Afet Bilincinin Eğitim Sisteminde Yer Alması

Temel afet kültürü ve bilincinin toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılmasının en önemli unsurlarından birisi olarak afet eğitimlerinin okulların ilköğretim müfredat programlarına dahil edilmesinden başlanarak eğitimin tüm safhalarına yaygınlaştırılması gerekmektedir. Afet riski bulunan toplumlarda afetlerle birlikte yaşama kültürünün eğitimlerle sağlanabilmesi ve toplumsal farklılığın sürdürülebilmesi için sosyolojik araştırmalar yapılmalı ve elde edilen sonuçların değerlendirilmelerin yapılması sağlanmalıdır. Bu araştırmalarda afetlerde yakınları kaybetme endişesinin psikolojik etkilerinin temel afet bilincine olabilecek etkilerinin de dikkatli bir şekilde irdelenmesi sağlanmalıdır78_.

Afetlerle birlikte yaşama zorunluluğu bulunan toplumlarda temel afet bilincinin sağlanmasında en önemli faktör eğitimdir. Afet eğitiminin toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılmasında en önemli etkenlerden biriside ilköğretim düzeyinden başlayarak hayatın her safhasında hedef kitlelerine afetlerle beraber yaşayabilme ve ortak mücadele edilme kültürünün yerleştirilmesi olmalıdır. Afet eğitim programları hazırlanırken toplumun sosyolojik, kültürel ve psikolojik özellikleri de irdelenmeli ve hazırlanacak programların analizleri yapılarak temel afet bilinci düzeylerine tesirleri belirlenmelidir.

Ülkemizin genç nüfusu da dikkate alınarak temel eğitimin bütün kademelerinde eğitim müfredatlarına afet ve acil durumları içeren dersler konularak afet kültürünün toplum genelinde yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Ayrıca afetlerin toplum üzerindeki sosyolojik ve psikolojik etkileri incelenerek kabul edilebilir ve uygulanabilir afet eğitim programları uygulanmalıdır.

Doğal, insan kaynaklı afetler ile teknolojik afetlere karşı toplumun tüm kesimlerinin hazır hale getirilmesinde modern afet yönetiminin en önemli hedeflerinden birisi eğitimdir. Bu hedefin gerçekleştirilmesi aşamasında bireyler, kurumlar ve toplumun tüm kesimlerine afet kültürü ve bilincinin sağlanması için çözüm ortakları ile birlikte hareket edilerek toplum geneline yaygınlaştırılması gerekmektedir79_.

Modern afet yönetiminde afetlere hazır olabilmenin en önemli unsurlarından birisi eğitimdir. Eğitimde istenilen hedeflere ulaşabilmek ise birey, kurum ve toplumun afet bilinci ve kültürünün sağlanması ile beraber afetler konusundaki çözüm ortakları ve karar organları ile beraber hareket edilmesi zorunludur. Toplum ve kurumsal anlamdaki eğitimlerin basit anlaşılabilir ve uygulanabilir

78 _{Ebru İnal, “Temel Afet Bilinç ve Hazırlık Düzeyinin Saptanmasına Yönelik Bir Araştırma’’} Türkiye Acil Tıp Dergisi, 2012, ss. 68-87, s. 82.

79 _{http://www.gsb.gov.tr/content/files/Mevzuat/ulusal_genclik_ve_spor_polit ikasi.pdf, (Erişim}

52

niteliklerde yapılması ve sürekliliğinin sağlanması gerekir. Afet hazırlık eğitimlerinde toplumsal afet bilincinin oluşturulmasında birey ve aile seviyesinden başlanarak yerel ve merkezi idare seviyesinde gerekirse de uluslararası seviyede koordineli olarak çalışmalar yapılmalıdır.

Afet bilincinin toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılmasında merkezi idare kurumlarının yanı sıra yerel düzeyde de eğitimlerin yaygınlaştırılması sağlanabilir. Yerel düzeydeki eğitimlerde başarılı sonuçların alınması için ise yerel eğitici kapasitelerinin artırılması gönüllü eğiticiler teşvik edilerek “Eğitici eğitmenleri” yetiştirilmelidir. Yerelde yetiştirilen eğitici eğitmenleri ile merkezi idare tarafından verilen eğitimler arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır.

Doğal ve teknolojik afetlere hazırlanma ve zarar azaltma faaliyetlerinde en önemli unsur olarak eğitim ön plana çıkmaktadır. Birey aile ve toplumun tüm kesimleri de afet bilinci ve kültürünün yaygınlaştırılması afetlere karşı korunmada güçlü bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Örgün ve yaygın eğitimlerde en büyük hedef grubu olarak öğrenciler görülmektedir. Eğitimdeki temel hedef ise afet kültürü ve bilincinin gelecek nesillere aktarılmasıdır. Özellikle depremlere karşı bilinci artırmada önemli bir etken olarak da riskleri bilerek ve kabul etkili önlemler alabilmektedir80_.

Afetlere hazırlık çalışmalarında verilecek eğitimin, endişeyi can ve mal kaybı beklentisini, toplumun afetlere karşı hazırlıklı bulunabilme davranışları ile riski algılamayı etkilediği bilinmektedir. Bu nedenle eğitimlerin sürekliliği eğitim malzemeleri, eğitimlerin zaman zaman gözden geçirilmesi ve eğitim sonrası yapılacak değerlendirmeler toplumsal davranış değişikliklerinin oluşmasında önemlidir. Toplumun tüm kısımlarına ulaşabilmek afet bilincinin yerleştirilmesinde önemlidir. Örneğin kadınlara, engellilere, kültür ve eğitim seviyesi daha düşük toplum kesimlerine ulaşabilmek eğitimin yaygınlaştırılmasını sağlayacaktır.

Modern afet yönetiminde yöneticiler ve kural koyucular eğitilecek hedef kitlelerini belirlerken çok dikkatli ve seçici olmak zorundadırlar. Bunu sağlayabilmek için stratejik planlar hazırlanmalı ve afet sürecinin her safhasında toplumsal algıları ortaya çıkarabilecek programlar uygulamalıdırlar.

Yeryüzünde meydana gelen doğal afetleri yakından tanımak ve temel afet bilincini oluşturmak için her ülke kendisini tehdit eden afetlerle mücadele etmek ve kendi halkına tanıtmak amacıyla okullarında ders olarak bu konuların öğretilmesini sağlamalıdır81_.

80 _{ftp://ftp.ecn.purdue.edu/sozen/.../IBB%20JICA/afetonlem_kisim5.pdf, (Erişim Tarihi:}

28.06.2014).

53

İnsan, doğa ile iç içe yaşadığı için kendisini tehdit eden doğa olaylarını ve afetleri tanımak ve bu olaylara karşı tedbir olma ihtiyacı hissetmektedir. Devletlerin en önemli görevlerinden biriside halkının her tür tehlikelere karşı korunmasını sağlamak ve eğitim ihtiyacını karşılamaktır. Dünyadaki ülkelerin jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerinin farklı farklı niteliklerde olması nedeniyle, maruz kaldıkları afet türleri de farklıdır. Örneğin Türkiye ve Japonya gibi ülkelerde deprem afeti daha çok meydana gelirken, Hindistan’da sel, Kanada, Rusya gibi ülkelerde de çığ afeti ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle her ülkenin kendi afet riskine göre planlama, hazırlık ve eğitim çalışmaları farklılık göstermektedir. Modern afet yönetim sistemlerinin uygulandığı ülkelerde risk azaltma fonksiyonlarının en önemli bölümünü eğitim çalışmaları oluşturmaktadır. Okullarda risk yönetimini içeren deprem, yangın, ilkyardım gibi acil durum derslerinin bulunması, gelecek nesillerde afete hazır bir toplumun meydana getirilmesinde çok önemli bir faktör olduğu bilinmektedir.