Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentileri

Bu bölümde orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentileri ile ilgili bulgular yer almaktadır.

Bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin ortalamaları Tablo 15‟te yer almaktadır.

Tablo 15. Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Ortalamaları

Beklentiler N Ort Ss Min. Max.

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 356 13,874 3,235 4,000 20,000 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 356 36,742 7,119 10,000 50,000 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 356 32,483 6,577 10,000 50,000

Duygusal Beklentiler 356 29,233 6,147 8,000 40,000

YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 356 40,155 8,365 11,000 55,000 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin

Beklentiler

356 13,621 2,855 4,000 20,000

Beklenti Toplam Puanı 356 166,107 26,455 47,000 235,000

AraĢtırmaya katılan orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin ortalamaları; “ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler” (13,874±3,235), “sağlığa iliĢkin beklentiler” (36,742±7,119), “sosyal yaĢama iliĢkin beklentiler” (32,483±6,577), “duygusal beklentiler” (29,233±6,147), “yaĢamaya iliĢkin beklentiler” (40,155±8,365), “fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentiler” (13,621±2,855) olarak belirlenmiĢ olup, “beklenti toplam puanı” (166,107±26,455) olarak bulunmuĢtur. Bu sonuca göre, orta yaĢ

60

grubu bireylerin en yüksek beklentilerinin yaĢama iliĢkin beklentilerinin olduğu, en düĢük beklentilerinin ise fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerinin olduğu anlaĢılmaktadır. Bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin yaĢa göre farklılaĢması Tablo 16'da görülmektedir.

Tablo 16. Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin YaĢa Göre FarklılaĢması

Beklentiler 45-49 YaĢ 50-54 YaĢ 55-59 YaĢ F p Fark

Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 12.910±3.206 14.642±2.889 14.081±3.388 9.553 0.000 2 > 1 3 > 1 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 34.475±6.881 39.545±6.234 36.126±7.315 17.645 0.000 2 > 1 2 > 3 Sosyal YaĢama ĠliĢkin

Beklentiler 32.025±6.363 31.951±6.432 33.577±6.887 2.248 0.107 Duygusal Beklentiler 27.779±6.502 30.886±5.524 29.000±6.014 8.266 0.000 2 > 1 2 > 3 YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 37.984±7.877 42.317±7.315 40.144±9.367 8.570 0.000 2 > 1 Fiziksel Çevre ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler 13.107±2.940 14.187±2.481 13.559±3.053 4.511 0.012 2 > 1

Beklenti Toplam Puanı 158.279±25.281 173.529±22.942 166.487±29.019 10.753 0.000 2 > 1 3 > 1

Tablo 15.'de görüldüğü gibi orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentilerinin yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (Anova) sonucunda yaĢ grupları arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (F=9.553;p=0.000<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıĢtır. Buna göre 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanları (14.642±2.889), 45-49 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (12.910±3.206), 55-59 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanları (14.081±3.388), 45-49 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (12.910±3.206) yüksek bulunmuĢtur. Bu sonuca göre, 50-54 yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentilerinin diğer yaĢ grubundaki beklentilerinden daha yüksek olduğu söylenebilir. Orta yaĢ grubu bireylerin sağlığa iliĢkin beklentileri yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bulunmuĢtur (F=17.645;p=0.000<0.05). Tukey testi sonuçlarına göre; 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanları (39.545±6.234), 45-49 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (34.475±6.881) daha yüksek, 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanları (39.545±6.234), ise 55-59 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından

61

(36.126±7.315) yüksek bulunmuĢtur. Buna göre sağlığa iliĢkin beklentilere en fazla 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin sahip olduğu söylenebilir.

Orta yaĢ grubu bireylerin duygusal beklentileri yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bulunmuĢtur (F=8.266;p=0.000<0.05). Gruplar arası fark incelendiğinde; 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanlarının (30.886±5.524), 45-49 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (27.779±6.502), 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanlarının (30.886±5.524), 55-59 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (29.000±6.014) yüksek olduğu görülmektedir. Orta yaĢ grubu bireylerden 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin en yüksek duygusal beklentilere sahip olduğu anlaĢılmaktadır.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢamaya iliĢkin beklentileri yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bulunmuĢtur (F=8.570;p=0.000<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıĢtır. Buna göre 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanlarının (42.317±7.315), 45-49 yaĢ grubundaki bireylerin ortalama puanlarından (37.984±7.877) ve 55-59 yaĢ grubu bireylerin ortalama puanlarından (40.144 ± 9.367) daha yüksek bulunmuĢtur. Bu sonuç, yaĢamaya iliĢkin beklentilere en çok 50-54 yaĢ grubundaki bireylerin sahip olduğunu göstermektedir.

