Antiokheia (Yalvaç) (Ἀντιόχεια)

Hisarardı mevkiinde471, Yalvaç modern kentinden yaklaşık 60m yükseklikte, tepenin doğusunda bir kanyonun içinden akan antik Anthios’un (Akçay-Yalvaç Çayı) üzerinde 472, verimli bir platoda yer alan kent, doğal olarak tüm yönlerinde doğal yükseltilerle çevrilidir. Özellikle kuzey ve doğuda dik Toros Dağlarıyla çevrilidir473. Modern Yalvaç kenti olarak bilinir474. 468 Özsait 1982a, 400-401. 469 Drew-Béar 2001, 98. 470 Belke-Mersich 1990,185. 471 Taşlıalan 1991, 6-9. 472 Ramsay 1924, 175. 473 Robinson 1924, 435. 474 Levick 1967, 42-45; Belke-Mersich 1990, 185-88.

63

Antiokheia, Yalvaç’ın 1km kuzeydoğusunda475, Sultan Dağı üzerinde yer alan kent 476 , dağ’ın güney yamaçları boyunca uzanan verimli arazide kurulmuştur 477 . Antiokheia'nın da içinde bulunduğu bölge doğal bir geçit (oluk) olarak geçmektedir478. Güneyden kuzeye ve batıdan doğuya yüksekliğin artmaktadır. Arazinin bu durumu nedeniyle ilçeyi Akşehir'e bağlayan doğu yolu engebeli ve ulaşım güçlükle sağlanmaktadır. Kuzeye bağlayan bir yol bulunmamaktadır. Batıya ve güneye bağlayan yollarda ise herhangi bir engel bulunmamaktadır479.

Antiokheia ismi, Hellenistik Döneme aittir. Stratejik alanlarda, büyük yollar ve ırmaklar üzerinde ya da liman yönünden önemli olan kıyılarda pek çok kent kurmuş olan Hellenistik krallıklardan Seleukosların kurduğu şehirlerden biri olarak bilinir480. Yaklaşık M.Ö. 3.yy’da kurulan şehir481 Seleukos hanedanlarından, I. Antiokhos Soter'in kendisi ve dedesinin adı olan Antiokhos ismini kente verdiği bilinmektedir482. Antiokheia isminde çok sayıda şehir olduğu için bu şehirler birbirinden bulundukları bölgelere göre, bazen de yakında bulunan nehir veya bölge isimlerine “Antiokheia towards Pisidia” adını almıştır 483 . Hellenistik Dönem şehir isimleri kral ve kraliçe isimlerini de almıştır484.

Phrygia Parōreia’da tarih öncesi dönemden itibaren insan yerleşimi mevcut olup, bölgede Geç Neolitik safhadan daha eskiye giden bir yerleşim yerine rastlanmamıştır. Yörenin kültür tarihi Geç Neolitik Dönemde başlamaktadır485. Kalkolitik döneme ait Yarıkkaya (Yalvaç'ın 21km kuzey batısında, Sultan Dağı’nın eteklerindeki sırt üzerinde, aynı isimdeki köyün hemen kuzeyinde geniş yerleşim alanı bulunan bir höyüktür) ve Kayadibi (Yalvaç'ın kuzeyinde, Yarıkkaya köyünün 1km kuzey-batısında Sultan Dağı’nın birinci yükseltileri üzerinde yer alan bir yerleşmedir) yerleşmeleri mevcuttur486. Ağap (Koruyaka) - Yağcılar- Höyüklü- Akçaşar-Tokmacık-Değirmen Höyük (Mısırlı)- Hoyranovası- Terziler- Sücüllü- Ağıl- Kurusarı- Göynücek (Eyüpler)- Altınoluk (Tokmacık)- Sükseğen (Kırkbaş)- Dörtyol (Bağkonak)- Ayvalı- Çamharman-Dedeçam (Kırkkuyu)- Kozluçay (Samılca)- Çayköprü (Gökçeali) gibi yerleşmelerin çoğunda ITÇ 2 safhası daha yoğun olarak 475 Belke-Mersich 1990, 185. 476 Robinson 1924, 435. 477 Taşlıalan 1999, 5. 478 Taşlıalan 1999, 9. 479 Robinson 1924, 435. 480

Özsait 1982a, 322; Eyice 2002, 111.

