Aile İçinde Sorun Çözme Uygulama Temasına Dair Betimsel Bulgular

Bu başlık altındaki ‘Aile İçinde Sorun Çözme’ etkinlikleri 3.sınıf Hayat Bilgisi dersi, Benim Eşsiz Yuvam teması kazanımlarından olan ‘B.3.17. Aile içinde çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmek için, sorun çözme becerisini kullanır.’ kazanımı bağlamında yapılandırılmıştır. Bu kazanım, 3.sınıf Hayat Bilgisi dersi programında kazandırılması hedeflenen ‘Problem Çözme’ becerisini geliştirmeye yöneliktir (MEB, 2009: 187). Öncelikle öğrencilerin aile bireyleriyle ve ailelerin öğrencilerle yaşadıkları sorunları tespit edebilmek amacıyla öğrenci ve ailelerle görüşülmüştür. Görüşmelerden elde edilen bulgular karşılaştırmalı olarak sunulmuştur.

Öğrencilerin aile bireyleriyle yaşadıkları sorunları ve çözüm yollarını içeren bulgular Şekil 13’te yer almaktadır.

Şekil 13. Öğrencilerin aile bireyleriyle yaşadığı sorunlar ve çözüm yolları

Şekil 13’e göre öğrencilerin çoğunluğu (16) aile bireyleriyle sorun yaşamıştır. Öğrencilerin 9’u ise aile bireyleriyle sorun yaşamadıklarını ifade etmiştir. Aile bireyleriyle sorun yaşadığını ifade eden öğrencilerden 11’i bu sorunları çözmek için herhangi bir girişimde bulunmadığını dolayısıyla sorunları çözemediğini belirtmiştir. Aile bireyleriyle sorun yaşadığını ifade eden öğrencilerden 5’i ise yaşadığı sorunlarını çeşitli yollarla çözdüklerini ifade etmişlerdir. Aile bireyleriyle yaşadığı sorunları çözemediğini belirten öğrencilerin, aile bireyleri tarafından kötü davranış görme (10) ve ihmal edilme (4) gibi sorunları yaşadıkları tespit edilmiştir. Aile bireyleri tarafından kötü davranış gören öğrenciler, ailenin kötü davranması (3), kardeşlerin dövmesi (3), kardeşlerin küfür etmesi (2), kardeşlerin ders yapmaya engel olması (1) ve abinin bilgisayar oynatması (1) gibi davranışlarla karşılaştıklarını

108

ifade etmişlerdir. Aile bireyleri tarafından ihmal edilen öğrenciler ise ilgi görmeme (1), anne babanın televizyon karşısında çok vakit geçirmesi (1), annenin umursamaması (1) ve abinin hiçbir şey paylaşmaması (1) şeklinde davranışlarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Aile bireyleriyle yaşadıkları sorunları çözebildiğini ifade eden öğrenciler, kardeşleri tarafından kötü davranış (4) ve anne babaları tarafından kötü davranış (1) gördüklerini ifade etmişlerdir. Aile bireyleriyle yaşadıkları sorunları çözebildiklerini ifade eden öğrencilerin sorunlarını, konuşarak (2), özür dileyerek (1), uyararak (1) ve yer değiştirerek çözdükleri tespit edilmiştir. Aile bireyleriyle sorun yaşayıp da sorunlarını çözebilen öğrencilerin (5) sayılarının az olduğu söylenebilir. Aile bireyleriyle yaşadıkları sorunları çözebildiğini ifade eden öğrencilerin bu sorunları olumlu yollara çözdükleri görülebilir. Ayrıca aile bireyleriyle sorunlarını çözebilen öğrencilerin (5) tamamının kadın öğrencilerden oluştuğu tespit edilmiştir. Aile bireyleriyle yaşanan sorunların çoğunun kardeşlerle yaşandığı söylenebilir. Öğrencilerin aile bireyleriyle yaşadıkları sorunları çözmede genel olarak yetersiz kaldıkları söylenebilir. Konuyla ilgili söylem örnekleri aşağıda verilmiştir. Sorun ları nı çöze me - ye nler

“Abime bir şey yapmadan beni dövmesi. Abimle her şeyi paylaşmama rağmen o benimle hiçbir şey paylaşmıyor. Abim bilgisayar oynarken beni hiç oynatmıyor.” E23 “Anneme bir şey söylüyorum annem bakmıyor.” E24 “Kardeşim bana vuruyor ve küfür ediyor” E14

Sorun ları nı çöze bil enle

r “Ablamla hep kavga ediyoruz ve suç ikimize kalıyor… Ona

özür dileyip, ona hediyeler alıyorum.” K15

“Onlar [ailem] bazen iyi bazen kötü davranıyorlar… Onları toparladım, onların hepsini uyararak sorunları çözdüm.” K12

Aşağıdaki şekilde çocuklarıyla sorun yaşadığını ifade eden ailelerin görüşlerini içeren bulgular verilmiştir.

