Genel Başkan
Başkanlıklar ( MYK Üyeleri )
Siyasi ve Hukuki İşler Genel Başkan Yardımcılığı Teşkilat Başkan Genel Başkan Yardımcılığı Seçim İşleri Genel Başkan Yardımcılığı Tanıtım ve Medya Genel Başkan Yardımcılığı Dış İlişkiler Genel Başkan Yardımcılığı Sosyal İşler Genel Başkan Yardımcılığı Yerel Yönetimler Genel Başkan Yardımcılığı Ekonomi İşleri Genel Başkan Yardımcılığı Halkla İlişkiler Genel Başkan Yardımcılığı Mali ve İdari İşler Genel Başkan Yardımcılığı Ar-Ge Genel Başkan Yardımcılığı
Genel Sekreterlik
Projelerden Sorumlu Komisyon Başkanlığı STK ve Aileden Sorumlu Komisyon Başkanlığı MKYK ( 50 Üyeden oluşur )
Kaynak: www.akparti.org.tr
AK Parti’de kadın kolları, teşkilat şeması içerisinde yardımcı, yan kol olarak belirtilmiş ve çalışmalarını iki ana başlıkta toplamıştır:
-Köy, belde, ilçe, il ve genel merkez teşkilatı şeklinde örgütlenmek, örgütün kurumsallaşmasını sağlamak, performansını arttırmak, denetlemek, yönlendirmek.
-Ulusal ve uluslararası proje etkinlikler aracılığı ile kadının sosyal, siyasal, ekonomik katılımının arttırılması ve bu alanda farkındalık yaratılması (AK Parti, 2011: 1).
Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Dış İşlerden Sorumlu Genel Başkan yardımcılığı, Sosyal İşlerden Sorumlu Genel Başkan yardımcılığı, Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Ekonomik İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Halkla İlişkilerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Mali ve İdari İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Ar-Ge’den Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı, Genel Sekreterlik ve Aile ve STK’dan sorumlu, Projeden sorumlu komisyonlardan oluşmaktadır.
Kadın kolları, kendileriyle ilgili her türlü faaliyet, toplantı, karar ve gündemi bağlı oldukları ana kademeye bildirip, onların onayıyla hareket etmek durumundadır. AK Parti tüzüğüne göre her ilin Kadın Kolları Başkanı, İl Başkanlığı Yönetim Kurulu ve Yürütme Kurulu’nun da doğal üyesi olarak oy hakkı olmasa da söz hakkına sahip olduğu bir yapı içerisinde faaliyet göstermekteydi. 2009’daki büyük kongre sonrasında Başbakanın talimatları ile kadın kollarının güçlü kılınması için bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda Siyasi Partiler Kanununun el verdiği ölçüde parti tüzüğünde yer alan “…kadın kolları oy kullanmaksızın…” ibaresi çıkarılarak tüm İl Başkanlığı Yönetim Kurulu’nda kadın kolları daha güçlü bir konuma getirilmiştir.32
AK Parti Tüzüğünün 86. Maddesinde “Kadın Kolları Kademe Başkan ve Üyelerinin Yetki ve Görevleri”ne ilişkin hükümler yer almaktadır. Çadır (2011), söz konusu maddeye göre;
-Kadın kolları kademe başkan, yönetim ve yürütme kurulları, Parti'nin o yerde kurulu teşkilat kademe organlarının yetkilerini, “kendileri açısından” aynen kullanırlar.
-Bu kolların kurulu oldukları yerde Parti'nin temsili, Parti teşkilat kademe yönetim kurulu başkanına aittir.
-Kadın kolları, Parti'nin o yerde kurulu teşkilat kademesine ‘bağlı, uyumlu ve eşgüdüm’ içinde çalışırlar.
-Dış yazışmaları, Parti Yönetim Kademesi aracılığıyla yaparlar.
-Kadın kolu başkanları görevli oldukları yerdeki teşkilat kademesi yönetimi ve yürütme kurullarının doğal üyesidirler ve toplantılara katılır, müzakerelere iştirak ederler. (s. 61, 62) AK Parti il, ilçe ve belde Kadın Kolları başkanları ile düzenli olarak her hafta yürütmesi ile toplantılar gerçekleştirirler. İl ve ilçelerde kadın kolları mahallelerde, mahalle temsilcileri aracılığıyla örgütlenmiştir. Parti teşkilatlanmasında en alt kademe mahalle temsilciliğidir. Her mahallede ve her mahallenin sokağında olmak üzere mahalle temsilcileri seçilir. Bunlar, tüzük gereği mahalledeki kişi sayısı ve alınan oy ile bir hesaplama yapılarak delegeler ve delege sayıları belirlenir, kongre sürecinde oy kullanma hakkı kazanarak parti yönetiminde söz sahibi olurlar. Mahalle
32
temsilcisinin kendine ait bir sokağı ve belirlenen ev veya apartmanları vardır. Buralarda oturanlarla komşuluk ilişkisi çerçevesinde görüşülür, doğum, düğün, ölüm, asker uğurlaması gibi özel günler takip edilerek mahalleli ile sıkı diyaloglar oluşturulur. Bu çalışmanın sonucunda seçimden seçime oy istemeye gelen bir parti olmadıklarını kanıtlamak amaçlanır. Bunlardan başka mahalle temsilcileri evlere giderek partiye yeni üyeler kazandırmak için “tarama” yapar”, ev toplantıları düzenleyerek ihtiyaç sahiplerinin sorunlarını üst kademelere aktarır, aynı zamanda partinin icraatlarını halka anlatmakta çok önemli bir role sahiptir (Çıtak ve Tür, ty: 261).