481

Mitchell-Waelkens 1999, 5; Eyice 2002, 111.

482

Taşlıalan 1997, 5;Mitchell- Waelkens 1999, 5;Levick 1967, 18; Özsait 1985,131, Robinson 1924, 435.

483 Taşlıalan 1999, 5. 484 Zoroğlu 2002, 417. 485 Özsait-Özsait 1997, 2. 486 Özsait-Özsait 1997, 2.

64

görülmektedir. Buna karşılık kentte ITÇ 3 safhası yok denecek kadar az olması dikkat çekicidir. Mehmet Taşlıalan çalışmalarıyla Ayvalı- Teknepınar- Yağcılar- Ağıl- Altınoluk- Dörtyol-Yakaemir ve Arak höyüklerinde Orta Tunç Çağı yerleşmelerine ait keramiklerin ele geçirildiğini bildirmektedir487.

Anadolu'ya M.Ö. 546 yılından itibaren egemen olan Persler’e ait bölgede bir kalıntı ve buluntuya da rastlanmamıştır488. Antik şehirde yapılan arkeolojik kazı çalışmalarıyla çoğunluğu Roma Dönemi’ne ait tapınak, su kemerleri, sarnıç ve tiyatro ile Bizans dönemine ait St. Paul (4.yüzyıl) ve Küçük (5. yüzyıl) kiliseleri bulunmuştur489. Antiokheia'da Caracalla'ya ait bir kült bulunduğu490 ve Philomelion piskoposluk kayıtlarında Antiokheia’dan yeni kurulmuş Metropolis Amorion olarak bahsedildiği bilgisi Gölçayır’da Philomelion’un 14km kuzeybatısındaki Yasyan’daki bir yazıtta rastlanmıştır491.

Roma İmparatorluk Dönemi epigrafik kanıtlara göre ise, kuzey doğusunda Sağır ve güney doğusunda Gelendost’a kadar olan köyler Antiokheia’ya aittir492. Bir tepe üzerinde olan kentte Roma kolonisi kurulmuştur. Bu kentin, vaktiyle Maiandros Irmağı yakınında oturmuş olan Magnetler tarafından kurulduğu bildirilmiştir 493 . Kentin güney ve güneydoğusunda eşkiyalar ve Toros Platosu’nun yerlileri Homonodlar bulunmaktadır494. Roma’nın eşsiz bir kolonisi olan kent, güney Galatia’da sivil yönetim bölgesi olması yanında aynı zamanda Anadolu’nun askeri savunma merkezidir 495. Antiokheia’da uzun yıllar sistematik olarak çalışmalar sürdürülmüş olsa da elde edilen yazıtlar 1955’te toplanmış ve dillerine göre düzenlenmişlerdir. İlk olarak Latince yazıtlar gelmektedir. Mimari parçalardan oluşan gruplar ve Roma İmparatorları’na ait adaklar zamanla geniş ölçüde değişmekle birlikte çoğunluğu dördüncü yüzyılın başlarına aittir. Kolonide yaşayan insanlar ve özel kişilere ait adaklar bunları izlemektedir496.

Roma kolonileri içerisinde, Roma kültürü ve İtalyan Kanunları ile en Romalılaştırılmış olan kolonisi Colonia Caesareia’dır. Resmi dilleri Latincedir fakat halk

487 Özsait-Özsait 1997, 2-3. 488 Özsait-Özsait 1997, 2-3. 489 Taşlıalan 1991, 6-9. 490 Levick1967, 53. 491 Belke-Mersich 1990, 359. 492 Mitchell- Waelkens 1999, 2-4. 493 Strabon, XII.8.14. 494 Robinson 1924, 436. 495 Ramsay 1922, 182; Robinson 1924, 436. 496 Levick 1967a, 101.

65

Grekçe kullanmaktadır497. 1.yy’da koloni halkının dili Grekçe’dir. Resmi dil Latince olmasına rağmen popüler dil Grekçe’dir. Fakat M.S. 300’lerde Latince kullanılmıştır498.

