Araştırmada elde edilen bulgular yorumlanırken araştırmanın sınırlılıkları da göz önünde bulundurulmalıdır. Araştırma örneklemi yalnızca Ankara ve Karabük ilinde yaşayan ve seçkisiz olarak belirlenen katılımcılardan oluşturulmuştur.
Dolayısıyla temsil yeteneği örneklemi oluşturan grubun özellikleriyle sınırlıdır.
119 Türkiye genelinde daha geniş bir örneklemde yapılacak bir çalışmayla daha yararlı sonuçlara ulaşılabileceği düşünülmektedir.
Araştırmanın bir diğer sınırlılığı örneklem grubunun eğitim düzeyi ile ilgili olabilir. Örneklemin büyük bir çoğunluğunu üniversite mezunları oluşturduğu için toplanan veriler yüksek eğitim düzeyini temsil etmektedir. Eğitim seviyesi yüksek bireylerin, algıladıkları sosyal desteğin yüksek olduğu bilinmektedir (Aksüllü ve Doğan, 2004). Bu durumun, mevcut çalışmada beklenilenin aksine algılanan sosyal destek ile parasosyal etkileşim arasında anlamlı bir ilişki bulunamamasının nedenlerinden biri olabileceği düşünülmektedir. Bu yüzden sonraki çalışmalarda daha genellenebilir bulgulara ulaşmak için katılımcıların eğitim düzeylerinin birbirinden farklı olmasına dikkat edilmesi daha yararlı olacaktır.
Araştırmada parasosyal etkileşim kavramının sadece diziler üzerinden ele alınması, dizilere daha fazla ilgi duyan kadınların parasosyal etkileşim düzeylerinin erkeklerden daha yüksek çıkmasına neden olmuş olabilir. Sonraki çalışmalarda dizilerin yanı sıra realite, tartışma ya da spor programları gibi erkek izleyicilerin de yoğun ilgi gösterdiği programlardaki karakterler ile parasosyal etkileşimin değerlendirilmesi, cinsiyetler arasındaki farkın açıklanmasında daha etkili sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir.
Alanyazın incelendiğinde parasosyal etkileşim ile ilgili çalışmaların çoğunun yalnızlık ve bağlanma biçimleri ile ilişkili durumları değerlendirdiği görülmektedir.
Hem yurt dışı hem de ülkemiz literatüründe parasosyal etkileşim ile kişilik özellikleri ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkileri birlikte ele alan herhangi bir çalışma
120 bulunmadığı için, araştırma bulgularının diğer çalışmalar ile karşılaştırılamaması araştırmanın sınırlılıkları arasındadır. Söz konusu çalışmanın bazı sınırlılıklarına rağmen; daha önce incelenmemiş olan ilişkileri ele alan bir çalışma olması açısından öncü niteliğinde olduğu ve ilgili yazına önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ancak sonuçların yeni araştırmalarla desteklenmesi gerekmektedir.
121 ÖZET
Bu çalışmada izleyicilerin dizi karakterleri ile geliştirdikleri parasosyal etkileşim ile kişilik özellikleri, algılanan sosyal destek ve bazı sosyo-demografik değişkenler (cinsiyet, yaş, eğitim) arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışma örneklemini, yaş aralığı 18-55 olan 401 katılımcı oluşturmuştur. Örneklemde 208 (%40,2) kadın ve 193 (%59,8) erkek katılımcı yer almıştır. Çalışmanın veri toplama aşamasında, Demografik Bilgi Formu, Parasosyal Etkileşim Ölçeği, Parasosyal Ayrılık Ölçeği, Bilişsel ve Davranışsal Katılım Ölçeği, Beş Faktörlü Kişilik Envanteri ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır.
Araştırma soruları çerçevesinde elde edilen bulgular, çok boyutlu algılanan sosyal destek dışındaki temel değişkenlerin birbirleriyle ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Katılımcıların parasosyal etkileşimlerini yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yürütülen regresyon analizi; yaş, eğitim düzeyi, yerli dizilerden hoşlanma derecesi, yabancı dizilerden hoşlanma derecesi, romantik etki ile beş faktörlü kişilik envanterinin alt boyutlarından olan nörotizm ve deneyime açıklık değişkenlerinin parasosyal etkileşimi yordayan değişkenler olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: parasosyal etkileşim, kişilik özellikleri, algılanan sosyal destek
122 ABSTRACT
In this study, relationships among audiences’ parasocial interaction with the favorite characters in serials, personality traits, perceived multidimensional social support and certain socio-demographic variables (gender, age, education) are examined. The sample is composed of 401 participants aged 18-55. There were 208 (40.2%) female and 193 (59.8%) male participants in the sample. In the data collection phase, Demographic Information Form, Parasocial Interaction Scale, Parasocial Separation Scale, Cognitive-Behavioral Participation Scale, Five-factor Personality Inventory and Perceived Multidimensional Social Support Scale was used. The result of the study have shown that all basic variables outside of multidimensional perceived social support were related to each other.
