Araştırma Modeli

Johnson ve Christensen (2004), bir araştırma çalışmasının temel aşamaları olan araştırma sorularına dayalı olarak karma model desenlerinin kullanılabileceğini belirtmiştir. Karma model desenleri, araştırma sorularına dayalı olarak araştırma amacının seçimi, araştırma verilerinin toplanması ve araştırma verilerinin analiz edilmesinde araştırma sorularını yanıtlamaya yardımcı olacak şekilde farklı yaklaşımların kullanıldığı araştırma modelleridir. Johnson ve Christensen (2004) ve Johnson ve Onwuegbuzie (2004) tarafından belirlenen tek model ve karma model desenleri Şekil 3.1’de verilmiştir. Johnson ve Christensen (2004)’e göre karma araştırma desenlerinde araştırmacı belirli bir felsefe, stil veya yöntemle sınırlı değildir; araştırma soruları için uygun ve yararlı deseni oluşturmada özgürdür.

Şekil 3.1: Tek-model ve karma model desenleri

Not: Desen 1 ve 8 tek-model desenlerdir. Desen 2, 3, 4, 5, 6 ve 7 karma model desenleridir.

Nitel Araştırma Amaç(lar)ı Nitel veriler toplanması Nicel veriler toplanması Nitel veriler toplanması Nicel veriler toplanması Nicel Araştırma Amaç(lar)ı Nitel veri analizi yapılması Nicel veri analizi yapılması Nicel veri analizi yapılması Nitel veri analizi yapılması Nicel veri analizi yapılması Nitel veri analizi yapılması Nitel veri analizi yapılması 2 3 4 5 6 7 8 1 Nicel veri analizi yapılması Desenler

Araştırmanın birinci alt problemi “matematiksel düşünme odaklı öğretim uygulaması öncesinde ve sonrasında öğretmen adaylarının öğrencilerin matematiksel düşünmelerini dikkate alan planlar yapma becerilerinde nasıl bir değişim olmuştur ve öğretmen adaylarının öğretim uygulaması sonrasında yaptıkları planların puanları ile öğretim uygulaması öncesinde yaptıkları planların puanları arasında anlamlı fark var mıdır?” şeklindedir. Bu problem cümlesinin ilk bölümünde nicel araştırma amacı olduğu, nitel veriler toplanması ve nitel veri analizi gerçekleştirilmesi gerektiğinden Johnson ve Onwuegbuzie (2004)’nin belirttiği karma model desenlerinden biri olan Desen 5 kullanılmıştır. Katıldıkları öğretim uygulaması öncesinde ve sonrasında öğretmen adaylarının öğrencilerin matematiksel düşünmelerini dikkate alan planlar yapma becerilerindeki değişimi belirlemek şeklindeki nicel araştırma amacını gerçekleştirmek için öğretmen adaylarının yaptıkları planlar incelenmiştir. Planların incelenmesi söz konusu olduğundan nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olaylar hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsayan nitel veri toplama yöntemidir (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Yıldırım ve Şimşek (2006)’e göre dokümanlar nitel araştırmalarda etkili olarak kullanılması gereken önemli bilgi kaynaklarıdır ve araştırmacının ihtiyacı olan verileri gözlem veya görüşme yapmaya gerek kalmadan elde etmesini sağlarlar. Öğretmen adaylarının yapmış oldukları planların analizi için nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Yıldırım ve Şimşek (2006)’e göre betimsel analiz yaklaşımında elde edilen veriler, belirlenen temalara göre özetlenir ve yorumlanır. Betimsel analizde katılımcıların görüşlerini çarpıcı bir şekilde yansıtmak için doğrudan alıntılara sık sık yer verilir (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Betimsel analizi gerçekleştirmek için Verilerin Kodlanması ve Analizi bölümünde ayrıntıları tanıtılmış olan Ders Planlama Öğeleri Rubriğinde (Hughes, 2006) yer kategoriler tema olarak kullanılmış ve katılımcıların yapmış oldukları planlara göre kodlamalar yapılarak veriler özetlenmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular, katılımcıların planlarından alıntılar kullanılarak desteklenmiş ve yorumlanmıştır.

Araştırmanın birinci alt probleminin ikinci bölümü, “öğretmen adaylarının matematiksel düşünme odaklı öğretim uygulaması sonrasında yaptıkları planların puanları ile öğretim uygulaması öncesinde yaptıkları planların puanları arasında anlamlı fark var mıdır?” şeklindedir. Bu araştırma sorusunda nicel bir araştırma

