Bu bölümde araĢtırmaya dahil edilen çocukların bakıĢ açısı alma becerilerinin ölçüldüğü “BakıĢ Açısı Alma Testi” ve üç alt boyutu üzerinde çocukların cinsiyet, yaĢ, kardeĢ sayıları, doğum sıraları, annelerinin öğrenim ve çalıĢma durumu ile ilgili değiĢkenlerin etkisini saptamaya yönelik bulgular sunulmaktadır.
Tablo 15. Çocukların B.A.A.T.‟den Aldıkları Puanların Cinsiyete Göre, Ortalama, Standart Hata, Standart Sapma, Varyans ve T- Testi Sonuçları
Cinsiyet ve BAAT X Sx S S
2
Levene Testi t- testi
Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek F P T P N=62 N=64
BAAT 6,5 6,0 0,2 0,3 1,9 2,1 3,7 4,3 2,699 0,103 -2,229 0,028* ABAAT 2,5 2,2 0,1 0,2 1,2 1,3 1,4 1,6 0,760 0,385 -2,429 0,017* BBAAT 0,8 0,6 0,1 0,1 0,8 0,8 0,7 0,7 4,508 0,036 -3,285 0,001* DBAAT 3,3 3,2 0,1 0,1 0,7 0,6 0,5 0,4 5,191 0,024 -2,735 0,007*
72
Çocukların cinsiyete göre B.A.A.T.‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguları içeren Tablo 15 incelendiğinde, B.A.A.T‟den kız çocukların aldıkları puanların, ( X = 6,5) erkek çocukların ( X =6,0 ) aldıkları puanlardan anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre kız çocukların bakıĢ açısı almakta daha baĢarılı oldukları söylenilebilir. B.A.A.T alt testlerine bakıldığında çocukların en baĢarılı olduğu alt test her iki grupta da duygusal bakıĢ açısı alma testidir. Kız çocuklar bu alt testten ( X = 3,3) erkek çocuklara ( X = 3,2) daha yüksek puan almıĢlardır. Her iki gurubun ikincil olarak baĢarılı olduğu alt test algısal bakıĢ açısı alma alt testidir. Kız çocuklar ( X =2,5) erkek çocuklara ( X = 2,2) göre bu testten daha yüksek puan almıĢtırlar. Çocukların B.A.A.T.‟de en az baĢarılı oldukları alt test ise biliĢsel bakıĢ açısı alma alt testidir.
Bu alt testten de kız çocukları ( X = 0,8) erkek çocuklara ( X =0,6) göre daha yüksek puan almıĢlardır. B.A.A.T.„den alınan puan ortalamaları da cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermektedir (p=0,028).
Cinsiyete göre B.A.A.T, algısal bakıĢ açısı alma alt testi (p=0,017), biliĢsel bakıĢ açısı alma alt testi(p=0,001) ve duygusal bakıĢ açısı alma alt testi (p=0,007) puan ortalamaları anlamlı farklılıklar göstermektedir.
Kız çocukların bakıĢ açısı alma becerisinde daha baĢarılı olmaları, ailelerin kültürel olarak kız çocuklarının sosyalleĢmelerine, duygularını açıklamalarına karĢı daha yönlendirici ve teĢvik edici tutumlar benimsemelerinden kaynaklanabilir. Her iki cinsiyetteki çocukların en baĢarılı oldukları alt testin duygusal bakıĢ açısı alma alt testi olması bu yaĢ çocuğunun yüz ifadelerini tanımakta diğer bakıĢ açısı alma becerilerine göre daha deneyimli olmasından kaynaklı olabileceği düĢülmektedir. Çocukların biliĢsel bakıĢ açısı alma alt testinde en düĢük ortalamaya sahip olmaları ise günlük yaĢamlarında bir baĢka kiĢinin bilgisini yorumlayacakları deneyimlerle sıklıkla karĢılaĢmamalarından kaynaklanabilir.
