Bilgi Teknolojiler

Teknolojinin (bilgi, imalat ve taşımacılık) ilerlemesi, tedarik zinciri yönetiminin gelişimine faydalı olmakla birlikte, işletmeleri bu konuda etkileyen en önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Teknolojideki gelişmeler, esnek imalat, ucuz ve daha güvenilir taşımacılık, gelişmiş global haberleşme ve güçlü bilgi

işlemleri sağlamıştır. Bu gelişmeler, tedarik zinciri fonksiyonlarını koordine etme, piyasadaki değişikliklere hızlı ve sık cevap verme, iş çevresini ve ürün dizaynını kontrol etme imkanı vermektedir. Rakipler bu teknoloji gelişmelerini çok çabuk uygulama konusunda itici güç oluşturmaktadır. Bu hızlı teknolojik ilerlemeler tedarik zinciri yönetiminin daha hızlı gelişmesine yardımcı olmaktadır.

Yeni telekomünikasyon ve bilgisayar teknolojisinde yaşanan ilerlemeler bütün tedarik zinciri üyeleriyle gerçek zamanlı, online iletişim kurulmasını sağlamıştır. Bu sistemler artık nerede olduğundan bağımsız olarak tedarikçiler, üreticiler, dağıtıcılar, perakende kanalları ve müşteriler arasında kurulmaktadır. Bu teknolojiler eğer doğru şekilde uygulanırsa kâğıt işlerini azalttıkları, iletişimi kolaylaştırdıkları ve temin süresini kısaltıp değer katmayan faaliyetleri elimine ettikleri için tedarik zinciri faaliyetlerinde önemli avantajlar sağlarlar. Kişisel bilgisayarların pazara sürülmesi, optik fiber ağlar, Internet ve World Wide Web’in kullanılmaya başlanması ve bilgi kaynaklarının maliyetinin düşmesi kolay ulaşılmasını sağlamakta ve herhangi bir tedarik zinciri ağındaki bilgi-kaynaklı zaman gecikmelerini elimine etmektedir.

Piyasada öncü birçok firma artık satın alma talep formlarının, sipariş listelerinin, faturaların, gelen materyallerle ilgili formların kâğıt üzerinde olmasını istememektedirler. Gerekli olan bütün bilgiler elektronik ortamda kaydedilmekte ve ilgili işlemler minimum müdahale ile yerine getirilmektedir. Veritabanı yapılarında son dönemde yaşanan gelişmeler parça numaralarının kodlanmasına ve veritabanlarında saklanmasına ve elektronik ortamda sıralanmasına imkân vermektedir. Bunun anlamı; uygun bilgi sistemlerinin kullanılması sayesinde stok seviyelerinin düzenli olarak gözden geçirilmesi, sipariş verilmesi ve siparişlerin gönderilmesi işlemleri yakın zamanda tarihe karışacaktır. Bütün bu işlemler bilgisayar ortamında otomatik olarak gerçekleştirilecektir.

Özellikle internet kullanımı artık işletmelerin vazgeçemedikleri ve kendilerine farklı pazarlar bulabildikleri bir alan olarak görülmektedir. İnternet üzerinden tanıtım yapmayan bir işletmenin pazardaki payı giderek küçülmektedir. Internet’in ve firmaların kendi içinde kurulan “Intranet”in kullanılmaya başlanması ile birlikte, gelecekteki sistemler şu özelliklere sahip olacaklardır (Handfield ve dğr., 1999:6):

— Bilgi akışlarının kontrolünün merkezileşmesi,

— Toplam Lojistik Yönetimi–nakliye, sipariş verme ve üretim sistemlerinin bütünleştirilmesi,

— Üretim programlarına, lojistik planlama ve depo işlemlerine bir takım değişiklikler getiren sipariş-değişikliği ikazları,

— İş birimleri ve ulusal sınırların ötesine geçen nakliye kaynaklarına küresel bakış açısı,

— Küresel stok yönetimi; her parçanın yerinin tespit edilmesi ve hareketinin izlenmesi,

— Küresel kaynak bulma; satın alma fonksiyonunun örgüt içinde birleştirilmesi,

— Firmalar arası bilgi akışı; değer zinciri boyunca hem geriye hem de ileriye doğru üretim ve talep bilgisinin firmalar arasında açık ve doğru ilerlemesinin sağlanması,

— Veri Değişimi; standart telekomünikasyon kanalları üzerinden bağlı şirketler ve diğerleri arasında,

— Veri Elde Etme; bir sipariş ile ilgili kaynağından bilgi toplama becerisi ve ürünlerin hareket ettikçe ve özellikleri değiştikçe takip edilmesi,

— Tedarikçi ve müşteri ilişkilerindeki gelişmeler; yatırımların teknolojik bağlantı kurulmasına olanak sağlaması.

Mevcut bilgi, zincir içindeki bütün birimler tarafından ulaşılabilir. Geriye doğru bilgiye ulaşmak zincir içindeki her bağlantı noktası arasında tam zamanında teslimi sağlar. Bu sayede stok seviyeleri minimize edilir ve kuruluşlar siparişte meydana gelen değişikliklere zamanında ve etkin bir şekilde tepki verebilirler. Satış noktası verileri tedarik zinciri boyunca anında transfer edilir ve böylece yöneticiler müşteri eğilimlerini belirleyebilirler.

