Algılanan Sosyal Destek ve Araştırmada Yer Alan Demografik Değişkenlere İlişkin Tartışma Ve Yorum

ÇalıĢmada öğretim elemanlarının görev yapılan üniversiteler değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek düzeylerinin görev yapılan üniversiteler değiĢkenine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği belirlenmiĢtir. Bu bulgu; hastanelerde görev yapan hemĢirelerin sosyal destek düzeylerinin incelendiği bir araĢtırmada, özel hastanelerde görev yapan hemĢirelerle, devlet hastanelerinde görev yapan hemĢirelerin algılanan sosyal destek puanları arasında anlamlı bir iliĢki olmadığı bulgusuyla (Akın, 2008: 21) paralellik göstermektedir. Bu bulguların aksine; liselerde görev yapan öğretmenlerin algılanan sosyal destek düzeylerinin incelendiği baĢka bir araĢtırmada, anadolu liselerinde görev yapan öğretmenlerin öğrenci desteği kaynağı bakımından, özel liselerde görev yapan öğretmenlere göre anlamlı düzeyde daha fazla sosyal destek algıladıkları sonucuyla (Çivilidağ, 2003: 82) araĢtırma bulgusu paralellik göstermemektedir.

Öğretim elemanlarının görev yapılan üniversiteler değiĢkenine göre, algılanan sosyal destek alt boyut puan ortamalarının anlamlı düzeyde farklılık göstermemesi, devlet ve özel üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının birbirine benzer sosyal yapı içindeki insanlarla, sosyal iliĢki ve etkileĢimlere sahip olmaları ile açıklanabilir.

ÇalıĢmada öğretim elemanlarının cinsiyet değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; kadın öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin beraberlik desteği, bilgisel-maddi destek ve duygusal destek alt boyutu puan ortalamalarının, erkek öğretim elemanların algılanan sosyal desteğin alt boyutu puan ortalamalarından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuĢtur. Bu bulgu; okul yöneticilerinin algılanan sosyal destek düzeylerine göre incelendiği bir araĢtırmada, kadın okul yöneticilerinin toplam

algılanan sosyal destek düzeylerinin erkek yöneticilerden daha yüksek olduğu bulgusuyla (Altay, 2007: 127-128) ve liselerde görev yapan öğretmenler üzerinde algılanan sosyal desteğin incelendiği bir baĢka araĢtırmada; kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre ebeveyn desteğini ve eĢ desteğini (beraberlik desteği) anlamlı olarak daha fazla algıladıkları bulgusuyla (Çivilidağ, 2003: 83) paralellik göstermektedir. Bu bulguların aksine; Ġngiltere’deki bir üniversitede öğretim üyelerinde ve üniversite personelinde algılanan sosyal desteğin farklı değiĢkenlere göre incelendiği bir araĢtırmada, kadın ve erkek öğretim üyeleri arasında algılanan sosyal destek düzeyi bakımından anlamlı bir farklılık olmadığı bulgusuyla (Ünsal, 1998: 315) araĢtırma bulgusu paralellik göstermemektedir.

Kadın öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin beraberlik desteği, bilgisel-maddi destek ve duygusal destek alt boyut puan ortalamalarının erkek öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olması; yükseköğretim kurumlarında görev yapan kadın öğretim elemanlarının diğer çalıĢma alanlarına göre sayıca daha fazla istihdam edilmeleri (KSGM, 2011) ile kadınların kendilerini hemcinslerine ve üst statüdeki öğretim elemanlarına daha fazla ifade etmelerini sağlayabilir. Ayrıca yapılan araĢtırmalar sonucunda (Hoffman ve Levine, 1976; Ornum vd., 1981; Nocita, 1989; Yıldırım, 1991) kadınların empatik beceri düzeyinin erkeklere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiĢtir (Aktaran: Alver, 1998: 105-144). Kadınların empatik beceri düzeyinin erkeklere göre daha fazla olması, kadınların sosyal desteği erkeklere göre daha fazla algıladıkları yönünde açıklanabilir.

Öğretim elemanlarının medeni durum değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; öğretim elemanlarının medeni durum değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılık göstermediği bulunmuĢtur. Bu bulgu; hastanelerde görev yapan hemĢirelerin sosyal destek düzeylerinin incelendiği bir araĢtırmada, medeni durum ile sosyal destek arasında anlamlı bir iliĢki olmadığı bulgusuyla da (Akın, 2008: 21) paralellik göstermektedir.