BakıĢ açısı alma becerisi ile cinsiyet arasındaki iliĢkiyi araĢtıran çalıĢmalar kız çocuklarının erkek çocuklara göre empati becerilerinde daha baĢarılı olduklarını göstermektedirler (Ünüvar 2006, Fesbach ve Roe 1968, Davis 1983,Eisenberg ve Lennon 1983). Empatinin alt boyutu kabul edilen bakıĢ açısı alma becerisi ile cinsiyetin iliĢkisine ait bulguların sunulduğu Tablo 15‟de kız çocukların B.A.A.T ve tüm alt testlerinde, erkek
73
çocuklardan ortalama puanlarının daha yüksek olması, sonuçların bu araĢtırmaların bulguları ile örtüĢtüğünü göstermektedir.
74
Tablo 16. Çocukların BAAT‟den Aldıkları Puanların YaĢlara Göre Ortalama, Standart Hata, Standart Sapma, Varyans ve T- Testi Sonuçları
YaĢ ve BAAT
X Sx S S2 Levene Testi T- Testi
4 8 – 5 4 ay lı k 5 5 – 6 0 ay lı k 4 8 – 5 4 ay lı k 5 5 – 6 0 ay lı k 4 8 – 5 4 ay lı k 5 5 – 6 0 ay lı k 4 8 – 5 4 ay lı k 5 5 – 6 0 ay lı k F P t P N=55 N=71 BAAT 6,2 6,2 0,3 0,2 2,0 2,0 4,0 4,2 0,730 0,395 -0,059 0,953 ABAAT 2,4 2,3 0,2 0,1 1,2 1,2 1,5 1,5 0,163 0,687 0,457 0,648 BBAAT 0,7 0,7 0,1 0,1 0,9 0,8 0,7 0,7 0,896 0,346 -0,302 0,763 DBAAT 3,2 3,2 0,1 0,1 0,7 0,7 0,5 0,4 0,020 0,889 -0,623 0,535
48-54 aylık çocuklar ile 55-60 aylık çocukların B.A.A.T.‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 16 incelendiğinde, iki grubun ortalama puanlarının eĢit ( X =6,2) olduğu görülmektedir. Bunun bir sonucu olarak yaĢa göre B.A.A.T„den alınan puanlar istatistiksel
olarak anlamlı bir farklılık göstermemiĢtir.
YaĢın ve sosyalleĢmenin bakıĢ açısı alma becerisinde yeri oldukça önemlidir (Feschbach, 1978). Yapılan araĢtırmalarda yaĢın artması ile bakıĢ açısı alma becerisinin arttığı belirtilmektedir (Bal,2013, Flavel 1976, Kurdek ve Rodgon 1975). AraĢtırmadaki yaĢ grupları arasındaki farkın oldukça az olması yaĢın belirleyiciliğini sınırlayan bir durum olmuĢtur. BakıĢ açısı alma becerilerinin on iki ay aralığında yaĢları değiĢen çocuklarda anlamlı bir farklılık yaratmaması, bu becerinin bu yaĢ aralığında görsel algılama becerisine nazaran daha yavaĢ geliĢmesinden
75
kaynaklanabilir. Nitekim yaĢ ile bakıĢ açısı alma becerilerinin ilerlediğini belirten araĢtırmaların tümünde gruplar arasındaki yaĢ farkının daha fazla olduğu görülmektedir (Bal,2013, Flavel 1976, Kurdek ve Rodgon 1975).
