Bilişim Suçlarının Tanımı, Kapsamı ve Sınıflandırılması

Bilişim suçlarında teknoloji, kaçınılmaz bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır388_{. Bilgisayar, internet, kredi kartı, cep telefonu gibi cihazlar bu suçlarda} vazgeçilmez unsur olarak yer almaktadır389

. Bu tür cihazların sayı ve niteliği gün geçtikçe artmakta, buzdolabından taşıtlara, hatta akıllı evlere kadar kendisine yer bulabilmektedir.

Günümüzde teknoloji alanında yaşanan akıl almaz gelişmeler, kamuda ve özel sektörde yer alan elektronik sistemler üzerinde çok değerli bilgilerin oluşmasına yol açmıştır. Bilgi, günümüzde yeni fark edilen paha biçilmez bir değerdir390

. Bilgiler bilişim sistemleri üzerinde saklanmaktadır. Bu nedenle, bilişim sistemleri kullanılarak pek çok suç işlenebilmektedir391

.

Bilişim suçları, bilgisayar suçları, “siber suç”, “dijital suç”, “ileri teknoloji suçu”, “sanal suç”, “internet suçu392”, “bilgisayar bağlantılı suç”, “bilişim sistemi

386 _{Bu şekilde düzenleme yapan ülkelere örnek olarak Almanya, Danimarka, İtalya, Kanada,}

Yunanistan verilebilir. Daha geniş bilgi için bkz: http://www.mosstingrett.no/info/legal.html; (29.05.2011); YAZICIOĞLU, Bilgisayar Suçları, s.167 vd.

387_{DEĞİRMENCİ, Bilişim Suçları, s.5.} 388 _{MERAN, s.363.}

389 _{MARAS, s.2.}

390 _{DOKURER, Adli Bilişim, s.2; ŞAMLI, s.120.}

391 _{Bu suç türleri, dolandırıcılık, hırsızlık, zimmet, rüşvet, sabotaj, casusluk, komplo, şantaj, adam}

öldürmeye teşebbüs, taksirle adam öldürme, pornografi, hakkın ihlali, özel hayatın gizliliğini ihlal, çocuk kaçırma suçlarıdır. Ayrıntılı bilgi için bkz. TUBAKE, s.129; PARKER, Donn B.; Computer Crime: Criminal Justice Resources Manual, 2. Baskı, s.1.

392 _{Bu tür bir isimlendirmenin bilişim suçlarını ifade etmede yetersiz kaldığı hakkında bkz.} ARTUK/GÖKÇEN/YENİDÜNYA; Türk Ceza Kanunu Şerhi Özel Hükümler, C.V, s.4629; Bilişim suçlarına, internet suçları veya internet alanında suçlar denmesi, bu suçların sadece internet ortamında işlenebileceği izlenimi verdiğinden doğru bir niteleme değildir. Bkz. TEZCAN/ERDEM/ÖNOK, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, s.772.

aracılığıyla işlenen suç” “elektronik suç” olarak da anılmaktadır393_{. Diğer ülkelerin} bu suç için kullandıkları tanımlar, “bilgisayar suçları” (Computer Crimes), “bilgisayar bağlantılı suç” (Computer-assisted crime), bilgisayara karşı suçlar (crimes against computer), “siber suçlar394” (cyber crimes), “ileri teknoloji suçları” (high-tech crimes), “teknolojik suçlar” (techno-crimes) gibi terimlerdir395.

Türk hukukunda Bilişim Suçları ile ilgili olarak, multi–disipliner bir yaklaşımla hareket edilmesi, konunun anlaşılması ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımaktadır396_{. Bu kapsamda} bilişim suçlarının tanımlama kıstasları

da ortaya konulmalıdır.

Bilişim suçlarının tanımı konusunda terminolojide tam bir birlik yoktur397 . Bununla birlikte “Bilişim suçları, internet üzerinden veya bilişim sistemleri kullanılarak işlenen suçlardır.” tanımı üzerinde fikir birliği vardır398

. Bilişim suçları, özellikle dijital ortamdaki değerlere yapılan saldırı olarak tanımlanabilmektedir399

. Bilişim suçları, bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanılarak işlenen suçlar400 olarak ifade edilen, başka bir tanımda, bilgileri otomatik işleme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sisteme hukuka aykırı olarak yetki dışında yapılan

393 _{TUBAKE, s.129; DOKURER, “Ülkemizde Bilişim Suçları ve Mücadele Yöntemleri”,} http://www.bayar.edu.tr/bid/dokumanlar/bilisim-suclari.pdf, (03.04.2011), s.2; ÖZDEMİR, s.2; AKARSLAN, Hüseyin; Bilişim Suçları, s.33.

