Aile treni yapımı sırasında yaşanan duygu ve düşüncelere dair bulgular . 137

Aşağıdaki şekilde aile treni yapımı sırasında öğrenci ve ailelerin hissettiklerine dair bulgular verilmiştir.

138

Şekil 31’e göre öğrencilerin ‘Aile Treni’ yapımı sırasında mutlu (12), güzel şeyleri (4), heyecanlı (4), güzel bir etkinlik olacağını (2), aile olunduğunu (1), öğretmenin beğeneceğini (1), trenle bir yere gidileceğini (1), ailenin öğrenciyi sevdiğini (1) ve huzurlu hissettikleri anlaşılmıştır. Öğrencilerden görüş bildirenlerin ailelerinin ‘Aile Treni’ yapımı sırasında mutlu (11), güzel şeyleri (2), huzurlu (1), gururlu (1) ve şaşırmış hissettikleri görülebilir. Şekil 14’e göre ‘Aile Treni’ etkinliğini yapan tüm öğrenci ve ailelerin olumlu duygular hissettikleri söylenebilir. Konuyla ilgili söylem örnekleri aşağıda verilmiştir.

Mutlu “Yaparken mutlu oldum. Çünkü hep beraber yaptık.” E25

Huzurlu “Ailemin beni sevdiğini, mutlu, huzurlu hissettim.” K28 Aile birliği “Bizim sıkı aile olduğumuzu [hissettim].” E7

“Ailemle vakit geçirdiğim için güzel hissettim.” K22 Ailenin hissettikleri

Mutlu

“Ailem ilk başta mutluydu ve söyledikleri güzeldi. İyi yapmışsın dediler.” E23

“Mutlu hissettiler ve ‘aferin öğretmenine!’ dediler.” K20

Şaşırmış “İlk başta biraz şaşırdılar. Sonra herkes kendini tebrik etti.” E10 Aile birliği “Benimle vakit geçirdikleri için güzel ve iyi oldu dediler” K22 Aşağıdaki şekilde öğrencilerin ‘Aile Treni’ etkinliği sayesinde eğlenme durumları ve gerekçeleri verilmiştir.

Şekil 32 Öğrencilerin ‘Aile Treni’ etkinliği sayesinde eğlenme durumları ve gerekçeleri

Şekil 32’ye göre, öğrencilerin büyük çoğunluğunun (20) ‘Aile Treni’ etkinliği sayesinde eğlendikleri söylenebilir. 2 öğrenci ise ‘Aile Treni’ yapımı sırasında eğlenmediğini belirtmiştir. 4 öğrenciden ise veri alınamamıştır. Öğrencilerin eğlenme

139

gerekçeleri; aileyle beraber yapıldığı (8), etkinlik güzel olduğu (7), herkesin görevi olduğu (3), aileyi birleştirdiği (1), aileyi heyecanlandırdığı (1), komik şeyler konuşulduğu (1) ve aileye görev vermenin zevkli olduğu için (1) şeklinde belirtilmiştir. ‘Aile Treni’ etkinliğinden eğlenmeyen (2) öğrencilerin gerekçeleri ise uzun sürmesi (1) ve ailesiyle yapmaması (1) şeklindedir. Konuyla ilgili söylem örnekleri aşağıda verilmiştir.

Eğle

ne

nler

“Eğlendim. Çünkü aileyle hem etkinlik yaptık hem de vakit geçirdik.” E14

“Eğlendim. Çünkü ilk defa ailemle çok güzel bir etkinlik yaptım.” K22

“Eğlendim. Çünkü aile birleşti.” K15

“Eğlendim. Çünkü hep birlikte yaptığımız için çok eğlendim.” K6 “Eğlendik. Çünkü bu etkinliği ilk defa yaptık. Bir de çok güzel bir etkinlikti.” E23

Eğlenmeyenler “Eğlenmedim. Çünkü çok uzun sürdüğü için canım sıkıldı.” E24

4.6 AİLE İÇİNDE HAKLARA SAYGI UYGULAMA TEMASINA DAİR BULGULAR

Bu kısımda, “Aile İçinde Haklara Saygı” uygulama temasına dair betimsel bulgulara ve etkinlik bulgularına yer verilmiştir.