Tablo 17. Çocukların Anne ÇalıĢma Durumları ile BAAT‟den Aldıkları Puanlara ĠliĢkin Ortalamaları, Standart Sapmaları, Standart Hataları, Varyans ve T- Testi Sonuçları
Anne ÇalıĢma Durumu ve BAAT X Sx S S2 Levene Testi T-testi Ç al ıĢı yo r Ç al ıĢmı yo r Ç al ıĢı yo r Ç al ıĢmı yo r Ç al ıĢı yo r Ç al ıĢmı yo r Ç al ıĢı yo r Ç al ıĢmı yo r F P T p N=73 N=53 BAAT 6,3 6,1 0,2 0,3 1,9 2,1 3,7 4,6 0,586 0,445 0,546 0,586 ABAAT 2,4 2,3 0,1 0,2 1,1 1,3 1,3 1,8 3,476 0,065 0,466 0,642 BBAAT 0,8 0,6 0,1 0,1 0,9 0,7 0,8 0,6 2,683 0,104 1,570 0,119 DBAAT 3,2 3,3 0,1 0,1 0,7 0,7 0,4 0,5 1,453 0,230 -1,082 0,281
Annelerinin çalıĢma durumlarına göre çocukların B.A.A.T‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguları içeren Tablo 17. incelendiğinde, annesi herhangi bir iĢte çalıĢmayan çocukların ( X =6,3) annesi çalıĢan çocuklara ( X =6,1) göre daha yüksek puan ortalamaları aldıkları
görülmektedir. Standart sapma değerleri incelendiğinde, annesi çalıĢmayan çocukların standart sapma değerinin S=2,1 annesi çalıĢan çocukların ise S=1,9 olduğu görülmektedir. Bu bulgular ıĢığında annesi herhangi bir iĢte çalıĢmayan çocukların bakıĢ açısı alma becerileri arasında bireysel farklılıkların daha fazla olduğu söylenebilir. ÇalıĢan annelerin çocuklarının ortalamaları istatistiksel olarak anlamlı farklılık
76
göstermese de göreceli olarak daha yüksektir. Bu durum çalıĢan annelerin çocukları ile geçirdikleri zaman kapsamında bakıĢ açısı alma becerilerine yönelik paylaĢımlar sergilemelerinden kaynaklanabilir.
Tablo 18. Çocukların Anne Öğrenim Durumları ile B.A.A.T.‟den Aldıkları Puanlara ĠliĢkin Ortalama, Standart Sapma, Standart Hata ve Varyans Sonuçları
Anne Öğrenim Düzeyi ve BAAT
Okur Yazar Değil Ġlkokul Mezunu Ortaokul Mezunu Lise Mezunu Üniversite Mezunu Yüksek Lisans- Doktora
N=2 N= 18 N=18 N=50 N=36 N=2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 BAAT 8 1 1 1 6 1 3 7 6 2 4 6 2 3 7 2 4 7 1 1 2 ABAAT 4 1 1 1 2 2 3 2 1 1 2 1 1 2 1 1 4 1 1 1 BBAAT 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 DBAAT 4 0 0 0 3 1 1 3 1 1 3 1 3 1 1 3 1 1 1
Tablo 18 incelendiğinde, okuryazar olmayan annelerin çocuklarının ( X =8) B.A.A.T‟den üniversite mezunu ve yüksek lisans ya da doktora mezunu annelerin çocuklarına ( X =7) göre daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Ġlkokul mezunu, ortaokul mezunu ve lise mezunu annelerin çocuklarının ortalama puanları ( X =6) ise birbirine eĢittir.
77
Tablo 19. Çocukların Anne Öğrenim Durumları ile B.A.A.T.‟den Aldıkları Puanlara ĠliĢkin One Way Anova Testi Sonuçları
Anne Öğrenim Düzeyi ve BAAT
Levene Testi F P F P BAAT 2,566 0,030 1,125 0,351 ABAAT 2,505 0,034 1,249 0,291 BBAAT 2,521 0,033 1,574 0,173 DBAAT 1,097 0,366 1,472 0,204
Tablo 19. incelendiğinde B.A.A.T‟den alınan puanlar ile anne öğrenim durumu arasında anlamlı bir iliĢki bulunmadığı görülmektedir.
Birçok araĢtırmacı çalıĢmalarında anne öğrenim durumu ve bakıĢ açısı alma becerileri arasında anlamlı bir iliĢki saptamamıĢtır (Dege 2008, Oğuz 2006, Köksal 1997,Vatansever, 2002). Sonuçların bu araĢtırmanın bulguları ile örtüĢtüğü görülmektedir. Anne öğrenim durumunun bakıĢ açısı alma becerisine etkisinin daha iyi anlaĢılabilmesi için anne öğrenim durumlarının daha homojen olarak dağıldığı araĢtırmalarda değiĢkenle olan iliĢkinin araĢtırılması gerektiği düĢünülmektedir.
