Bilirkişi Gider ve Ücreti

Sözü edilen Yönetmelik’in 16’ncı maddesine göre; Sayıştayca bilirkişiye, sarf etmiş olduğu emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ödenir.

Bilirkişi ücreti, Adalet Bakanlığınca çıkarılacak tarifeler, ilgili meslek odalarının tarifeleri, emsal uygulamalar, bilirkişinin sarf ettiği emek ve zaman, incelemenin nitelik ve önemi göz önünde bulundurulmak suretiyle ekip başkanının önerisi dikkate alınarak Başkanlık tarafından belirlenir.

Ulaşım, konaklama ve diğer giderler belgeleri karşılığında ayrıca ödenebilir.

Konaklama giderleri denetçiler için belirlenmiş olan konaklama bedelini aşamaz.

2.7.2. Sorguların Hazırlanması

Denetim sırasında kamu zararına neden olan bir husus tespit edildiğinde hesabın denetçisi tarafından öncelikle ilgili belgeler üzerinden kamu zararının miktarı ve sorumluları belirlendikten sonra tespit edilmiş ve henüz iddia niteliğinde olan konu hakkında sorgu yazılması ve sorumluların savunmalarının alınması hususu SDY’nin 44’üncü maddesinde açıklanmıştır. Anılan maddeye göre;

• Denetim sırasında mevzuata uygun bulunmayan işlemlerden kamu zararına yol açtığı tespit edilen işlemlerin yer aldığı belgeler ayrılır. Kamu zararına neden olan kamu görevlilerinin sorumlulukları belirlenerek sorgu konusu yapılır.

• Aynı belgelerin değişik nitelikte ilişikli konuları kapsaması halinde her konu aynı sorgu maddesinde fıkralar halinde gösterilir ve sorgulara madde numarası verilir.

• Sorumlulara elektronik ortamda tebliğ yapılamayan sorguların bütün sayfaları resmi mühür ile mühürlenir ve her sorumluya ait sorguların son sayfası ilgili denetçiler ve ekip başkanı ile grup başkanı tarafından imzalanır.

• Sorgularda; her bir sorgu maddesinin üst kısmında denetlenen kurumun adı, ilişikli belgelerin tarih ve numarası, kamu zararı tutarı, kamu zararına neden olan sorumluların adı ve soyadı ile unvanları tablo halinde gösterilir. Ayrıca kamu zararı hesabının sorumlular ve yargılama heyeti tarafından anlaşılabilirliğinin sağlanması için hesabın yapılması ve gerekirse bu hesabın tabloda ayrıntılı gösterilmesi yerinde olur.

• Sorgularda; kamu zararının hangi mevzuat hükümlerine aykırılık sonucu oluştuğu, kamu kaynağındaki artışa engel ya da eksilmeye neden olan durum ve kamu görevlilerinin kamu zararına yol açan karar, işlem veya eylemlerinin neler olduğu açıklanarak konu hakkında sorumluların savunmaları istenir.

• Sayıştayda hesaplar grup başkanlıkları bünyesinde oluşturulan ekipler tarafından incelendiğinden, hesabın bulunduğu grubun başkanı ile hesabı denetleyen ekip arasında kamu zararı konusunda her zaman görüş birliği olmayabilir. Sorguda şekil ve ifade açısından oluşan farklılık grup başkanı görüşü doğrultusunda giderilirken, esasa ilişkin oluşan farklılık yargılamaya esas raporda değerlendirilir. Yani kamu zararı konusunda grup başkanı ile denetim ekibi arasında görüş birliği olmasa bile denetim ekibinin tespiti doğrultusunda sorgu düzenlenir, grup başkanı savunmalar

sonucunda da hala görüşünü koruyorsa yargılamaya esas raporda düşüncesini açıklar.

2.7.3. Sorguların Sorumlularına Tebliğ Edilmesi

Sayıştay denetimi sırasında tespit edilen kamu zararı için düzenlenen ve Sayıştay hesap yargısının temelini oluşturan sorguların sorumlulara tebliğ edilmesi ve sorumluların konu hakkında savunmalarının alınması gerektiği hususu SDY’nin 45’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

• Sorgular, savunmaları alınmak üzere sorgularda adı, soyadı ve unvanı belirtilen her bir sorumluya Tebligat Kanunu hükümlerine uygun olarak tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermeyen sorumluların savunmaları dikkate alınmaz.

• Sorguların tebliğinin elektronik ortamda yapılması esastır.

Elektronik ortamda tebliğ yapılamaması halinde tebligat yazılı olarak yapılır. Elektronik ortamda sorguların tebliği ve savunmaların alınmasına ilişkin düzenlemeler Başkanlıkça belirlenir. Elektronik ortamda tebliğ yapılamayan her sorumlu için sorgu üst yazısı doldurulur, Başkan adına grup başkanı tarafından imzalanıp resmi mühür ile mühürlendikten sonra sorgu kâğıtlarına iliştirilerek ilgili birime verilir. İlgili birim tarafından bu sorgular, sorgu üst yazısındaki bilgilere göre doldurulan sorgu tebliğ zarfına konulduktan sonra, sorumlularına tebliğ edilir.