394 _{Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmeninde bu terim tercih edilmektedir. Bkz.}

ARTUK/GÖKÇEN/YENİDÜNYA; Türk Ceza Kanunu Şerhi Özel Hükümler, C.V, s.4629. Ayrıca Avrupa Konseyi bünyesinde hazırlanarak 23/11/2001 tarihinde Budapeşte’de imzaya açılan ve 01/07/2004 tarihinde yürürlüğe giren “Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi” Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 22/04/2014 tarih ve 6533 sayılı Kanunla Kabul edilmiş, 02/05/2014 tarihinde 28988 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

395 _{BECENİ, “Siber Suçlar”, http://hukukcu.com/modules/smartsection/item.php?itemid=83, s.1,}

(12.03.2009); YENİDÜNYA/DEĞİRMENCİ, s.27; Ülkemizde bilişim ile ilgili terimler diğer ülkelerde olduğu gibi hem yeni hem de ABD’de kullanılan terimlerin çevirisi niteliğindedir. Bkz. ERSOY, s.149; ERDAĞ, s.277.

396 _{EKER, s.103.}

397 _{CASEY, s.xxiv; ÖZBEK, Banka veya Kredi Kartları, s.1019; DÜLGER, Bilişim Suçları ve}

Eleştirisi, s.399.

398_{ATALAY, Osman; “Bilişim Suçları ve Yetki Konusu”, Ankara Adliyesi Bülteni, 2011 Yılı Özel}

Sayısı, s.26; TUBAKE, s.130.

399_{DOKURER, Adli Bilişim, s.2.} 400_{ÖZDEMİR, s.1.}

müdahale401olarak tanımlanmaktadır. Bilişim suçları, elektronik ortamdaki değerlere kötü amaçlı kişilerce yapılan saldırılar olarak da ifade edilmektedir402

. Farklı bir tanıma göre bilişim suçu, bir kaynak, araç, hedef veya suç mahalli olarak bilgisayar veya bilişim ağında gerçekleşen yasa dışı faaliyettir403

.

Bilişim suçlarının tarifi konusunda tam bir ittifak olmasa da en geniş kabul gören tarif Avrupa Ekonomik Topluluğu Uzmanlar Komisyonu’nun 1983 yılı Mayıs ayında Paris Toplantısı’nda yaptığı tanımlamadır404_{. Bu tanımlamaya göre, bilişim} suçları; “Bilgileri otomatik işleme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sistemde gayri kanuni, gayri ahlâkî veya yetki dışı gerçekleştirilen her türlü davranıştır”405

. Türk hukuk sisteminde, gerek ceza kanununu gerek özel ceza yasalarında bilişim suçlarına ilişkin net tanımlamalar yer almamakla birlikte yukarıda yapılan tanımlama, öğretide ve yargı kararlarında yer almaktadır.

Bilişim suçlarında suç tipleri arasındaki farkı oluşturan esas etmenin “suçun işlenmesindeki amaç” olduğunu belirten görüşler de vardır406

. Burada vurgulanmak istenen, suçun hangi araçlarla işlendiğinden ziyade hangi amaçla işlendiğidir. Örneğin TCK 243’üncü maddesinde düzenlenmiş bulunan bilişim sistemine girme suçu çok farklı yöntemlerle işlenebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken, yöntemlerin farklılığından ziyade öngörülen amaçtır.

Bilişim suçlarının tasnifinde öğretide bir birlik bulunmamaktadır407

. Bilişim suçları, genel olarak öğreti ve uygulamaya göre iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Bunlardan birinci, “Doğrudan Bilişim Suçları” veya “Gerçek Bilişim Suçları”, ikincisi ise “Dolayısıyla Bilişim Suçları” ya da “Bilişim Bağlantılı Suçlar” şeklinde

401 _{ESEN, s.625.}

402_{DOKURER, Adli Bilişim, s.2.} 403 _{TUBAKE, s.130.}

404 _{ÖZBEK, Banka veya Kredi Kartları, s.1019; ÖZEL, “Bilişim Suçlarının TCK ve Tasarıdaki}

Hükümler Yönünden Mukayeseli Değerlendirilmesi–Öneriler”, s.86.

405

KOLTUKSUZ, s.10.

406_{DOKURER, “Ülkemizde Bilişim Suçları ve Mücadele Yöntemleri”, http://www.bayar.edu.tr/bid/} dokumanlar/bilisim-suclari.pdf, (03.04.2011), s.2.

adlandırılmaktadır408

. Bazı yazarlar Dolayısıyla Bilişim Suçlarını, Dolaylı Olarak İnternet Üzerinden veya Bilişim Sistemleri Kullanılmak Suretiyle İşlenen Suçlar ve TCK’nın 9’uncu bölümünde bulunan, Özel Hayatın Gizliliğine Karşı İşlenen Suçlar bölümünde düzenlenen suçlar olarak ikili ayrıma tabi tutmaktadır409

.

Bilişim alanındaki suç tipleri, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi, diğer Avrupa Ülkeleri ve Birleşmiş Milletler tarafından 11.06.1999 tarihinde hazırlanan “Bilişim Suçları” raporuna göre 6 kategoride ele alınmaktadır410

.

