Bölge Ülkelerdeki Kürt Örgütler

Bağımsız Kürdistan için, Türkiye, Ġran, Irak ve Suriye ülkelerinin sınırları içerisinde kalındığına inanılan 4 parçalı Bağımsız Kürdistan hayali için, her ülkenin toprak sınırları içinde kalan, burada yaĢayan, radikal Kürtler, legal veya illegal bir Ģekilde yapılanma oluĢturulmuĢtur. Türkiye topraklarında kalan parça için Kuzey Kürdistan(Bakur), Ġran Topraklarında kalan parça için Doğu Kürdistan(Rojhılat), Irak toprakları içinde kalan parça için (BaĢur) ve Suriye topraklarında kalan kısmı için de (Rojava) denilmektedir.

Bu ülkelerde faaliyet gösteren Kürt örgütler genel olarak 3 örgüt çatısında birleĢmiĢlerdir.

a) Irakta faaliyet gösteren ve Mesut Barzani liderliğinde olan Irak Kürdistan Demokrat Partisi (IKDP)

b) Ġran topraklarında faaliyet gösteren ve Avusturya‟nın baĢkenti Viyana‟da 13 Temmuz 1989 yılında bir suikastta kurban giden, Dr. Abdurrahman Kasımlu liderliğindeki, Ġran Kürdistan Demokrat Partisi (ĠKDP)

c) Irak topraklarında Faaliyet gösteren ve 3 Ekim 2017 yılında hayatını kayıp eden Celal Talabani liderliğindeki, Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi (KĠP), Olarak sınıflandırılabilir (Aybar, 2014:551).

Kürdistan olarak adlandırılan bölge, Kürtçülük faaliyetlerinin istismar edilerek, büyük aktörlerin pragmatik oyun sahasına döndüğü alan olarak, karĢımıza çıkmaktadır. Kürdistan‟ın 4 parçasından ikisi, Ġran ve Irak sınırları arasında kalan bölgede kalan Kürtleri bu iki devlet, birbirlerine karĢı olarak kullanmakta, Suriye ise barajlar ve Hatay sorunundan dolayı Kürtleri, Türkiye‟ye karĢı koz olarak kullanmaktadır. Kürtçülük faaliyetleri ve bağımsız Kürdüstan‟nın kurulması için dünyada, yaklaĢık olarak 700‟den fazla örgüt ve yan örgüt, 300‟den fazla da dernek, bu faaliyetleri yürütmektedir.

1930‟lu yıllarda Irak devleti, fiilen Ġngilizlerin yönetimi altına girdikten sonra, Mola Mustafa Barzani yaklaĢık olarak 10 yıl boyunca burada sürgün hayatı yaĢadı. 1943 yılında Irak topraklarını terk ederek, Ġran‟a yerleĢen Barzani, burada Rus güçlerinin desteğini alarak, Kadı Muhammed ile beraber, 22 Ocak 1946 yılında Mahabad Kürt Cumhuriyetini ilan ettiler. Ruslar, Azeri politikalarında, Ġran hükümeti ile anlaĢarak, Ġran topraklarında bulunan Kürtlere olan desteklerini sonlandırdı. YaklaĢık olarak 11 ay hüküm süren Mahabad Cumhuriyeti, 31 Aralık 1947 tarihinde, Kadı Muhammed‟in idam edilmesiyle, Kürt devleti yıkılmıĢ oldu. Mustafa Barzani ve beraberindekiler, kadı Muhammedîn yaptığı hatadan ders alıp, Mahabad‟ı terk ederek tekrar Irak devletine dönmeyi kararlaĢtırdılar. Irak sınırına gelindiğinde, Mustafa Barzani, Irak topraklarına gitmeyi ret ederek, Sovyetlere sığınma kararı aldı. Daha önce Amerikalılardan sığınma talep eden Barzani‟nin bu isteği kabul görmeyince, 41 günün sonunda Sovyetlerin toprağı olan Azerbaycan‟a ve oradan Stalin‟e ulaĢamaya çalıĢmıĢtır. 6 aylık dönemin sonunda, Stalin‟le görüĢme fırsatı bulan Barzani ve arkadaĢları, yaklaĢık olarak 12 yıl boyunca Sovyet topraklarında mülteci olarak yaĢamıĢlardır (Tan, 2009:355).

1958 yılında Irak‟ta yaĢanan Abdülkerim Kasım darbesi ile Sovyetlerde bulunan Mustafa Barzani, 1958 yılının ekim ayında, Bağdada geri dönüĢ yaptı.

