Karma yöntem araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmanın çalışma grubunu, 2012 – 2013 eğitim-öğretim yılında Ankara Merkez’de yer alan Kardeşler Cumhuriyet Ortaokulu’nda öğrenim gören ortaokul 6. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmaya katılacak grupların belirlenmesinde “ölçüt örnekleme” yönteminden yararlanılmıştır. Ölçüt örnekleme yönteminde belirlenen ölçütleri karşılayan bireyler araştırmaya dahil edilir (Büyüköztürk vd., 2012). Burada sözü edilen ölçüt veya ölçütler araştırmacı tarafından oluşturulabilir ya da daha önceden hazırlanmış bir ölçüt listesi kullanılabilir (Yıldırım ve Şimşek, 2006 : 112). Araştırmada deney ve kontrol grubunun belirlenmesinde incelenen ölçütler Tablo 3.3.’de yer almaktadır.
Tablo 3.3. Grupların Belirlenmesinde İncelenen Değişkenler
6. sınıf A Şubesi B Şubesi C Şubesi D Şubesi
Ön bilgi testi X X X X
Başarı notu X X X X
Öğretmen X X X X
Öğrenci sayısı X X X X
Tablo 3.3. incelendiğinde, araştırmada deney ve kontrol gruplarının oluşturulmasında uygulama yapılacak okulda bulunan 6. sınıf dört şubedeki öğrencilerin ön bilgi testlerinin, fen ve teknoloji dersi başarı notlarının ve öğrencilerin öğretmenlerinin ve sınıf mevcutlarının incelendiği görülmektedir.
İlköğretim programı incelendiğinde, öğrencilerin 4.sınıf düzeyinde “Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim” başlıklı üniteyle sistemler konusuna giriş yaptıkları belirlenmiştir.
128
Bu doğrultuda ünite öncesinde 4.sınıf “Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim” ünitesine yönelik hazırlanmış ön bilgi testi, uygulama yapılacak okulda bulunan 6. sınıf düzeyindeki dört şubeye uygulanmıştır. Uygulama sonucunda dört şubedeki öğrencilerin Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim Ön Bilgi Testinden almış oldukları puanların şubelere göre farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacıyla tek yönlü varyans analizi hesaplanmıştır. Sonuçlar Tablo 3.4.’de yer almaktadır.
Tablo 3.4. Öğrencilerin Ön Bilgi Testi Puanlarının Şubelere Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F P Gruplar arası 225,529 3 75,176 ,327 ,805 Gruplar içi 28464,068 124 229,549 Toplam 28689,597 127
Tablo 3.4.’te yer alan bilgiler incelendiğinde, 6. sınıfta öğrenim gören öğrencilerin ön bilgi testi puanlarının şubelere göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmektedir (p>0,05). Başka bir anlatımla farklı şubelerde öğrenim gören öğrencilerin ön bilgi testi ortalama puanları benzerlik göstermektedir.
Deney ve kontrol gruplarının oluşturulmasında ayrıca öğrencilerin 5. sınıf fen ve teknoloji dersi başarı ortalamaları incelenmiş ve şubelere göre fen ve teknoloji dersi ortalama başarılarının farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amacıyla tek yönlü varyans analizi hesaplanmış ve sonuçlar Tablo 3.5.’te gösterilmiştir.
129
Tablo 3.5. Öğrencilerin Fen ve Teknoloji Dersi Başarı Ortalamalarının Şubelere Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması F P Gruplar arası 1213,448 3 404,483 1,399 ,246 Gruplar içi 35565,855 124 289,153 Toplam 36779,303 127
Tablo 3.5.’deki bilgiler incelendiğinde 6.sınıfta öğrenim gören öğrencilerin fen ve teknoloji dersi başarı notlarının şubelere göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmektedir (p>0,05). A,B,C ve D şubelerinde öğrenim gören öğrencilerin fen ve teknoloji dersi başarı ortalamaları benzerlik göstermektedir.
Öğrencilere uygulanan ön bilgi testi ve öğrencilerin beşinci sınıf fen ve teknoloji dersi başarı ortalama puanları karşılaştırma sonuçları incelendiğinde şubelerdeki öğrencilerin özellik bakımından benzer oldukları görülmektedir. Bu doğrultuda şube seçiminde öğretmen faktörü dikkate alınmıştır.
Tablo 3.6. Şubelere Göre Öğretmen Dağılımı ve Öğrenci Sayısı
6. sınıf A Şubesi B Şubesi C Şubesi D Şubesi
Öğretmen Y1 Y1 Y2 Y2
Öğrenci Sayısı 35 34 33 34
Tablo 3.6.'da yer alan bilgiler incelendiğinde, öğrenci sayılarının şubelere göre benzer dağıldığı görülmektedir. A ve B şubesinin fen ve teknoloji dersinin sorumlu öğretmenin; C ve D şubelerinin fen ve teknoloji dersi sorumlu öğretmenin aynı olduğu belirlenmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda A-B ile C-D şubeleri arasında tesadüfi bir seçim yapılmış ve C ve D şubelerinin araştırmadaki deney ve kontrol grupları olmasına karar verilmiştir. Bu
130
doğrultuda yine tesadüfi olarak “C” şubesi kontrol ve “D” şubesi deney grubu olarak belirlenmiştir.