Orta yaĢ grubu bireylerin fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentileri yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bulunmuĢtur (F=4.511;p=0.012<0.05). Bireylerden 50-54 yaĢ grubundakilerin ortalama puanları (14.187±2.481), 45-49 yaĢ grubu bireylerin (13.107±2.940) ve 55-59 yaĢ grubu bireylerin (13.559±3.053) ortalama puanlarından daha yüksek saptanmıĢtır.

AraĢtırmaya katılan orta yaĢ grubu bireylerin beklenti toplam puanı ortalamalarının yaĢ değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (Anova) sonucunda grup ortalamaları arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (F=10.753;p=0.000<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek için yapılan Tukey testi sonuçlarına göre; 50-54 yaĢ grubu bireylerin beklenti toplam puanı (173.529±22.942), 45-49 yaĢ grubundakilerin beklenti toplam puanından (158.279±25.281) yüksek bulunmuĢtur, 55-59 yaĢ grubu bireylerin beklenti toplam puanı (166.487±29.019), 45-49 yaĢ grubundakilerin beklenti toplam puanından (158.279±25.281) yüksek bulunmuĢtur. Bu sonuca göre, orta yaĢ grubu bireylerden 50-54 yaĢ grubu bireylerin en yüksek beklenti toplam puanı ortalamasına sahip olduğu anlaĢılmaktadır.

62

Güven ve Cerit (2003) kadınların yaĢlılıkla ilgili olumsuz görüĢlerinden “yaĢlılık geleceğe dönük beklentilerin olmadığı bir dönemdir”, “yaĢlılık aileye ekonomik bir yük getirir” ve “yaĢlılık topluma ekonomik bir yük getirir” ifadeleri ile yaĢ grupları arasındaki iliĢkinin önemli olduğunu bulmuĢlardır.

Bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklenti düzeylerinin cinsiyet durumuna göre farklılaĢması Tablo 4.10'da verilmiĢtir.

Arpacı ve Ersoy (2007), yetiĢkin bireylerin yaĢlılık dönemine hazırlık ile ilgili görüĢlerinden “orta yaĢlı bireyler, her yönüyle kendilerini yaĢlılık dönemine hazırlamalıdırlar” (t= -2.43, p<0.05) ve “yaĢlılığa hazırlık için eğitim verilmelidir” (t= - 2.17, p<0.05) ifadelerinde kadınlar ve erkekler arasında önemli farklılık olduğunu, yetiĢkin kadınların erkeklere göre orta yaĢlı bireylerin her yönüyle kendilerini yaĢlılık dönemine hazırlaması gerektiğini ve yaĢlılığa hazırlık için eğitim verilmesi gerektiğini daha çok düĢündüğünü saptamıĢtır.

Salman‟a (2001) göre yaĢlılığa yönelik erkekler ekonomik yapı ve bireysel sorunlara yönelik olumlu tutum içindeyken, kızlar aile yapısı, sağlık, sosyal ve psikolojik sorunlara yönelik olarak olumlu tutum içindedir.

Tablo 17. Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Cinsiyet Durumuna Göre FarklılaĢması

Beklentiler Kadın (n=178) Erkek (n=178) t P

Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 13.629±3.189 14.118±3.272 -1.427 0.154 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 36.365±6.754 37.118±7.465 -0.998 0.319 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 32.736±6.544 32.230±6.619 0.725 0.469

Duygusal Beklentiler 29.011±6.133 29.455±6.171 -0.681 0.497

YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 40.096±8.377 40.214±8.376 -0.133 0.894 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler 13.539±2.860 13.702±2.855 -0.538 0.591 Beklenti Toplam Puanı 165.376±25.743 166.837±27.201 -0.520 0.603

AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin cinsiyet durumuna göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiĢtir (p>0,05). Ortalama puanlara bakıldığında, kadınların yaĢama iliĢkin beklentilerde en yüksek beklentiye sahip olduğu, fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerde ise erkeklerin en düĢük beklentiye sahip olduğu söylenebilir.