78
Tablo 20. Çocukların KardeĢ Sayıları ile B.A.A.T.‟den Aldıkları Puanlara ĠliĢkin Ortalamaları, Standart Sapmaları, Standart Hataları ve Varyans Sonuçları
Tablo 20. incelendiğinde BAAT‟den alınan puanlara göre 4 ve daha fazla kardeĢi olan çocukların ( X =9) ,3 kardeĢi olan çocuklar ( X =7) ve
kardeĢi olmayan, bir ve iki kardeĢi bulunan çocuklardan ( X =6) daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. 4 ve daha fazla sayıda kardeĢi olan
çocukların (N=1) bakıĢ açısı alma becerilerine iliĢkin bulguların yalnızca bir çocuğa ait olması nedeniyle bu bulgunun 4 ve daha fazla kardeĢi olan çocukların bakıĢ açısı becerilerini yansıtması bakımından diğer gruplara ait olan bulgulardan daha az güvenilir olduğu söylenebilir. KardeĢ sayısına göre bakıĢ açısı alma becerilerinin ortalama puanlarının birbirine yakın ya da aynı oluĢu bu durumun ailelerin çocuklarının sayısı değiĢmesine rağmen, bakıĢ açısı alma becerisini etkileyen davranıĢlarında farklılık olmaması kaynaklı olabileceği düĢünülmektedir.
KardeĢ Sayısı ve BAAT Yok 1 2 3 4 ve üzeri N=42 N=44 N=27 N=12 N=1 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 BAAT 6 2 6 6 2 3 6 2 3 7 1 2 4 9 ABAAT 2 1 2 2 1 1 2 1 1 2 1 2 4 BBAAT 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 DBAAT 3 1 1 3 1 3 1 3 1 3
79
Tablo 21. Çocukların KardeĢ Sayıları ile B.A.A.T‟den Aldıkları Puanlara ĠliĢkin One Way Anova Testi Sonuçları
KardeĢ Sayısı ve BAAT Levene
Testi F P F P BAAT 2,864 0,040 0,649 0,629 ABAAT 0,738 0,531 0,952 0,437 BBAAT 0,761 0,518 0,933 0,447 DBAAT 1,622 0,188 0,499 0,736
Tablo 21‟e göre kardeĢ sayısı ve bakıĢ açısı alma becerileri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yaratmamıĢtır. Yapılan araĢtırmalarda da çocukların kardeĢe sahip olma durumları ile bakıĢ açısı alma becerileri arasında anlamlı bir iliĢki bulunmadığı belirlenmiĢtir (Bal 2013,Erdoğan,2009,Oğuz 2006, Arı ve Seçer 2004). BakıĢ açısı alma becerisinde kardeĢ sayısının değil, kardeĢler arasındaki iletiĢim ve duygusal bağın etkili olabileceği düĢülmektedir.
80
Tablo 22.Çocukların Doğum Sıraları ile B.A.A.T.‟den Aldıkları Puanların Ortalama, Standart Hata, Standart Sapma, Varyans ve One Way Anova Testi Sonuçları
Doğum Sırası ve BAAT
Ġlk Çocuk Ortanca Son Çocuk Levene Testi F P
N=79 N=23 N=24 X Sx S S2 X Sx S S2 X Sx S S2 F p BAAT 6 2 5 6 2 3 6 2 3 2,517 0,085 0,096 0,908 ABAAT 2 1 2 2 1 1 2 1 2 1,139 0,324 0,357 0,701 BBAAT 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1,289 0,279 1,244 0,292 DBAAT 3 1 3 1 3 1 1,068 0,347 0,417 0,660
B.A.A.T.‟den çocukların doğum sırasına göre aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 22 incelendiğinde, doğum sıralarına göre tüm çocukların ( X =6) ortalama puanlarının eĢit olduğu görülmektedir. Dolayısıyla doğum sırasına göre BAAT‟den alınan puanlar arasında
anlamlı bir farklılık saptanmamıĢtır. Çocukların en baĢarılı olduğu alt testin duygusal bakıĢ açısı alma alt testi olduğu görülmektedir.
Yapılan araĢtırmalar çocukların doğum sırasının bakıĢ açısı alma becerileri üzerinde anlamlı farklılık yaratmadığı yönündedir (Ceyhan 1993,Köksal 1997, Oğuz 2006).