Antiokheia’da yazıtlar oldukça yıpranmış olmakla birlikte, Tiberius ve Livia onur yazıtları aynen kalmıştır. Bir okul bahçesinde ele geçirilen bir yazıtta499;

]ANTONINIAN[

Antoninianus’un uygulama ve yapılarından bahsedilmektedir. Yine burada Severan Çağı’nın Antiokheia’da imar faliyetleri ve güzelleştirme çalışmalarının yapıldığı bir dönem olduğundan bahsedilmektedir. Bu yazıtlar, Grekçe ve Latince olarak yazılmış olup, Antiokheia’nın 4.yy’lın ortalarına ve başlarına tarihlendirilen yeni eyalet olan Pisidia’nın metropolisi olduğu anlaşılmaktadır. 500

Yalvaç’ta ele geçirilen yazıtta ;

ỌṂṆỊP ̣[ote]NṬỊ PRIN CIPI FLORENTISSIMO AVGVSTO VICTORIO- SISSIMO IMPERATORI 5. DOMITORI GENTIVM BARBARARVM RESTV- RATORI IMPERII ROMA-

NI GALERIO ṾẠLEṚIO MAXIMIAN[o

10. Ae]ṬẸṚNO BẸẠṬỊSSMO [Domino] NOSTRO

Galerius, doğunun Auğustus’u konumunda bir imparator olduğundan bahsedilmiştir. Antiokheia’yı onurlandıran biridir. Bu isme daha önce de yazıtlarda rastlanmıştır. Bu yazıtlar, Latincenin kullanımının koloni tarihinde geç bir tarihte olsa M.S 2.yy’larda bile oldukça iyi kullanıldığını göstermesi bakımından önemlidir 501 .

Yalvaç’ta;

A·MAGIVS· A·F SER

Bu yazıt veteranlardan biri için olduğu tahmin edilmiştir. Magius bir lakaptır. Bu 497 Özsait 1985, 132; Taşlıalan 1999, 15-16. 498 Ramsay 1924, 173. 499 Levick 1967a, 103. 500 Levick 1967a, 104. 501 Levick 1967 a, 105.

66

isim kolonide üç yüzyıl boyunca kullanılmıştır. Fakat o Antiokheia ailesinin kökeni olarak İtalya ya da kuzey İtalya sınırlarına işaret eden oldukça yaygın bir isimdir502.

Salır Mahalle’de bir duvar yazıtta;

]ẒẠṂỊẠ(?) ]L·SILANI [D. ]D.

Bir senatör aile olan A Lucius Silanus’a ait olduğu düşünülmüştür. Antiokheia’da Silanus da yine bir lakap olarak bilmektedir. Bu yazıtın onun ailesinden bir üyeyi onurlandırmak için olduğu düşünülmüştür503.

Sofular Mahalleside bir evin duvarında; C·VALERỊ[o] C·F·SER GALL[o]

F IIVIR·PRAEF. FABR· [D. D.](?)

Bu yazıtta da koloniden bir kişiden bahsedilmektedir. Bu yazıtın oluşturulduğu dönemin bir proconsul veya consülü olan C. Valerius Gallus’a ait olduğu düşünülmüştür. Valerius ismi de Antiokheia’da yaygındır504.

Antiokheia’da ele geçirilen yazıtların çoğunluğunda rastlanan takma ad “nomen” tutarlılık gösteren uzunca bir dönemi akla getirmektedir. Bu gelişme dönemi ve koloninin barış huzur dönemi, bir ailede göze çarpan tehlikelerin bulunmadığı bir dönem olarak yorumlanmıştır.

Şube’de bir duvarda;

] ỌLỊ (or Ḷ)[ S ] ER·[

Bu yazıt kasabada yaşamış bir kişiyi onurlandırma amaçlı oluşturulmuştur. İlk satırda yer alan takma adın Lolllius (Galatia’nın ilk yöneticisi) ya da Pollenius olduğu düşünülmüştür505.