amacı olduğu, nicel veriler toplanması ve nicel veri analizi gerçekleştirilmesi gerektiğinden Johnson ve Onwuegbuzie (2004)’nin belirttiği tek-model desenlerinden Desen 8 kullanılmıştır. Katıldıkları öğretim uygulaması öncesinde ve sonrasında öğretmen adaylarının yapmış oldukları planlardan aldıkları puanlar arasında anlamlı fark olup olmadığını belirlemek şeklindeki nicel araştırma amacını gerçekleştirmek için deneysel araştırma desenlerinden denekler-içi ya da gruplar-içi (within subject/variables design) desen kullanılmıştır (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2008). Büyüköztürk vd. (2008)’ne göre deneysel araştırmalarda aynı katılımcıların farklı deneme koşullarında karşılaştırıldığı desenlere denekler-içi ya da gruplar-içi desen denir ve gruplar-içi desenler tekrarlı ölçümler desenleri (repeated mesurament) olarak da bilinmektedir. Nicel veriler toplanması için öğretmen adaylarının yapmış oldukları planlar Ders Planlama Öğeleri Rubriği kullanılarak puanlanmıştır. Katıldıkları öğretim uygulaması öncesinde ve sonrasında öğretmen adaylarının yapmış oldukları planlardan almış oldukları puanların karşılaştırması, nicel veri analizi yöntemlerinden Wilcoxon işaretli sıralar testi ile gerçekleştirilmiştir. Büyüköztürk (2003)’e göre Wilcoxon işaretli sıralar testi iki ilişkili ölçüm setine ait puanlar arasındaki farkın anlamlılığını, puanlar normal dağılım göstermediği zaman test etmek için kullanılmaktadır.

Araştırmanın “Matematiksel düşünme odaklı öğretim uygulamasının kalıcılığı nasıldır ve öğretmen adaylarının öğretim uygulamasından bir yarıyıl sonra yaptıkları planların puanları ile öğretim uygulaması sonrasında yaptıkları planların puanları arasında anlamlı fark var mıdır?” şeklindeki ikinci alt problem için de birinci alt problemde olduğu gibi Johnson ve Onwuegbuzie (2004)’nin belirttiği karma ve tek desen modellerinden Desen 5 ve Desen 8 kullanılmıştır.

Araştırmanın birinci ve ikinci alt problemleri beraber ele alındığında araştırmanın modelinin yarı deneysel öntest-sontest-gecikmiş son test modeli olduğu ifade edilebilir (Gall, Gall ve Borg, 2003). Öntest-sontest-gecikmiş son test modelinde, araştırmanın katılımcılarına yapılan uygulamadan önce, uygulamadan hemen sonra ve uygulamadan bir süre sonra aynı ölçme aracı kullanılarak veri toplanması söz konusudur (Gall vd., 2003).

“Öğretmen adaylarının matematiksel düşünme odaklı öğretim uygulaması ve planlama ile ilgili görüşleri nasıldır?” şeklindeki araştırmanın üçüncü alt problem

cümlesinde nitel araştırma amacı olduğu, nitel veriler toplanması ve nitel veri analizi gerçekleştirilmesi gerektiğinden Johnson ve Onwuegbuzie (2004)’nin belirttiği tek- model desenlerinden Desen 1 kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının katıldıkları öğretim uygulaması ve planlama ile ilgili görüşlerinin belirlenmesi şeklindeki nitel araştırma amacını gerçekleştirmek için nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir veri toplama yöntemi olan yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Ekiz (2003)’e göre görüşme yöntemi insanların neyi neden düşündüklerini, duygu ve tutumlarının neler olduğunu, davranışlarını yönlendiren faktörleri ortaya çıkarmayı sağlayan bir veri toplama aracıdır. Yarı yapılandırılmış görüşme yönteminde görüşme soruları önceden hazırlanır, ancak görüşme esnasında soruların yeniden düzenlenmesine izin verilerek görüşmeciye esneklik sağlanır (Ekiz, 2003). Öğretmen adayları ile yapılan görüşmeler esnasında öğretmen adaylarından gerekli izin alınarak ses kayıt cihazı kullanılmıştır. Görüşme kayıtları daha sonra yazılı hale getirilmiştir. Nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi kullanılarak, yazılı hale getirilen görüşme verileri incelenip kodlanmış ve kodlamalara göre sınıflandırılmıştır. Yıldırım ve Şimşek (2006)’e göre içerik analizinde temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır.

Araştırmanın dördüncü alt problemi “Öğretmen adaylarının Öğretmenlik Uygulaması dersinde katıldıkları okul uygulamalarında matematiksel düşünme odaklı öğretimi planlama becerileri nasıldır?” şeklindedir. Bu problem cümlesinde nitel araştırma amacıyla nitel veriler toplanmış ve nicel veri analizi gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle Johnson ve Onwuegbuzie (2004)’nin belirttiği karma model desenlerinden biri olan Desen 2 kullanılmıştır. Matematiksel düşünme odaklı öğretim uygulamasına katılmış olan öğretmen adaylarının Öğretmenlik Uygulaması dersinde katıldıkları okul uygulamalarında matematiksel düşünme odaklı öğretimi planlama becerilerini belirlemek şeklindeki nitel araştırma amacını gerçekleştirmek için planların incelenmesi söz konusu olduğundan nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının matematik öğretimi için yaptıkları planlar, Ders Planlama Öğeleri Rubriği (Hughes, 2006) ile puanlanarak nicel veri analizi gerçekleştirilmiştir.