BÖLÜM - 2 Endikasyonlar

1. Ağrı 2. Yorgunluk

3. Postür bozukluğu

4. Üst ektremite fonksiyon kaybı 5. Lenfödem

6. Fiziksel dekondüsyon ve kardiyovasküler kapasitenin azalması 7. Stres, anksiyete ve depresyon

8. Günlük aktivitelerde kısıtlılık ve katılımda zorluk 9. Mesleki becerilerde kayıplar - İşe geri dönüş zorlukları

Meme Kanserli Bireyler İçin Fiziksel Aktivite Reçetesi

Meme kanserli bireylerin fiziksel aktivitelere katılımı dikkatle ele alınarak planlanmalı ve uygulanmalıdır. Meme kanserli bireyde fiziksel aktivite; günlük yaşam aktiviteleri (kişisel bakım, yeme, giyinme, alışveriş yapma vb), üretici aktiviteler (çalışma, meslek, ev işleri vb) ve serbest zaman (spor, eğlence vb) olarak tanımlanır. Her bireyin yaşı, klinik durumu, kanser evresi, etkilenim şiddeti, ilgi alanları, aktivite düzeyi ve eşlik eden diğer durumlarına göre fiziksel aktivitelerinin planlanması ve uygulanması gereklidir. Bu bireylerin günlük yaşam aktivitelerine mümkün olan en üst düzeyde katılımlarının sağlanması ve aile/bakım veren desteğinin olabildiğince azaltılmasıyla birlikte fiziksel aktivitenin arttırılarak inaktivitenin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Cerrahi sonrası fiziksel aktiviteler sırasında 2 hafta süre ile omuz fleksiyonundan kaçınılması ve bireyin 4-6 hafta boyunca 4 kg ve üzeri ağırlık taşımamaya özen göstermesi önemlidir. Lenf ödem gelişmiş ise bireyin zaman kaybetmeden kompleks boşaltıcı tedaviye yönlendirilmesi önerilmektedir.

25 BÖLÜM - 2 Tablo 10. Meme Kanserli Bireylere Yönelik Fiziksel Aktivite Reçetesi

Fiziksel aktiviteler seçilirken yaş, cinsiyet ve kanser evresi gibi kişiye özel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Hafif Şiddetli Aktiviteler Orta Şiddetli Aktiviteler Yüksek Şiddetli Aktiviteler

Yürüme Tempolu yürüme Hızlı yürüme

Kalistenik egzersizler Yüzme Tempolu bisiklete binme

Fleksibilite egzersizleri Ev ve bahçe işleri Merdiven çıkma Normal Eklem Hareket

(yüz yıkama-yemek yeme vb.) Sanal gerçeklik uygulamaları Modifiye kürek ve modifiye tenis egzersizi

Kontraendikasyonlar

Aşırı ağrı, aktif malignite ve enfeksiyon, ağır kalp yetmezliği

Prostat Kanserli Bireyler İçin Fiziksel Aktivite

Prostat kanseri 50 yaş üzerindeki erkeklerde en sık görülen kanserdir. Ayrıca, kansere bağlı ölümlerin akciğer kanserinden sonra ikinci en sık nedenidir. Prostat kanseri, prostat dokusu hücrelerinin anormal çoğalmasına bağlı olarak gelişir. Genellikle çok yavaş ilerler ve başlangıçta lokal seyrederken daha sonra, daha hızlı gelişmeye başlar: önce komşu organlara yayılır; ardından, kan ve lenf yolu ile lenf nodülleri, kemikler, akciğerler vb. gibi daha uzaktaki organlara sıçrar (metastaz yapar). Gelişmeler doğrultusunda bu kanserin hem sağ kalım süresinin hem de sıklığının artması nedeniyle erken tanı ile beraber yaşam kalitesinin arttırılması da önemlidir.

Prostat kanseri tedavileri; kas kutlesi ve kemik dokularda kayıplara, kilo alımı, üriner inkontinans, yorgunluk, lenfödem, periferal nöropati, kognitif bozukluklar, artmıs kardiovasküler hastalık/metabolik sendrom riski, skar doku oluşumu ve seksüel fonksiyonlarda bozukluk gibi problemlere neden olmaktadır. Anksiyete ve depresyon da bu gruptaki bireylerin tanı ve tedavi sürecinde aktivite katılımını olumsuz yönde etkiler. Fiziksel aktivitenin bu yan etkilerin azaltılmasında önemli bir rolü olduğu bilinmektedir.