Burada, Irak Komünist Partisi ve Irak Kürtleri tarafından yoğun bir coĢku ile karĢılandı. Ancak bu ılımlı süreç, Mısır kaynaklı Nasır milliyetçiliğinin etkisiyle fazla sürmemiĢ, çatıĢma dönemi tekrar baĢlamıĢtır.1961 yılında, buradaki Kürtler Irak devletine savaĢ açtılar. YaklaĢık olarak 10 yıl süren savaĢtan sonra, 1971 yılında Saddam Hüseyin ve Mustafa Barzani arasında bir Otonomi antlaĢması imzalandı. Bu antlaĢmadan sonra Kürtler, dağlardan Ģehirlere inerek, kendi meclislerini kurup kendi kendilerini yönetmeye baĢladılar. 1975 yılında Ġran ve Irak arsında imzalanan ġat-ul Arap – Cezayir AnlaĢmasından sonra, Saddam Hüseyin tarafından Kürtlerle yapılan barıĢ antlaĢması, tek taraflı olarak yok sayılarak bozuldu. 1975 tarihinde Irak hükümeti ile yaĢanan savaĢtan sonra, Barzani kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı ve Ġran hükümetine sığındı. 1975 tarihindeki ağır yenilgi, burada yaĢayan Kürtler arasında da bölünmelere sebep olmuĢ, Sosyalist ideolojiyi benimseyen, Celal Talabani önderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği kurulmasına sebep olmuĢtur. Bu tarihten, 2000‟li yılların baĢına kadar, KDP ve KYP arasında zaman zaman çatıĢmaların oluĢmasına sebep olmuĢtur

(https://www.timeturk.com/tr/2013/11/12/barzan-asireti-ve-barzaniler-kimdir.html). 1991 körfez savaĢından sonra, mesut Barzani önderliğindeki Kürtler ile Irak hükümeti arasında yaĢanan savaĢtan sonra, baĢta ABD olmak üzere, Avrupa ülkelerinin desteği ile buradaki Kürtler için güvenli bölgelerin oluĢması ve özerk bir yapılanmaya gidilmesi kararlaĢtırılmıĢtır.

1992 tarihinde, Avrupalı gözlemcilerin katıldığı seçimde, Barzani ve Talabani birlikte seçimi kazanmıĢlardır. 1993 tarihinde PKK terör örgütüne, Irak topraklarında yaptıkları operasyonda, Türk ordusunun yanında yer alarak, terör örgütü ile savaĢmıĢlardır. 1994 yılında Barzani ve Talabani arasındaki ittifak bozulmuĢ ve iki parti arasında tekrar savaĢ baĢlamıĢtır. Bu süreçte, Barzani Irak hükümeti ile Talabani ise, Ġran hükümeti ile anlaĢmıĢlardır. Daha sonra 1996 yılında iki parti arasında tekrar antlaĢmaya varılmıĢtır.

Sonraki süreçte Mesut Barzani Kuzey Irak Kürt Federal Bölgesinin baĢkanı seçilmiĢ, halen bu göreve yürütmekte, Celal Talabani ise Irak Devlet BaĢkanlığına 2006 yılında seçilmiĢ, 2014 tarihine kadar, Irak CumhurbaĢkanlığını görevini

yürüterek 3 Ekim 2017 tarihinde ölmüĢtür.

Arap baharından sonra ĠġĠD terör örgütünün bölgeye hakim olması, Irak, ve Suriye topraklarının büyük bir kısmını ele geçirerek, bu alanlarda devlet kurduğunu iddia etmesi, Avrupa‟nın bir çok kentinde intihar eylemleri gerçekleĢtirmesi, ĠġĠD‟e karĢı bir koalisyonun oluĢmasın sebep olmuĢ, bu koalisyonda baĢat görevli olarak ta Kuzey Irakta‟ki, Özerk Kürt Yönetimi seçilmiĢtir. Bu süreçten sonra, BaĢta Almanya olmak üzere, birçok Avrupa ülkesi, Kuzey Irak Kürt yönetimine, öncelikli silah ve lojistik olmak üzere, maddi, manevi her türlü desteği sağlamıĢtır. Koalisyonun bu baĢarısını kendi baĢarısı olarak gören Kürt yönetimi, bağımsızlık referandumunu yapma kararı almıĢtır. Bu karara baĢta bölge ülkeleri olmak üzere, tüm dünya karĢı çıkmasına rağmen, 2017 Eylül ayında Bağımsızlık referandumu yapılmıĢ ve bu referandumda seçmenlerin, yaklaĢık olarak % 80‟i bağımsızlıktan yana oy kullanmıĢlardır. Ancak 16 Ekim 2017 tarihinde, Celal Talabani‟nin oğlu, Pavel Talabani; kontrolündeki, Kerkük Ģehrini, Ġran Devrim Muhafızları Ordusuna ve Irak Merkezi hükümetine bağlı HaĢdi ġabi kuvvetlerine, tek bir kurĢun sıkmadan teslim etmiĢtir. Bu durum Mesut Barzani‟nin geri adım atmasına ve referandumu iptal etmesine sebep olmuĢtur.

3.1.17. PKK Örgütünün KuruluĢuna Zemin Hazırlayan Diğer