1. Bilgisayar Sistemlerine ve Servislerine Yetkisiz Erişim ve Dinleme 2. Bilgisayar Sabotajı

3. Bilgisayar Yoluyla Dolandırıcılık 4. Bilgisayar Yoluyla Sahtecilik

5. Kanunla Korunmuş Bir Yazılımın İzinsiz Kullanımı

6. Diğer Suçlar (Yasadışı Yayınlar, Pornografik Yayınlar, Hakaret)

Bilişim suçları arasında yer alan sistemin çalışmasını durdurmak, bozmak, çalışmasını aksatmak, sistemi engellemek, “sisteme yönelik suçlar” şeklinde sınıflandırılırken bilgiyi çalmak, değiştirmek, bozmak, yaymak, saklamak ise “bilgiye yönelik suçlar” olarak tasnif edilmektedir411.

YENİSEY’e göre internet üzerinden işlenen suçlar altı grupta ele alınabilir412 . Bunlar: genel ekonomik suçlar, fikri hakların korunması ile ilgili suçlar ve iş hayatındaki suçlar, özel hayatın gizliliğinin korunması ile ilgili suçlar, kişiye ait bilgiler hakkında suçlar, ifade özgürlüğü ile ilgili suçlar, küçükleri muzır neşriyattan koruma ile ilgili düzenlemelerdir. ERSOY’a göre bilişim suçları, “Bilişim Araçlarına

408_{ATALAY, s.26, Bu sistem, hem 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu sistematiğinde hem de Yargıtay}

Ceza Genel Kurulunun 17.11.2009 T. 2009/11-193 E, 2009/268 Sayılı kararında kabul edilmiştir. Ayrıca bkz. YAZICIOĞLU, Bilişim Suçları, s.142; MARAS, s.2.

409 _{ATALAY, s.27.}

410_{EKER, Mehmet Akif; “Bilişim Suçları, Bilişim Suçlarıyla Mücadele, Türkiye’de Bilişim Suçları”,} http://www.bilgisayarpolisi.com/index.php?sayfa=makaleoku&kategori=3&id=57; ÖZDEMİR, s.2.

411 _{ADALI, s.2.}

Karşı Suçlar”, “Bilişim Sistemleri İle İşlenen Suçlar”, “Bilişim Sistemlerine Karşı Suçlar” olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır413.

Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi’nde yapılan tasnife göre bilişim suçları, bilgisayar veri veya sistemlerinin gizliliği, bütünlüğü ve kullanıma açık bulunmasına yönelik suçlar, bilgisayarla ilişkili suçlar, içerikle ilişkili suçlar ve fikri mülkiyet haklarının ihlali ile ilgili suçlar olmak üzere dört başlıkta öngörülmüştür.

Bilişim suçları bağlamında sadece internet ve bilgisayar üzerinde durulması doğru değildir. Günümüz teknolojileri, bu cihazlara ilaveten cep telefonları, tablet PC, Palm, internet TV, IPAD gibi cihazları da bilişim suçlarının işlendiği kapsama dâhil etmiştir414

. Bilişim suçları sadece internet üzerinden değil, bilginin teknoloji ile iletildiği her alanda415 _{işlenebilmektedir. Örneğin, cep telefonları ve kredi kartları} bunlardan sadece ikisidir416.

Bilişim suçu olarak isimlendirilen eylemler, bilgisayar üzerinde veya bilgisayar olarak nitelendirilmemekle birlikte bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutan ya da veri iletişimi sağlayan diğer elektronik, manyetik veya mekanik araçlarla bunları veri iletişimi için birbirine bağlayan ağlar üzerinde de işlenebilmektedir417

. Bu nedenle, 5237 sayılı TCK’da düzenlenen bilişim suçlarına “Bilişim Alanında Suçlar” denmesinin isabetli olduğu değerlendirilmektedir418

.

Türk ceza sistemi, internet suçlarını Türk Ceza Kanunu içerisinde, fakat ayrı fasıllarda düzenlemiştir. Özel kanunlarda da bir takım düzenlemeler bulunmaktadır419 . 413 _{ERSOY, s.160 vd.} 414 YALÇIN, s.2.

415 _{WALKER, “Computer Forensics: Bringing The Evidence To Court”, s.1, http://www.} infosecwriters.com/text _resources/pdf/Computer_Forensics_to_Court.pdf, (22.04.2013).

416_{DOKURER, Semih; “Bilişim Polisi İş Başında (Söyleşi)”, http://www.capital.com.tr/bilisim-polisi-} isbasinda-haberler/15916.aspx, (05.04.2013).

417_{ERDAĞ, s.279.}

418_{ERDAĞ, s.607; ARTUK/GÖKÇEN/YENİDÜNYA, Ceza Hukuku Özel Hükümler, s.825.}