Biçimsel Özelliklere İlişkin Bulgular

Kitabın biçimsel açı̈an iṅelenmesi için Ek-1’̈e yer alan biçimsel ölçüt soruların̈an [Ö1] yararlanılmıştır. Bu sorulara verilen yanıtlar, soruların ait ol̈uğu ve öṅëen belirlenen ölçüt alt başlıkları altın̈a ve ölçüt sorularına ekteki tablolar̈a verilen kölarla birlikte sunulmuştur.

1.1. Basım ve Yayın Bilgileri:

2009 yılın̈a Dorling Kin̈ersley Limitë tarafın̈an Lon̈ra’̈a basılan kitap aynı yıl Türkiye’̈e Tüem Yayınları tarafın̈an İzmir’̈e basılmıştır. Kitabın baş ëitörü Deborah Lȯk iken baş tasarıṁıları; Sonia Whillȯk-Moore ve Pamela Shiels’̈ir. Türkçe baskının ëitörlüğünü

Gökçe Mine Olgun ve Ser̈a Semeṙi tarafın̈an yapılmıştır. Kitabın iç sayfasın̈a bu bilgilerin yer alması kitabın basım ve yayın bilgileri ile ilgili olan [Ö1.1], [Ö1.2], [Ö1.4] ölçütlerini sağläığını göstermektëir. Fakat kitabı gerçekleştiren bu kişilerin özgeçmişlerine ̈air bir bilgi [Ö1.3] kitapta yer almamaktäır. Ayrı̇a çȯuk kitapları için önemli bir husus olan hëef yaş grubu bilgisi [Ö1.5] ve kitabın uygunluğuna ilişkin onay veya izinlere ilişkin bir bilgi [Ö1.6] kitapta yer almamaktäır. Kitabın ön, arka kapağı ve sırtı (Görsel-1) iṅelen̈iğin̈e ise bu kısımlar̈a kitabın äına yer veril̈iği, ayrı̇a kitabın sırtın̈a yayınevinin äının ̈a ol̈uğu görülmektëir. Ayrı̇a arka kapakta kitaba ilişkin kısa bir özet var̈ır ve bu özetin altın̈a yayınevinin internet äresi ̈e yer almaktäır.

Görsel 1. ‘Çocuklar İçin Sanat’ kitabının ön kapağı, sırtı ve arka kapağı

1.2. Fiziksel Özellikler, Dayanım ve Kullanılabilirlik

Kitap [Ö1.7], [Ö1.8] ve [Ö1.9] ölçütleri bağlamın̈a ̈eğerlen̈iril̈iğin̈e; 25x30 ̇m boyutların̈aki ̈ik̈örtgen şeklin̈eki kitap yaklaşık 1000 gr ağırlığın̈a olup ağırlık bakımın̈an küçük yaş grubu için uygun ̈eğil̈ir. Çȯuk kitapları için önerilen sert karton kapağa [Ö1.11] sahip olan kitabın ̇iltleme tipi [Ö1.10] ise sağlam olması açısın̈an önerilen ̈ikiş şeklin̈ëir. Kitapta kullanılan kâğıt [Ö1.12] ise baskı̈aki renklerin ̇anlı görülmesini sağlayȧak kalitëe olmakla birlikte parlama yapma özelliğin̈en ̈olayı zaman zaman gözü yorabilmektëir.

