Probleme dayalı öğrenme yönteminin 7. Sınıf öğrencilerinin ‘Kuvvet ve Enerji’ ünitesi akademik başarılarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisini inceleyebilmek amacıyla yapılan bu çalışmada, yarı deneysel modellerinden birisi olan eşitlenmemiş ön test-son test kontrol gruplu model kullanılmıştır. Araştırmada; eğitim-öğretim yılı başında okul idaresi tarafından belirlenmiş şubelerden rastgele yolla seçilen bir tanesi deney grubu, bir diğeri kontrol grubu olarak belirlenmiştir.
Kontrol grubunda; araştırmanın yapıldığı ‘Kuvvet ve Enerji’ ünitesinin işlenişi sırasında dersler, MEB’in okullara dağıttığı kitaplarda yer alan etkinlikler doğrultusunda işlenirken; deney grubunda aynı ünitenin işlenişinde hazırlanan senaryolarla probleme dayalı öğrenme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada probleme dayalı öğrenme yönteminin farklı değişkenler üzerine olan etkisini belirleyebilmek amacıyla nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır.
Ayrıca süreç sonunda, deney grubunu oluşturan öğrencilerden bir kısmı ile kullanılan PDÖ yöntemi ile ilgili görüşlerini almak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme sırasında öğrencilere yöneltilen soruların bir kısmı literatür taraması (İnel, D. ve Balım, A. G., 2010; İnce-Aka, E. 2012) sonucu elde edilen sorulardan oluşmaktadır.
3.1.1. Araştırmanın Deneysel Deseni
Yapılan bir araştırmada; değişkenleri ölçebilmek ve değişkenler arasındaki sebep- sonuç ilişkilerini belirleyebilmek amacıyla deneysel araştırma yöntemi kullanılır. Deneysel çalışmalar; yalnızca değişkenler arasındaki sebep- sonuç ilişkileri ortaya çıkarılmaz aynı zamanda bulguları etkileyen etmenler de belirlenmeye çalışılır. Deneysel araştırmalar; tam deneysel yöntem ve yarı deneysel yöntem olmak üzere ikiye ayrılır (Çepni, 2014).
Yarı deneysel yöntemde, hâlihazırda var olan gruplardan biri deney grubu, diğeri ise kontrol grubu olarak belirlenir. Ülkemizde olduğu gibi merkezi eğitimin uygulandığı okullarda bulunan sınıflar, önceden okul yönetimleri tarafından oluşturulur. Oluşturulmuş olan bu grupların içinden rasgele yolla biri deney, bir diğeri kontrol grubu olarak belirlenir (Çepni, 2014).
Yapılan bu araştırmada; gruplar, yansız atama ile belirlenmiştir. Araştırma grupları, seçilen okulda rastgele belirlenen iki ayrı şubede yer alan ve önceden okul idaresi tarafından belirlenmiş gruplardan oluşmaktadır. Rastgele seçilen gruplardan biri deney bir diğeri kontrol grubu olarak belirlenmiştir. Hem deney öncesi hem de deney sonrası işlemler, her iki gruba da uygulanarak veriler elde edilmiştir. Çalışma, bu yönüyle öntest- sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen yöntemine uymaktadır. Yarı deneysel yöntemde, her grup için yapılan öntest ve sontest sonucunda elde edilen veriler ile istatistiksel işlemler yapılarak, deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılıkların olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır (Çepni, 2014).
Bu çalışmada bir deney grubu ve bir kontrol grubu olmak üzere iki ayrı çalışma grubu kullanılmıştır. Araştırmadaki çalışma gruplarını Denizli il merkezinde bulunan MEB’e bağlı bir devlet okulundan rastgele yolla belirlenen daha önceden okul idaresi tarafından oluşturulmuş iki şube oluşturmaktadır. Tablo 3.1.’de bu araştırma modeli verilmiştir. Tablo 3.1.’de görüldüğü gibi deney ve kontrol grubu yansız atama yoluyla belirlenmiştir. ‘Kuvvet ve Enerji Ünitesi Akademik Başarı Testi’ ile ‘Bilimsel Süreç Beceri Testi’ (Aydoğdu, Tatar, Yıldız, Buldur, 2012) uygulama öncesinde ve uygulamadan sonra olmak üzere deney ve kontrol gruplarına iki kez yapılmıştır.