The predictor variables of parasocial interaction was found to be age, education, liking level of local TV serials and foreign serials, perceived romantic effect of serials and openness to experience and neuroticism with sub-dimensions of five-factor personality traits.
Key words: parasocial interaction, personality traits, perceived social support
123 KAYNAKÇA
Akınerdem, F. (2012). Yerli dizi anlatıları ve izleyici katılımı: Uçurum dizisini Ekşi Sözlük ve Twitter’la birlikte izlemek. Folklor/Edebiyat, 18(72), 77-90.
Aksüllü, N., Doğan, S. (2004). Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda algılanan sosyal destek etkenleri ve depresyon arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 76-84.
Arda, S. (2006). Predictors of parasocial interaction with the favorite and the least desirable characters portrayed in TV serials. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Arslan, Ö. (2013). TV dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: bağlanma biçemleri ve yalnızlık açısından bir inceleme.
Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ateşalp, S.T. ve Başlar, G. (2015). Katılımcı kültür tartışmaları ekseninde sosyal medyada diziler: Kardeş Payı örneği. E-Journal of Intermedia, 2(1), 158-180.
Auter, P.J. (1992). TV that talks back: An experimental validation of a parasocial interaction scale. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 36(2), 173-182.
Auter, P.J. ve Palmgreen, P. (2000). Development and validation of a parasocial ınteraction measure: The audience-persona interaction scale. Communication Research Reports, 17(1), 79- 89.
124 Baltacı, H.Ş., İşleyen, F. ve Özdemir, S. (2012). Mersin Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 8(2), 25-36.
Basım, H.N., Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20-34.
Batıgün, A.D. ve Sunal, A.B, (2017). TV dizilerinde yer alan karakterlerle kurulan parasosyal etkileşim: Evlilik doyumu, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler açısından değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 32(79), 52-62.
Ben-David, A. ve R. Leichtentrit (1999), Ethiopian and Israeli Students Adjusment to College: The effect of the family, social support and individual coping styles, Journal of Comparative Family Studies, 30(2), 297-313.
Benet-Martinez, V. ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes Across Cultures and Ethnic groups: Multitrait Multimethod Analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729-750.
Burger, Jerry M. (2006). Kişilik (1.Baskı). (Çev: İ. Deniz, E. Sarıoğlu). İstanbul:
Kaktüs Yayınları.
Burnett, A. ve Beto, R.R. (2000). Reading romance novels: An application of parasocial relationship theory. North Dakota Journal of Speech & Theatre, 13, 28-39.
Cattell, R. B. (1947). Comfirmation and clarification of primary personality factors.
Psychometrica, 12(3), 197-220.
125 Chory-Assad, R. M. ve Yanen, A. (2005). Hopelessness and loneliness as predictors of older adults’ involvement with favorite television performers. Journal of Broadcasting and Electronic Media 49(2), 182–201.
Coddaire, C.P. (2015). Correlates of parasocial interactions across various media figures. Unpublished master thesis, University of Vermont, United States.
Cohen, S. ve Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis.
Psychological Bulletin, 98(2), 310-357.
Cohen, J. (1997). Parasocial relations and romantic attraction: Gender and dating status differences. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 41(4), 516-528.
Cohen, J. (1999). Favorite characters of teenage viewers of Israeli serials. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 43(3), 327-345.
Cohen, J. (2001). Defining identification: A theoretical look at the identification of audiences with media characters. Mass Communication & Society, 4(3), 245-264.
Cohen, J. (2003). Parasocial break-ups: Measuring individual differences in responses to the dissolution of parasocial relationships. Mass Communication
& Society, 6(2), 191-202.
Cohen, J. (2004). Parasocial break-up from favorite television characters: The role of attachment styles and relationship intensity. Journal of Social and Personal Relationships, 21(2), 187-202.
126 Costa, P.T ve McCrae, R.R. (1988). From catalog to classification: Murray’s needs and the five-factor model. Journal of Personality and Social Psychology, 55(2), 258-265.
Costa, P.T ve McCrae, R.R. (1990). Personality disorders and the five-factor model of personality. Journal of Personality Disorders, 4(4). 362-371.
Çeçen, R. (2008). Üniversite öğrencilerinin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 415-431.
Davila-Rosado, P.N. (2006). Surviving Reality: Survivor and parasocial interaction.
Unpublished master thesis, Florida University, Orlando-Florida.
Demir, N.K (2007). Elazığ’da Kurtlar Vadisi dizisinin alımlanması. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 251-266.