Kızılca Mahalle’de bir evde bir pervaz üzerinde; Χαριτίνη ι̕δίω 502 Levick 1967a, 106. 503 Levick 1967a, 106. 504 Levick 1967a, 108. 505 Levick 1967a, 109.

67

α̕νδρί ̕Αρτεμιδὼ ρω μνίας χὰριν

Charitine ismi Antiokheia’da o zamana dek rastlanmamış bir isimdir. Artemidorus tarafından Kara Kuyu ile ilişkilendirilerek verilmiştir. Kızılca Mahalle’de resmi bulunan yazıt (Resim-1) Latince terminoloji doğru ve dikkatli bir şekilde kullanılarak ailenin bir üyesi tarafından oluşturulmuş; baba ya da ata Anicius’un bir kölesi olarak düşünülmüştür506.

Bir diğer yazıt (Resim-2) Antiokheia’da stilistik bir karakter taşıyan bu lahitteki benzer figürlere güneyde Antakya’da da rastlanmıştır. Bu bağlantı, güney batı kıyılarının Antiokheia lahitine kaynaklık ettiği şeklinde yorumlanmıştır. Bu yazıt Antiokheia ile Pamphylia kasabaları bağlantısı için de önemli bir kanıt olarak görülmüştür507. Yolların buluşma yeri olan kent aynı zamanda verimli bir tarım arazisine sahiptir508. Antiokheia’yı savunmaya elverişli kılan özelliklerden biri de ovanın üç tarafının dağlarla çevrili olması olmalıdır. Bu bakımdan değerlendirildiğinde, Sultan Dağı’nın güney ve batı eteklerinde kurulmuş doğudan İç Anadolu, batıdan Ege Bölgesi ile çevrilmiştir. Çevresindeki il sınırı ise, kuzeydoğuda Konya, kuzeybatıda Afyonkarahisar, güneyde Isparta ile çevrilidir.

Hellenizm Dönemi’nde kurulan bu şehirlerde ulaşım ve ticaret dikkate alınırken, kurulan şehirleri yeni birer medeniyet ve yeni idarenin merkezi yapmak diğer bir amaç olarak belirlenmiştir. Nitekim Ramsay, Apameia, Antiokheia gibi birçok şehrin bu amaçla kurulduğunu, ortak özellik olarak ta bir ova kenarında yüksek bir tepede inşa edildiklerini tepenin etrafına çevrilen duvarlarla vadi ve ovaya hakim olduklarını belirtmektedir ve ona göre şehirlerin büyüklükleri kuruldukları tepenin büyüklüğüyle de ilgilidir509.

Antiokheia civarı M.Ö. 334 yılında İskender’in Perslerle yaptığı Granikos Savaşı sonrası M.Ö. 323 yılında ölümünün ardından fethedilen yerlerin satraplığına getirilen komutanı Antigonos'un idaresine girmiştir510. Anadolu'nun tamamını ele geçirmek isteği yüzünden Hellenizm kralları ile arası açılan Antigonos, M.Ö. 301 yılında Sultan Dağı’nın ve Yalvaç'ın kuzeyinde bulunan İpsos Savaşı’nda büyük bir yenilgiye uğramış, Pisidia Bölgesi’nin hakimi Lysimakhos olmuştur. Lysimakhos ile Seleukos, M.Ö. 281 yılında Sipylos (Manisa) kuzeyinde Kurupedion'da (Cyrus Ovası) yaptıkları savaşta Lysimakhos ölmüş

506 Levick 1967a, 114. 507 Calder 1956, ix. 508 Owens 2002, 337. 509 Ramsay 1960, 163. 510 Taşlıalan 1997, 6.

68

toprakları Seleukos'a kalmıştır. Antiokheia'da Seleukos idaresi altına girmiştir511. Gerek Seleukos gerekse oğlu Antiokhos I, krallık topraklarının stratejik noktalarına koloniler kurmuştur512. Bazıları Kurupedion Savaşı’ndan önce olmak üzere, Seleukos toprakları üzerinde kurulan krallıklardan biri olan özellikle Pergamon (Bergama) Krallığı Anadolu'da Galatları yendikten sonra M.Ö. 240'larda güçlenmiş Seleukoslardaki taht kavgalarından da yararlanarak sınırlarını Toros Dağları’na kadar genişletmiştir. Kesin bu döneme ait bir belge olmamakla birlikte Antiokheia topraklarının da Attalos I idaresine girdiği düşünülmektedir513.