Doğum sırası ile bakıĢ açısı alma becerileri arasında anlamlı bir farklılığın bulunmayıĢı, ailelerin çocuklarının bakıĢ açısı alma becerilerini etkileyecek olan tutumlarında çocuklarının doğum sırasına göre farklı yaklaĢımlar sergilememelerinden kaynaklı olabilir.
81
4.4.Görsel Algılama ile BakıĢ Açısı Alma Becerisi Arasındaki ĠliĢkiye Ait Bulgular
Bu bölümde görsel algılama ve bakıĢ açısı alma becerisi ve bakıĢ açısı alma becerisi ile davranıĢ problemleri arasındaki iliĢkiye ait araĢtırma bulguları tablolar halinde sunulmaktadır.
Tablo 23. AraĢtırmaya Dahil Edilen Çocukların F.G.A.T.ve B.A.A.T‟den Aldıkları Puanlar Arasındaki ĠliĢki
Gruplar Arası ĠliĢki Kontrolü Grup Ortalamaları Fark Kontrolü ĠliĢki Miktarı ĠliĢkinin Yönü P T P F.G.A.T 0,482 Pozitif 0,000* -18,676 0,000* BAAT
Frostig Görsel Algılama Testi ile BakıĢ Açısı Alma Testi‟nden alınan toplam puanlar arasında pozitif yönde ve anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur (t=-18,676). Tabloya göre görsel algı arttıkça bakıĢ açısı alma becerisi de artmaktadır.
Görsel uyarılmanın sosyal-duygusal geliĢime kritik katkısı araĢtırmacılar tarafından da ifade edilmektedir. (Haynes, White ve Held, 1965). Sosyal geliĢimde küçük yaĢlardan itibaren çocuk ile kurulan bağ ve iletiĢimin önemi de vurgulanan bir diğer noktadır. BakıĢ açısı alma becerisi biliĢsel, duygusal ve algısal olarak karĢıdaki kiĢiyi anlamayı içerir. Dolayısıyla görsel uyarılmanın görsel algı geliĢiminde oldukça önemli bir rol oynaması doğal sayılabilir.
82
Tablo 32. AraĢtırmaya Dahil Edilen Çocukların F.G.A.T.‟den aldıkları Puanlar Ġle BAAT Alt Testi A.B.A.T.‟den Aldıkları Puanlar Arasındaki ĠliĢki
Gruplar Arası ĠliĢki Kontrolü Grup Ortalamaları Fark Kontrolü ĠliĢki Miktarı ĠliĢkinin Yönü P T P F.G.A.T 0,383 Pozitif 0,000* 7,913 0,000* ABAAT
Tablo 32 incelendiğinde, Frostig Görsel Algılama Testi ile BakıĢ Açısı Alma Testi alt testi olan Algısal BakıĢ Açısı Alma Testi‟nden alınan puanlar arasında pozitif yönde ve anlamlı bir iliĢki bulunduğu (t=7,913) görülmektedir. Bu bulguya dayanarak görsel algılama becerilerinin geliĢtikçe algısal bakıĢ açısı alabilme becerilerinin de geliĢtiği söylenilebilir. Algısal bakıĢ açısı alma baĢka bir insanın dünyayı nasıl gördüğünü ve ne gördüğünü anlamasıdır (ġener, 1996). Bu bulgulara göre görsel algılaması daha geliĢmiĢ olan çocuğun karĢısındaki kiĢinin bir nesne ya da durumu nasıl gördüğünü daha iyi anlayabileceği söylenilebilir. Görsel algılama becerilerinin geliĢmesi karĢımızdaki kiĢiyi algısal olarak kavramamızda önemli rol oynamaktadır. Görsel algısı geliĢmiĢ bireylerin kendi algısını keĢfetmekte diğerlerine göre daha baĢarılı olması yolu ile bir baĢka kimsenin algısal bakıĢını daha kolay anlayabileceği düĢünülmektedir.
83
5.SONUÇ VE ÖNERĠLER
5.1. Sonuçlar
Bu bölümde araĢtırmadan elde edilen bulgulara dayalı olarak sonuçlar ve öneriler sunulmaktadır.