Deniz, A. ve Erciş, A. (2008), Kişilik özellikleri ile algılanan risk arasındaki ilişkilerin incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 301-330.
Dibble, Hartmann ve Rosaen (2016). Parasocial interaction and parasocial relationship: Conceptual clarification and a critical assessment of measures. Human Communication Research 42, 21–44.
Digman, J.M. (1990). Personality structure: Emergence of the five-factor model.
Anual Review of Psychology, 41, 417-440.
Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
127 Duru, E. (2008). Yalnızlığı Yordamada Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılığın Rolü.
Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 15-24.
Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği.
Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
Erkuş, A., Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına etkisi: Savunma sanayinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213-242.
Eyal, K. ve Cohen, J. (2006). When good friends say goodbye: A parasocial breakup study. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 50(3), 502-523.
Eysenck, H.J. (1967). The Biological Basis of Personality. Springfield, IL: Charles C Thomas.
Finn, S. ve Gorr, M. B. (1988). Social isolation and social support as correlates of television viewing motivations. Communication Research, 15(2), 135–158.
Finn, S. (1997). Origins of media exposure: Linking personality traits to TV, radio, print, and film use. Communication Research, 24(5), 507–529.
Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media Psychology, 4, 279-305.
Greenwood, D.N. (2008). Television as escape from self: Psychological predictors of media involvement. Personality and Individual Differences, 44, 414-424.
Greenwood, D.N. ve Long, C.R. (2009). Psychological predictors of media involvement: Solitude experiences and the need to belong. Communication Research, 36(5), 637-654.
128 Greenwood, D. N. ve Long, C. R. (2011). Attachment, belongingness needs, and relationship status predict imagined intimacy with media figures.
Communication Research, 38(2), 278–297.
Hartmann, T. ve Goldhoorn, C. (2011). Horton and Wohl revisited: Exploring viewers’ experience of parasocial interaction. Journal of Communication, 61, 1104 –1121.
Hoffner, C. ve Buchanan, M. (2005). Young adults' wishful identification with television characters: The role of perceived similarity and character attributes.
Media Psychology, 7, 325-351.
Horton, D. ve Wohl, R.R. (1956). Mass communication and para-social interaction.
Psychiatry, 19(1), 215 – 229.
Jensen-Campbell, L.A. ve Malcolm, K.T. (2007). The importance of conscientiousness in adolescent interpersonal relationships. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(3), 368-383.
Klimmt, C., Hartmann, T., & Schramm, H. (2006). Parasocial interactions and relationships. Psychology of Entertainment. Mahwah, N.J: L. Erlbaum.
Kocomuratova, A. (2007). Global medyanın yerel kültüre etkisi: Bişkek’te yaşayan kadın izleyiciler bağlamında Klon/ “El Clone” dizisi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bişkek.
Kramer, M.W. (1999). Motivation to reduce uncertainty: A reconceptualization of uncertainty reduction theory. Management Communication Quarterly, 13(2), 305-316.
129 Lather, J. ve Moyer-Guse, E. (2011). How do we react when our favorite characters are taken away? An examination of a temporary parasocia breakup. Mass Communication and Society, 14(2), 196-215.
Levy, M.R. (1979). Watching TV news as parasocial interaction. Journal of Broadcasting, 23(1), 69-79.
Livingstone, S. (1992) The resourceful reader: Interpreting television characters and narratives. Communication Yearbook, 15, 58-90.
McCourt, A. & Fitzpatrick, J. (2001). The role of personal characteristics and romantic characteristics in parasocial relationships: A pilot study. Journal of Mundane Behavior. 2(1), 42-58.
McCrae, R.R. ve Costa, P.T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality andSocial Psychology, 52(1), 81-90.
Nordlund, J.A. (1978). Media Interaction. Communication Research, 5(2), 150-175.
Pencepe, D. ve Yılmaz, E. (2014). Demografik değişkenler ve dizi türünün dizi tanıtım mecralarına etkisi üzerine bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(1), 1-10.
Perse, E.M. ve Rubin, R. B. (1989). Attribution in social and parasocial relationships.
Communication Research, 16(1), 59–77.
Rehkoff, R. (2009). Romantic TV and emotional satisfaction: Does the development of more romantic expectations moderate the relation between satisfaction and strength of romantic parasocial relationship among individiulas seriously
130 dating? International Communication Association Meeting, Sheraton New York, NY City.
Rubin, A.M., Perse, E.M. ve Powell, R.A. (1985). Loneliness, parasocial Interaction, and local television news viewing. Human Communication Research, 12(2), 155-180.
Rubin, R.B. ve McHugh, M.P. (1987). Development of parasocial relationships.
Journal of Broadcasting & Electronic Media, 31(3), 279 - 292.
Rubin, A.M. ve Perse, E.M. (1987). Audience activity and soap opera involvement.