Roma ve müttefiği olan Bergama Kralı ile Apameia Barışı yapılmıştır. Yalnız bu barış öncesinde bölgeye Maindros (Büyük Menderes) yakınlarındaki Magnesia'dan (Magnesia ad Meandrum) Megnetlerin kolonist olarak Antiokheia'ya yerleştirildikleri daha sonra da Romalılar tarafından bağımsızlık verildiği anlaşılmaktadır514.

M.Ö. 133 yılında ölen son Bergama Kralı Attalos III’ün bıraktığı bir vasiyetname515 sonrası çıkan Aristonikos Ayaklanması başarılı olamamış, daha sonra konsül olan Maniua Aquillinus Anadolu’yu Roma’nın bir eyaleti yapmıştır. Roma M.Ö. 133 yılından 129 yılına kadar süren savaşlardan sonra Bergama toprakları üzerinde Provincia Asia kurarken sorun teşkil edecek az verimli dağlık yerleri müttefikleri arasında paylaştırmıştır516.

M.Ö. 64’lere gelindiğinde Anadolu'da idareci olan Pompeius yaptığı idari düzenlemeler ile Antiokheia ve çevresinin genişletilmiş Kilikya Eyaleti içerisinde yer aldığını bildirmiştir. Pompeius idari düzenlemelerin yanı sıra bölgeyi Romanize etme için stratejik yerlere Roma veteranlarının yerleştirilerek askeri kolonilerin kurulmasını sağlamıştır517.

Romalı Antoninus, M.Ö. 39 yılında Romalı yöneticilerin Pisidia ve çevresinde bir türlü kuramadıkları otoriteyi kurması için Amyntas'ı bölgeye kral ilan ettiğinde Amyntas Krallığı’nın sınırı içerisine Antiokheia’yı da almış Phrygia Parōreia Bölgesi’nin idaresini eline geçirmiştir518.

Yine Strabon'dan öğrendiğimize göre, Amyntas; büyük fetihler yapmış bir kral olarak kendisine verilen bölgede Romalı idarecilerin sağlayamadığı otoriteyi kurmaya çalışmıştır. Strabon olaydan şu şekilde bahsetmiştir. “…O (Amyntas), Pisidia Antiokheiası’na 511 Taşlıalan 1997, 6. 512 Taşlıalan 1997, 6. 513 Taşlıalan 1997, 6-7. 514

Strabon, XII. 8.14;Taşlıalan 1997, 6-8.

515

Taşlıalan 1997, 6-8.

516

Strabon XIV. 1. 38; Taşlıalan 1999, 8.

517

Taşlıalan 1999, 10.

518

69

ve Apameia Kybotos yakınındaki Apollonia ülkesine kadar olan yerlere ve dağın yanındaki bazı topraklara ve Lycaonia’ya sahip oldugundan, Toroslardan Phrygia’ya ve Kilikialılar’a ait topraklara yayılan Kilikia ve Pisidialılar’ı imha etmeye uğraşmış; vaktiyle zapt edilemez denilen bazı yerleri, bu arada Kremna’yı da almıştır”519. Antoninus ile Octavianus arasındaki çekişme sonrası M.Ö. 31 yılında Actium savaşı gerçekleşmiştir. Bu savaşta Amyntas, Galatia kralı ile birlikte Antoninus'un yanında savaşa katılmakla birlikte onun zafer şansının olmadığını farkedince Octavianus'un tarafına geçmiştir520. Ancak atanan yöneticilerin başarısızlığına çare olarak askeri lejyonları kullanarak kolonileşme hareketine girişen Roma, M.Ö. 25 yılında Galatia Eyaleti’ni kurarak Antiokheia’yı da buraya bağlamıştır521. Augustus zamanında Antiokheia çevresinde garnizon gücü olarak yedinci lejyon konuşlandırılmıştır522. Amyntas’ın idaresine alındığında kent bağımsızlığını tamamen kaybetmiştir523. Augustus’un Aktium Zaferi’nin ardından Colonia Juliae olarak kurulan şehir, daha sonra Colonia Augustae veya Juliae Augustae ismini almıştır. M.Ö 25’ten sonra, “Colonia Caesareia Antiokheia” ismini alan524 Roma kolonisi “Antiokheia ad Pisidia”, “Antiokheia Parva”, “Antiokheia Pisidia" isimleriyle de bilinmektedir525. Fakat M.S. 3.yy’da resmi ismi “Colonia Antiochia” olmuştur526.