26 BÖLÜM - 2

Prostat kanserinde fiziksel aktivitenin etkileri:

1. Kilo kontrolünü sağlar ve obeziteyi engeller

2. İnkontinans ve benzeri üriner sistem komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olur 3. Eklem hareket açıklığını korur ve kas kitle kaybının azaltılır

4. Kemik mineral dengesinin korur

5. Dayanıklılık, denge, koordinasyon, kuvvet ve esnekliği arttırarak fiziksel uygunluğu korur ve arttırır

6. Kanser ile ilgili yorgunluğu azaltır 7. Lenf ödem riskini azaltır

8. Bilişsel fonksiyonları geliştirir

9. Fiziksel kondüsyonu, beden farkındalığını ve genel iyilik halini arttırır, 10. Kardiyovasküler kapasiteyi arttırır,

11. Anksiyete-stres-depresyon ve yorgunluğu azaltır, 12. Seksüel fonksiyonları destekler

13. Günlük yaşam aktivitelerine katılımlarını arttırır 14. İyilik halini arttırır

15. Yaşam kalitesini arttırarak hastanın beklentilerini pozitif yönde etkiler,

Endikasyonlar 1. İnaktivite 2. Ağrı 3. Yorgunluk

4. Postür bozukluğu, 5. İnkontinans

6. Seksüel fonksiyon problemleri 7. Fonksiyon kaybı

8. Lenfödem

9. Fiziksel kondisyon ve kardiyovasküler kapasitenin azalması 10. Günlük aktivitelerinde kısıtlılık ve katılımda zorluk

27 BÖLÜM - 2 Prostat Kanserli Bireyler İçin Fiziksel Aktivite Reçetesi

Prostat kanserli bireylerin fiziksel aktivitelere katılımı dikkatle ele alınarak planlanmalı ve uygulanmalıdır. Prostat kanserli bireyde fiziksel aktivite; günlük yaşam aktiviteleri (kişisel bakım, yemek, giyinme, alışveriş yapma vb), üretici aktiviteler (çalışma, meslek, ev işleri vb) ve serbest zaman (spor, eğlence vb) olarak tanımlanır. Her bireyin yaşı, klinik durumu, kanser evresi, etkilenim şiddeti, ilgi alanları, aktivite düzeyi ve eşlik eden diğer durumlar gözönüne alınarak fiziksel aktivitelerin planlanması ve uygulanması gerekir. Bu bireylerin günlük yaşam aktivitelerine mümkün olan en üst düzeyde katılımlarının sağlanması, aile/bakım veren desteğinin olabildiğince azaltılarak ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında fiziksel aktivitenin arttırılarak inaktivitenin önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Prostat kanserli bireyde aerobik, kuvvetlendirme, germe egzersizleri ile gevşeme ve solunum egzersizleri fiziksel aktivite programına eklenmelidir. Kılavuzlara göre 18-64 yaş arası prostat kanserli bireylerde fiziksel aktivitelerin olumlu etkilerini açığa çıkarabilmek için aerobik, kuvvetlendirme ve germe egzersizlerinden oluşan aktivite programı haftada en az 150 dakika orta şiddette veya haftada 60-70 dakika yüksek şiddette uygulanmalıdır. Stres ve anksiyete ile başa çıkmada gevşeme ve solunum egzersizleri de programa eklenmelidir. Egzersiz programının alışkanlık haline getirilmesi önemlidir.

Prostat kanserli bireylerde yapılan çalışmalarda egzersiz bileziği kullanımının egzersiz alışkanlıgının kazanılmasında etkili olduğu belirtilmektedir.

Tablo 11. Prostat Kanserli Bireylere Yönelik Fiziksel Aktivite Reçetesi

Fiziksel aktiviteler seçilirken yaş, cinsiyet ve kanser evresi gibi kişiye özel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Hafif Şiddetli Aktiviteler Orta Şiddetli Aktiviteler Yüksek Şiddetli Aktiviteler

Yürüme Tempolu yürüme Hızlı yürüme

Yoga, pilates vb. Yüzme Toplu sporlar

Gevşeme egzersizleri Ev ve bahçe işleri Merdiven çıkma

Aerobik egzersizler Eşli dans Ağırlık kaldırma

Postür Egzersizleri Yakalama-fırlatma içeren sporlar Tenis Günlük yaşam aktiviteleri

(yüz yıkama-yemek yeme vb.) Sanal gerçeklik uygulamaları Modifiye kürek ve tenis egzersizi

Kontraendikasyonlar:

Aşırı ağrı, aktif malignite ve enfeksiyon, ağır kalp yetmezliği

28 BÖLÜM - 2