2. 4. 2. AK Parti Kadın Kollarının Misyonu ve Vizyonu
Türkiye’deki siyasal partiler söylemlerinde, kadınların siyasetin içinde aktif şekilde görev almaları ve karar verme mekanizmalarında olmaları gerektiğini dile getirmektedirler. Uygulamada kayda değer bir çaba sarf etmedikleri siyasetteki kadın oranlarına bakıldığında açıkça görülmektedir. Türk (2010), toplumun ve siyasal yapının yansımasının, siyasi partiler ve kadın kollarının olduğuna dikkat çekmekte ve şöyle yazmaktadır.
Bir ülkenin siyasal sistemi, siyasi partileri, partilerin içyapıları, o ülkenin toplumsal yapısını anlamak açısından önem taşımaktadır. Çünkü çağdaş, demokratik toplumlarda başa gelen parti veya partiler çoğunluğun oylarından oluşmaktadır. Bu yüzde, bir ülkenin siyasal yapısı, toplumsal yapısının yansımasıdır denilebilir. Siyasi partilerin kadınlara ve kadın sorunlarına olan yaklaşımları, partilerin niteliklerini ortaya çıkarması bakımından da önem taşımaktadır. (s. 6)
Türk siyasi tarihinde siyasette ve siyasal yaşamda kadını daha aktif kılmak, karar verme mekanizmalarında kadın varlığını arttırarak temsil sorununa çözüm bulma amaçlı siyasal faaliyetler arasında kadın kolları örgütlenmeleri yer alır. Örneğin, Refah Parti’si döneminde kurulan “Hanımlar Komisyonu”, daha çok partiye oy kazandıran ve kadınları eğiten bir kurum gibi çalışmıştır (Narin, 2008: 28).
Sibel Eraslan, köşe yazısında, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın girişimiyle, 1989’dan itibaren mütedeyyin kadının siyasette mobilize olduğunu ve bunun tecrübe edildiğini yazmış ve “89’dan bugüne, kadın desteğinin, muhafazakâr kesim için ne denli önemli bir kavşak olduğunu, siyaseten tecrübe edildiğini” belirtmiştir (“Ev’den Meclis’e Cephe’den Sürgün’e Kadınlar…”, 2011).33
AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları tarafından belirlenen misyona göre kadın kollarının kuruluş ve faaliyet amaçlarını Çadır (2011), çalışmasında üç başlık altında toplamıştır. Bunlar:
-Kadının siyasal ve sosyal yaşamdaki yerini ve etkinliğini arttırmak, çoğulcu ve katılımcı demokrasi ilkesi içinde çağdaş ve muhafazakâr demokratik çözümler üretmek,
-Türk kadınının ilkeli, dinamik ve gelişme potansiyeli yüksek nitelikleri ile ufkunu açacak siyasal perspektifle sıkıntılarını gidermek, modern siyasal sistem içerisinde sorun çözme ve karar alma yeteneğini geliştirmek,
-Türk kadınının uluslar arası standartlara uygun olarak siyasette ve kamusal alanda daha fazla yer alabilmesi için gerekli yeni ve özgün eğitim hizmetleri ile desteklenmesini sağlamaktır. (s. 61)
AK Parti Kadın Kolları misyonunu “Kadınların siyasal katılımının arttırılması” na öncelik vermiştir. Narin (2008) çalışmasında AK Parti Kadın Kollarının vizyonunu da şöyle ifade etmektedir:
Kadınların kamusal ve siyasal yasama aktif ve nitelikli katılımlarının özendirilmesi, kadınlarla ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliği alanlarının geliştirilmesi, kadınlara karsı her türlü şiddet ve ayrımcılığın engellenmesi, bu yönde Kadınlara Karsı Her Türlü Ayrımcılığın Engellenmesi Sözleşmesi (CEDAW) ile getirilen ilkelerin eksiksiz uygulanması, kadınların okuryazarlık oranın yükseltilmesi, kadın ve çocuk sağlığı hizmetlerinin çağdaş ülkelerdeki düzeye çıkarılması, kadının ev içi emeğinin hak ettiği şekilde değerlendirilmesi ve kadınların istihdam oranın yükseltilmesi’ konuları yer almaktadır. (s. 30)
AK Parti Genel Merkez Kadın Kollarının kadının siyasette varlığının artması için ne kadar etkili olduğunu ölçebilmek zordur. Bununla beraber, AK Parti Genel
33
- http://www.tumkoseyazilari.com/yazar/sibel-eraslan/30-12-2011-kadinlar-neyi- degistirmek-istiyor.html (Erişim Tarihi: 08-01-2012)
Başkanı Recep Tayip Erdoğan’ın 2007 genel seçimlerinde yaptığı çağrı, Parti’nin konuyla ilgili yaklaşımını gözler önüne sermektedir. Her ilden bir kadın milletvekili çağrısında bulunan Genel Başkan Recep Tayyip Erdoğan, AK Parti teşkilatına kadın aday sayısını arttırma yönünde çağrıda bulunmuştur. 2007 genel seçimlerinde toplam aday adayı sayısı 3.895’tir. Bunun 454’ü kadındır. Kadın sayısı %11,66 olarak hesaplanmıştır.