63

Arpacı ve Ersoy (2007), yetiĢkin bireylerin yaĢlılık dönemine iliĢkin olumlu görüĢleri üzerinde cinsiyetin etkisini incelendiğinde; “yaĢlılık bireyin planlarını gerçekleĢtirebileceği bir dönemdir” ve “yaĢlılıkta eĢler arasında yakınlaĢma artar” ifadelerinde erkeklerin (3.73, 3.42) kadınlardan (2.88, 3.39) daha yüksek ortalama puana sahip olduğunu bulmuĢtur. “YaĢlılığın bazı zorlukları olduğu gibi zevkli yanları da vardır”, “yaĢlılar aile ve toplumla ilgili kararlarda önemli roller üstlenirler” ve “yaĢlılık boĢ zamanların değerlendirildiği bir dönemdir” maddelerinde ise kadınlar (3.31, 3.44, 3.19) erkeklerden (3.29, 3.34, 3.09) daha yüksek ortalama puana sahiptir. Ancak, ifadelerin hiç birinde yetiĢkin kadın ve erkekler arasında önemli farklılık bulunmamıĢtır (p>0.05). Salman (2001) genç kız ve erkeklerin yaĢlılığa yönelik tutumlarını belirlemek amacı ile yaptığı çalıĢmada genellikle erkeklerin tutum puanlarının kızlara göre daha olumsuz olduğunu bulmuĢtur.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin eğitim durumuna göre farklılaĢması Tablo 18'de verilmiĢtir.

64

Tablo 18. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Eğitim Durumuna Göre FarklılaĢması

Beklentiler

Okur Yazar Değil Okur Yazar Ġlkokul Ortaokul dereceli okul Ön Lisans Lisans Eğitimi Ve üstü

F p Fark

Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin

Beklentiler 14.327±4.110 13.889±2.917 13.565±3.305 13.950±2.979 13.462±3.203 14.364±2.105 0.606 0.695 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 35.418±6.989 37.444±7.057 35.889±7.871 37.720±6.774 37.308±5.904 37.682±6.167 1.270 0.276

Sosyal YaĢama ĠliĢkin

Beklentiler 35.000±6.877 33.689±6.230 31.482±7.005 32.420±6.207 28.385±5.412 33.773±3.791 4.854 0.000 1 > 3 1 > 5 2 > 5 6 > 5 Duygusal Beklentiler 28.327±5.735 28.911±6.812 29.241±6.004 29.880±6.142 30.577±5.116 27.591±7.411 1.048 0.389

YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 41.400±8.521 39.156±8.146 39.343±9.304 41.080±7.209 39.769±9.913 39.318±6.275 0.874 0.499

Fiziksel Çevre Ve Konuta

ĠliĢkin Beklentiler 15.036±2.755 13.089±2.678 13.259±2.872 13.750±2.687 13.308±2.990 12.727±2.995 4.065 0.001

1 > 2 1 > 3 1 > 6

65

AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin sosyal yaĢama iliĢkin beklentilerinin eğitim durumu değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (Anova) sonucunda eğitim grupları arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (F=4.854;p=0.000<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıĢtır. Okur yazar olmayan bireylerin sosyal yaĢama iliĢkin beklentilerinin ortalama puanları (35.000± 6.877) okuryazar (33.689±6.230), ilkokul mezunu (31.482±7.005), orta dereceli okul mezunu (32.420±6.207), önlisans mezunu (28.385±5.412), lisans mezunu ve üstü okul mezunu bireylerin (33.773±3.791) ortalama puanlarından daha yüksek bulunmuĢtur. Diğer deyiĢle bireylerin eğitim düzeyi yükseldikçe sosyal yaĢama iliĢkin beklentilerinin azaldığı görülmektedir.

