Aile katılımı çalışmaları

Okulöncesi eğitimde ebeveynlerin eğitim sürecine dâhil edilmeleri farklı çalışmalar ile sağlanmaktadır. Bu çalışmalar ile ebeveynler çocuklarının gelişim alanlarını yakından gözlemleyebilmekte ve çocuklarının gelişimlerine katkıda bulunabilmektedirler (Günay-Bilaloğlu, 2018). MEB aile katılımıyla ilgili çalışmalara ilk olarak 1952 programında yer vermiştir daha sonraki 1981, 1989, 1994 ve 2002 programlarında da aile katılımı ile ilgili çalışmalara yer vermiştir. Ancak aile katılımına en önemli ve ayrıntılı şekilde 2006 programında yer vermiş ve aile katılımının öneminden bahsedilmiştir. 15. Milli Eğitim Şurası’nda ‟Aile Katılım Programları” ve ‟Ana-Baba Okulları” yaygınlaştırılmalı kararı alınmıştır. Okul öncesi eğitiminde ailelerin çocukların eğitim sürecine ortak olması durumunda çocukların tüm gelişim alanlarıyla birlikte sosyal becerilerinin, iletişimlerinin ve iş birliği kurabilme kabiliyetlerinin diğer çocuklara oranla daha iyi olduğu gözlemlenmiştir (Taşçı, 2016).ABD’nin 2000 yılındaki anayasasıyla birlikte ailelerin çocukların eğitimine gönüllü bir şekilde katılım sağlaması ulusal bir amaç haline getirilmiştir. Okul öncesi dönemden başlayarak liseye kadar devam eden süreçte çocukları bulunan anne ve babalar için eğitim programları düzenlenmiştir (Oğuz, 2012).Bu çalışmalarda aile katılımının ne kadar önemli görüldüğünü bir kez daha ortaya çıkarmıştır. Aile katılım etkinlikleri MEB (2006) Okul Öncesi Eğitim Programı’nda aile eğitim etkinlikleri, aile iletişim etkinlikleri, ebeveynlerin eğitim etkinliklerine katılımı, ev ziyaretleri, evde yapılabilecek etkinlikler ve yönetim ve karar verme süreçlerine katılım şeklinde ele alınmıştır.

MEB (2013) Okul Öncesi Eğitim Programı ise aile eğitimi ve katılımının önemine değinerek çocukların kazandıkları bilgi, beceri ve tutumların kalıcılığını sağlayabilmek için okul ve ev arasındaki devamlılığın desteklenmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu kapsamda "Okul Öncesi Programı ile Bütünleştirilmiş Aile Destek Eğitim Rehberi (OBADER)” hazırlanmıştır. Öğretmenlerin programla birlikte bu rehberi de kullanmaları gerektiği belirtilmiştir. Aile katılımının önemi doğrultusunda öğretmenlerin eğitim öğretim sürecinde yer verdiği çalışmaları Krizman (2013) incelemiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin aile katılımı sürecinde aile iletişim etkinliklerini sıklıkla tercih ettikleri ortaya çıkmıştır. Öğretmenler iletişim etkinlikleri sayesinde aileler ile işbirliğini gerçekleştirebildiklerini düşünmektedirler. İletişim etkinlikleri kapsamında elektronik haberleşme, yazılı ve yüz yüze iletişim ile telefonla

19

görüşme gibi çalışmalar tercih edilmektedir. Yaşar-Ekici, (2013) aile katılımı ile ilgili gerçekleştirdiği bir çalışmada okul öncesi eğitim kurumlarındaki aile katılım çalışmalarını dört başlık altında gruplandırmıştır;

 Okul yönetimi tarafından düzenlenen aile katılım çalışmaları: Aile katılımı hakkında bilgilendirmelerin olduğu eğitim toplantıları, konferanslar, uzman rehberliğinde aileler ile gerçekleştirilecek bireysel görüşmeler, aile katılımının önemini, gerekliliğini anlatan makaleler, broşürler, afişler olabilir.

 Öğretmenler tarafından düzenlenen aile katılım çalışmaları: Telefon görüşmeleri, ailelerin çocukları hakkında, okul hakkında, eğitim öğretimin ilerleyişi hakkında bilgi alabilecekleri duyuru panoları, bülten tahtaları, haber mektupları, yazışmalar, toplantılar hazırlanabilir. Çocuğun yaşadığı ortamı gözlemlemek ve ortamda gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi için ailelere bilgi vermek amacı ile ev ziyaretleri gerçekleştirilebilir.