29 Mart 2009 Yerel seçimlerinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın desteğiyle, Belediye Meclis Üyeliği ve İl Genel Meclis Üyeliği listelerinde de her üç isimden birinin kadın olması yönünde gayret gösterilmiştir. 2009 yerel seçim sürecinde, 1659 kadın, aday listelerine girmiştir. AK Parti’den 667 kadın Belediye Meclisi, 56 kadın İl Genel Meclisi olmak üzere toplamda 723 kadın meclis üyesi yerel karar alma mekanizmalarında yer almayı başarmıştır. İlk defa Erzurum’undan bir kadın (Selcan Karagöl), İl Genel Meclisi Başkanı olarak seçilmiştir.
12 Haziran 2011 genel seçimde, toplam aday adayı sayısı 5.707 dir. Bunun 915’ kadındır. Kadın oranı % 16 olarak hesaplanmıştır. 2011 genel seçimlerinde AK Parti çıkardığı 46 kadın milletvekili ile toplamda seçilen kadın milletvekilleri içinde, % 57,69’luk oranı yakalamıştır. Genel Merkez Kadın Kolları Başkanı Fatma Şahin, AK Parti’nin ustalık döneminde kadınlar için önemli bir siyaset okulu olduğunu ve seçilen kadın milletvekillerinin 22’sinin kadın kolları teşkilatı ve 9’nun ise partinin çeşitli kademelerinde teşkilat siyaseti yapan kadınlardan meydana geldiğini verdiği demeçte ifade etmiştir.34
Antalya, Elazığ, Bursa, İzmir, Ankara ve Eskişehir il Kadın Kolları Başkanları, Genel Merkez Kadın Kolları MYK üyesi Mine Lök Beyaz ile AK Parti Diyarbakır’da ilk kez kadın milletvekili çıkarmıştır.
AK Parti örgüt yapılanması içinde kadın sayısını ve buna bağlı etkinliğinin arttırılması için Başbakanın yayınladığı genelgeyle, “yönetimler oluşturulurken %25 kadının yönetimlerde yer alması” talimatı verilmiş ve uygulanmıştır. Kadın kollarının yan kuruluş olması itibarı ile bütçesinin olamaması sorunu aşmak için, başbakan yayınladığı bir genelge ile il ana kademe bütçesinin %30’u kadın kollarının kullanımına verilmesi sağlanmıştır (AK Parti, 2011).
34
AK parti Genel Merkez Kadın Kolları, kadının siyasi katılım düzeyini arttırma ile ilgili uluslararası örgütlerin toplantı, eğitim ve deneyim paylaşımını içeren çalışmalara katılmaktadır. Teşkilatına uluslararası deneyime ulaşma imkânı tanıyan eğitim çalışmaları organize edilmektedir. Bu örgütler arsında, Uluslararası Cumhuriyetçiler Enstitüsü (International Republican Institute- IRI) ve Kadın Dernekleri Ağı (Women’s Democracy Network-WDN)’nı sayabiliriz. Bu örgütler, üyesi olduğu 15 ülke kadınlarına eğitim ve deneyim paylaşımını programları gerçekleştirerek, kadının siyasete katımlını artırma, yöneltme ve cesaretlendirmek amaçlanmaktadır.35
1992 yılından beri ABD’de kadın seçmenlerin politikaya atılması ve senatoya girmesi için profesyonel olarak çalışan ve sivil toplum kuruluşu olan 31 Ekim 2011, Emıly’s List, AK Parti Genel Merkez Kadın Kollarının MYK toplantısına katılma talebinde bulunmuştur. AK Parti Genel Merkez Kadın Kollarının ve 81 ildeki teşkilat çalışmaları hakkında bilgi almak için Kadın Kolları’nın toplantısına katılmıştır.36
Bunun dışında AK Parti Genel Merkez Kadın Kolları olarak, Kıbrıs, Suriye, Fas, Tunus, Yemen ve Çin gibi ülkelerinden gelen talepler doğrultusunda ülkelerin siyasi parti kadın kollarına eğitimler verilmiştir.