Arpacı ve Ersoy (2007), yetiĢkin bireylerin yaĢlılık dönemine iliĢkin olumlu görüĢleri üzerinde eğitim durumunun etkisini incelendiğinde “yaĢlılığın bazı zorlukları olduğu gibi zevkli yanları da vardır” (F=3.604, p<0.05) ve “yaĢlılar aile ve toplumla ilgili kararlarda önemli roller üstlenirler” (F=5.680, p<0.05) ifadelerinde orta dereceli okul mezunları ile yüksekokul mezunları arasında iliĢki olduğu ve eğitim düzeyi yükseldikçe olumlu düĢünmenin arttığını belirlemiĢlerdir (p<0.05).

Orta yaĢ grubu bireylerin fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerinin eğitim durumu değiĢkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıĢtır (F=4.065;p=0.001<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıĢtır. Buna göre; okuryazar olmayan bireylerin ortalama puanlarının (15.036±2.755), okuryazar olan bireylerin ortalama puanlarından (13.089±2.678), ilkokul mezunu bireylerin ortalama puanlarından (13.259±2.872), lisans mezunu ve üstü okul mezunu bireylerin ortalama puanlarından (12.727±2.995) yüksek olduğu belirlenmiĢtir. Benzer Ģekilde bireylerin eğitim düzeyi yükseldikçe fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerinin azaldığı görülmektedir.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin medeni durumuna göre farklılaĢması Tablo 19' da verilmiĢtir.

66

Tablo 19. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Medeni Durumuna Göre FarklılaĢması

Beklentiler Evli BoĢanmıĢ Dul (eĢi ÖlmüĢ) Ayrı YaĢıyor F p Fark

Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 13.987±3.197 12.684±3.465 14.708±2.596 10.700±3.498 4.875 0.002 1 > 4 3 > 4 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 36.987±7.127 34.526±7.082 36.917±6.064 33.100±8.556 1.619 0.185 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 32.647±6.629 32.737±6.607 31.833±4.975 28.600±7.905 1.315 0.269 Duygusal Beklentiler 29.403±6.339 28.474±4.623 28.125±5.582 28.200±3.615 0.525 0.665 YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 40.439±8.234 36.421±9.743 41.125±7.537 36.300±9.934 2.217 0.086 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler 13.647±2.863 13.474±3.025 13.708±2.774 12.900±2.807 0.244 0.866 Beklenti Toplam Puanı 167.109±26.360 158.316±28.330 166.417±22.477 149.800±30.575 1.978 0.117

AraĢtırmaya kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentilerinin medeni durum değiĢkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıĢtır (F=4.875;p=0.002<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıĢtır. Evli bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler ortalama puanlarının (13.987±3.197), ayrı yaĢayan bireylerin ortalama puanlarından (10.700±3.498) daha yüksek olduğu; dul (eĢi ölmüĢ) bireylerin ortalama puanlarının (14.708±2.596), ayrı yaĢayan bireylerin ortalama puanlarından (10.700±3.498) daha yüksek olduğu saptanmıĢtır.

AraĢtırmaya katılan orta yaĢ grubu bireylerin sağlığa iliĢkin beklentiler, sosyal yaĢama iliĢkin beklentiler, duygusal beklentiler, yaĢama iliĢkin beklentiler, fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentiler ile beklenti toplam puanı ortalamalarının medeni durum değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuĢtur (p>0.05).

Güven ve Cerit (2003) kadınların yaĢlılıkla ilgili olumlu görüĢlerinden “eĢler arasında yakınlaĢma artar ve insan yaĢlıda olsa yaĢamdan zevk alabilmeli, bu dönemi

67

değerlendirebilmelidir” ifadesi ile öğrenim durumu arasındaki iliĢkinin önemli olduğunu bulmuĢlardır.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin çocuk sahibi olma durumuna göre farklılaĢması Tablo 20‟de verilmiĢtir.

