Gelir durumu siyasal sosyalleşme ve siyasal katılma süreçlerini etkileyen bir durumdur. Bu konuya çalışmanın birinci bölümünde yer verilmiştir. Orada bahsedildiği üzere gelir seviyesi artan bireylerde siyasete ilgi ve katılım düzeyi de artmaktadır. Gelir durumu iyi olmayan ailelerde siyasal ve ya sosyal konulara olan ilgi yerini yaşam sorunlarına bırakmakta böylece siyasal katılım düşük seviyelerde kalmaktadır.
Gelir durumu siyasal algıyı ve davranışlarını etkileme noktasında tek başına çok etkin bir faktör değildir. Ancak gelir durumunun artmasıyla birlikte genellikle eğitim seviyesi artmakta siyasal olayların takip edilmesine yarayan kaynaklara ulaşım kolaylaşmaktadır. Hatta en üst düzeyde, yüksek gelir seviyesine sahip bireyler siyaseti etkileyebilmektedir.
Gelir seviyesi düşük ailelere sahip olan gençlerin ihtiyaçlarını yeterince karşılayamaması gençlerin sadece siyasete olan ilgi düzeyini düşürmekle kalmayıp hayatın birçok alanında önce ekonomik çıkarları düşünerek hareket etmelerine sebep olmaktadır. Bu noktada öğrencilerin üniversiteye bakış açıları da etkilenmekte ve üniversiteleri meslek edinme yerleri olarak görmektedirler.
Gelir seviyesi ve öğrencilerin siyasal yönelim ve davranışları bakımından çizilen ana hatlara göre en alt gelir seviyesine sahip aile üyesi gençlerde siyasal katılım ve siyasete ilgi en alt düzeyde yer almaktadır. Gelir düzeyi arttıkça siyasete ilgi ve katılma düzeyi de artmaktadır. Orta gelir düzeyine sahip aile üyesi gençlerde katılım en üst düzeyde görülmektedir ve üst gelir düzeyine sahip ailelere üye olan bireylerde katılma ve siyasal ilgi tekrar azalma eğilimi göstermektedir (Esgin, 1999: 64).
Tablo 62: Ailenin Aylık Gelir Durumunun Öğrencilerin Gençliğin Siyasetle İlgilenmesi Konusundaki Düşünceleri Üzerine Etkisi
Gelir
Aralığı Gençliğin Siyasetle İlgilenmesi Konusundaki Düşünceler
Toplam Evet ilgilenmeli dir. Sadece gençliği ilgilendiren konularda Sadece oy vereceği zaman Hayır ilgilenmeme lidir. Fikrim yok 500-1000 20 4 0 0 0 24 (%5,7) (%8,5) (%0) (%0) (%0) 1001-1500 90 11 1 4 2 108 (%25,5) (%23,4) (%25) (%33,3) (%20) 1501-3000 150 24 1 6 5 186 (%42,5) (%51,1) (%25) (%50) (%50) 3001-5000 71 6 1 0 0 78 (%20,1) (%12,8) (%25) (%0) (%0) 5001-Üstü 22 2 1 2 3 30 (%6,2) (%4,3) (%25) (%16,7) (%30) Toplam 353 47 4 12 10 426 X2: 21,149 sd: 16 p: 0,173
Ailenin gelir durumu ve öğrencilerin gençliğin siyasal konularla ilgilenmesi
konusundaki düşüncelerinin bağımsızlığını ortaya koymak için yaptığımız ki-kare test sonuçları yukarıda tablo 61’de gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki söz konusu değildir. Bununla birlikte tablo yukarıda bahsedilen gelir seviyesi ve siyasal davranışlar konusunda çizilen ana hatlarla uyum göstermektedir. Bütün gelir aralıklarında ağırlıklı olarak gençliğin siyasetle ilgilenmesi gerektiği düşüncesi hâkimdir. Ancak orta gelir grubunda bu düşünce en yüksek düzeyde görülmektedir. Gençliğin siyasetle ilgilenmesi gerektiğini söyleyen öğrencilerin yaklaşık olarak yarısı %42,5’i 1501-3000 YTL aralığında gelir düzeyine sahip aile üyesi olan öğrencilerdir. Alt gelir grubu ve üst gelir grubu aile üyesi öğrencilerde bu düşünce en alt düzeyde kalmıştır.
