ANLAŞMA BELGESİNİN İCRA EDİLMESİ

Arabuluculukta anlaşmaya varma konusunda bir zorlama yoktur. Taraflar, ancak ortak bir karar elde ettikleri takdirde bir anlaşmaya varırlar. Kural olarak, başvurulması gönüllü olan prosedür, tarafların anlaşması hâlinde bağlayıcı bir anlaşma ile sona erer. Taraflar istedikleri, kendilerine ait bir karar olduğu için, bu anlaşmaya uyma olasılıkları oldukça yüksek olmaktadır.

Bu noktada arabuluculuk, yargısal yollardan farklı özellikler içermektedir. Yargılamada, sonuçları devlet gücüyle yerine getirilebilen, kural olarak kesin ve hukuken bağlayıcı sonuçlar üretilir. Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarında ve bu arada arabuluculukta da tarafları bağlayıcı sonuçlara ulaşılabilir ve bazı hâllerde bunların mahkeme kararla- rı gibi devlet gücüyle icra kabiliyetleri bulunmaktadır. Ancak bunun için uyuşmazlığın taraflarının arabuluculuk prosedürü sonrasında verilecek karara uyma konusunda an- laşmış olmaları gerekir. Uyuşmazlığı sona erdirecek bir çözüm üzerinde anlaşılamamış olması hâlinde, bağlayıcı bir sonuçtan da söz edilemeyecektir. Zira tarafların anlaşmak mecburiyetleri yoktur. Arabuluculuk, sadece bu yolda gösterilen bir çabadır. Tahkimde ise tarafların hakem kararına uyacakları konusunda önceden anlaşmaları yeterli olup, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinde olduğu gibi verilecek çözüm kararının bağ- layıcı olması konusunda tekrar bir anlaşma yapılmasına gerek yoktur. Hakemin verdiği karar, yine hâkimin verdiği karara benzer şekilde icra kabiliyetine sahip olacaktır. Do- layısıyla tahkime gidilebilmesinin ve sonucunda verilen kararın bağlayıcı olabilmesinin ön şartı, bu konuda tarafların anlaşmış olmalarıdır. Kısaca özetleyecek olursak, tahkim

Anlaşma belgesi hazırlandıktan sonra arabulucu, kendisine ve sürece ilişkin olarak taraflardan geri bildirim alma yoluna gidebilir. Böylelikle arabulucu, kendisi ile ve süreç yönetimine ilişkin tarafların görüşlerini öğrenmiş olur. Geri bildirim arabulucunun kendisini ve süreç yönetiminin geliştirilmesinde arabulucuya yardımcı olur.

Anlaşma belgesi, ilam değildir. İlam niteliğinde belgedir. Bu özellik ona ilamın hüküm ve sonuçlarından sadece ilam gibi icra edilme özelliği kazandırır. İlamlar uyuşmazlık konusunda tarafları arasında kesin hüküm doğururken ilam niteliğinde belge bu sonucu doğurmaz.

ve arabuluculuk süreci, başlatılması açısından gönüllü iken, mahkemeye başvurulabil- mesi için böyle bir rızaya gerek bulunmamaktadır. Bağlayıcılık açısından ise mahkeme ve tahkim kararları taraflar için bağlayıcıdır. Arabuluculuk sonrası verilen kararın bağ- layıcı olması, yani zorla icra kabiliyetinin bulunması Kanun’a dayanmaktadır (HUAK, madde 18/2; HUAKY, madde 22). Zira HUAK’a göre arabuluculuk süreci sonunda ya- pılan anlaşma belgesi ilam niteliğinde belgedir (HUAK madde 18/2). İlam niteliğinde belgeler ise İcra ve İflas Kanunu’nun 38. maddesine göre ilamlar gibi icra edilir. Yani ilamlı icra hükümlerine göre icra edilir. Anlaşma belgesi, ilam değildir. İlam niteliğinde belgedir. Bu özellik ona ilamın hüküm ve sonuçlarından sadece ilam gibi icra edilme özelliği kazandırır. İlamlar uyuşmazlık konusunda tarafları arasında kesin hüküm doğu- rurken ilam niteliğinde belge bu sonucu doğurmaz.

Tıpkı diğerleri gibi arabuluculuk sonucunda yapılan sözleşme de, bir sözleşmede bulun- ması gereken temellerden birinin eksik olması hâlinde uygulanabilirliğini yitirir. Borçlar hukuku bakımından gerekli görülen asgari koşullar, arabuluculuk sonucu imzalanan söz- leşmede sağlanmış olmalıdır. Diğer sözleşmelere karşı ileri sürülebilen hata, hile, tehdit gibi iddialar bu sözleşme için de geçerlidir, yani sözleşmeler hukuku uygulanır. Taraflar- dan birisi yapılan anlaşmanın kanuna aykırı olduğunu düşünürse, anlaşmanın geçersiz olduğu iddiası ile mahkemeye başvurabilir.