Tablo 20. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Çocuk Sahibi Olma Durumuna Göre FarklılaĢması

Beklentiler Çocuk Sahibi (n=340) Çocuk Sahibi değil (n=16) t p Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 13.956±3.198 12.125±3.631 2.225 0.027 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 36.856±7.073 34.313±7.889 1.399 0.163 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 32.494±6.626 32.250±5.615 0.145 0.885

Duygusal Beklentiler 29.253±6.137 28.813±6.555 0.280 0.780

YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 40.362±8.298 35.750±8.828 2.166 0.031 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin

Beklentiler 13.653±2.879 12.938±2.265 0.979 0.328

Beklenti Toplam Puanı 166.574±26.356 156.188±27.467 1.538 0.125

AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentilerinin çocuk sahibi olma durumu değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan t-testi sonucunda istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmuĢtur (t=2.225;p=0.027<0,05). Çocuk sahibi olan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler ortalama puanlarının (13.956), çocuk sahibi olmayan bireylerin ortalama puanlarından (12.125) daha yüksek bulunmuĢtur. Bu sonuçtan, çocuk sahibi olan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin daha yüksek beklentilerinin olduğu anlaĢılmaktadır.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢama iliĢkin beklentilerinin çocuk sahibi olma durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuĢtur (t=2.166;p=0.031<0,05). Çocuk sahibi olan orta yaĢ grubu bireylerin yaĢamaya iliĢkin beklentilerinin ortalama puanları (40.362), çocuk sahibi olmayanların ortalama puanlarından (35.750) daha yüksek bulunmuĢtur. Çocuk sahibi olmayan orta yaĢ grubu bireylerin yaĢamaya iliĢkin daha düĢük beklentilerinin olduğu söylenebilir.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin bireyin aylık ortalama gelir miktarı göre farklılaĢması Tablo 21‟de verilmiĢtir.

68

Tablo 21. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin Bireyin Aylık Ortalama Gelir Miktarı Göre FarklılaĢması

Beklentiler Yok 100-900 TL 901-1700 TL 1701-2500 TL 2501 TL ve üstü F p Fark Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 12.063±2.977 14.375±3.609 13.925±3.062 14.354±2.858 12.472±3.342 3.915 0.004 2 > 5 4 > 5 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 34.063±4.090 36.475±6.985 37.145±6.905 37.523±7.700 35.333±8.106 1.274 0.280 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 31.000±6.603 34.400±7.387 32.025±6.098 32.477±6.240 30.917±6.703 2.654 0.033 2 > 3 2 > 5 Duygusal Beklentiler 27.125±5.353 29.063±5.501 29.465±6.052 30.031±6.946 28.083±6.652 1.133 0.341 YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 40.813±7.378 40.325±8.699 40.711±8.064 40.554±7.808 36.306±9.659 2.180 0.071 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler 13.313±2.726 14.188±2.842 13.742±2.569 13.677±3.088 11.861±3.164 4.502 0.001 2 > 5 3 > 5 4 > 5 Beklenti Toplam Puanı 158.375±18.906 168.825±27.857 167.013±25.045 168.615±26.660 154.972±29.586 2.376 0.052

AraĢtırmaya katılan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentilerinin bireyin aylık ortalama gelir miktarına göre istatistiksel açıdan anlamlı bir Ģekilde farklılaĢtığı saptanmıĢtır (F=3.915;p=0.004<0.05). Tukey testi sonuçlarına göre; aylık ortalama gelir miktarı 100-900TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (14.375±3.609), aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (12.472±3.342) daha yüksek; aylık ortalama gelir miktarı 1701-2500TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (14.354±2.858), aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (12.472±3.342) daha yüksek bulunmuĢtur.

Orta yaĢ grubu bireylerin sosyal yaĢama iliĢkin beklentileri bireyin aylık ortalama gelir miktarına göre istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (F=2.654;p=0.033<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla yapılan Tukey testi sonuçlarına göre; aylık ortalama gelir miktarı 100-900 TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (34.400 ± 7.387), aylık ortalama gelir miktarı 901-1700 TL arasında olan bireylerin ortalama puanlarından (32.025 ± 6.098) yüksek bulunmuĢtur. Aylık ortalama gelir miktarı 100-900 TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (34.400 ± 7.387), aylık ortalama gelir miktarı 2501 TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (30.917 ± 6.703) daha yüksek olarak belirlenmiĢtir. Aylık ortalama gelir miktarına göre sosyal yaĢama iliĢkin en

69

yüksek beklentiye aylık ortalama gelir miktarı 100-900 TL arasında olan bireylerin sahip olduğu söylenebilir.