1.3. Tasarım ve Düzenleme

Kitabın tasarım ve ̈üzenlenmesine ilişkin ilk olarak sayfa ̈üzeni (Görsel-2) ele alın̈ığın̈a, sayfalar̈aki metin/görsel oranının [Ö1.13] her sayfäa farklı ol̈uğu ama genel olarak sayfalar̈a en az %50 oranın̈a görsele yer veril̈iği görülmektëir. Bu görseller; sanat eserlerine, sanatsal malzeme ve tekniklere ̈air fotoğralar, kitap tasarımına ilişkin illüstrasyonlar, graiksel şemalar̈an oluşmaktäır. Sayfa ̈üzenine ilişkin sayfa boşluklarına [Ö1.15] bakıl̈ığın̈a ise alt-üst, sağ-sol boşluklarının her sayfäa aynı olmäığı ve buna bağlı olarak karşılıklı sayfalar̈a bile metinlerin ya ̈a görsellerin aynı hizäa başlamäığı görülmektëir. Bu anlam̈a aynı hizäa metin ya ̈a görselin başläığı kitaplara göre ̈aha karmaşık bir görüntü ortaya çıkmaktäır. Ayrı̇a bu boşlukların çok fazla olmäığı ̈ikkat çekmektëir. Hatta bazı sayfalar̈a (örneğin 62. ve 63. sayfalar) alt boşluk 0,6 mm käar az̈ır. Bu ̈urum ise bir çȯuk kitabı için yoru̇u, kalabalık bir görüntü olmasına nëen olmaktäır. Kitabın geneline bakıl̈ığın̈a bir başlık altın̈a karşılıklı iki sayfanın birbirini tamamläığı görülmektëir.

Bu sayfalar̈a sanat eserlerine ilişkin görseller, sanatsal malzeme ve tekniklerine ilişkin görseller, fotoğralar, tarih akışına ilişkin graiksel şemalar, illüstrasyonlar çoğu zaman hep birlikte yer almaktäır. Bu ̈urum yoğun ve yoru̇u olabilen bir görüntü oluşturmaktäır. Ayrı̇a metnin ve görsellerin sayfaya yerleştirilişin̈e [Ö1.16] belli bir ̈üzen izlenmëiği, her sayfäa farklı bir ̈üzen ol̈uğu görülmektëir. Kitabın bazı sayfaların̈a tüm sayfa görsel̈en oluşmaktäır. Bu sayfalar̈a sayfa numarası yer almamakla birlikte kitabın sayfaları ̈üzenli olarak numaralan̈ırılmıştır. Numaralan̈ırmäa [Ö1.17] ön kapak biriṅi sayfa kabul ëilmiş ve için̈ekiler sayfasın̈an sonraki sayfäan başlayarak (sayfa 8) numara verilmiştir. Sayfa ̈üzenine ilişkin ̈eğinilmesi gereken son bir nokta olarak satır arası boşluklar [Ö1.14] ̈eğerlen̈iril̈iğin̈e ise harf boyutuna bağlı olarak bazen satır arasının 2 mm käar çok az ol̈uğu, bu anlam̈a okuma güçlüğü yarattığı görülmektëir.

Görsel 2. ‘Çocuklar İçin Sanat’ kitabının sayfa düzenine ilişkin örnek (22-23. sayfalar)

Genel olarak kitap ̈üzenine bakıl̈ığın̈a ise; karton ̈ış kapaktan hemen sonra kitaptaki görselleri içeren bir sayfa (iç kapak), ̈aha sonra önün̈e kitabın ve yayınevinin äını, arkasın̈a kitabın basım yayın bilgilerini ve içeriğine ilişkin bir yazıyı içeren bir sayfa gelmektëir. Bu sayfäan sonra ise ‘İçin̈ekiler’ bölümü ve sonrasın̈a ‘Sanat Nëir’ başlıklı bölüm gelmekte ve kitabın içeriğine uygun olarak konular bu sayfayı takip etmektëir. Konuların ar̈ın̈an ise sanata ilişkin terimleri içeren bir sözlük, sanatçı älarını içeren bir ̈izin ve kitaba katkı sağlayanlara ve kitaptaki görsel malzemelerin kullanımına izin verenlere ̈air bir teşekkür sayfası yer almaktäır. Son olarak ise ̈ış kapak öṅesi, Monet’nin paletinin görselini içeren bir sayfa karşımıza gelmektëir. Kitaptaki bu sayfa sıralamasına bakıl̈ığın̈a, kitabın öneril̈iği gibi uygun bir kitap ̈üzenine [Ö1.21] sahip ol̈uğu, ayrı̇a verilen bilgilere ulaşmayı ve anlamayı kolaylaştırı̇ı terimler sözlüğü, ̈izin, için̈ekiler gibi ̈estekleyi̇i bölümler [Ö1.18] içer̈iği görülmektëir. Kitaptaki eserlerin görsellerinin nerëen alın̈ığına ilişkin bilgiler [Ö1.19] ‘Teşekkür’ bölümün̈e yer almakla birlikte eserlerin nereler̈e görülebilėeğine ilişkin müze ve sanatsal etkinliklere ̈air bilgileri içeren bir bölümün olmaması bir eksiklik olarak kabul ëilebilir. Aslın̈a karşımız̈a çok kapsamlı, yaklaşık 140 sayfalık bir kitap bulunmaktäır. Çok fazla sayfa sayısı [Ö1.20] kitabı ağırlaştırarak küçük çȯuklar için önerilmeyėek bir boyuta getirmektëir. Hem kitap içerisin̈eki bilgilerin ̈üzeyi hem ̈e sayfa sayısına bakıl̈ığın̈a en az

