Çalışmanın bu kısmında öncelikle ülkemizde yapılan akademik çalışmalara yer verilmiş ve sonrasında entegre raporlamanın gelişimine ilişkin önemli tarihler açıklanmıştır. Aşağıda da görüleceği üzere bu konuda yapılan akademik çalışmalar sayıca azdır ve bunların birçoğu entegre rapor ve raporlamayı kavramsal çerçevede ele almıştır.
Karğın vd., (2013) çalışmasında, bir entegre raporun içeriğini, dünyadaki entegre raporlama uygulamalarını ve ülkemizdeki entegre raporlamanın mevcut durumunu ele almıştır.
100
Aras ve Sarıoğlu (2015) çalışmalarında, entegre raporlama ve bu raporlamanın temel kavramları hakkında iş dünyasının bilgilendirildiği ve entegre raporlamaya dair öncü uygulamaların ele alındığı ilk Türkçe rehberdir.
Aydın (2015) çalışmasında, kurumsal raporlamanın geldiği nokta, başka bir ifade ile kurumsal raporlamanın gelişim sürecini incelemiştir.
Kaya (2015) çalışmasında, entegre raporlamanın işletme ve paydaşlarına sağlayacağı faydaları ele almıştır.
Topcu ve Korkmaz (2015) çalışmalarında, entegre raporlamayı kavramsal olarak incelemişlerdir.
Gençoğlu ve Aytaç (2016) çalışmalarında, sürdürülebilirlik raporlaması ve entegre raporlamayı kavramsal olarak ele almışlardır.
Gökten (2016) çalışmasında, uluslararası ER çerçevesinde benimsenen ilkelere dayalı yaklaşımın neyi ifade ettiğini açıklamış ve entegre rapor uygulayıcıları için bir yol haritası önermiştir.
Kaya vd., (2016) çalışmasında, entegre raporlamayı kavramsal olarak ele almışlar ve uluslararası ER çerçevesi kapsamında bir entegre raporda bulunması gereken temel özelliklerin ne ölçüde karşılandığını tespit etmek amacıyla araştırma kapsamında seçilen 13 entegre raporu incelemişlerdir. İncelenen entegre raporlarda, değer, değer yaratma süreci, sermaye öğeleri ve bu öğelerdeki değişimlerde önemli farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.
Altınay (2016) çalışmalarında, entegre raporlama uygulamalarına sürdürülebilirlik muhasebesinin etkilerini incelemiştir.
Ercan ve Kestane (2017) çalışmalarında, entegre raporlamayı kavramsal olarak ele almışlar ve ülkemizde, 2016 yılında, yayınlanan entegre raporların içerik analizini yapmışlardır. Bu doğrultuda, uluslararası ER çerçevesi kapsamında değer yaratma süreci analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, aynı sektördeki işletmeler arasında bile, değer yaratma sürecine ilişkin önemli farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.
Saban vd., (2017) çalışmalarında, entegre raporu kavramsal olarak ele almışlardır.
101
Yüksel ve Aracı (2017) çalışmalarında, entegre raporlama, kavramsal olarak ele alınmış ve dünyada/ülkemizde entegre rapor uygulamalarının mevcut durumu ortaya konulmuştur.
Işgüden Kılıç (2018) çalışmasında, entegre rapor hazırlayan işletmelerin raporları ve entegre rapor hazırlamayan işletmelerin yıllık raporları, uluslararası ER çerçevesi bağlamında, bir entegre raporun unsurlarını hangi ölçüde kapsadığını içerik analizi ile incelenmiştir. Bulgulara göre, yayınlanan entegre raporların içerik öğeleri bağlamında eksikliklerin bulunduğu ve entegre raporlama yapmayan ancak, sürdürülebilirlik raporları yayınlayan işletmelerin entegre raporlama uygulamalarını kolaylıkla içselleştirebileceklerini öne sürmüşlerdir.
Doğan ve Acar (2019) çalışmalarında, entegre raporlamayı kavramsal çerçevede incelemişler ve çalışmanın uygulama bölümünde, Niğde ve Aksaray illerinde mesleki faaliyetlerini yürüten Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin entegre raporlama uygulamalarına ilişkin görüşlerini sunmuşlardır.
Öztürk (2019) çalışmasında, entegre raporlamayı kavramsal çerçevede ele almış ve Garanti Bankası’nın 2017 yılı faaliyet dönemine ait entegre raporunun uluslararası ER çerçevesine uygunluğunu incelemiştir.
2011 yılında, Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKD Türkiye) iş birliği ile bir çalışma grubu kurularak, ülkemizde entegre rapor ve raporlamaya ilişkin farkındalık oluşturmak amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. 21 Ekim 2015 tarihinde TÜSİAD tarafından “Kurumsal Raporlamada Yeni Dönem: Entegre Raporlama” adlı rehberin yayınlanması ve Entegre Raporlamanın tanıtımı için yapılan konferansı takiben, ilgili taraflarca, Entegre Raporlama Türkiye Ağı (ERTA)’nın kurulmasına karar verilmiştir (Entegre Raporlama Türkiye Ağı, agis, 2019). İki yıl süren yoğun çalışmaların ardından ERTA’nın kuruluşu, 15 Şubat 2017’de Borsa İstanbul’da düzenlenen açılış töreninde resmen ilan edilmiştir (Aras, agis, 2019).
