Lojistik Merkez
Tedbir 3. Bölge içerisinde yoksulluk ve yoksunluğun azaltılması
TR62 Bölgesinde kırsal yoksulluk ve kentsel yoksulluk bir arada görülmektedir. Gelire dayalı yoksulluğun ve yoksunluğun daha iyi analiz edilebilmesi, daha etkin çözüm önerilerinin sunulabilmesi için mahalle bazında araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Mahalle bazında gerçekleştirilecek araştırma ve haritalama çalışmaları, kamusal hizmet sunumunun kapsayıcılığını artıracaktır.
Yoksulluğun kuşaklar arası aktarımının önüne geçilebilmesi için bölge genelinde eğitim ve sağlık hizmetlerine erişilebilirliğin arttırılması gerekmektedir. Bu kapsamda bölgede gezici ve göçer konumdaki mevsimlik tarım işçilerinin barınma, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişiminin sağlanması ve çocuk işçiliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar desteklenecektir. Özellikle yoksul kesimlerin temel hizmetlere erişiminin geliştirilmesine öncelik verilecektir.
Kırsaldan kentsel alanlara göçün önemli bir nedeni de kırsal alandaki başta eğitim ve sağlık olmak üzere kamusal hizmetlerin yetersizliğidir. Bu nedenle kırsal alana yönelik eğitim ve sağlık başta olmak üzere sosyal ve kültürel alanlarda yenilikçi ve maliyet etkin hizmet sunum modellerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması bölgedeki yoksunluğun azaltılmasını sağlayacaktır.
4.3.3. Öncelik 3. Sosyal Sermayeyi Geliştirmek
Bireylerin birbirlerine ve kurumlara duymuş oldukları güven düzeyinin yüksek olması ve kurumlar arası işbirliğinin gelişmişliği politikaların başarı düzeyini önemli ölçüde artırmaktadır. Bu bakımdan sosyal sermayenin kendisi bölgesel politikaların geliştirilmesinde ve başarıyla uygulanmasında önemli bir araç niteliği taşımaktadır.
Durum Analizi
Kurumlar Arası İlişkiler, İşbirliği ve Ortaklık Düzeyi
Sosyal sermaye en geniş anlamıyla bireylerin birbirlerine ve kurumlara duymuş oldukları güven düzeyi, kurumlar arası işbirliği ve ortaklık seviyesi olarak adlandırılabilir. Bir bölgedeki ya da ülkedeki sosyal sermayenin yüksekliği o bölge ya da ülkenin kalkınmasına olumlu yönde etki etmektedir.
Düzey 2 bölgelerinin sosyal sermaye düzeylerine bakıldığında Türkiye’nin batısından doğusuna gidildikçe sosyal sermaye düzeyinin azaldığı görülmektedir. TR62 Bölgesi düşük sosyal sermaye düzeyi ile doğu bölgelerine benzer bir performans sergilemektedir. Bölgede sosyal sermaye düzeyinin düşük olmasının temel nedeni bölgenin sosyal ve kültürel özelliklerinin yanı sıra uzun yıllar doğu bölgelerinden göç alan bir konumda yer almasıdır. Göç eden nüfusun sosyal norm ve değerleri ile birlikte göç ettiği göz önüne alındığında bölgenin sosyal sermaye düzeyinin düşüklüğünde ülke içi göçün etkili olduğu söylenebilir.
Sosyal Sermaye Endeksi 5. Derece Gelişmiş Bölge 4. Derece Gelişmiş Bölge 3. Derece Gelişmiş Bölge 2. Derece Gelişmiş Bölge 1. Derece Gelişmiş Bölge
On bin kişi başına düşen dernek sayısı incelendiğinde bölge illerinde düşük örgütlenme düzeyi dikkat çekmektedir. Mersin’de on bin kişi başına 10,55 dernek bulunurken Adana’da 9,45 dernek bulunmaktadır.
Bölgedeki faal derneklerin dağılımı incelendiğinde Mersin ilinde en fazla dernek Akdeniz ilçesindeyken, Adana ilinde en fazla dernek Seyhan ilçesinde yer almaktadır. Bölgede dernek sayıları kırsal niteliği yoğun olan ilçelerde azalırken, büyükşehir sınırları içerisindeki ilçelerde artmaktadır. Dernek sayıları toplumun örgütlenme düzeyini göstermesi açısından önemli olmakla birlikte derneklerin faaliyet alanlarına göre sınıflandırması mevcut veriler ışığında yapılamamaktadır.
