Araştırmanın daha iyi anlaşılabilmesi açısından ilk olarak araştırmanın önemi anlatılacak daha sonra ise araştırmanın amaçları ve hipotezleri ortaya konulacaktır.
4.1.1. Araştırmanın Önemi
Devamlı gelişen ve ilerleyen teknolojiler her alanda olduğu gibi muhasebe alanında da son derece önemli uygulama alanları bulmuş ve ilgililere önemli kolaylık ve avantajlar sağlamıştır. Günümüzde, işletmeler muhasebe kayıtlarını ve işletme ile ilgili önemli kararları bilgisayarlar yardımıyla yapmaktadırlar. Böylelikle muhasebe verileri ve finansal analiz raporları bilgisayarlar aracılığıyla anında yöneticilere ulaşmaktadır. Ayrıca bilişim teknolojilerinin, karar almada son derece hızlı ve etkili bir yöntem haline geldiği söylenebilir.
Bu gelişime muhasebe denetimi açısından bakıldığında, artık kâğıt üzerinden dijital ortama geçiş yapan denetim sürecinin ülkemizde hangi aşamada olduğunun belirlenmesi denetim mesleğinin geleceği açısından son derece önemlidir.
Yapılan Türkçe literatür incelemesinde, bilişim teknolojilerinin muhasebe denetiminde uygulanmasına yönelik teorik ve bir kısım pratik bilgiler verildiği
görülmüştür. Fakat denetim firmaları açısından bilişim teknolojilerinin kullanımıyla ilgili uygulamalı bir araştırmaya rastlanmamıştır.
Bu bağlamda, denetim firmalarının teknolojiden ne düzeyde yararlandığı, bilişim teknolojilerinin denetim sürecine etkilerini ve katkılarını belirlemek, Türkiye’de bilgisayar destekli denetim uygulamalarının geleceği açısından çok önemlidir.
4.1.2. Araştırmanın Amaçları
Araştırmanın temel amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren denetim firmalarının bilişim teknolojilerini ne düzeyde kullandıklarını ve bilişim teknolojilerinin muhasebe denetimine olumlu etkisi olup olmadığını tespit etmektir. Bu temel amaca ulaşılmasında yardımcı olacak alt amaçları şu şekilde belirlemek mümkündür;
• Denetim firmalarının mevcut bilişim teknolojilerinin kullanım düzeyini ve son beş yılda kullanım düzeyinde meydana gelen değişimi belirlemek,
• Bilişim teknolojileriyle yapılması mümkün olan işlerin şu an ne şekilde yapıldığını belirlemek,
• Bilişim teknolojilerinin kullanımında karşılaşılan sorunları belirlemek,
• Denetim faaliyetlerinde bilgisayar programlarının kullanılıp kullanılmadığını belirlemek,
• Denetim firmalarınca hangi programın daha çok kullanıldığını belirlemek, • Denetim firmalarında kullanılan programların memnuniyet düzeyini
belirlemek,
• Kullanılan programlarla ilgili eğitim alınıp alınmadığı, eğitimin nereden alındığı ve bu eğitimin yeterli olup olmadığını belirlemek,
• Denetim firmalarındaki çalışanların bu programları etkin olarak kullanıp kullanamadıklarını belirlemek,
• Bilişim teknolojilerinin kullanımıyla, iş ortamında yaşanan değişimi belirlemek,
• Bilişim teknolojilerinin muhasebe denetim sürecindeki kullanım düzeyini belirlemek,
• Bilişim teknolojilerinin kullanım amacı ve bu amaçlara ulaşma düzeyini belirlemek,
• Geleneksel denetim süreciyle kıyaslandığında, bilişim teknolojilerinin kullanımıyla yaşanan değişimleri belirlemek.