İnternet kullanımının yaygınlaşması tedarik zincirlerine maliyet azaltma ve hizmet düzeyini artırma konularında önemli faydalar sağlamaktadır. Bu faydaları şu şekilde sıralayabiliriz (Lancioni ve dğr, 2000:46):

— Alıcıların herhangi bir kişiyle irtibata geçmeden ürünleri bulması, uygun ürünü seçmesi ve sipariş vermesini sağlayan online kataloglar, — Kamyon, tren ve hava nakliye yollarından birini kullanarak nakliyeyi

takip edebilme,

— Gecikmiş siparişler, stoksuzluk, gönderme tarihlerinde meydana gelen değişiklikler, geç teslimat ve daha birçok hizmet sorunlarından kaynaklanan müşteri hizmetleri ile ilgili problem için tedarikçi veya alıcı firma ile irtibat kurabilme kolaylığı,

— Beklenen teslimatlar için depolarda gerekli olan alanı ayırma imkanı, — Nakliyelerin programını yapma imkanı,

— 7 gün / 24 saat dünya çapında müşteri hizmeti sağlama imkanı, — Uluslar arası müşterilerden sipariş alma imkanı,

— Tedarikçilere verilen siparişlerin kontrol edilmesi,

— Hükümet veya endüstriyel alıcılar tarafından sunulan projelere katılma imkanı,

— Siparişe üretimde meydana gelen biçimsel değişikleri tedarikçilere iletebilme,

— Faturaları elektronik ortamda ödeme kolaylığı, — Ekipmanların yerlerini takip edebilme imkanı,

— Tedarikçiler, müşteriler vs. ile tedarik sorunları ile ilgili 7 gün / 24 saat e-mail aracılığıyla direkt iletişim kurabilme,

— Müşteri hizmetlerin problemlerine daha kolay cevap verebilme imkanı,

— Hizmet maliyetlerini yanıt süresini azaltma imkanı.

E-ticaret, işlerin internet üzerinden yürütülmesini saglar. Tedarik zinciri, e- ticaretin belkemiğini oluşturur. E-ticaretin, tedarik zinciri açısından rolünü özetlemek gerekirse; tedarik zinciri işlemlerinin internet üzerinde yapılması zincir ortakları arasında karşılıklı bilgi alışverişini sağlar, müşteriler ve tedarikçilerle fiyat müzakereleri ve sözleşmelerin elektronik ortamda yapılması imkanı sunar, müşterileri takip imkanı sağlar, ödemelerin elektronik ortamda yapılmasını sağlar. Klasik ve internet tabanlı tedarik yönetim süreçleri arasındaki farklar Tablo 4’de verilmektedir (Onat, 2002:37).

Tablo 4 Klasik ve İnternet Tabanlı Tedarik Yönetim Süreci Farkları

Klasik Süreç İnternet Süreci

Rast gele alım oranı Yüksek Düşük

Miktar iskontosu Düşük Yüksek

Yönetimsel süreç Kağıt ağırlıklı Elektronik

Çalışan verimliliği Düşük Yüksek

Sipariş döngüsü süreci Uzun Kısa

Hata miktarı Yüksek Düşük

Kaynak: Onat, 2002:37.

E-ticaret teknolojisi çeşitli iletişim hatları ve ağlar ile birbirine bağlanmış, iletişimi ve iş akışlarını sağlamak için yazılım kullanan bilgi işleme cihazlarından oluşur. Karar vericilerin bilgi içeren e-ticaret kararları almaları için bu teknolojiler ile ilgili en azından temel bilgiye sahip olmaları gerekmektedir (Lefebvre ve dğr., 2001:2).

İnternet, firmaların tüketiciler, tedarikçiler ve müşterilerle iş yapmaları için aynı zamanda her yerde mevcut olan bir yol olduğu kadar topluma katılmak için de bir yol sağlamaktadır. Çeşitli uygulamalar, strateji kategorileri, teknik ve yönetsel konular Şekil 6’da gösterilmektedir.

Şekil 6 Tedarik Zinciri Yönetiminde İnternetin Etkisi

Kaynak: Anderson, 2004:45.

Uygulamalar Stratejiler

 EDI, EFT  E-İş

 E-Katalog  Kanalı Uzatma

 Web Vitrinleri  Tedarik Zinciri Yönetimi

 E-Ödemeler  E-Pazar Yönetimi

Tüketiciler  E-Elde Etme

E-Ticaret yapan internet tabanlı işletmeler dünyanın her yerinde rekabet edebilmektedirler. E-Ticaret, müşterilere dünyanın her yerinden tedarikçileri kıyaslayabilme olanağı vermektedir. Online kataloglarla, renkli ürün resimleriyle müşteri ürüne ilişkin bilgilere ulaşabilmekte, kredi kartı kullanabilir ya da elektronik fon transferi sayesinde dünyanın her yerine parasını gönderebilir ve beğendiği ürünü online satın alabilmektedir.

Müşteri

Toplum

Tedarikçi Elektronik Ticaret

Yönetim Konuları  E-Ticaret Dış kaynak Teknik Konular  Satıcıların Zorlaması  Ortak Gereksinimler  İçerik Yönetimi  Web Güvenliği

 E-Ticaret Örgütsel Yapısı  Standardizasyon

 Müşteri Sadakati  E-Ticaret tipi Hedefler

EDI Elektronik Veri Değişimi EFT Elektronik Fon Transferi

Tedarik zincirinin bütünleştirilmesinin yeniden tanımlanmasında internetten yararlanan işletmeler, etkinliğin artırılmasında önemli artışlar sağlayacak ve çok önemli rekabet avantajlarına ulaşacaklardır. Etkin olarak organize edilmiş dağıtım sistemlerine sahip olan işletmeler, tedarik zincirinin yönetiminde internetten yararlanmaları sonucunda rekabet avantajı kazanılmasında önemli fırsatlara sahip olacaklardır (Yüksel, 2002:28).