Human Communication Research, 14(2), 246-268.
Rubin, A. M. ve Step, M. M. (2000). Impact of motivation, attraction, and parasocial interaction of talk radio listening. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 44(4), 635–65.
Saygın, Y. ve Arslan, C. (2009). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek, benlik saygısı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 207 -222.
Schiappa, E., Gregg, P. B., Hewes, D. (2005). The parasocial contact hypothesis.
Communication Monographs, 72(1), 92-115.
Schiappa, E., Allen, M. ve Gregg, P.B. (2007). Mass media effects research:
Advances through meta-analysis. Mahwah, N.J.: L. Erlbaum Associates.
Schmid, H. ve Klimmt, C. (2011). A Magically Nice Guy: Parasocial Relationships with Harry Potter Across Different Cultures. The International Communication Gazette, 73(3), 252-269.
131 Segrin, C. ve Nabi, R. L. (2002). Does television viewing cultivate unrealistic
expectations about marriage?. Journal of Communication, 52(2), 247–263.
Shen, B. (2009). Explicating para-social interacton: How para-social interaction interact with identifıication, similarity, affinity/liking, and imitataion.
Unpublished master thesis, The University of Alabama, Tuscaloosa-Alabama.
Shim, J.W. ve Paul, B. (2007). Effects of personality types on the use of television genre. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 51(2), 287-304.
Stever, G. (2009). Parasocial and social interaction with celebrities: Classification of media fans. Journal of Media Psychology, 14(3), 1-39.
Sood, S. ve Rogers, E.M. (2000). Dimensions of parasocial interaction by letter- writers to a popular entertainment-education soap opera in India. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 44(3), 386 - 414.
Somer, O. (1998). Beş faktör kişilik modeli. Türk Psikoloji Yazıları, 1(2), 35-62.
Sözen Ilgın, A. (2014). Parasosyal etkileşim, terör yönetimi kuramı ve futbol fanatizmi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Sümer, N., Lajunen, T. ve Özkan, T. (2005). Big Five Personality Traits as the distal predictors of road accident involvement. G. Underwood, (Ed.), Traffic and transport psychology: Theory and application içinde (215-227). Ellsevier.
Swickert R.J., Hittner, J.B., Harris, J.L ve Herring, J.A. (2002). Relationships among Internet use, personality, and social support. Computers in Human Behavior, 18, 437–451.
132 Swickert R.J., Hittner, J.B., Foster, A. (2010). Big Five traits interact to predict perceived social support. Personality and Individual Differences, 48, 736–741.
Şahin, B., Poyraz, T., Öktem, P. ve Şimşek, A. (2007). Bir Popüler Kültür Ürünü Olarak Asmalı Konak Dizisinin Yöre Turizmine Etkisi.
http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/ asmalimakale.htm.
Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramına göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 939-971.
Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
Theran, S.A., Newberg, E.M., Gleason, T.R.(2010). Adolescent girls’ parasocial interactions with media figures. The Journal of Genetic Psychology, 171(3), 270-277.
Tian, Q. ve Hoffner, C. (2010). Parasocial interaction and identification with liked, neutral and dislike characters on a popular TV series. Mass Communication and Society, 13(3), 250–269.
Tsay, M. ve Bodine, B.M. (2012). Exploring parasocial interaction in college Students as a multidimensional construct: Do personality, interpersonal need, and television motive predict their relationships with media characters?
Psychology of Popular Media Culture, 1(3), 185-200.
133 Wang, Q., Fink, E. L. ve Cai, D. A. (2008). Loneliness, gender, and parasocial
interaction: A uses and gratifications approach. Communication Quarterly, 56(1), 87-109.
Weaver, J.B. (2003). Individual differences in television viewing motives.
Personality and Individiual Differences, 35, 1427-1437.
Yanbastı, G. (1990). Kişilik Kuramları (2.Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Yıldırım, İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
Yılmaz, E., Yılmaz, E. ve Karaca, F. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 18(2), 71-79.
Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Percieved Social Support. Journal of Personality Assessment, 52, 30-41.
http://cadde.milliyet.com.tr/2013/10/14/HaberDetay/1777008/walter-white-acenaze toreni
http://www.sozcu.com.tr/2014/magazin/sehzade-mustafa-2-456694/
134
135 EK-1: En Sevilen Yerli Diziler (Devamı)
39.Suskunlar 1 0.30
40.Umutsuz Ev Kadınları 1 0.30
41.Yahşi Cazibe 1 0.30
42.Aşk Emek İster 1 0.30
43.Tek Türkiye 1 0.30
44.İki Dünya Arasında 1 0.30
45.Güneşi Beklerken 1 0.30
46.Babam Sınıfta Kaldı 1 0.30
136 EK-2: En Sevilen Yabancı Diziler