Araştırmanın Literatüre Katkıları

Helâl turizm kapsamında hizmet veren konaklama işletmelerinin özelliklerinin belirlenmesine yönelik 4 doktora ve 2 yüksek lisans tezi tespit edilmiştir. Bu tez araştırmalarının birincisi 2011 yılında, sonuncusu ise 2017 yılında kabul edilmiştir (Cankül, 2011; Özdemir, 2012; Oflaz, 2015; Arpacı, 2015; Özdemir, 2015; Soydaş, 2017). Bu araştırmaların amacı, önemi, literatüre katkısı ve sonucu aşağıdaki gibidir. Cankül (2011) “Otel Seçimine Etki Eden Faktörlerden Biri Olarak Dini Hayat Tarzlarının Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması” başlıklı yüksek lisans tezi hazırlamıştır. Bu araştırmanın amacı yerli turistlerin satın alma süreçlerinde dini hayat tarzlarının otel seçimi üzerinde etkisi olup olmadığını tespit etmek ve otel seçiminde etkili olan dini faktörler hakkındaki değerlendirmelerini karşılaştırarak yerli turistlerin otel tercihlerini etkileme sıralamasının yapılması ve satın alma davranışları üzerindeki

farklılıkların ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada yerli turistlerin dini emirler hakkındaki tutumları ile otel seçimleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Araştırma bulguları, dini emirlerin yerli turistlerin turistik ürünü seçme ve satın alma davranışları üzerinde etkisi olduğunu ve bu etkinin insanların dini emirlere uyma çabalarına bağlı olarak şiddetinin değiştiğini göstermektedir.

Özdemir (2012) “Turizmde Yeni Bir Pazar Bölümü Olarak İslami Turizm: Dindar Müslüman Turistler ve İslami Otellere Yönelik Bir Araştırma” başlıklı yüksek lisans tezi hazırlamıştır. Bu araştırmanın amacı Türkiye’deki İslami otellerin dini niteliklerini ve İslami turizme katılan yerli turistlerin otel hizmetlerine ilişkin dini beklentilerini ve tatil tercihlerini belirlemektir. Araştırma bulguları Türk İslami turizm deneyiminin kendine özgü nitelikleri olduğunu ortaya koymuştur.

Oflaz (2015) “Turistik Ürün Çeşidi Olarak Helâl Turizm Konsepti Uygulayan Konaklama Tesislerinde Müşteri Algıları” başlıklı yüksek lisans tezi hazırlamıştır. Bu araştırma, helâl turizm konseptinde hizmet veren işletmelerin İslami kurallar dâhilinde dünyada ve Türkiye'de mevcut durumunu saptamak ve yerli turistlerin helâl turizm kapsamında hizmet veren konaklama tesislerine yönelik algılarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma bulguları helâl turizm kapsamında hizmet veren konaklama tesisini tercih eden katılımcıların öncelikli olarak helâl yiyecek içecek konusuna önem verdiklerini göstermiştir.

Arpacı (2015) “Helâl Turizm Kapsamında Hizmet Veren Otel İşletmelerinin Sezonlara Göre Algılanan Hizmet Kalitesinin Müşteri Sadakati ve Müşteri Değeri Üzerine Etkisi” başlıklı doktora tezi hazırlamıştır. Bu araştırma, “Helâl turizm kapsamında hizmet veren” otellerde yüksek ve düşük sezonda algılanan hizmetin kalitesinin müşteri sadakati ve müşteri değeri üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre düşük ve yüksek sezonda algılanan hizmet kalitesi, müşteri sadakati ve müşteri değeri arasında pozitif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir. Düşük ve yüksek sezonda algılanan hizmet kalitesinin müşteri sadakati ve müşteri değerinin belirleyicisi olarak pozitif etki yaptığı sonucuna varılmıştır.

