Çalışmanın bu bölümünde verilerin toplanması, soruların niteliği ve verilerin analizinde kullanılan yöntemler hakkında bilgi verilmiştir.
3.4.1. Verilerin Toplanması
Veriler, Borsa İstanbul’da entegre raporlama gerekliliklerinin uygulayıcısı düzeyi hedef alınarak, karşılıklı görüşmeler ile yazılı anket sorularına cevap alınmak suretiyle derlenmiştir. 10.12.2019-18.02.2020 tarihleri arasında, anket uygulamasında ana kütleyi oluşturan 414 işletmenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Ancak 79’undan anket toplanabilmiştir. Bu anketlerin 75’i entegre rapor yayınlamayan ve 4’ü entegre rapor yayınlayan işletmelerden elde edilmiştir. Entegre rapor yayınlayan işletmelerden toplanan anketlerin, entegre rapor yayınlamayan işletmelerden toplanan anketlerden sayıca az olması nedeniyle iki grubun ortalamalarının karşılaştırmasına imkan sağlamamaktadır. Bu nedenle, bu iki grup arasında farklılık analizi yapılamamıştır.
Entegre rapor yayınlamayan işletmelerden elde edilen anketlerdeki her bir soru için temel istatistik değerlerine bakılmıştır. Ayrıca, ankete katılan işletme yöneticilerinin demografik özelliklerine göre entegre raporlama farkındalığına, entegre raporlama uygulamalarının muhtemel faydalarına ve entegre raporların bağımsız denetime tabi tutulmasına ilişkin ifadelere katılma düzeyleri arasında
108
anlamlı bir farkın olup olmadığını belirlemek için hipotezler oluşturulmuş ve test edilmiştir. Entegre rapor yayınlayan işletmelerden elde edilen anketlerdeki her bir soru için ise yalnızca, temel istatistik değerlerine bakılmıştır.
3.4.2. Soruların Niteliği
Araştırmada kullanılan anket formu (entegre rapor yayınlamayan işletmeler için), beş sayfadan oluşmaktadır. Ek-1’de örneği verilen anket formundaki soruların tamamı, genel kurallara göre hazırlanmış olup, yedi bölümden oluşmaktadır. Anket formunun birinci bölümünde, işletme yöneticilerinin pozisyonları, bu pozisyondaki çalışma süreleri, işletmelerin menşei, çalışan sayısı ve hangi sektörde faaliyet gösterdiği gibi demografik özelliklerinin tespit edilmesi; formun ikinci bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporlama farkındalığına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun üçüncü bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporlamanın önündeki engellerine/sorunlarına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun dördüncü bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporlamanın muhtemel faydalarına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun beşinci bölümünde, işletme yöneticilerinin, işletmelerin entegre raporlama yapmama nedenlerine ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun altıncı bölümünde, işletme yöneticilerinin, işletmeleri entegre raporlama uygulamalarına yönlendiren nedenlere ilişkin ifadelere katılma düzeyinin tespiti; ve formun son bölümünde entegre raporların bağımsız denetime tabi tutulmasına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti amaçlanmıştır.
Araştırmada kullanılan anket formu (entegre rapor yayınlayan işletmeler için), beş sayfadan oluşmaktadır. Ek-2’de örneği verilen anket formundaki soruların tamamı da genel kurallara göre hazırlanmış olup, altı bölümden oluşmaktadır. Anket formunun birinci bölümünde, işletme yöneticilerinin pozisyonları, bu pozisyondaki çalışma süreleri, işletmelerin menşei, çalışan sayısı ve hangi sektörde faaliyet gösterdiği gibi demografik özelliklerinin tespit edilmesi; formun ikinci bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporlama sürecinde karşılaşılan sorunlara ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun üçüncü bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporlamadan beklenen faydalarına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun dördüncü bölümünde, işletme
109
yöneticilerinin, işletmeleri entegre raporlama uygulamalarına yönlendiren nedenlere ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti; formun beşinci bölümünde, işletmelerin entegre raporlama konularında toplanan veriler ile birtakım çalışmaları hangi sıklıkla yaptıklarının dağılımı; ve formun altıncı bölümünde, işletme yöneticilerinin entegre raporların bağımsız denetime tabi tutulması ile ilgili oluşturulan ifadelere katılma düzeyinin tespiti amaçlanmıştır.
3.4.3. Verilerin Analizinde Kullanılan Yöntem
Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 25.0 (Statistical Package for Social Sciences) paket programından yararlanılmıştır. Anket sonuçları SPSS veri tabanına girilmiştir ve elde edilen sonuçlar, Word programına aktarılarak tablolar oluşturulmuştur.
Çalışmada, ankette (entegre rapor yayınlamayan işletmeler için) yer alan her bir soru için temel istatistik değerlerine bakılmıştır. Ayrıca, ankete katılan işletmelerin sürdürülebilirlik/KSS raporu yayınlamalarına, entegre raporlama uygulamalarını benimsemeyi düşünenlere, işletme yöneticilerinin pozisyonlarına, işletmelerin çalışan sayısına, menşeine ve faaliyet gösterdiği sektöre göre entegre raporlama farkındalığına, entegre raporlama uygulamalarının muhtemel faydalarına ve entegre raporların bağımsız denetime tabi tutulmasına ilişkin oluşturulan ifadelere katılma düzeyleri arasında anlamlı bir farkın olup olmadığını belirlemek için hipotezler oluşturulmuş ve hipotezlerin analizinde Mann-Whitney Testi ve Kruskal-Wallis Testinden faydalanılmış, uygulanan bu testlerin sonuçları tablo halinde düzenlenerek anlamlı hale getirilmeye çalışılmıştır.
Diğer taraftan, anketin, üçüncü, beşinci ve altıncı bölümleri olan sırasıyla, entegre raporlamanın önündeki engelleri/sorunları, işletmelerin entegre raporlama yapmama nedenleri ve işletmeleri entegre raporlama uygulamalarına yönlendiren nedenlere ilişkin cevapların güvenilirlik katsayısı yüzde yetmişin altında olduğu için analize dahil edilmemiştir.
Çalışmanın devamında, anketteki (entegre rapor yayınlayan işletmeler için), her bir soru için temel istatistik değerlerine bakılmış ve ankette yer alan her bir bölüm için de işletme yöneticilerinin katılma düzeyleri tespit edilmiştir.
110
Verilerin analizinde 5’li likert ölçeği kullanılmıştır ve ölçeğin değerlendirme aralığı Tablo 3.1.’de verilmiştir. Veriler, bu tabloya göre yorumlanacaktır.
Tablo 3. 1. 5’li Likert Ölçeğine Göre Aritmetik Ortalamaların Değerlendirme Aralığı
Aralık Seçenek
0- 1.24’e kadar olanlar Kesinlikle Katılmıyorum
1.25- 2.24’e kadar olanlar Katılmıyorum
2.25-3.24’e kadar olanlar Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum
3.25-4.24’e kadar olanlar Katılıyorum
4.25 ve üstü olanlar Kesinlikle Katılıyorum