AraĢtırmaya dahil edilen çocukların demografik özelliklerine iliĢkin elde edilen bulgular Ģöyledir:AraĢtırmanın örneklemini oluĢturan 126 çocuğun %50,8‟ini erkek çocuklar, %49,2‟sini kız çocukların oluĢturmaktadır.48-60 ay aralığındaki çocuklardan oluĢan örneklemin % 56,3‟ü 55-60 ay aralığında olan çocuklar iken, %43,7‟si 48-54 ay aralığında olan çocuklardır. Çocukların %62,7‟sinin ilk çocuk, %19‟unun son çocuk ve %18,3‟ünün ise ortanca çocuk olduğu görülmektedir. KardeĢ sayıları açısından çocukların %34,9‟unun bir kardeĢe sahip olduğu, %33,3‟nün kardeĢinin olmadığı, %9,5‟inin 3 kardeĢe sahip olduğu ve %0,8‟inin ise 4 ve daha fazla sayıda kardeĢe sahip olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 3).
AraĢtırmaya dahil edilen çocukların annelerine iliĢkin elde edilen demografik bulguların sunulduğu Tablo 4 incelendiğinde, çocukların annelerinin %39,7‟sinin lise mezunu, %28,6‟sının üniversite mezunu, %14,3‟ünün ilkokul ve %14,3‟ünün ortaokul , %1,6‟sının yüksek lisans ya da doktora mezunu, % 1,6‟sının ise okuryazar olmadığı ve olduğu görülmektedir.
Tablo 4‟de sunulan bir diğer bulgu ise çocukların annelerinin çalıĢma durumlarıdır. Annelerin % 57,9‟unun çalıĢtığı, %42,1‟inin ise herhangi bir iĢte çalıĢmadığı saptanmıĢtır. Çocukların F.G.A.T.‟den aldıkları puanlar ile cinsiyete iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 7 incelendiğinde, testten alınan toplam puan türünde kız çocukların ( X =25,4),erkek
çocuklardan ( X =22,6) daha yüksek ortalama puan aldığı görülmektedir. Kız ve erkek
84
ve alt testlerinde Ģekil ve zemin ayrımı alt testinde (p= 0,031) mekan iliĢkilerinin algılanması alt testinde (p=0,049) anlamlılık bulunmuĢtur.
F.G.A.T.‟den alınan puanlar ile yaĢ arasındaki iliĢkiye ait bulguların sunulduğu Tablo 8 incelendiğinde, 55-60 aylık çocukların ( X =25,2), 48- 60 aylık çocuklardan ( X =22,3) daha yüksek ortalama puanlar aldıkları görülmektedir. Çocukların F.G.A.T.‟den aldıkları puanlar ile yaĢları arasındaki iliĢki incelendiğinde F.G.A.T toplam puanı ile (p=0,038), mekan konum algılanması (p=0,022) alt testlerinde yaĢa göre anlamlı farklılık bulunmuĢtur.
F.G.A.T.‟den alınan puanlar ile anne çalıĢma durumu arasındaki iliĢkiye ait bulguların sunulduğu Tablo 9 incelendiğinde, annesi çalıĢmayan çocukların ( X = 25,1), annesi çalıĢan çocuklardan ( X = 23,2) daha yüksek ortalama puan aldıkları görülmektedir.Alt testlerden alınan ortalama puanlar arasındaki farklılıklar incelendiğinde annesi çalıĢmayan çocukların ortalama puanlarının daha yüksek olmasına karĢın, annesi çalıĢan çocukların iki alt testte daha yüksek ortalama puanlar aldıkları (ġZA ve MKA) bir alt testten alınan (MĠA) ortalama puanlarının ise eĢit olduğu görülmektedir.Anne çalıĢma durumu ile çocukların F.G.A.T‟den aldıkları puanlar arasındaki iliĢki incelendiğinde Ģekil sabitliği alt testi ile (p= 0,008) anlamlı bir iliĢki bulunduğu görülmektedir.
