Bir ölçeğin geçerli olmasının ilk koşulu, onun güvenilir olmasıdır. Bir önceki bölümde ölçeğin güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak güvenilir bir ölçek, geçerli bir ölçek için önkoşul olmasına karşın yeterli değildir (Ercan ve Kan, 2004: 214).
Ölçeklerin yapısal geçerliliklerini ölçmek için faktör analizi yapılmıştır. Elde edilen verilerin faktör analizine uygun olup olmadığının belirlenmesinde KMO (Kaiser- Meyer-Olkin) ve Barlett testleri uygulanmaktadır. KMO oranın 0,5’in üzerinde olması ve Barlett testinin ise anlamlı çıkması gerekmektedir. Bu testlerin sonuçlarının faktör analizi yapmaya imkân vermesi durumunda, ölçeğin temel bileşenlerini tespit etmek amacıyla Faktör Analizi gerçekleştirilmektedir. Ölçeğin kaç faktörden oluştuğunun belirlenmesinde ise özdeğer (Eigenvalue) istatistiğinden yararlanılmaktadır. Özdeğer istatistiği 1’den büyük olan faktörler anlamlı olarak kabul edilmektedir (Kalaycı vd., 2006: 321-322). Ayrıca, faktörün tanımladığı maddeyi ölçebilmesi için, o faktörle olan ilişkisini gösteren faktör yük değerinin 0,45 ve daha yüksek olması tercih edilmektedir.
Ancak uygulamada az sayıda madde için bu sınır değer 0,30’a kadar inebilmektedir (Büyüköztürk, 2012:123).
3.6.1. Duygusal Zekâ Ölçeğinin Geçerlilik Analizleri
Duygusal zekâölçeğinin geçerliliğini ölçebilmek için yani ölçeğin verilerinin faktör analizine uygun olup olmadığını anlamak için KMO ve Barlett testi uygulanmıştır. Uygulanan testin sonuçları Tablo 3’teki gibidir.
Tablo 3. Duygusal Zekâ Ölçeğinin KMO ve Barlett Testi
KMO 0,757
Bartlett's test 941,248 Serbestlik derecesi 105
Anlamlılık 0,000
KMO testi ölçüm sonucunun 0.757 Barlett küresellik testi sonucunun da p<0.05 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, duygusal zekâ ölçeği verileri faktör analizine uygundur.
Tablo 4. Duygusal Zekâ Ölçeğinin Geçerlilik Analizi Sonuçları
FAKTÖR ADI Yük Varyans Güvenilirlik
Duygusal Zekâ 41, 811 0,844
Ruh halimin iyi olmasıyeni fikirler üretmemeyardımcı
olur .437
İnsanlarüzgünken onlarayardım ederek
dahaiyihissetmelerinisağlarım .444
Beni mutlu eden aktiviteleri arayıp bulurum .460 İyimser olmak, sorunlar ile baş etmemiçin banayardımcı
oluyor .575
İyi bir şeyleryaptıklarındainsanlarailtifat ederim .544 Hissettiğimduyguların farkındayım .685 Üstlendiğimgörevlerden iyi sonuçlar alacağımıhayal
ederek kendimimotive ederim
.551
Başkalarınailettiğimbeden
dili,yüzifadesigibisözsüzmesajların farkındayım .549 Diğer insanlarınilettiği beden dili, yüz ifadesi gibi sözel
olmayanmesajların farkındayım
.651
Diğer insanların kendilerini
nasılhissettiklerinisadeceonlarabakarak anlayabilirim .395 Bir sorunla karşılaştığımda, benzer durumlarıhatırlar
Hissettiğimduyguların farkındaolurum .685 Başkalarının hoşlanabileceği etkinliklerdüzenleyebilirim .691
Diğer insanlarbanakolaylıklagüvenirler .586 Olumlu bir duygu yaşadığımda bu duyguyu nasıl
sürdüreceğimi bilirim .575
Kişisel sorunlarımı başkaları ile nezamanpaylaşacağımı
bilirim .429
Yapılan faktör analizi sonucunda, duygusal zekâ tek boyut olarak değerlendirilmesi uygun görülmüştür. Çünkü faktör analizinde boyutların birbirine geçtiği görülmüştür. Ayrıca, ölçekten çok sayıda ifadenin çıkarılması istenmeyen bir durum arz ettiği ve tek faktörde de ifadelerin faktör yüklerinin 0.35’in üzerinde güçlü bir yüke sahip olması sebebiyle “duygusal zekâ ölçeği” tek faktör altında olması gerekli uzmanın görüşü de alınarak uygun görülmüştür.
