bu nedenle de araĢtırmada yöntemi daha etkili hale getirebilmek amacıyla kavram karikatürlerine yer verilmiĢtir. Ancak öğrencilerin problem çözme becerileri algılarında olumlu, problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarında ise olumsuz yönde bir değiĢim olduğu belirlenmiĢtir. Genel olarak söz konusu sonuca öğrencilerin problem çözmenin bir süreç olduğunu ve bu süreç sonunda problemlerin ancak çözülebileceğini görmelerinin, yöntemin öğrencilerin üst düzey düĢünme ve okuma becerilerini kullanmalarını gerektirmesinin ve problem çözme becerileri yeterince geliĢmemiĢ olan öğrencilerin problem çözmekte zorlanmalarının neden olduğu düĢünülmektedir. Kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme yönteminin daha uzun süre uygulanması durumunda öğrencilerin problem çözme becerilerine yönelik algılarında olumlu yönde bir değiĢim olmasının, problem çözmeye yönelik isteklilik ve kararlılık algılarını da olumlu yönde etkileyeceği düĢünülmektedir. Ayrıca kavram karikatürleri destekli probleme dayalı öğrenme uygulamalarının farklı görsel araçlarla ve öğretim teknikleriyle desteklenerek yöntemin ilköğretim öğrencileri için daha uygun hale getirilebileceği söylenebilir.