Orta yaĢ grubu bireylerin fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerinin aylık ortalama gelir miktarına göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuĢtur (F=4.502;p=0.001<0.05). Tukey testine göre; aylık ortalama gelir miktarı 100-900TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (14.188±2.842), aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (11.861±3.164) yüksek bulunmuĢtur. Aylık ortalama gelir miktarı 901-1700TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (13.742±2.569), aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (11.861±3.164) yüksek bulunmuĢtur. Aylık ortalama gelir miktarı 1701-2500TL arasında olan bireylerin ortalama puanları (13.677±3.088), aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin ortalama puanlarından (11.861±3.164) yüksek bulunmuĢtur. Fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerde en düĢük beklentiye aylık ortalama gelir miktarı 2501TL ve üstü olan bireylerin olduğu anlaĢılmaktadır. AraĢtırma kapsamına alınan bireylerden en yüksek gelir grubunu oluĢturan bu bireyler fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentilerini gerçekleĢtirdikleri için bu konudaki beklentileri düĢük olabilir.

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin Ģuan birlikte yaĢadığı bireye göre farklılaĢması Tablo 22‟de verilmiĢtir.

Tablo 22. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin ġuan Birlikte YaĢadığı Bireye Göre FarklılaĢması

Beklentiler EĢimle

EĢim Ve

Çocuklarımla Çocuklarımla Yalnız Anne Baba Ġle F p Fark Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss Ort±Ss

Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 13.692±3.663 13.935±3.022 14.269±2.836 13.913±3.118 13.684±3.637 0.211 0.933 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 35.625±7.343 37.897±6.988 36.308±7.519 35.217±6.640 34.105±5.537 2.848 0.024 2 > 1 2 > 5 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler 33.317±7.432 31.935±6.155 30.885±5.819 33.130±5.888 34.632±6.809 1.698 0.150 Duygusal Beklentiler 28.385±6.838 30.060±5.998 28.269±5.408 27.913±4.451 28.790±5.672 1.793 0.130 YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler 38.846±9.631 41.234±7.447 39.231±8.594 40.478±7.692 37.737±9.005 1.906 0.109 Fiziksel Çevre ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler 13.587±3.216 13.696±2.625 13.308±3.108 13.348±3.214 13.842±2.267 0.193 0.942 Beklenti Toplam Puanı 163.452±30.404 168.755±24.205 162.269±27.104 164.000±22.857 162.790±27.326 0.971 0.424

70

AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin sağlığa iliĢkin beklentilerinin Ģuan birlikte yaĢadığı birey değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği saptanmıĢtır (F=2.848;p=0.024<0.05). Farklılıkların kaynaklarını belirlemek amacıyla yapılan Tukey testi sonuçlarına göre; Ģuan eĢi ve çocuklarıyla birlikte yaĢayan bireylerin ortalama puanları (37.897 ± 6.988), Ģuan eĢiyle birlikte yaĢayan bireylerin ortalama puanlarından (35.625 ± 7.343) yüksek bulunmuĢtur. ġuan eĢi ve çocuklarıyla birlikte yaĢayan bireylerin ortalama puanları (37.897 ± 6.988), Ģuan anne babası ile birlikte yaĢayan bireylerin ortalama puanlarından (34.105 ± 5.537) yüksek bulunmuĢtur. ġuan eĢi ve çocuklarıyla birlikte yaĢayan bireylerin sağlığa iliĢkin en yüksek beklentilere sahip oldukları anlaĢılmaktadır.

Orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler, sosyal yaĢama iliĢkin beklentiler, duygusal beklentiler, yaĢamaya iliĢkin beklentiler, fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentiler ile beklenti toplam puanı ortalamalarının Ģuan birlikte yaĢadığı birey değiĢkenine göre tek yönlü varyans analizi (Anova) sonucunda gruplar arasında anlamlı farklılık saptanmamıĢtır (p>0.05).

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerinin yaĢlandığında yaĢamak istediği yere göre farklılaĢması Tablo 23‟te verilmiĢtir.