3.6.2. Psikolojik Yıldırma Ölçeğinin Geçerlilik Analizleri
Psikolojik yıldırma ölçeğinin faktör analizine uygun olup olması için yapılan KMO testi ölçüm sonucunun 0.910, Barlett küresellik testi sonucunun da p<0.05 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, psikolojik yıldırma ölçeği verileri faktör analizine uygun olduğu görülmüştür.
Tablo 5.Psikolojik Yıldırma ölçeğinin KMO ve Barlett Testi
KMO .910
Bartlett's test 8984.027 Serbestlik derecesi 528
Anlamlılık 0,000
Tablo 6. Psikolojik yıldırma Ölçeğinin Geçerlilik Analizi Sonuçları
FAKTÖR ADI Yük Varyans Güvenilirlik
Psikolojik Yıldırma 53.795 0,972
Sizden daha düşük pozisyonda kişiler
tarafındandenetlenmeniz .492
Bulunduğunuz ortamda görmezden
gelinerek,yokmuşsunuz gibi davranılması .734 Görüşme ve konuşma isteğine cevap alamamanız .633 Gönderdiğiniz elektronik posta ve telefonlara cevap
Sorumluluğunuzdaki işlerin sizden alınarak, daha düşük
pozisyonda kişilere verilmesi .496
Kendinizi göstermenize fırsat verilmemesi .589
Düzenlenen sosyal toplantılardan haberdaredilmeme .685 Verdiğiniz karar ve önerilerinizin eleştirilerek,
reddedilmesi .755
Konuşurken sık sık sözünüzün kesilmesi .651 İşiniz için gerekli olan bilgi, doküman ve materyallerin
sizden saklanması .755
İşten ayrılmanız ya da yer değiştirmeniz için baskı
yapılması .848
Yaptığınız iş ve işin sonuçları ile ilgili süreklikusur/hata
bulunması .871
Kapasitenizin üstünde işlerden sorumlu tutulması .677
Ortak yapılan işlerin olumsuz sonuçlarından yalnızca sizin
sorumlu tutulmanız .861
Sorumlu olmadığınız konularda suçlanmanız .836
Yaptığınız her işte mesleki yeterliliğinizinsorgulanması .781 Yaptığınız işin değersiz ve önemsiz görülmesi .766 Performansınızla ilgili sürekli olumsuzdeğerlendirmeler
yapılması .834
Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı)kontrol
edilmesi .697
Özgüveninizi olumsuz etkileyecek bir iş
yapmayazorlanılması .803
Masaya yumruk vurulması gibi davranışlarlakarşılaşma .636
Sözlü tehdit edilme .819
Sizinle ilgili asılsız söylemlerde bulunulması .760 Başkalarının yanında sizi sizinle aşağılayıcı ve onur kırıcı
konuşulması .860
Küçük düşürücü davranışlarda bulunulması .856
Özel yaşantınızla ilgili asılsız söylentiler çıkarılması .721
Akıl sağlığınızın yerinde olmadığının ima edilmesi .714
Dürüstlüğünüzün ve güvenilirliğinizin
Sorgulanması .788
Sizinle ilgili haksız gerekçelerle
yazışmalaryapılması/rapor tutulması .675
Fiziksel şiddet uygulanması .660
Şahsi eşyalarınıza zarar verilmesi .696
Bir ortama girdiğinizde, bulunduğunuz ortamın bilerek
İş arkadaşlarınızın sizinle konuşmasının engellenmesi
yada yasaklanması .701
Faktör analizinde ifadeler 0.35 ve üstü olan değerler faktörde sayılmıştır. 0.35’in altındaki ifadeler faktörü yeterli derecede etkilemediği düşünülerek çıkarılmıştır. 0.35 yük değeri için örneklem büyüklüğü en az 200 olması gerekmektedir (Akdağ, 2005: 26). Yapılan faktör analizi sonucunda, faktör analizinde boyutların birbirine geçtiği görülmüş ve ifadelerin faktör yükünün 0.35’in üzerinde güçlü bir yüke sahip olması sebebiyle “psikolojik yıldırma ölçeği” tek faktör altında olması gerekli uzmanın görüşü de alınarak uygun görülmüştür.