Bu araştırma, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Ankara ilinin Keçiören ilçesinde bulunan Kardeşler Cumhuriyet Ortaokulu 6. sınıfta öğrenim gören 24 deney grubu ve 26 kontrol grubu olmak üzere toplam 50 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Söz konusu ortaokulun deney grubu olarak belirlenen D şubesinde 33, kontrol grubu olarak belirlenen C şubesinde ise 34 öğrenci öğrenim görmektedir. Ancak öğrencilerin bazılarının bazı derslere ve veri toplama araçlarına katılmaması dolayısıyla denek kaybı yaşanmış ve tüm derslere devam eden ve veri toplama araçlarının tüm uygulamalarına (ön test-son test-kalıcılık testi) katılan 50 öğrenci ile araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın nitel kısmı ise deney grubu olan D şubesinden 23 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmaya katılan öğrencilerin demografik özellikleri Tablo 3.7.'de yer almaktadır.
131
Tablo 3.7. Araştırmaya Katılan Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerin Demografik Özellikleri
Özellik Kategori
Kontrol grubu Deney grubu
f % F %
Cinsiyet
Kız 10 61,5 12 50
Erkek 16 38,5 12 50
Kendi dahil kardeş sayısı
Tek çocuk 1 3,8 3 12,5
İki kardeş 11 42,3 12 50,0
Üç kardeş 9 34,6 3 12,5
Dört ve daha fazla 5 19,2 6 25,0
Anne baba yaşıyor mu? Evet 25 96,2 24 100,0
Hayır 1 0,8 0 0,0
Anne baba birlikte mi? Evet 24 92,3 20 83,3
Ayrı 1 3,8 0 0,0
Boşanmış 1 3,8 4 16,7
Anne eğitim düzeyi
Okur-yazmaz 1 3,8 2 8,3
İlkokul 9 34,6 4 16,7
Ortaokul 8 30,8 5 20,8
Lise 5 19,2 7 29,2
Üniversite 3 11,5 6 25,0
Baba eğitim düzeyi
Okur-yazmaz 1 3,8 0 0,0 İlkokul 7 26,9 3 12,5 Ortaokul 2 7,7 4 16,7 Lise 10 38,5 11 45,8 Üniversite 6 23,1 6 25,0 Anne mesleği İşçi 1 3,8 2 8,3 Memur 3 11,5 4 16,7 Serbest 1 3,8 0 0,0 Çalışmıyor 21 80,8 18 75,0 Baba mesleği İşçi 5 19,2 6 25,0 Memur 5 19,2 4 16,7 Serbest 14 53,8 11 45,8 Emekli 0 0,0 2 8,3 Çalışmıyor 2 7,7 1 4,2
132
Tablo 3.7.’de görüldüğü gibi deney grubunda araştırmaya katılan öğrencilerin yarısını (%50) kız öğrenciler oluştururken, kontrol grubundaki öğrencilerin %61,5'ini kız öğrenciler oluşturmaktadır. Deney grubundaki öğrencilerin %50'sini iki kardeş olan öğrenciler oluştururken kontrol grubundaki öğrencilerin %42,3'ü tek kardeştir. Kontrol grubundaki öğrencilerden sadece birinin anne veya babasından biri hayatta değilken deney grubundaki öğrencilerin hepsinin anne ve babasının yaşadığı belirlenmiştir. Hem kontrol (%92,3) hem de deney (%83,3) grubundaki öğrencilerin büyük çoğunluğunun annesi ile babası birlikte yaşamaktadır. Kontrol grubundaki öğrencilerin %34,6'sının annesinin ilkokul, %30,8'inin de ortaokul mezunu olduğu belirlenirken, deney grubundaki öğrencilerin %29,2'sinin annesinin lise, %25'inin üniversite mezunu olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin babalarının eğitim durumları incelendiğinde hem kontrol (%38,5) hem de deney grubundaki (%45,8) öğrencilerin genel olarak babalarının lise mezunu olduğu saptanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin anne ve babalarının meslek durumları incelendiğinde; hem kontrol (%80,8) hem de deney grubundaki (%75,0) öğrencilerin annelerinin genel olarak çalışmadığı belirlenmiştir. Benzer şekilde hem kontrol (%53,8) hem de deney grubundaki (%45,8) öğrencilerin çoğunluğunun babalarının serbest meslekle uğraştıkları tespit edilmiştir.
Ayrıca araştırmacının değerlendirmeleri sonucu araştırmanın pilot uygulaması 2011 – 2012 eğitim- öğretim yılında Ankara ilinin Keçiören ilçesinde bulunan Gülhane İlköğretim Okulu 6. sınıfta öğrenim gören 28 deney grubu ve 27 kontrol grubu olmak üzere toplam 55 öğrenci ile yürütülmüştür. Söz konusu ortaokulun deney grubu olarak belirlenen B şubesinde 28, kontrol grubu olarak belirlenen C şubesinde 27 öğrenci öğrenim görmekte ve denek kaybı yaşanmadan 55 öğrenciyle pilot çalışma tamamlanmıştır.