Antiokheia’nın kuruluşunda görev alan iki legiondan legio VII, Octavianus’un ordusunun bir bölümünü, legio V ise Marcus Antoninus’un ordusunun bir bölümünü oluşturmaktadır527. Augustus, legio V ile legio VII’nin veteranlarını buraya yerleştirirken bir yandan Romalılaştırılmamış bu bölgelerde Roma dil ve uygarlığının yayılmasını sağlamayı, bir yandan ve daha da önemlisi bölgenin güvenliğini sağlamayı amaçlamıştır528. Augustus Roma tarihinde o zamana kadar görülmemiş çapta bir işlemle karşı karşıya kalmıştır. Elde ettiği büyük zaferler ve tesis ettiği barış neticesinde o zamana kadar en büyük miktarda ordular bulunmuştur. Ayrıca emekli askerlerle, beklentilerine uygun olarak, üç yüz bin askere mükaafat olarak toprak verilmesini isteyen Augustus bunları memnun etmek zaruretini hissetmiştir. Caesar gibi Augustus'ta artık emekli askerlere İtalya dışında toprak verilmesi, yani koloniler kurulması fikrinde olmuştur. Augustus aynı zamanda Roma'nın en çok 519 Strabon, XII.6.3-5. 520 Habicht 1975, 69. 521

Özsait 1985, 131; Strabon, XII. 6.4; Hardi 1912, 111-150; 132;Mitchell- Waelkens 1999,4.

522 Mitchell- Waelkens 1999, 8. 523 Strabon, XII. 8.14. 524 Broughton 1935, 43. 525 Mitchell-Waelkens 1998, 11. 526 Ramsay 1924, 173. 527 Levick 1967, 50. 528 Taşlıalan 2001, 65.

70

koloniler kuran kişisi olmuştur. Augustus, doğuda ve batıda sayısız koloniler kurmuştur529. Görülüyor ki Romalı yöneticiler, M.Ö. 4 yılına kadar birbirinin sebep ve sonucu olan iki önemli sorunla birincisi Pisidia Askeri kolonileri, ikincisi de Homanadlar Savaşı ile meşgul olmak zorunda kalmışlardır530.

Kent içerisinde ve çevresinde bulunan köylerde koloninin kuruluşuna katılmış olan emekli askerlere ait yazıtların oldukça fazla bulunması, kentin kuruluşunda veteranların oynadığı rolü göstermesi bakımından önemlidir531. Antoninus zamanında Asya'dan toplanmış bu askerlerden legion hizmeti yapmış, Roma’nın dilini öğrenmiş olan Anadolu'nun bu yerlileri, Roma’nın dil ve uygarlığını burada yaygınlaştıracaklardır. Antiokheia, karışık etnik kalıntılar bırakmış olmalıdır. Çünkü sadece Seleukos yerleşmelerinden hayatta kalan aileler değil, yerli Anadolu nüfusunu oluşturan dilleri, kültleri, ölü gömme adetleri ile Phrygialı ve Pisidialı olan yerliler de yaşamaktadır532.