AraĢtırmaya dahil edilen çocukların annelerinin öğrenim durumları ile çocukların F.G.A.T.‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 10 incelendiğinde, okur yazar olmayan annelerin çocukları ( X =32) yüksek lisans ya da doktora düzeyinde eğitim almıĢ annelerin çocukları ( X =27) lise mezunu olan annelerin çocukları ( X =24) ortaokul mezunu olan annelerin çocukları ( X =23) ve ilkokul mezunu olan annelerin çocukları ( X = 22) puan almıĢtırlar. Anne öğrenim durumu sınıflandırmalarındaki eleman sayısının gruplar arasında eĢit olmadığı görülmektedir. AraĢtırmaya dahil edilen çocukların annelerinin ağırlıklı olarak lise (N=50) ve üniversite mezunu (N=36) oldukları görülmektedir. Anne öğrenim düzeyi ve F.G.A.T ve alt testlerinden alınan puanlar arasında anlamlı bir iliĢki bulunmadığı görülmektedir (Tablo 11).
Çocukların sahip oldukları kardeĢ sayıları ile F.G.A.T‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 12 incelendiğinde, kardeĢi olmayan ve 3 kardeĢi olan çocukların ( X =26) eĢit ortalama puan adlıkları görülmektedir. 2 kardeĢi olan çocuklar
85
( X =23), 1 kardeĢi olan çocuklardan ( X =22 ), ve 4 ya da daha fazla kardeĢi olan
çocuklardan ( X =19) daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. KardeĢ sayısı ve
F.G.A.T‟den alınan puanlar arasında anlamlı bir iliĢki bulunmadığı görülmektedir (Tablo 13).
Çocukların F.G.A.T‟den aldıkları puanlar ile doğum sıralarına iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 14 incelendiğinde, ilk çocukların ( X =25) son çocuklar ( X =23) ve ortanca
çocuklardan ( X =22) ortalama puanlarının daha yüksek olduğu görülmektedir.
F.G.A.T„den alınan puanlar ile çocukların doğum sıraları arasındaki iliĢki incelendiğinde mekan iliĢkilerinin algılanması alt testinde anlamlı farklılık olduğu (p=0,016) ve farkın ortanca çocuklar tara fark yarattığı yönünde bulunmuĢtur.
Çocukların cinsiyete göre B.A.A.T.‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguları içeren Tablo 15 incelendiğinde, B.A.A.T‟den kız çocukların aldıkları puanların, ( X = 6,5) erkek çocukların ( X =6,0 ) aldıkları puanlardan anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre kız çocukların bakıĢ açısı almakta daha baĢarılı oldukları söylenilebilir. B.A.A.T alt testlerine bakıldığında çocukların en baĢarılı olduğu alt test her iki grupta da duygusal bakıĢ açısı alma testidir. Kız çocuklar bu alt testten ( X = 3,3) erkek çocuklara göre ( X = 3,2) daha yüksek puan almıĢtırlar.
B.A.A.T.„den alınan puanlar ile cinsiyetler arasında anlamlı bir iliĢki olduğu görülmektedir (p=0,028).
Cinsiyet ile B.A.A.T alt testleri arasında, algısal bakıĢ açısı alma alt testi (p=0,017), biliĢsel bakı açısı alma alt testi(p=0,001) ve duygusal bakıĢ açısı alma alt testi ile (p=0,007) anlamlı bir iliĢki olduğu görülmektedir (Tablo 15)
48-54 aylık çocuklar ile 55-60 aylık çocukların B.A.A.T.‟den aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 16 incelendiğinde, iki grubun ortalama puanlarının eĢit ( X =6,2) olduğu görülmektedir. B.A.A.T„den alınan puanlar ile yaĢ arasında anlamlı bir
iliĢki bulunmamıĢtır.
Annelerinin çalıĢma durumlarına göre çocukların B.A.A.T‟den alıkları puanlara iliĢkin bulguları içeren Tablo 17. Ġncelendiğinde, annesi herhangi bir iĢte çalıĢmayan çocukların
86
( X =6,3) annesi çalıĢan çocuklara ( X =6,1) göre daha yüksek puan aldıkları
görülmektedir(Tablo 17).
Tablo 18 incelendiğinde, okuryazar olmayan annelerin çocuklarının ( X =8) B.A.A.T‟den
üniversite mezunu ve yüksek lisans ya da doktora mezunu annelerin çocuklarına ( X =7) göre daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Ġlkokul mezunu, ortaokul mezunu
ve lise mezunu annelerin çocuklarının ortamla puanları ( X =6) ise birbirine eĢittir.