Çukurova Kalkınma Ajansı tarafından 2010 – 2013 Bölge Planı kapsamında bölgedeki 139 kurumla gerçekleştirilen anket sonuçlarına dayanan kurumsal ilişki analizi, bölgedeki kurumsal işbirliği ve ortaklık düzeyini göstermesi açısından önem taşımaktadır. Analiz bölgedeki yerel yönetimler, sanayi ve ticaret odaları, STK’lar ve kamu kurum ve kuruluşlarını kapsamaktadır. Kurumlar arasındaki ilişki “bilgi alışverişi ve
On Bin Kişi Başına Düşen Dernek Sayısı
<7.50 7.50 - 11.50 11.50 - 15.50 15.50 - 20.00 20.00 - 26.78
danışmanlık”, “finansal destek sağlama”, “makine ve teknik yardım”, “ortak kültürel etkinlik” ve “ortak proje ve ortak yatırım” alanlarında incelenmiştir.
Bilgi alışverişi ve danışmanlık ilişkisi bölge içerisinde kurumlar arası ilişkinin en yoğun olduğu ilişki türüdür. Merkez ilçe dışındaki kamu kurumlarının, il merkezindeki bağlı kurumlarıyla ilişki içinde olmaları bu ilişki ağının merkez ilçelerde yoğunlaşmasına neden olmaktadır.
Bölgedeki finansal destek ve yardım ilişkileri incelendiğinde Adana ve Mersin illerinin kendi içerisinde ilişki ağlarına sahip olduğu görülmektedir. Her iki ilin karşılıklı finansal destek ve yardım ilişkisi sınırlı olup var olan ilişkiler bölgesel nitelikteki kamu kurumları ( İller Bankası Bölge Müdürlüğü) tarafından kurulmaktadır. Bu bakımdan finansal destek ve yardım ilişkilerinin temel belirleyicileri arasında kurumlar arası dayanışma ilişkileri ve ortak görev alanlarının varlığı gösterilebilir.
Bölgedeki finansal yardım ve destek ilişkileri kurum bazında incelendiğinde kamu kurumlarının ve yerel yönetimlerin öne çıktığı görülmektedir. Bölgenin güçlü sanayi ve ticaret geleneği göz önüne alındığında özel sektör temsilcilerinin finansal destek ve yardım ilişki düzeyinin düşüklüğü dikkati çekmektedir.
Makine ve teknik yardım ilişkilerinde Adana ve Mersin illeri kendi içerisinde ilişki ağına sahiptir. Bu ilişki türünde bölgesel teknik destek sağlayan kamu kurumları (DSİ ve Karayolları Bölge müdürlükleri, İller Bankası…vb) ilişki ağının merkezinde yer almaktadır.
Ortak kültürel etkinlik ilişki türü, ilişkilerin en rahat oluşturulabileceği bir alan niteliği taşımaktadır. Bölgedeki ortak kültürel etkinlik ilişkilerinde ağ yapısı Adana ve Mersin illerinin kendi içinde yoğunlaşmaktadır. Buna karşılık bölge illeri arasında ilişki düzeyinin düşük olduğu görülmektedir. Bu durum bölge düzeyinde işbirliği ve ortaklık kültürünün gelişmemiş olduğunu göstermektedir.
Ortak kültürel etkinlik ilişki yapısı kurum bazında incelendiğinde Mersin’in Adana’ya kıyasla daha yoğun ilişki yapısına sahip olduğu görülmektedir. Mersin’de sivil toplum kuruluşlarının ilişki yapısında Adana’ya göre daha baskın olması dikkat çekicidir. Bu durum Mersin’de sivil toplum çalışmalarının daha etkin olduğunu ortaya koymaktadır.
Ortak proje ve yatırım ilişkileri, türü itibariyle bölgesel kalkınmaya en yüksek etki edecek ilişki türüdür. Bu ilişki türünde Adana ve Mersin’in kendi içindeki ilişkileri yoğunken bölgesel işbirliğinde bölgesel düzeydeki kamu kurumları ilişkinin merkezini oluşturmaktadır.
TR62 Bölgesinde kurumlar arası ilişki yapısı bir bütün olarak ele alındığında ilişki düzeyi çoğunlukla idari sınırlar çerçevesinde gerçekleşmekte ve merkezi kamu kurumları kurumsal ilişkilerin gelişmesinde belirleyici rol oynamaktadır. Bölgenin güçlü sanayi – ticaret yapısı ve kültürüne rağmen özel sektörün bu ilişki ağındaki belirleyiciliği sınırlı düzeydedir. Aynı zamanda ortak kültürel etkinlik gibi daha rahat ilişki kurulabilecek alanlarda sivil toplum kuruluşları ön plana çıksa da, mevcut ağ yapısı bölge düzeyinde iletişim ve işbirliğini geliştirmeye yönelik olmaktan çok idari sınırlar içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle bölge düzeyinde kurumlar arası işbirliği ve ortaklığı geliştirmeye yönelik ihtiyaç açık biçimde görülmektedir.
Bölgede sosyal sermayenin geliştirilmesi amacına yönelik plan döneminde şu tedbirlerin uygulanması öngörülmektedir;