Tablo 63: Ailenin Aylık Gelir Durumunun Öğrencilerin Herhangi Bir Sivil Toplum Kuruluşuna Üye Olma Durumları Üzerine Etkisi
Gelir Aralığı
Öğrencilerin Herhangi Bir Sivil Toplum Kuruluşuna Üye
Olma Durumları Toplam
Sosyal Siyasal parti ve ya parti gençlik kolları
Sağlık Eğitim Hayır
değilim 500-1000 7 4 2 2 9 24 (%5) (%7,8) (%5,3) (%4,4) (%5,9) 1001-1500 23 12 11 12 50 108 (%16,5) (%23,5) (%28,9) (%26,7) (%32,7) 1501-3000 62 21 19 20 64 186 (%44,6) (%41,2) (%50) (%44,4) (%41,8) 3001-5000 33 7 3 8 27 78 (%23,7) (%13,7) (%7,9) (%17,8) (%17,6) 5001-Üstü 14 7 3 3 3 30 (%10,1) (%13,7) (%7,9) (%6,7) (%2) Toplam 139 51 38 45 153 426 X2: 24,850 sd: 16 p: 0,073
Gelir durumu ve herhangi bir sivil toplum kuruluşuna ve ya siyasal parti ve ya
parti gençlik kollarına üye olma durumunun birbirinden bağımsızlığının testi de tablo 60 ile benzerlik göstermektedir. Test sonuçlarına göre bu iki değişken arasında da anlamlı bir ilişki gözlemlenmemiştir. Herhangi bir sivil toplum kuruluşuna ve ya siyasal parti ve ya parti gençlik kollarına üye olamama durumu ağırlıktadır. Ancak siyasal parti ve ya parti gençlik kollarına üyelik orta gelir grubunda en yüksek düzeyde görülmektedir. Alt gelir grubunda, orta-üst ve üst gelir gruplarında siyasal parti ve ya parti gençlik kollarına üyelik en düşük düzeyde kalmıştır.
Tablo 64: Ailenin Gelir Durumunun Öğrencilerin Siyasal Faaliyette Bulunmaları Üzerine Etkisi
Gelir Aralığı
Daha Önce Herhangi Bir Siyasal Faaliyette Bulunma Durumu
Toplam Gösteri yürüyüşü ne katıldım Mitingle re katıldım
Bir siyasal partinin seçim kampanyasında
aktif rol aldım
Hayır hiçbir siyasal faaliyette bulunmadım 500-1000 3 3 1 17 24 (%3) (%4,4) (%4,8) (%7,1) 1001-1500 17 19 5 67 108 (%17,2) (%27,9) (%23,8) (%28,2) 1501-3000 42 35 11 98 186 (%42,4) (%51,5) (%52,4) (%41,2) 3001-5000 28 8 3 39 78 (%28,3) (%11,8) (%14,3) (%16,4) 5001-Üstü 9 3 1 17 30 (%9,1) (%4,4) (%4,8) (%7,1) Toplam 99 68 21 238 426 X2: 16,649 sd: 12 p: 0,163
Tablo 63’te de yukarıda verilen diğer iki tablo ile benzerlik göstermektedir. Gelir durumu ve siyasal katılım ilişkisinin araştırıldığı tablo 63’te bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki gözlemlenmemiştir. Herhangi bir siyasal faaliyette bulunmama durumu ağırlıktadır. En çok tercih edilen katılım biçimi gösteri yürüyüşüne katılmadır. Çeşitli siyasal katılım yöntemlerinde bulunmuş olan öğrenciler her katılım grubunda orta gelir düzeyine sahip aile üyesi bireylerdir. Yine her katılım grubunda en düşük düzeyde katılım alt gelir grubu ve üst gelir grubu aile üyesi öğrencilerdir.