Tüm bu olaylar da göstermektedir ki, Antiokheia ve civarı Romalılar tarafından çok iyi tanınmaktadır. Güçlü bir ticaret potansiyeli bulunan şehir, stratejik konumundan dolayı Termessos ve Sagalassos gibi Roma’nın dost ve müttefiği statüsünü kazanmış bir şehirdir. Kent en parlak dönemini Roma egemenliğinde yaşamıştır. İmar faliyetleri yoğun görülmüştür. Augustus Dönemi’nde (M.Ö. 27 - M.S. 14) Pisidia Bölgesi’nde sekiz koloni kurulmuş olmasına rağmen ancak konumu nedeniyle sadece Antiokheia'ya "COLONIA CAESAREIA ünvanı verilmiştir 533 . Pisidia Bölgesi’ndeki koloni kentlerinin ilki olan Antiokheia, Augustus'un kurduğu koloniler arasında en eskisi ve Romalılaştırılmış olanıdır534. Koloninin yönetiminde babadan oğula geçen bir görev tarzı dikkati çekmektedir. Uzun süre bağımsızlığını koruyan Antiokheia, yazıtlardan anlaşıldığına göre bu süre içinde Boule ve Demos'unda yapılan yasalar ve alınan kararlar doğrultusunda idare edilmiştir. Kolonilerde kurumlar vasıtasıyla küçük birer Roma yaratılmak istenmiştir. Nitekim her aileden bir şefin katıldığı bir senatus oluşturulmuş ve bunların senatörlerine Decuriones535 adı verilmiştir. Kolonide yalnızca seçim sistemi değil, idare organları da Roma örneğini izlemektedir. Diğer önemli memuriyetler arasında, çarşı pazar ve zabıta hizmetleri yanında, vatandaşlara oyun ve eğlenceler düzenleyen, maliye ile ilgili görevleri yürüten görevliler, din ve kültlerle ilgili 529 Damiani 1999, 48. 530 Özsait 1982, 304; Taşlıalan 1993, 4. 531 Drew-Béar 1996, 73vd. 532 Mitchell- Waelkens 1999, 8. 533 Cancik-Schneider 1997, 765. 534 Levick 1967, 56vd. 535

71

seranomileri idare eden görevliler bulunmaktadır536. Romalılar kolonilerin seçiminde oranın askeri bir merkez olmasından ziyade dini bir propaganda merkezi olması bakımından da önemli bir konum olmasına dikkat etmişlerdir537.

Septimus Severus Dönemi’nde “Socia Romanorum” ünvanını alan kent, M.S. 295 yılında Pisidia Eyaleti’ne katılarak onun metropolisi haline dönüşmüştür538. M.S. 372 yılına kadar Pisidia'nın başşehri "metropolisi" olarak kalmıştır539.

Gratian ve Augustus’a adanmış bir adak olan aşağıdaki yazıt540, o tarihlerde ve daha geç tarihlerde Antiokheia’da Latince kullanıldığını göstermesi bakımından önemlidir.

Pa]TRONO CO[l(oniae) TRIB(us) ROMANA D (ecreto) D (ecurionum)

Tarihi hakkında bilginin yer almadığı yazıtta sadece son üç satır mevcuttur. Bu satırlar yazıtların Roma resmi kişileri ya da koloninin seçkin vatandaşlarına adanmış olduğunu açıklamaktadır. Yazıtlar, yüksek oranda Antiokheia’da güçlü ve varlıklı bireyleri onurlandırmak için oluşturulmuştur. En dikkat çekici üç adak C. Novius Rusticus Venuleius Apronianus, Cn. Dottius Plancianus, C. Arrius Calpurnius Frontinus Honoratus’a olmuştur. İlk ikisi M.S. 2.yy’la, sonuncu ise 3.yy’lın başlarına aittir. İkinci satırda bahsedilen kabile ismi Romana, yerel bir kabile ismi olarak yorumlanmıştır. Çünkü kolonide yerel kabileler de yer almaktadır. Bu kabileler diğer kabile arkadaşlarıyla ortak şeye sahip olduklarını hissederler, güçlü halk bağları kurabilirler ve geliştirebilirlerdi 541 . Epigrafik olarak incelendiğinde kabartmaların bir diğer karakteristik özelliği ise çelenk kullanılmış olmasıdır. Yine Aniocheia paralarının üzerinde zafer işareti olarak örnekleri görülmüştür542.