Tablo 3.1. Araştırma Modeli
Grup Grup Seçimi Ön Test Uygulama Son Test
Deney Grubu Yansız
Atama KEABT BSBT Öğrenme Yöntemi Probleme Dayalı KEABT BSBT ÇKDÖ
YYG Kontrol Grubu Yansız
Atama KEABT BSBT programı /Ders Mevcut MEB kitabı etkinlikleri
KEABT BSBT
KEABT: Kuvvet ve Enerji Ünitesi Akademik Başarı Testi BSBT: Bilimsel Süreç Becerileri Testi
ÇKDÖ: Çalışma Kâğıdı Değerlendirme Ölçeği YYG: Yarı Yapılandırılmış Görüşme
Deneysel işlem olarak; deney grubunda PDÖ yöntemine uygun olarak müfredatta yer alan kazanımları kapsayan gerçek problem durumlarını içeren senaryolar üzerinden dersler yürütülmüştür. Kontrol grubunda yer alan öğrenciler, mevcut fen bilimleri dersi öğretim programına PDÖ olmaksızın ve MEB’in okullara dağıttığı ders kitabına bağlı kalınarak, yer alan etkinlikler doğrultusunda yürütülen derslere dahil olmuşlardır. Deney ve kontrol gruplarında yapılan ön test-son test sonuçları karşılaştırılarak probleme dayalı öğrenme yönteminin etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Deney grubunda uygulama süresince öğrenciler, PDÖ senaryolarını içeren bilimsel araştırma yöntemi basamaklarının kullanıldığı çalışma yaprakları ile çalışmışlardır. Çalışma yapraklarının değerlendirilmesi ‘Çalışma Yaprağı Değerlendirme Formu’ (Can, Savran ve diğ., 2016) ile yapılmıştır. Çalışma sonrasında ölçeklerden ve testlerden elde edilen veri, uygun istatistiksel yöntemler kullanılarak karşılaştırılmıştır. Araştırmaya ait deneysel desenin şematik gösterimi Şekil 3.1.’ de verilmiştir.
Şekil 3.1. Araştırmaya ait deneysel desen
Şekil 3.1. incelendiğinde, hem deney hem de kontrol gruplarına deneysel işlem öncesinde KEABT ve BSB testi ön test olarak uygulandığı görülmektedir. Deney grubunda dersler; probleme dayalı öğrenme yöntemine dayalı olarak yürütülürken, kontrol grubunda dersler, mevcut fen bilimleri öğretim yaklaşımına uygun olarak PDÖ olmaksızın ve ders kitabına bağlı kalınarak yürütülmüştür. Deneysel işlemlerin ardından hem deney grubuna
DENEY GRUBU ÖN TEST KONTROL GRUBU ÖN TEST DENEY GRUBU SON TEST KONTROL GRUBU SON TEST PROBLEME DAYALI ÖĞRENME
Mevcut Fen Bilimleri Öğretim Yaklaşımı (ders kitabına bağlı)
hem de kontrol grubuna KEABT ve BSB testi son test olarak tekrar uygulanmıştır. Araştırma sırasında deney ve kontrol gruplarında uygulanan ölçeklerden elde edilen veriler; hem kendi grupları içinde hem de gruplar arasında uygun istatistik işlemler ile kıyaslanarak analiz edilmiştir.
3.1.2. Araştırmanın Çalışma Grubu
Deneysel çalışmalarda evren ve örneklem seçmek yerine çalışma grubunun belirlenmesi önerilmektedir (Sönmez, 2005). Araştırmanın evrene genellenebilirliği sağlanması gerçekleştirilemeyeceği için çalışma grubu belirlenmiştir. Araştırmada, okulun yeterli sayıda şubesinin bulunması, araştırmacının bu okulda fen bilimleri öğretmen olarak çalışıyor olması, öğrencilerin sosyo-ekonomik ve kültürel bakımdan benzer özellikler göstermesi ve orta düzeyde olması sebebiyle Merkez Ortaokulu tercih edilmiştir.
Araştırmanın çalışma grubu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılı Denizli ili Pamukkale ilçesi Merkez Ortaokulu’nda öğrenim görmekte olan 57 adet 7. Sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma, 2017-2018 eğitim öğretim yılının 1. Döneminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin şubelerinden biri rastgele deney (n=30; 16 kız; 14 erkek) diğeri kontrol (n=27; 12 kız; 15 erkek) grubu olarak belirlenmiştir.
3.1.3. Araştırmadaki Bağımlı-Bağımsız Değişkenler
Araştırmanın bağımsız değişkeni uygulanan Probleme Dayalı Öğrenme yöntemidir. Araştırmadaki bağımlı değişkenler ise öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve akademik başarılarıdır.