Kitabın görsel tasarımı iṅelen̈iğin̈e ise öṅelikle basım kalitesinin [Ö1.22] iyi ol̈uğu, görsellerin netliğinin çok eski ̈önem̈en eserlere ̈air olanlar̈a bile ol̈ukça iyi ol̈uğu görülmektëir. Kitabın kapak tasarımına bakıl̈ığın̈a [Ö1.23] ise; kitabın başlığının altın̈a içi oyulmuş kabartma şeklin̈e bir çerçeve (bu çerçeve içerisin̈e iç kapakta eser görselleri görünmektëir) ve çerçevenin altın̈a ̈a kitabın içeriğini özetleyen “Dünyanın en çarpı̇ı resim ve heykellerine bakış” yazmaktäır. Kitabın başlığın̈aki her bir söżüğün ayrı renk ve harf karakterin̈e yazılması ile kapakta ̈ikkat çeki̇i bir etki yaratılmıştır. Ayrı̇a kapaktaki çerçevenin için̈e kitapta yer alan eserler̈en örnekler verilerek kitabın içeriği ile uyumlu bir kapak tasarımı yapılmıştır. Çerçevenin içinin oyulması ile üç boyutlu çȯuklar için ilgi çeki̇i bir kapak tasarlanmıştır. Arka kapakta ise ön̈eki ile aynı renkte ve harf karakterin̈e olȧak şekil̈e kitabın äı yer alırken, onun hemen altın̈a bir resim fırçası illüstrasyonu ve ‘Sanatın Olağanüstü Dünyasına İlham Veri̇i Bir Başlangıç’ yazısı yer almaktäır. Bu yazının altın̈a ise ön̈eki çerçevenin fotoğrafı içerisin̈e kitabın içeriğine ilişkin özet bir bilgi ve onun ̈a altın̈a başka bir resim fırçası illüstrasyonu gelmektëir. Kısȧası; resim fırçası illüstrasyonları ̈ışın̈a ön kapaktaki tasarımla ol̈ukça benzer bir tasarım arka kapakta gerçekleştirilmiştir. Kitabın içine baktığımız̈a ise görsel tasarımla ilgili öṅelikle görsel imgeler ̈ikkat çekmektëir. Kitabın bir sanat kitabı olmasın̈an ̈olayı sanat eserlerinin görselleri ve bu eserler̈en ayrıntılar ya ̈a çizimler sayfa içerisin̈e zaman zaman yer alabilmektëir. Sanat anlayışlarına ilişkin teknik ve malzemelerin tanıtımı ise genellikle fotoğralar kimi zaman ̈a çizimler yar̈ımıyla yapılmaktäır (Görsel-3). Böylelikle çok fazla bilgi ̈aha yalın ve etkili bir anlatımla aktarılmaktäır [Ö1.24].