Tablo 20. incelendiğinde BAAT‟den alınan puanlara göre 4 ve daha fazla kardeĢi olan çocukların ( X =9) ,3 kardeĢi olan çocuklar ( X=7) ve kardeĢi olmayan, bir ve iki kardeĢi
bulunan çocuklardan ( X =6) daha yüksek puan aldıkları görülmektedir.
Bu araĢtırmaya göre kardeĢ sayısı ve bakıĢ açısı alma becerileri arasında anlamlı bir iliĢki saptanmamıĢtır.(Tablo 21).
B.A.A.T.‟den çocukların doğum sırasına göre aldıkları puanlara iliĢkin bulguların sunulduğu Tablo 22 incelendiğinde, doğum sıralarına göre tüm çocukların ( X =6) ortalama
puanlarının eĢit olduğu görülmektedir. Doğum sırası ile BAAT‟den alınan puanlar arasında anlamlı bir iliĢki saptanmamıĢtır. Çocukların en baĢarılı olduğu alt test duygusal bakıĢ açısı alma alt testi olduğu görülmektedir.
Sonuç olarak, F.G.A.T. ve alt testlerinden alınan puanlar ile cinsiyet, yaĢ, anne çalıĢma durumu,doğum sırası arasında anlamlı bir iliĢki bulunduğu saptanmıĢtır.Anne öğrenim durumu ve kardeĢ sayısı ile testten alınan puanlar arasında ise iliĢki bulunmamıĢtır.
B.A.A.T. ve alt testleri ile cinsiyet arasında anlamlı bir iliĢki belirlenirken yaĢ, anne çalıĢma durumu, anne öğrenim durumu, kardeĢ sayısı, doğum sırası ile testten alınan puanlar arasında anlamlı bir iliĢkinin varlığı saptanmamıĢtır.
Frostig Görsel Algılama Testi ile BakıĢ Açısı Alma Testi‟nden alınan toplam puanlar arasında pozitif yönde ve anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur (t=-18,676).(Tablo 23).
Tablo 24 incelendiğinde Frostig Görsel Algılama Testi ile BakıĢ Açısı Alma Testi alt testi olan Algısal BakıĢ Açısı Alma Testi‟nden alınan puanlar arasında pozitif yönde ve anlamlı bir iliĢki bulunduğu (t=7,913) görülmektedir.
87
5.2. Öneriler
AraĢtırma bulgularına göre eğitimcilere, ailelere ve araĢtırmacılara yönelik olmak üzere öneriler aĢağıda sunulmaktadır.
Görsel algılama becerilerinin geliĢiminde okul öncesi dönemdeki çocuklara görsel algılarını destekleyici ortamlar ve materyaller sunulmalıdır. Görsel algıyı destekleyici ortamlar okulların ve sınıfların tasarımından oyun ortamlarına kadar çeĢitlilik gösterebilmektedir.
48-60 aylık çocukların görsel algılama becerisi alt basamaklarından en az baĢarılı oldukları alt test olan mekan iliĢkilerinin algılanmasına yönelik çeĢitli etkinlikler düzenlenebilir, mevcut programlar gözden geçirilerek eğitimcilere yol gösterebilecek, görsel algılama becerilerini desteklemeye yönelik olarak kitaplar ve eğitim programları hazırlanabilir. 48- 60 aylık çocuklar için eğitici oyuncaklar tasarlanabilir.
Okul öncesi dönem eğitimcileri tarafından bakıĢ açısı alma becerisinin önemi ve çocuğun sosyal duygusal geliĢimine olan katkıları üzerine aileler bilinçlendirilebilir, bu amaca yönelik eğitim programları oluĢturulabilir.
Anne baba ve eğitimcilere yönelik bakıĢ açısı alma becerisini destekleyici programlar düzenlenebilir ve bu programların etkisi araĢtırılabilir.
BakıĢ açısı alma becerisinde kız çocukların erkek çocuklardan daha baĢarılı olması ailelerin çocuk yetiĢtirme tutumları ile iliĢkili olabileceği düĢünülmektedir. Ailelerin