Arabuluculuk sürecine başvurulmuş ve sürecin sonunda bir anlaşma belgesi hazırlanmış olsa bile, bu belgenin mahkemede icra edilmesi her zaman gerekmeyebilir. Ancak belge- nin icra edilmesi gerekir ise mahkemeye icra edilebilirlik şerhi almak için başvurulabilir (HUAK, madde 22/2; HUAKY, madde 22/2). Dava açılmadan önce arabuluculuğa baş- vurulmuşsa, anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, asıl uyuşmazlık hak- kındaki görev ve yetki kurallarına göre belirlenecek olan mahkemeden talep edilebilir. Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulması durumunda ise anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, davanın görüldüğü mahkemeden talep edilebilir. (EK-2 İcra Edilebilirlik Şerhi Örneği). Bu şerhi içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sa- yılır.

İcra edilebilirlik şerhinin verilmesi, çekişmesiz yargı işidir ve buna ilişkin inceleme dosya üzerinden de yapılabilir (HUAK, madde 22/3; HUAKY, madde 22/3). Ancak arabuluculu- ğa elverişli olan aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda inceleme duruşmalı olarak yapılır. Bu incelemenin kapsamı, anlaşmanın içeriğinin arabuluculuğa ve cebrî icraya elverişli olup olmadığı hususları ile sınırlıdır. Bu inceleme ile amaçlanan husus, arabuluculuğa elverişli olmayan konularda düzenlenecek anlaşma belgelerine icra edilebilirlik şerhinin verilmesinin önüne geçmektir.

Anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhi verilmesi için mahkemeye yapılacak olan baş- vuru ile bunun üzerine verilecek kararlara karşı ilgili tarafından istinaf yoluna gidilmesi hâlinde, maktu harç alınır (HUAK, madde 22/3; HUAKY, madde 22/3). Taraflar anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi verdirmeden başka bir resmî işlemde kullanmak isterler- se, damga vergisi de maktu olarak alınır.

- Avrupa Konseyi. (2017). Mahkeme Temelli Arabuluculuk Hizmetleri El Kitabı, Türki- ye’de Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Uygulamalarının Geliştirilmesi Projesi. Ankara: Altan Özyurt Matbaacılık.

- Boulle, L., Nesic, M. (2010). Mediator Skills and Techniques: Triangle of Influence: Londra Bloomsbury.

- Carroll, E., Carl, M. (2006). International Mediation- The Art of Business Diplomacy. Kluwer: Tottel.

- Kekeç, E. K. (2016). Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler. Ankara: Adalet Yayınevi.

- Mackie, K., Mies, D., Marsh, W., Allen, T. (2007). The ADR Practice Guide (3rd Edition). West Sussex: Tottel Publishing.

- McCorkle, S., Reese, M. J. (2005). Mediation Theory and Practic. Boston: Pearson. - Moore, C. W. (2016). Arabuluculuk Süreci. (4. basımdan çeviri) (Abbas Türnüklü, Tar-

kan Kaçmaz, Mustafa Tercan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık. - Özbek, M. S. (2016). Alternatif Uyuşmazlık Çözümü. Ankara: Yetkin.

- Özekes, M. (2017) Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, 15. Bası, 2801 vd.

- Richbell, D. (2015). How to Master Commercial Mediation. Londra: Bloomsbury. - Stitt, A. J. (2004). Mediation: A Practical Guide. Londra: Cavendish.

6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca düzenlenen Arabuluculuk Anlaşma Belgesi

Örnek Arabuluculuk Anlaşma Belgesi

Taraf : [Ad, soyad, T.C. Kimlik no. / ticaret sicil no.] Vekili : [Ad soyad ve baro sicil no.]

Taraf : [Ad, soyad, T.C. Kimlik no. / ticaret sicil no.] Vekili : [Ad soyad ve baro sicil no.]

Uyuşmazlık Konusu: İşçi ile işveren arasındaki işçilik alacaklarından doğan uyuşmazlık [uyuşmazlık konusu ayrıntılı olarak belirtilecektir]

Anlaşma Tarihi:

Anlaşma Şartları: Tarafların Arabulucu...’in yardımıyla 6325 sayılı Hukuk Uyuşmaz- lıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca anlaşmaya varmaları üzerine işbu anlaşma belgesi hazırlanmıştır.

Taraflar arabulucu huzurunda aralarındaki uyuşmazlığın çözümü konusunda özgür irade- leriyle aşağıdaki şartlarda anlaşmışlardır (Bu kısma açıklamalar yazılır):

1. ... 2. ...

Taraflar işbu belgenin konusu uyuşmazlığa ilişkin olarak yukarıda belirtilen hak ve yü- kümlülükler dışında başkaca hak ve yükümlülükleri olmadığını beyan ve karşılıklı olarak birbirlerini ibra eder.

Taraflar, arabulucunun ücret ve masraflarının [eşit şekilde] / [şu şekilde paylaştırılması] konusunda anlaşmışlardır.

İşbu belge iki sayfa ve üç nüsha olarak düzenlenmiştir.

... ... Taraf 1

(Ad, soyad, imza)

Taraf 2

(Ad, soyad, imza) ...

(Ad, soyad ve imza) Arabulucu

Arabuluculuk Sicil No: ...