 Ailelerin eğitim programına katılımını sağlayan aile katılım çalışmaları: Anne ve babaların sürece aktif katılımını sağlayacak ve öğretmenin işi yükünü azaltacak rolü üstlenebilirler. Ekinliklerde öğretmen rolünü üstlenerek eğitimi gerçekleştirebilirler. Aileler çocuklarla kahvaltı yaparak, onlarla oyunlar oynayarak, sınıf dışı etkinliklerde öğretmene yardımcı olarak çocuklarının eğitim sürecinde aktif bir rol alabilirler. Bu sayede çocuklarının gelişimini de yakından takip etme fırsatı bulabilirler.

 Aileler tarafından düzenlenen aile katılım çalışmaları: Kermesler, piknikler, sergiler ve aile yemekleri şeklinde olabilir. Aileler ile iş birliği yapabilmenin en etkili ve kolay yolu aileleri eğitim ortamında gerçekleştirilen etkinliklere dâhil ederek sağlanabilir. Bu sayede çocuklarında okulda gerçekleştirilen çalışmalara katılım göstermeleri artmaktadır. Okuldaki etkinlikler ile aileler çocuklarını kendi sosyal ortamlarında gözlemleyebilir ve yakından tanıma şansını elde ederler. Bu süreçte aileler diğer çocukları da tanır ve gözlemlerler. Böylelikle çocuklarındaki gördükleri davranışların sebeplerini, hangi davranışı neden gerçekleştirdiğini, hangi davranışların çocuklarının yaşı ile alakalı olduğunu ve çocuklarının kendine özgü davranışlarını anlamlandırabilirler (MEB, 2013).

20

Aile Katılımı Etkinlikleri

 Konferanslar

 Eğitim toplantıları

 Eğitim panoları

 Anne baba kütüphaneleri

 Broşürler

 Makale kutuları

 Ebeveynlerle yapılan ilk görüşmeler

 Tanışma toplantıları  Okul ziyaretleri  Kitapçıklar  Aile toplantıları  Telefon görüşmeleri  Bireysel görüşmeler

 Okula geliş-gidiş zamanları

 Haber mektupları

 Yazışmalar (kısa notlar, defterler, günlükler, dosyalar)

 Teknolojinin kullanımı

 Bülten

 Bülten tahtası / Duyuru panoları

 Dokümantasyon paneli

 Afişler

 Toplu dosyalar

 Fotoğraflar, ses ve görüntü kayıtları

 Dilek kutuları

 Sosyal organizasyonlar

 Gelişim raporları

 Sınıf içi ve sınıf dışı etkinliklere katılım

 Evde eğitim etkinliklerine katılım Mesai (çalışma) saatleri

Mesai saatleri dışında gerçekleştirilecek etkinlikler

 Ev ziyaretleri

Yönetim ve karar verme sürecine katılım

Şekil 1. Okul Öncesi Eğitimde Aile Katılım Etkinlikleri (Günay-Bilaloğlu, 2018). Aile katılım çalışmaları yalnızca bireysel görüşmeler, veli toplantıları ve ailelerin okula gelerek etkinliklere dâhil olmaları olarak düşünülmemelidir. Bu süreçte öncelikle ailelerin hangi konularda bilgi eksikliği olduğunu belirlemek, hangi konularda desteğe ihtiyaçları olduğunu saptamak büyük yarar sağlayacaktır. Sonrasında ise ailelerin ihtiyaçlarını ve bilgi eksikliklerini gidermelerini sağlayacak eğitimler vermek, broşürlerden ve duyuru panolarından faydalanmak, evlere

Aile iletişim etkinlikleri Aile eğitimi etkinlikleri

Ebeveynlerin eğitim etkinliklerine katılımı

21

kitapçıklar göndermek, ailelerin bu sürece kendilerini hazır hissetmelerini sağlayacak ve adapte olmalarını kolaylaştıracaktır. Aile katılımı çalışmalarında hem öğretmenin hem de ailenin kendine güvenmesi ve süreçte neler yaşanacağına dair fikir sahibi olmaları onların desteklenmesini ve ilgi ile sürece dâhil olmalarını sağlayacaktır.