• Sorguların merkezden tebliğinin yanında denetlenen kurumda denetim ekibi tarafından da sorumlulara elden tebliğ yapılabilir. Bu durumda yukarıda belirtilen işlemler ekip başkanı tarafından yerine getirilir.

• Sorguların tamamı, kurum üst yöneticisine ve muhasebe birimine yazılı olarak bilgi amaçlı gönderilir veya verilir.

Sorgu üst yazısının nasıl olacağı Sayıştay Denetim Yönetmeliği’nin Ekler kısmında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre üst yazıda; sorgunun tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde sorgu madde numaraları

belirtilmek suretiyle elektronik ortamda cevaplandırılması ve savunma ekinde belirtilen kanıtlayıcı belgelerin iki nüsha olarak gönderilmesi gerektiği, savunmanın belirtilen süre içinde gönderilmemesi halinde 6085 sayılı Kanun’un 48’inci maddesi hükmü doğrultusunda işlem yapılacağı ve sorumlular tarafından duruşma talep edilip edilmediğinin belirtilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Sorgu üst yazısında savunmaların elektronik ortamda gönderilmesi istenildiği halde, sorumlular savunmalarını elektronik ortamda göndermelerinin yanında ayrıca yazılı olarak posta yoluyla da göndermektedirler. Oysa asıl istenen savunmaların elektronik ortamda gönderilmesidir. Böylece gereksiz kırtasiye ve gönderi masrafı önlenmiş olur.

Üst yazıda kanıtlayıcı belgelerin iki nüsha olarak gönderilmesi istenmişse de bir nüshanın gönderilmesi yeterli olacaktır. Zira gönderilen belgeler ispat niteliği taşımakta olup, denetçi savunmaları değerlendirirken daire de yargılama esnasında bu belgelere bakacak, yargılama sonrası rapor eki olarak arşive kaldırılacaktır. Üst yazıda iki nüsha ibaresinin yazılması 832 sayılı Sayıştay Kanunu zamanında yürürlükte olan Sayıştay Denetçi ve Raportörlerinin Denetim ve Çalışma Usulleri Hakkında Yönetmelik’in 6 nolu ekinde yer alan düzenlemeden gelmektedir.

6085 sayılı Kanun’un 48’inci maddesinde yargılamaya esas raporun düzenlenmesinde, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermeyen sorumluların savunmalarının dikkate alınmayacağı hükme bağlanmışsa da bu hükmün pratikte bir önemi bulunmamaktadır. Bu hüküm sadece söz konusu süre içerisinde sorumluların savunmalarını göndermemeleri halinde denetçinin mevcut bilgi ve belgelere göre yargılamaya esas raporu düzenlemesini sağlayan bir hükümdür.

Sorguların tebliği yukarıda açıklandığı şekilde olmakla birlikte vefat eden sorumluya tebligat yapılmayacaktır. Aynı şekilde vefat eden sorumlunun mirasçılarına da tebligat yapılmayacaktır⁶.

6 Sayıştay Başkanlığının 30.09.1970 tarih ve 70 seri nolu Genelgesi. Bu konu kitabın 3.2.1. numara başlığı altında açıklanmıştır.

2.7.4. Sorumluların Denetçi Sorgusuna Yaptıkları Savunmaların Niteliği

6085 sayılı Kanun’un 48’inci maddesinde denetçi tarafından sorumluların savunmaları alındıktan sonra yargılamaya esas rapor düzenlenebileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla savunma yargı raporunun temel unsurlarından birisidir. Ancak, sorumlu savunma yapıp yapmamakta serbesttir.

Savunma yapma serbestisi 6085 sayılı Kanun ile getirilmiştir. Mülga 832 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 48’inci maddesinin ikinci fıkrasında ise;

“Usulü dairesinde yapılan bildirime bilgi edinilmesinden itibaren en çok otuz gün içinde cevap vermeyen sorumluların savunmaları beklenmeyerek mevcut bilgi ve belgelere göre rapor düzenlemekle beraber, bunlar hakkında ayrıca bu kanun esaslarına göre disiplin veya ceza kovuşturulması isteminde bulunulur” denilmek suretiyle sorumluların konu hakkında savunma yapmaları zorunlu kılınmıştı.

Ancak, sorumluların savunma yapıp yapmamaları konusunda herhangi bir zorlayıcı hüküm 6085 sayılı Kanun’da bulunmamakla birlikte ilerde telafisi olmayan zararların önlenmesi için, kamu zararına neden olduğu iddia edilen kamu görevlilerinin denetçi sorgusuna ayrıntılı bir şekilde cevap vermeleri yerinde olur.

Sorumluların denetçi sorgusuna yapacakları savunmaların içeriği ve gerekçeleri aşağıda açıklandığı gibi farklı olabilir.