Özdemir (2015) “Muhafazakâr Otel Müşterilerinin Otel İşletmelerinde Aradıkları Özelliklerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma” başlıklı doktora tezi hazırlamıştır. Bu araştırmanın amacı muhafazakâr otel müşterilerinin otel işletmelerinde aradıkları

özelliklerin müşterilerin kişisel ve sosyokültürel özelliklerine göre farklılaşma gösterip göstermediğinin belirlenmesi ve müşterilerin beklentileri ile mevcut durumun karşılaştırılmasının yapılmasıdır. Araştırmanın sonucunda muhafazakâr otel müşterilerinin demografik özelliklerinden turistlerin medeni durumları, yaşları, eğitim durumları, meslekleri ve gelirleri ile beklenti ölçeği düzenleme ve aktivite boyutları arasında, turistlerin medeni durumları ve yaşları ile beklenti ölçeği ibadet boyutu arasında ve turistlerin medeni durumları, yaşları ve meslekleri ile beklenti ölçeği kontrol boyutu arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Soydaş (2017) “Tüketicilerin Beklentileri Çerçevesinde Helâl Konseptli Otellerin İnternet’te Pazarlanmasına Yönelik Bir Arama Kriteri Model Araştırması” başlıklı doktora tezi hazırlamıştır. Bu araştırma, İslami motivasyonlarla seyahat eden turistlerin helâl turizm kapsamında hizmet veren otel işletmelerinden beklentilerini ortaya koyarak, helâl turizm kapsamında hizmet veren otellerin İnternet’te pazarlanmasına yönelik arama kriteri modeli ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma sonucunda helâl turizm kapsamında hizmet veren otel işletmelerinin İnternet’te pazarlamasını gerçekleştiren seyahat acentaları web sayfalarının helâl konsepte ilişkin arama kriterlerinin genel olarak yetersiz olduğu hatta birçoğunda hiç bulunmadığı belirlenmiştir.

Tezler incelendiğinde amaç ve yöntemleri itibariyle bu tez araştırmasındakinden farklı amaçlara sahip oldukları görülmektedir. Bu tezlerde özetle helâl turizm kapsamında hizmet veren otellerde konaklayan misafirlerin hayat tarzlarının, dini beklentilerinin, algılarının, müşteri sadakat ve değerlerinin ve otel işletmelerinde aradıkları özelliklerin belirlenmesine yönelik araştırmalar yapılmış ve turistlerin satın alma davranışlarında dini inanışlarının etkili olduğu, tatil tercihlerini etkilediği ve helâl ürünlere önem gösterdiği ortaya çıkmıştır.

Konaklama işletmelerinde genel geçer bir helâl turizm standardizasyonu model önerisinin sunulmasının amaçlandığı bu araştırmada ise ilgili tezlerden farklı olarak öncelikle İslamiyet ve helâl turizm ilişkisi irdelenmiş, helâl turizmin kavramsal çerçevesi çizilmiş, helâl turizm uygulayan ülkelerin mevcut durumu ortaya konmuştur. Akabinde akademik araştırmalar, kamu ve özel sektör temsilcilerinin hazırlamış olduğu araştırmalar masaya yatırılmış, tüm bu araştırmalardaki bilgiler sentezlenmeye

çalışılmış, helâl turizm kapsamında hizmet veren konaklama işletmeleri yöneticilerine ve helâl turizm kapsamında hizmet veren konaklama işletmelerinde konaklayan misafirlere saha araştırması kapsamında uygulanmış ve akreditesi sağlanabilecek bir model önerisi olarak sunulmuştur. Araştırmanın bu nedenle ulusal düzeyde bugüne dek hazırlanmış lisansüstü tezlerden farklı bir amaç ve içerikte olduğu görülmektedir. Bu araştırmanın helâl turizm sahasında araştırma yapacak akademisyenlere ve bu alanda hizmet eden sahadaki potansiyel yatırımcılara bir ışık tutması hedeflenmektedir.