4.1.3. Araştırmanın Hipotezleri
Hipotez istatiksel anlamda, bir tesadüfî değişkenin dağılımıyla ilgili yapılan varsayım olarak tanımlanmaktadır367. Hipotez, ortaya çıkmış ve çıkacak belli davranışlar, olgular veya olaylar hakkında varsayım niteliğinde yapılan açıklamalardır. Hipotez, araştırmacının araştırma problemindeki değişkenler arasındaki ilişkilerden beklentilerini ifade etmektedir. Null (Sıfır) hipotezleri genel olarak fark olmadığı tezi üzerine kurulmaktadır. Geleneksel olarak Null hipotezi “Ho” olarak sembolize edilmektedir. Her Null hipotezine karşılık mutlaka bir alternatif hipotez vardır. Alternatif hipotez “H1” olarak sembolize edilmektedir368.
Bu bağlamda çalışmada alternatif hipotezler test edilmiştir. Đstatistiksel analizler sonucunda “kabul” yâda “ret” edilen hipotezler alternatif hipotezlerdir. Biraz önce belirtilen araştırmanın amaçları çerçevesinde geliştirilen hipotezleri şu şekilde sıralamak mümkündür;
Hipotez 1 Son beş yılda araştırmaya katılan denetim firmalarının bilişim teknolojileri kullanım düzeyi artmıştır.
Hipotez 2 Bilişim teknolojileri kullanım düzeyi yüksek olanların bilişim teknolojileri uygulamaları sonucunda çalışma koşullarında yaşanan olumlu değişimler daha yüksektir.
367
Kemal Kurtuluş, Đşletmelerde Araştırma Yöntem Bilimi, Đ.Ü. Đşletme Fakültesi, Yayın No: 210, Đşletme Đktisadı Enstitüsü Yayın No: 106, Đstanbul: 1989, s.69.
368
Remzi Altunışık vd., Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Birinci Baskı, Sakarya Kitabevi, Adapazarı: 2001, s.145.
Hipotez 3 Bilişim teknolojileri kullanım düzeyi yüksek olan denetim firmalarının muhasebe denetim süreci faaliyetlerinde, bilişim teknolojilerini kullanım oranı daha yüksektir.
Hipotez 4 Bilişim teknolojileri kullanım düzeyi yüksek olanların muhasebe denetiminde, bilişim teknolojileri kullanım amaçlarına ulaşma düzeyi daha yüksektir.
Hipotez 5 Bilişim teknolojileri kullanımıyla çalışanların bilgisi ve verimliliğinin artırılması önemli bir amaçtır.
Hipotez 6 Bilişim teknolojileri kullanımıyla kaliteyi yükseltmek önemli bir amaçtır.
Hipotez 7 Bilişim teknolojileri kullanımıyla firmanın güvenilirliğini artırmak önemli bir amaçtır.
Hipotez 8 Bilişim teknolojileri kullanımıyla bilgiye hızlı ve ucuz ulaşmak önemli bir amaçtır.
Hipotez 9 Bilişim teknolojileri kullanımıyla kurum içi hızlı ve güvenilir veri alışverişi sağlamak önemli bir amaçtır.
Hipotez 10 Bilişim teknolojileri kullanımıyla kurum dışı hızlı ve güvenilir veri alışverişi sağlamak önemli bir amaçtır.
Hipotez 11 Bilişim teknolojileri kullanımıyla kurumda optimal veri akışını ve koordinasyonu sağlamak önemli bir amaçtır.
Hipotez 12 Bilişim teknolojileri kullanımıyla hizmet maliyetlerini azaltmak önemli bir amaçtır.
Hipotez 13 Bilişim teknolojileri kullanımıyla işgücünden tasarruf etmek önemli bir amaçtır.
Hipotez 14 Bilişim teknolojileri kullanımıyla denetim süresini kısaltmak önemli bir amaçtır.
Hipotez 15 Bilişim teknolojileri kullanımıyla verilerdeki hataları tespit edebilmek önemli bir amaçtır.
Hipotez 16 Bilişim teknolojileri kullanımıyla verilerdeki hileleri tespit edebilmek önemli bir amaçtır.
Hipotez 17 Bilişim teknolojileri kullanımıyla denetimin etkinliğini artırmak önemli bir amaçtır.
Hipotez 18 Bilişim teknolojileri kullanımıyla diğer denetim firmalarına rekabette üstünlük sağlamak önemli bir amaçtır.