4.6.1 “Aile İçinde Haklara Saygı” Uygulama Temasına Dair Betimsel Bulgular

Bu başlık altındaki etkinlikler ‘Benim Eşsiz Yuvam’ teması kazanımları arasında yer alan “B.3.28. Ailesinde ve yakın çevresinde (akrabaları, komşuları, vb.) birbirlerinin haklarına ne ölçüde saygı gösterildiğini gözlemler.” kazanımı etrafında yapılandırılmıştır. Kazanım, hayat bilgisi dersi programında öğrencilere kazandırılması gereken beceriler arasında yer alan ‘Öz Yönetim (Etik Davranma)’ becerisi ve bu becerinin alt amaçları olan ‘Başkalarının kişisel haklarına saygı gösterme’ ve ‘Toplumsal kurallara uyma’ becerilerini geliştirmeye yöneliktir. Bunun yanı sıra kazanım, “sevgi” değeri ve bu değerin alt boyutları olan “ailesini ve akrabalarını sevme”, “arkadaşlarını ve başkalarını sevme”; “saygı” değerini ve bu değerin alt boyutları olan “arkadaşlarına saygı duyma, okulu ve sınıfı ile ilgili

140

kurallara uyma, öğretmenine karşı saygılı olma, çevresindeki insanlara karşı saygılı olma, ailesine saygılı olma, kişisel eşyalarına ve başkalarının eşyalarına saygı gösterme”; “hoşgörü” değeri ve bu değerin alt boyutları olan “arkadaşları ile iyi ilişkiler geliştirme, konuşanı dinleme, herkesin değerli olduğunu kabul etme” değerlerinin ve davranışlarının sergilenmesine katkı sunmayı hedeflemektedir (MEB, 2009). Bu doğrultuda öğrenci ailelerinde, aile bireylerinin birbirlerinin haklarına ne ölçüde saygı gösterdikleri tespit edebilmek amacıyla öğrencilerle görüşmeler yapılmıştır.

Öğrencilerin aile içinde gözlemlediği saygısız davranışların neler olduğu Tablo 9’da verilmiştir.

Tablo 9. Öğrencilerin aile içinde gözlemlediği saygısız davranışlar

Temalar Kodlar Kimler

İstenmeyen Davranış (10)

Sürekli telefon ve tabletle ilgileniyor (2)

Baba(3) İşe çok erken gidiyor (1)

Odasını dağınık bırakır (1)

Abla (2) Çok konuşur (1)

Çok yaramaz (1)

Kardeş (2) Ders yaparken rahatsız ediyorlar (1)

Oyunda istemediğim şeyler yapıyor (1)

Abi(2) Beni anneme şikayet ediyor (1)

Çok şey istiyor (1) Anne (1)

Fiziksel Şiddet (9)

Beni dövüyor (1)

Kardeş(3) Her yere saldırır (1)

Sürekli kavga ediyorlar (1)

İstediğini yapmazsam beni dövüyor (2)

Abi(3) Çok kavga eder (1)

Beni dövüyor (2) Baba(2)

Beni sürekli dövüyor (1) Abla(1)

Duygusal Şiddet (7)

Sürekli olumsuz eleştiri yapar(1)

Abla(2) Beni korkutur (1)

Küfreder (2)

Kardeş(3) Suçsuz olsam da bana kızarlar (1)

Bana küser (1) Abi(1)

İşten gelince bana kızgın olur (1) Baba(1)