Küçük bir Roma oluşturulmaya çalışılan kent, Roma’da olduğu gibi vici ve tribüs her ikisine de sahiptir543. Kent yedi vici’den oluşmaktadır. Vici olarak bilinen Venerius, Velabrus,

536

Taşlıalan 1999, 14-15; Mitchell- Waelkens 1999, 8.

537 Lane 1976, 56. 538 Smith 1854, P.phrygia-geo. 539 Ramsay 1924, 175. 540 Levick 1965, 53. 541 Levick 1965, 53-54. 542 Lane 1976, 62-63. 543 Owens 2002, 342.

72

Tuscus, Cermalus ve Salutaris gibi isimler Roma tapografyasından ismini almıştır544. Irksal olarak Pisidialı, Phrygialı, Yahudi ve diğerleri şeklinde bir bölünme dikkati çekse de, kolonilerde Roma örnek olarak alınmıştır.

2. (?) Princ]IP[i] A[uc]TORITATE PRAECI pua] ROMANI STATVS AC LIBERTATIS PROPAGATORI SEMPER ET VBIQyE VI CTORI D(omino) N(ostro) FL(avio) GRATIANO VICTORI AC TRIVMFATORI PIISSIMO AVG(usto.) FL(avius)

PROC(u)L(us) MACEDO V(ir) C(larissimus) PR(a)ES(es) PRO VINC(iae) PISID(iae) N(umini) M(aiestati)QVE EORVM.

Yukarıdaki yazıtta545; kültürel yoğunluğu ve Antiochei’nın 4. yy’lın ortalarındaki ekonomik çöküntüsünü göstermektedir. Bu, Diocletian’ın vilayetleri yeniden organize ettiği dönemde, Pisidia Eyaleti’nin metropolisi haline getirilen Roma kolonisinin en eski Latin yazıtı olarak bilinmektedir546.

Kolonileşme ve Latin kültürünün bölgeye yerleşimi sürecinde Augustus, önce bölgede son derece güç olan ulaşımı düzenli hale sokmak için yol yapımına ağırlık vermiştir. Antiokheia üzerinde yapılan çalışmalarda Sultan Dağı üzerinde iki yolun varlığı tayin edilmiştir. Bunlardan biri Antiokheia'dan başlayan Philomelion (Akşehir) yoludur ki; bu yol Antiokheia'yı Akşehir’e bağlayan en kısa yoldur. İkincisi ise yine Antiokheia'dan başlayan Synnada yoludur547.

Eyalet valisi C. Arrutius Aquila tarafından da Pisidia’nın kuzeyinden doğuya uzanan Via Sebaste’nin yapımına başlamıştır548. M.Ö. 6.yıllarında yapılan bu yol, Via Sebaste olarak anılmış, batıda Hayran Gölü’nün batısında, Askania Gölü (Burdur Gölü) yakınında Apollonia- Sozopolise ve daha sonra Komama'ya giden, Akroinos'un 79km güney-doğusunda olan Neapolis üzerinden Mistheia, Lystra veya Ikonion’a ulaşmaktadır 549. Augustus, Lystra’da kurduğu koloniye yerleştirdiği lejyon ile bölgeyi kontrol altına almak istemiş ve Via Sebaste yolu ile Antiokheia’yı burayla birleştirmiştir. Daha sonra ise Lysta ile Antiokheia arasında Tiberius tarafından Pappa (Yunuslar-Tiberiopolis550) ve Claudius tarafından Ikonion ve Ladik gibi koloniler kurularak bölge Romalılaştırılmaya çalışılmıştır551.

544 Mitchell- Waelkens 1999, 8.99. 545 Levick 1965, 59-60. 546 Levick 1965, 61. 547 Taşlıalan 1999, 13. 548 Özsait 1982a, 330. 549 Belke-Mersich 1990, 185. 550 Calder 1962, 60-61. 551 Bahar 2011, 106.

73

Via Sebaste; Ephessos’dan başlayarak Tralleis (Aydın), Laodikeia (Denizli), Apameia (Dinar) üzerinden gelen yolla bağlanarak Antiokheia’dan sonra Beyşehir Gölü’nün