109

Şekil 14. Ailelerin çocuklarıyla yaşadıkları sorunlar

Şekil 14’te de görüldüğü üzere, aileler, çocuklarıyla bireysel (22), okulla ilgili (14) ve aileyle ilgili (9) sorunlar yaşamaktadırlar. Ailelerin çocuklarıyla yaşadıkları sorunlar toplamda 45 söylem ile ifade edilmiştir. Çocuğuyla sorun yaşamadığını belirten sadece bir aile tespit edilmiştir. Aile ifadelerine göre öğrencilerin bireysel sorunlarının düzensiz beslenme (7), uyku sorunu (4), kitap okumama (2), söz dinlememe (1), inatçı olma (1), boş vakitlerini gereksiz geçirme (1), çabuk küsme (1), yaramazlık yapma (1), çok konuşma (1), sürekli dışarı çıkmayı isteme (1), nazlı olma (1) ve ufak şeyleri sorun yapma (1) şeklinde olduğu anlaşılmıştır. Aile ifadelerine göre öğrencilerin okulla ilgili sorunlarının ödev/ders yapmama (13) ve oyun-ders saatlerini ayarlayamama olduğu görülmüştür. Aile ifadelerine göre öğrencilerin aileleri ile ilgili sorunlarının kardeşlerle geçimsizlik (3), televizyon çok izleme (3), telefonla çok oynama (2) ve evi dağıtma şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Konuyla ilgili söylem örnekleri aşağıda verilmiştir. Ailelerin çocuklarıyla en çok yaşadığı sorunların ödev/ders yapmama (13), düzensiz beslenme (7) ve uyku sorunu (4) olduğu görülmektedir. Ailelerin çocuklarıyla yaşadıkları sorunlar incelendiğinde ailelerin çocuklarıyla düzen ve disiplinle ilgili sorunlar yaşadığı yorumu yapılabilir.

Birey

se

l

Sorunl

ar “Yemek yemiyor, dersine çalışmıyor ve etrafı çok dağıtıyor.” VB1 “Fazla söz tutmaması, zorla ve isteksiz yemek yemesi. İnatçı ve dediğini yaptırdığı için bazı sorunlar yaşıyoruz.” VA3

110 Ok ull a İlgil i Sorunl ar

“Ders yapmaya yapıyor ama bizi çileden çıkartana kadar uğraşıyor.” VAB7

“K11’le genelde dersten kaynaklanıyor. Her akşam 12’ye kadar ders sürer mi? Bizimki sürüyor.” VAB11

“Ödevini yapıyor ama zorla oturuyor.” VAB18

“Ödevini hemen oturup yapmıyor. İsteksiz olduğu için saatler sürüyor. 1 saatlik ödevi 2 saatte yapıyor.” VAB24

Aile il

e İlgili

Sorunl

ar

“Telefonla [çok oynaması] ve televizyon [çok izlemesi].” VA13 “Telefonu ne kadar yasaklasak da onunla oynuyor. Kitap okumayı fazla sevmiyor.” VA14

“Televizyon çok izliyor, kitabı zorla okuyor.” VA19 “Kardeşler arasındaki geçimsizlik.” VA21

Aile içinde yaşanan sorunlarla ilgili aile ve öğrenci söylemleri karşılaştırıldığında (bkz. şekil 13 ve 14) birbiriyle örtüşen ve örtüşmeyen durumların olduğu söylenebilir. Kardeşler arasında yaşanan sorunların hem aile hem de öğrenci söylemlerine yansıdığı ifade edilebilir. Öğrencilerin aile bireyleriyle yaşadığı sorunların, genellikle kötü muamele ve ihmalden dolayı olduğu söylenebilir. Ailelerin çocuklarıyla yaşadıkları sorunların ise disiplin ve düzen kaynaklı olduğu söylenebilir. Aile bireylerinin yaşadıkları sorunlar arasında uyumsuzluk var gibi gözükse de; öğrenci ve ailelerin yaş durumları göz önüne alındığında bu durumun normal olduğu söylenebilir.