AraĢtırmada medeni durum değiĢkenine göre öğretim elemanlarının algılanan algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılık

göstermemesi; algılanan sosyal destek düzeyinin öğretim elemanlarının bekar, evli ve boĢanmıĢ olmalarına göre herhangi bir belirleyici etkisi olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir.

ÇalıĢmada öğretim elemanlarının yaĢ değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek alt boyutlarından beraberlik desteğinin yaĢ değiĢkenine göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği bulunmuĢtur. Bu bulguya göre; 51-60 yaĢ arasındaki öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin beraberlik desteği alt boyut puan ortalamaları diğer öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuĢtur. Bu bulgu; liselerde görev yapan öğretmenlerin algılanan sosyal destek düzeylerinin yaĢ değiĢkenine göre incelendiği bir araĢtırmada; anadolu liselerinde görev yapan 40 yaĢ ve üstündeki öğretmenlerin öğrenci desteği ve iĢ dıĢı arkadaĢ desteği kaynakları bakımından diğer öğretmenlere göre anlamlı düzeyde daha fazla sosyal destek algıladıkları bulgusuyla (Çivilidağ, 2003: 82) paralellik göstermektedir. Bu bulguların aksine; okul yöneticileri üzerinde algılanan sosyal desteğin incelendiği bir araĢtırmada, toplam algılanan sosyal destek ve alt boyutlarının yaĢ değiĢkenine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği belirlenmiĢtir (Altay, 2007: 106). Hastanelerde çalıĢan hemĢirelerin sosyal destek düzeylerinin incelendiği baĢka bir araĢtırmada da, sosyal desteğin yaĢ değiĢkenine göre anlamlı düzeyde bir farklılık göstermediği bulgusu elde edilmiĢtir (Akın, 2008: 21).

51-60 yaĢ arasındaki öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin beraberlik desteği alt boyutu puan ortalamasının diğer öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olması, bu yaĢlardaki öğretim elemanlarının mesleklerinde sahip oldukları deneyim, donanım ve bilgi birikimini aktarırken akademik ortamda daha fazla sosyal etkileĢimde bulunmaları ile açıklanabilir. Ġlerleyen yaĢla birlikte öğretim elemanları, geleceğe iliĢkin beklenti ve amaçlarının önemli bir kısmını gerçekleĢtirmiĢlerdir. Bu yaĢlardaki öğretim elemanları, sahip oldukları mesleki tecrübe ve bilgi birikimini çevrelerindeki insanlarla paylaĢtıkça daha fazla etkileĢim halinde olmakta ve çevrelerindeki insanlardan beraberlik desteği algılamaktadırlar Ģeklinde yorumlanabilir.

Öğretim elemanlarının unvan değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının unvan değiĢkenine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği bulunmuĢtur. Öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek düzeylerinin unvan değiĢkene göre anlamlı düzeyde farklılık göstermemesi, unvan değiĢkeninin algılanan sosyal destek bakımından belirleyici bir faktör olmadığı yönünde açıklanabilir.

ÇalıĢmada öğretim elemanlarının öğretim elemanı olarak çalıĢılan süre değiĢkenine göre algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının incelenmesi sonucunda; öğretim elemanlarının öğretim elemanı olarak çalıĢılan süre değiĢkenine göre, öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek alt boyut puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılık göstermediği bulunmuĢtur. Bu bulgu; ilköğretim okul yöneticilerinin mesleki kıdemlerine göre algılanan sosyal destek düzeylerinin incelendiği bir araĢtırmada, toplam sosyal destek ve algılanan sosyal desteğin aile, arkadaĢ ve özel kiĢi kaynaklarında çalıĢma süresine göre anlamlı düzeyde bir farklılık göstermediği bulgusuyla (Altay, 2007: 111) ve liselerde görev yapan öğretmenlerin algılanan sosyal destek düzeylerinin mesleki kıdem değiĢkenine göre incelendiği araĢtırmada, 0-5 yıl ve 6-14 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin algılanan sosyal destek düzeyi bakımından aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı bulgusuyla (Çivilidağ, 2003: 85) paralellik göstermektedir.

Öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek alt boyutlarının öğretim elemanı olarak çalıĢılan süre değiĢkenine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermemesi, üniversitelerde öğretim elemanı olarak çalıĢılan sürenin algılanan sosyal destek düzeyi üzerinde belirleyici bir etkisi olmadığı yönünde açıklanabilir.

5.4. İşyerinde Psikolojik Taciz, İş Doyumu Ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri