AFGAN CEZA KANUNU’NDA YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER (TADĠLÂT)

(TADĠLÂT)

1976 tarihli ACK‘da, kabul edildiği tarihten günümüze kadar üç değiĢik rejim tarafından bazen maddelerin tamamında, bazen de maddelerin kimi fıkralarında değiĢiklik yapılmıĢtır.

A. Dâvûd Han Dönemi (1973-1978)

Afganistan‘da krallık sistemine bir darbe ile son verip kendisini Afganistan‘ın ilk cumhurbaĢkanı olarak ilan eden ve aynı zamanda ACK‘yı çıkartma emrini veren

669

http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2013/11/131125_k02-baghlan-young-girl-boy- executed.shtml (4.12.2013)

670

Hakimi, Ġsmail, ―ġûra-yi Ġslahî, Mekanizm-i Berayi Faysala-yi Gayri Resmî-yi Deâvi-yi Medenî s. 44.‖ Mah-name-yi Adalet, 9. Yıl Aqrab/10-11, 2007.

671 _{http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2011/03/110316_jirga_councils_law.shtml (05.12.2013)} 672 _{http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2011/03/110316_jirga_councils_law.shtml (05.12.2013)}

141 Muhammed Dâvûd Han, kanunun onaylamasından yaklaĢık bir buçuk sene sonra 1978‘de ilk değiĢiklik yapma emrini vermiĢ ve bu dönemde toplam yedi kanunda değiĢiklik yapılmıĢtır.

Bu değiĢiklikler ACK 314, 316, 319, 321, 346, 427 ve 494. maddelerinde yapılmıĢtır. Bunların ilk dördü resmî ve örfî evrak ve senetlerde sahtecilik ile ilgili iken kalan üç maddesi ise değiĢik konularla alakalıdır.

Burada maddelerin her biri ayrı ayrı ele alınarak, maddelerin eski hâlleri ve değiĢiklikten sonrası durumları değerlendirilecektir.

1. 314. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Bu madde 313. madde ile iliĢkili olduğu için önce 313. maddenin anlamı aktarılacaktır.

―Bir kamu görevlisi kendisine verilen görevi yapma esnasında; onaylar,

vesikalar, resmî senetler ve diğer resmî yazılarda kasten sahtecilik yaparsa, durumuna göre uzun süre hapis cezasına mahkûm edilir. Aynı sahteciliği resmî değil de örfî senetlerde yaparsa durumuna uygun orta süreli veya kısa süreli hapis cezasına mahkûm edilir”.673

314. maddede ise 313. maddede zikri geçen sahteciliğin kamu görevlisi dıĢındaki biri tarafından yapılması durumunda sahtecilik yapan kiĢi on yıldan fazla olmamak üzere uzun süreli hapis cezasına çarptırılır, hükmü getirilmiĢtir.

2. 316. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Bu madde de 313, 314 ve 315‘inci maddeleri ile iliĢkilidir. 313 ve 314. maddeleri yukarıda açıklandığı için burada sadece 315. madde kısaca anlatılacaktır.

315. maddenin içeriği Ģöyledir:

“Bir kamu görevlisi yazmakla sorumlu olduğu bir senedi yazarken, söz konusu senedin metnini veya Ģeklini değiĢtirirse, ister bu değiĢiklik kendisine senet yazılan

673 _{ACK, Md 313}

142

kiĢinin ifadesinde olsun ister sahte olduğunu bildiği hâlde olayı gerçekmiĢ gibi göstermek Ģeklinde olsun, durumuna göre uzun süreli hapis cezasına mahkûm edilir”.

316. maddede değiĢiklik öncesinde, 313, 314, 315‘inci maddelerde sözü geçen sahte evrakları, sahte olduğunu bilerek kullanan kiĢi veya kiĢilerin duruma göre 10 yıldan fazla olmamak üzere uzun süreli hapis cezasına mahkûm edileceği söylenmektedir. Yapılan değiĢiklikte ise 313. maddenin birinci fıkrasında, 314 ve 315‘inci maddelerde zikredilen sahte evrakları ve senetleri kullananların duruma göre orta veya uzun süreli hapis cezasına çarptırılacağına ve 313. maddenin ikinci fıkrasında zikredilen sahte senet ve evrakları bilerek kullanan kiĢinin ise durumuna göre kısa veya orta süreli hapis cezasına çarptırılacağı belirtilmiĢtir.

3. 319. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Önceki hâli: ―Bir doktor, bir cerrah ya da bir hemĢirenin, sahte olduğunu

bilerek hamilelik, hastalık, sakatlık, engelli olma veya vefat raporu vermesi veya sözü geçen raporun onaylaması hâlinde durumuna göre orta süreli hapis cezasına veya 12000 Afganî‟den 674

az ve 60000 Afganî‟den fazla olmamak üzere para cezasına çarptırılır.

Eğer birinci fıkrada zikredilen suçu, kendisine veya bir baĢkasına bir menfaat sağlamak veya bir vaat ve hibe alma veya kabul etme karĢısında yaparlarsa, fail orta süreli hapis cezasına veya da 12000 Afganî‟den az ve 60000 Afganî‟den fazla olmamak üzere para cezasına mahkûm edilir.”

Bu maddede değiĢiklik, ikinci fıkranın tamamen kaldırılması Ģeklinde yapılmıĢ, bir kazanç karĢılığında olsun ya da olmasın her türlü sahte rapor veren veya onaylayan doktor, cerrah ve hemĢireler için orta süreli hapis cezası veya 12000-60000 Afganî para

cezası öngörülmüĢtür.675

674 _{Afganî, Afgan Para biriminin Adıdır. ġu anda 1 dolar yaklaĢık 53 Afgani‘ye tekabul eder.} 675 _{RC. Sy. 391. s. 13}

143

4. 321. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Bu madde de 319. ve 320 madde ile ilgilidir. 319. madde daha önce anlattıldığı için burada sadece 320. maddenin içeriği anlatmakla yetinilecek, sonra da 321. Maddede yapılan değiĢikliği ele alınacaktır.

320. maddenin içeriği Ģöyledir:

“Herhangi bir Ģahıs, kendisi bizzat ya da baĢkasının vasıtasıyla kendisinin ya da bir baĢkasının engelli olduğunu ispatlamak için mahkemeye sunmak amacıyla veya kendisinin ya da baĢkasının kamu görevinden muaf tutulabilmesi için doktor veya cerrah adına sahte evrak düzenlerse, duruma göre orta süreli hapis cezasına veya 12000 Afganî‟den az ve 60000 Afganî‟den fazla olmamak üzere para cezasına çarptırılır”.

321. Maddenin ilk Ģekli Ģöyledir:

“Bir Ģahıs, 319. veya 320. maddede zikredilen sahte evrakları, sahte olduğunu bildiği hâlde mahkemeye veya herhangi yetkili devlet makamına sunmak suretiyle kullanırsa, 319. ve 320. maddelerde fail için öngörülen cezanın aynısına veya 5000 Afganî‟den fazla olmamak üzere para cezasına çarptırılır.”

Bu maddede değiĢiklik yapılırken son tarafında yer alan ―veya 5000 Afganî‟yi

geçmemek Ģartıyla para cezası” ibaresi kaldırılmıĢtır.676

Bu değiĢikliğin sebebi de maddeler arasındaki çeliĢkiyi düzeltmektir. Çünkü 319. ve 320. maddelerin her ikisinde de sahte evrak kullanan kiĢinin orta süreli hapis cezasına veya 12000-60000 Afganî para cezasına mahkûm edileceği söylenirken bu maddede, o maddelerde geçen cezaların aynısı veya 5000 Afganî‘yi geçmemek Ģartıyla para cezası denmesi bir çeliĢki yaratmakta idi. Yapılan değiĢiklik ile bu çeliĢki giderilmiĢ oldu.

5. 346. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Buraya kadar zikrettiğimiz dört madde evrakta sahtecilik ile ilgili idi. 346. madde ise kaçakçılık ile ilgilidir.

676 _{RC. sy. 391, s.14.}

144 Bu maddenin değiĢiklikten önceki ve sonraki hâli aĢağıda sırasıyla verilmiĢtir. DeğiĢiklikten önce: “Bir kiĢi Afganistan‟a girmesi yasak olan eĢyayı ithal

ederse, ya da satmak amacıyla taĢırsa yahut da satıĢa sunarsa veya söz konusu malı gizlerse ya da gizlemeye baĢlarken yakalanırsa, söz konusu malın müsaderesinin yanı sıra müsadere edilen malın değeri kadar da para cezasına ve üç aydan fazla olmamak üzere kısa süreli hapis cezasına çarptırılır. Ancak kanunda bunun aksine bir hüküm olursa o istisnadır”.

DeğiĢiklik sonrasında ise ithal ve ihracı yasak olan her türlü eĢya ile ilgili

suçların kaçakçılık kanunu hükümlerine göre cezalandırılacağı ifade edilmiĢtir.677

Yani kanun çıkartılırken kanunda aksine hükmün bulunmaması Ģartı koĢulmuĢ ve daha sonra kaçakçılık kanunu çıkartılınca bu tür suçların cezaları ona bağlanmıĢtır.

6. 427. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Bu maddenin sadece birinci fıkrasında değiĢiklik yapılmıĢtır. “ Bir kadınla zina

yapan678 veya bir kadın ya da erkek ile livata fiilini iĢleyen kiĢi durumuna göre uzun süreli hapis cezasına çaptırılır‖679

denilirken değiĢiklikten sonra bu ifadelerde ve cezanın Ģeklinde Ģöyle bir değiĢiklik yapılmıĢtır:

“Her kim bir kadınla zina ya da livata veya bir erkek ile livata fiili yaparsa her iki taraf da duruma göre orta veya uzun süreli hapis cezasına çarptırılır.”

Yani değiĢiklik ile zina ve livatada her iki taraf açıklaması yapılmıĢ ve uzun süreli hapis cezasının yanında bir de orta süreli hapis cezası seçeneği getirilmiĢtir.

7. 494. Maddede Yapılan DeğiĢiklik

Bu maddenin de sadece birinci fıkrasında değiĢiklik yapılmıĢ, fıkranın sonundan bir cümle düĢürülmüĢtür. Maddenin birinci fıkrasının değiĢiklikten önceki içeriği Ģöyledir:

677

CR. sy. 391, s. 14.

678

Bu ta‘zîr cezası herhangi bir sebep veya Ģüpheden dolayı had cezasının düĢmesi durumunda devreye geçer. bk. ACK, md. 426.

145

“Bir Ģahıs baĢkasının mülkiyetindeki sınırları herhangi bir Ģekilde kasten bozarsa veya mesâhat (alan) ve hudutları korumak için veya iki mülkiyeti birbirinden ayırmak için konulan sınır iĢaretlerinin yerlerini değiĢtirirse veya onu kaldırırsa, iki yıldan fazla olmamak üzere orta süreli hapis cezasına veya 24000 Afganî‟dan fazla olmamak üzere para cezasına veya bu iki cezadan birisine mahkûm edilir.”

DeğiĢiklikte bu maddenin birinci fıkrasının sonundaki “ya bu iki cezadan

birine” ibaresi, gereksiz bir tekrar olduğundan kaldırılmıĢtır.680

Buraya kadar zikrettiğimiz değiĢikliklerin hepsi aynı anda yapılıp cumhurbaĢkanının fermanıyla onaylanmıĢ ve 19.02.1978 tarihli resmî gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiĢtir. Görüldüğü gibi bu değiĢiklikler kanunun çıkıĢından yaklaĢık bir buçuk sene sonra ve kanunu çıkartan aynı hükümet döneminde yapıldığından kayda değer bir değiĢiklik yoktur.

Bundan sonra ele alınacak olanlar ise farklı hükümetler tarafından farklı zamanlarda yapılan daha geniĢ çaplı değiĢikliklerdir.