X2: 10,201 sd: 4 p: 0,037
Gelir durumu ve öğrencilerin günlük yaşamlarında siyasal ve sosyal konuları konuşmaktan hoşlanmaları arasında anlamlı bir ilişkinin varlığını ortaya koymak amacıyla yapılan ki-kare bağımsızlık test sonuçları yukarıda tablo 64’te gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Öğrencilerin günlük yaşamlarında siyasal konuları konuşmaktan hoşlanmaları ağırlıktadır. Günlük yaşamlarında bu konuları konuşmaktan hoşlananlar öğrencilerin yaklaşık olarak yarısı %45,2’si orta gelir düzeyine sahip ailelerin üyesidir. Yine alt gelir grubu ve üst gelir grubu ailelerin üyesi olan öğrencilerde siyasal ve sosyal konuları konuşmak en alt düzeyde kalmaktadır.
Tablo 65: Ailenin Gelir Durumunun Öğrencilerin Günlük Yaşamlarında Siyasal ve Sosyal Konuları Konuşmaları Üzerine Etkisi
Gelir Aralığı
Günlük Yaşamda Siyasal ve Sosyal Konuları
Konuşmaktan Hoşlanma Durumu Toplam
Evet Hayır 500-1000 12 12 24 (%4) (%9,6) 1001-1500 70 38 108 (%23,3) (%30,4) 1501-3000 136 50 186 (%45,2) (%40) 3001-5000 62 16 78 (%20,6) (%12,8) 5001-Üstü 21 9 30 (%7) (%7,2) Toplam 301 125 426
Tablo 66: Ailenin Gelir Durumunun, Aile ve Öğrencinin Siyasal Görüşlerinin Birbiriyle Uyumlu Olması Üzerine Etkisi
Gelir Aralığı Ailenin ve Öğrencinin Siyasal Görüşlerinin Birbiriyle Örtüşmesi Durumu Toplam Evet uyar Kısmen uyar Hayır uymaz
500-1000 7 14 3 24 (%4,3) (%6) (%9,7) 1001-1500 48 49 11 108 (%29,4) (%21,1) (%35,5) 1501-3000 69 109 8 186 (%42,3) (%47) (%25,8) 3001-5000 29 42 7 78 (%17,8) (%18,1) (%22,6) 5001-Üstü 10 18 2 30 (%6,1) (%7,8) (%6,5) Toplam 163 232 31 426 X2: 9,086 sd: 8 p: 0,335
Ailenin gelir durumu ve öğrencilerin siyasal düşüncelerinin ve ailelerinin siyasal düşüncelerinin uyumlu olup olmadığı konusunda değişkenler arasında anlamlı bir ilişkinin varlığını ortaya koymak amacıyla yapılan ki-kare bağımsızlık test sonuçları yukarıda tablo 65’te gösterilmektedir. Test sonuçların göre bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki gözlemlenmemiştir. Bununla birlikte tablo incelendiğinde ailelerinin görüşleri ile kendi siyasal görüşlerinin kısmen uygunluk gösterdiğini söyleyen öğrenciler ağılıktadır. Yine kısmen uygunluk gösterdiğini söyleyen öğrenciler arasında orta gelir düzeyine sahip aile üyesi öğrenciler %47 ile çoğunluğu oluşturmaktadır. Ailesinin siyasal görüşleri ile kendilerinin siyasal görüşleri arasında bir uygunluk olmadığını belirten öğrenciler arasında ise alt-orta gelir düzeyine sahip aile üyesi olan öğrenciler %35,5 ile çoğunluğu oluşturmaktadır. Öğrencilerin verdiği cevaplardan evet uyar ve kısmen uyar cevapları 500-1000 YTL aralığında alt gelir grubunda en düşük düzeyde kalmıştır. Alt gelir grubundan orta gelir grubuna gelir seviyesi arttıkça ailelerin ve öğrencilerin siyasal düşüncelerinin uygunluk göstermesi sayısal anlamda artış göstermektedir. Üst gelir grubuna doğru gidildikçe ise hem uygunluk gösterdiğini söyleyen, hem kısmen uygunluk gösterdiğini söyleyen hem de uygunluk göstermediğini söyleyen öğrenciler sayısal anlamda azalmaktadır.