141

Tablo 9 incelendiğinde, öğrencilerin neredeyse tamamının (23), az veya çok, haklarının çiğnendiğini ve saygısız davranışlarla karşı karşıya kaldıklarını ifade ettikleri görülebilir. 2 öğrencinin ise ailesinde saygısız davranışlar gözlemlemediği anlaşılmıştır. Öğrencilerin en çok ilgisizlik ve ihmal, dağınıklık, rahatsız edilme, yaramazlık gibi davranışları içeren istenmeyen davranışlardan (10) rahatsız oldukları tespit edilmiştir. İstenmeyen davranışların en çok babadan (3) geldiği görülmüştür. Çalışma grubunun en çok gözlemlediği saygısız davranış olarak düşündükleri durumlardan bir tanesine de fiziksel şiddet (9) görmeleri veya fiziksel şiddeti gözlemlemeleri olmuştur. 6 öğrenci kardeşi, abisi, babası ve ablasından şiddet gördüğünü söylemiştir. 3 öğrenci ise aile içerisinde şiddet davranışları gözlemlemiştir. Fiziksel şiddet davranışlarının en çok kardeş (3) ve ağabeylerde (3) gözlemlendiği anlaşılmıştır. Öğrenci söylemlerine göre çalışma grubunun annelerinde, fiziksel şiddet davranışları görülmediği tespit edilmiştir. Kazancı (2012), duygusal şiddeti de, şiddetin bir türü olarak görmektedir. Bu doğrultuda duygusal şiddet içeren 5 söylem tespit edilmiştir. Küfür etme (2), olumsuz eleştiri (1), kızma (2), küsme (1) ve korkutma (1) gibi davranışlar öğrencilerin bir kısmını rahatsız etmekte olduğu ve bu davranışları gördükleri abla (2), kardeş (3), abi (1) ve babalarını (1) eleştirmekte olduğu tespit edilmiştir. En çok duygusal şiddetin, fiziksel şiddet de olduğu gibi, kardeşlerden geldiği görülmüştür. Öğrencilerin en çok saygısız davranışlar gözlemlediği kişiler incelendiğinde bu kişilerin sırasıyla kardeş (8), baba (7), abi (6), abla (5) olduğu görülmüştür. Sadece bir öğrencinin annesinde saygısız davranış gözlemlemesi dikkat çekici bulunmuştur. Öğrencilerin kardeşlerinde en çok şiddet davranışları gösterme (3), küfretme (2) gibi olumsuz davranışlar gözlemlemişlerdir. Babaların ise en çok çocukları yerine telefon ve tabletle ilgilenmesi (2) ve çocuklarına şiddet göstermesi(2) yönlerinden eleştirildikleri görülebilir. Öğrencilerin abilerinde en çok fiziksel şiddet davranışları (3) gösterme gibi saygısız davranışlar gözlemledikleri tespit edilmiştir. Ablaların ise en çok duygusal şiddet (2) davranışları sergilediği anlaşılmıştır. Konu ile ilgili öğrenci söylemleri aşağıda verilmiştir.

142 İste nmeye n Da vra nışl

ar ^{“Babam işten gelince hemen TV başına geçiyor.”E10} _{“Babamı eleştiririm çünkü kafasını, gözünü telefondan ve televizyon}

ayırmıyor.”E4

“Özellikle kardeşlerimi eleştiririm. Çünkü bazen ödevimi yanlış yapmama (sebep oluyorlar).”K12

F

izikse

l

Ş

iddet

“Babamı eleştiririm çünkü beni dövüyor.” E16

“Abilerimi ve babamı (eleştiririm) çünkü onlar beni dövüyor.” E21 “Ailenin içinde abimi eleştiririm. Çünkü bir şey ister onu

yapmazsam döver ve küser bu nedenle onu eleştirdim.”K22 “ Kardeşimi çünkü beni hep dövüyor. Küfür ediyor.”K2

Duygusa

l

Ş

iddet

“ Ailem içinde kardeşimi eleştiririm. Çünkü o çok küfür ediyor. Terbiyesiz hareketler yapıyor.”E14

“Ablamı (eleştiririm). Çünkü ablam o kadar çok olumsuz eleştiri yapar ki söyle söyle bitmez.”K15

Öğrencilerin aile bireylerinin birbirlerinin haklarına saygı gösterip göstermediğine ve sebeplerine dair bulgular Şekil 33’te verilmiştir.

Şekil 33. Aile bireylerinin birbirine saygılı davranma durumları

Şekil 33’te görüş bildiren öğrencilerin olumsuz duyguları (4) ve olumsuz davranışları (4), aile içi saygısız davranışların ortaya çıkmasında etken olarak gördükleri tespit edilmiştir. Öğrencilerin, anlayışsızlığı (2), kıskançlığı (1) ve sevgisizliği (1) aile içi saygısız davranışların ortaya çıkmasına sebep olan olumsuz davranışlar olarak görmekte oldukları anlaşılmıştır. Fiziksel şiddeti (3) ve yaramazlık yapmayı (1) ise aile içi saygısız davranışların ortaya çıkmasına sebep olan olumsuz davranışlardan gördükleri tespit edilmiştir. Konu ile ilgili öğrenci söylem örnekleri aşağıda verilmiştir.

143 Anlayışsızlık

“Uçak alıcaz. Ama babam kartı unutmuş. Bu yüzden annem ve

babam kavga eder. Ama aslında incir çekirdeğini bile doldurmaz.” K2

Şiddet Görme ^{“ Bunun sebebi çocuğun bir şeyi anlamadığı zaman dayak}

yemesi.” E14

Sevgi Eksikliği

“Kardeşlerim birbirlerini sevmedikleri için saygılı

davranmıyorlar. Babamla annem ara sıra saygılı davranmıyorlar.” K11

Başkalarını Rahatsız Etme

“Yaramazlık yapıyor olabilirim. Kızılacak hale getirebilirim.”

[K6] (Özeleştiri var.)