Tablo 23. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerinin YaĢlandığında YaĢamak Ġstediği Yere Göre FarklılaĢması

Beklentiler Kendi Evimde _Ort±Ss Çocukların Evinde _Ort±Ss Huzurevinde _Ort±Ss F p Fark Ekonomik YaĢama ĠliĢkin

Beklentiler 13.987±3.245 13.586±2.922 13.000±3.381 1.356 0.259 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler 37.154±7.251 34.035±6.428 35.207±5.621 3.314 0.037 1>2

Sosyal YaĢama ĠliĢkin

Beklentiler 32.366±6.682 32.966±5.206 33.207±6.842 0.300 0.741 Duygusal Beklentiler 29.483±6.244 26.621±4.739 29.276±5.952 2.897 0.057 YaĢamaya ĠliĢkin

Beklentiler 40.279±8.525 38.793±7.452 40.241±7.656 0.417 0.659 Fiziksel Çevre ve Konuta

ĠliĢkin Beklentiler 13.685±2.883 12.586±2.934 14.000±2.299 2.250 0.107 Beklenti Toplam Puanı 166.953±26.908 158.586±23.825 164.931±23.613 1.356 0.259

AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin sağlığa iliĢkin beklentileri yaĢlandığında yaĢamak istediği yer değiĢkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (F=3.314;p=0.037<0.05). YaĢlandığında kendi evinde yaĢamak isteyen bireylerle çocukların evinde yaĢamak isteyen bireyler arasında iliĢki saptanmıĢtır. YaĢlandığında kendi evinde yaĢamak isteyen bireylerin sağlığa iliĢkin beklentiler ortalama puanları (37.154 ± 7.251), yaĢlandığında huzur evinde yaĢamak isteyen bireylerin (35.207 ± 5.621) ve çocuklarının evinde yaĢamak isteyen bireylerin ortalama puanlarından (34.035

71

± 6.428) yüksek bulunmuĢtur. Bu sonuca göre yaĢlandığında kendi evinde yaĢamak isteyen bireylerin sağlığa iliĢkin en yüksek beklentiye sahip oldukları, diğer deyiĢle kendi evlerinde sağlıklı bir Ģekilde yaĢamak istedikleri anlaĢılmaktadır.

AraĢtırmaya katılan orta yaĢ grubu bireylerin ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler, sosyal yaĢama iliĢkin beklentiler, duygusal beklentiler, yaĢama iliĢkin beklentiler, fiziksel çevre ve konuta iliĢkin beklentiler ile beklenti toplam puanı ortalamalarının yaĢlandığında yaĢamak istediği yer değiĢkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği saptanmıĢtır (p>0.05).

Orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklentilerini belirleyen boyutlar arasındaki iliĢkiler tablo 24‟te verilmiĢtir.

Tablo 24. Orta YaĢ Grubu Bireylerin YaĢlılık Dönemlerine ĠliĢkin Beklentilerini Belirleyen Boyutlar Arasındaki ĠliĢkiler

Beklentiler Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler Duygusal Beklentiler YaĢama ĠliĢkin Beklentiler Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler Beklenti Toplam Puanı Ekonomik YaĢama ĠliĢkin Beklentiler R 1.000 P 0.000 Sağlığa ĠliĢkin Beklentiler R 0.637** 1.000 P 0.000 0.000 Sosyal YaĢama ĠliĢkin Beklentiler R 0.437** 0.285** 1.000 P 0.000 0.000 0.000 Duygusal Beklentiler R 0.463** 0.661** 0.246** 1.000 P 0.000 0.000 0.000 0.000 YaĢamaya ĠliĢkin Beklentiler R 0.569** 0.713** 0.419** 0.659** 1.000 P 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 Fiziksel Çevre Ve Konuta ĠliĢkin Beklentiler R 0.524** 0.440** 0.383** 0.368** 0.509** 1.000 P 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 Beklenti Toplam Puanı R 0.747** 0.844** 0.610** 0.776** 0.890** 0.632** 1.000 P 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 AraĢtırma kapsamına alınan orta yaĢ grubu bireylerin yaĢlılık dönemlerine iliĢkin beklenti düzeylerini belirleyen boyutlar arasındaki iliĢkiler incelendiğinde; sağlığa iliĢkin beklentiler ile ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler arasında istatistiksel açıdan anlamlı iliĢki bulunmuĢtur (r=0.637; p=0.000<0.05). Buna göre sağlığa iliĢkin beklentiler arttıkça ekonomik yaĢama iliĢkin beklentiler artmaktadır.