Prof. Dr. Güler Aras başkanlığında, Borsa İstanbul A.Ş., TÜSİAD, Global Compact Türkiye, IIRC Türkiye Büyükelçisi, İş Dünyası ve SKD Türkiye, TKYD, Argüden Yönetişim Akademisi, Çimsa Çimento San. Tic. A.Ş., T. Garanti Bankası A.Ş. (Entegre Raporlama Türkiye Ağı, agis, 2019) tarafından kurulan ERTA, ilgili taraflarla işbirliği yaparak, ulusal düzeyde, entegre raporlama ve entegre raporlamanın
102
özünü temsil eden entegre düşüncenin tüm kurum ve kuruluşlarda yaygınlaşmasını amaçlamaktadır (Entegre Raporlama Türkiye Ağı, agis, 2019).
IIRC, kuruluşundan itibaren ülkemizi öncelikli pazar statüsünde değerlendirmiş ve yakın iş birliği içerisinde olmuştur. Uluslararası ER çerçevesi, Türkçe olarak, IIRC’nin internet sitesinde yayınlanmıştır. IIRC’nin başkanı Prof. Mervyn E. King ve IIRC CEO’su Paul Druckman Entegre Raporlama uygulamalarının ülkemizde başlamasına ve ERTA’nın oluşumuna önemli destek sağlamışlardır. Ülkemizdeki entegre raporlamaya ilişkin gelişmeler, Tablo 2.7.’ de sunulmuştur (Entegre Raporlama Türkiye Ağı, agis, 2019).
Tablo 2. 7. Türkiye’de Entegre Raporlamaya İlişkin Gelişmeler
2011 yılında TKYD ve SKD entegre raporlama çalışma grubunu kurmuştur
2013 yılında Garanti Bankası ve Çimsa, IIRC Business Network’e üye olan ilk Türk işletmeleri olmuştur.
2015 yılında, TKYD, IIRC’nin Türkiye iletişim noktası olmuştur.
2015 yılında TÜSİAD tarafından ilk Türkçe rehber hazırlanmış ve ERTA için kuruluş çalışmaları başlamıştır.
2016 yılında ERTA kurulmuştur.
Kaynak: (Entegre Raporlama Türkiye Ağı, agis, 2019).
Bir sivil toplum kuruluşu olan Argüden Yönetişim Akademisi, Türkiye’de ilk entegre raporu yayınlayan kuruluştur. Bankacılık sektöründe ilk entegre faaliyet raporu, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası tarafından yayınlanmıştır. Çimento sektöründe ise Aslan Çimento ve Çimsa ilk entegre faaliyet raporunu yayınlayan kuruluşlardır (Elmacı ve Sevim, 2017:25). Özetle, entegre rapor uygulamalarının ortaya çıkmasından itibaren, ülkemizde 2020 yılına kadar entegre rapor yayınlayan kuruluşlar Tablo 2.8.’de gösterildiği gibidir.
103
Tablo 2. 8. Türkiye’de Yayınlanan Entegre Raporlar
2015 2016 2017 2018 2019
Borsa İstanbul (Düzenleyici ve denetleyici kurum) x x x
Vakıfbank (Kamu kurumu) x
Ziraat Bankası (Kamu kurumu) x
Yıldız Teknik Üniversitesi (Kamu kurumu) x
YTÜ Finans Kurumsal Yönetim ve Sürdürülebilirlik Merkezi (CFGS) (Kamu kurumu)
x
Garanti BBVA (Özel sektör- şirketler) x x x
Türkiye İş Bankası (Özel sektör- şirketler) x x
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (Özel sektör- şirketler) x x x x
Yapı Kredi (Özel sektör- şirketler) x
Adana Çimento (Özel sektör- şirketler) x x x
Aslan Çimento (Özel sektör- şirketler) x x x
Çimsa (Özel sektör- şirketler) x x x x
Nuh Çimento (Özel sektör- şirketler) x x x
Oyak Maden Metalurji Grubu (Özel sektör- şirketler) x
Argüden Yönetişim Akademisi (STK) x x x x x
Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (STK) x x
Kadıköy Belediyesi (Yerel yönetim) x
TOPLAM RAPOR SAYISI 1 5 7 12 14
104
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE ENTEGRE RAPORLAMA SÜRECİNDE
KARŞILAŞILAŞILABİLECEK SORUNLARIN TESPİTİNE İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA
Çalışmanın bu bölümünde, Türkiye’de entegre raporlama sürecinde karşılaşılabilecek sorunların tespiti amacıyla yapılan ankete dayalı araştırma sonuçları hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda, bu bölümde araştırmanın önemi ve amacı, araştırmanın kapsamı ve sınırları, araştırmanın modeli ve hipotezleri, araştırmanın bulguları ve değerlendirmesi başlıklarına yer verilmiştir.