ABDÜLHAMİT VE ISLAHATLARI

• V. M urat'ın yerine tahta çıktı.

• Genç O sm anlıların baskısıyla M eşrutiyet'i ilan etti.

• Türk tarihinin ilk yazılı anayasasını ilan etti. (Kanuni Esasi)

REJİM PADİŞAH HALK (m eclis) ANAYASA

Monarşi ✓

Meşrutiyet ✓ ✓ ✓

Cumhuriyet ✓ ✓

NOT: I. M eşrutiyet 11 ay sürm üştür. Halkın bir etkisinin olm am ası yine son sözün padişahta olm asından dolayı tarih çiler bu dönem e "M eşruti M onarşi" dem iştir.

AÇILAN M ECLİSLER

Avan Meclisi M ebusan M eclisi

- Padişah atar. - Halk seçer.

- Ömür boyu görevde kalır. - 4 senede bir göreve atanır.

BİLGİ: Neden 11 ay sürdü? Anayasanın bir maddesi m eclisi kapatma açma yetkisini padişaha verm iştir. Abdülham it 1877-78 Osmanlı - Rus savaşında Erm enilerin Mebusan M eclisindeki bağımsızlık çalışm alarından rahatsızlık duyduğu için 1878 yılında anayasayı kaldırdı ve m eclisleri kapattı. Tarihte 1878'den 1908'e kadar olan geçer II. Abdülham it dönem ine "İstibdat dönem i" (baskı dönem i) dem iştir.

I. M e ş r u t i y e t ile Os manl ı t ari hi nde çift p a r l a me n t o l u d ö n e m başlamıştır.

Tari hi mi zde şu a na y a s a l ar d a n sonra çift pa r l a me n t o l u d ö n e m l e r e geçilmiştir:

- ( Kanuni Esasi 1 8 7 6 ) : M e b u s a n - Ayan - ( 1 9 6 1 Anayasası ): S e n a t o - T B M M

Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi

https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi

1876 Kanun - i Esasiye

İlk 5 madde hep sabit kalıp gerisi ise 1909 değişikliği ile değişecektir.

KPSS =>

1. Osmanlı Devleti Osmanoğulları ailesinden gelen en büyük ve en olgun erkek evlat tarafından yönetilir. (Ekber - Erşet sistem i)

2. Devletin dili Türkçe'dir.

3. Devletin dini İslam 'dır.

4 . Yasam a yetkisi Ayan ve M ebusan M eclisi'ne aittir.

5. Yürütm e yetkisi Heyet- i Vükela'ya aittir.

6. Hükümet yaptığı işlerden padişaha karşı sorum ludur.

7. Kanun yapm a teklifini hüküm et yapar.

8 . Padişah bir kanunu sınırsız veto edebilir.

9. Padişah m eclisi kapatabilir.

10. Sürgün ve angarya cezasını padişah verir.

İSTİBDAT DÖNEMİ YEN İLİKLERİ ve GELİŞM ELERİ (II. A b d ülham it) (1878 - 1908) NOT: Osmanlı tarihinde Orta Afrika'da islamı yayan Osmanlı padişahı II. Abdülham it'tir.

NOT: II. Abdülham it İslamcı olarak bilinir ama kendisi cam iden çok okul yaptırm ıştır eğitim e önem verm iştir. "T.C. eğitim sistem inin tem ellerini II.Abdülham it atm ıştır. Bundan dolayı:

KPSS => II. Abdülham it cam iden çok okul yaptırdığı için "M aarifp erver" olarak bilinir.

KPSS =>

UYARI: Bir ilin adıyla başlayan lise varsa genellikle II.Abdülham it tarafından yaptırılm ıştır. (Sonradan il olanlar hariç)

- Erm eni isyanlarının bastırılm ası için "Ham idiye Alayları" kuruldu.

- Haber getirip götüren "Jurnal teşkilatı" kuruldu.

- Büyük bir telgraf ağı kuruldu. (Öğrenci yetiştirm ek için Telgraf m ektebi kuruldu) (Telgraf öğrenimi için Avrupa'ya öğrenci gönderildi)

- İlk defa çocuk hastanesi (Ham idiye Etfal) açıldı.

- Çoban okulu, Baytar m ektebi, Dişçi mektebi ve Orman mektebi gibi m ektepler açıldı.

- İlk defa müze açıldı. (M üzeihüm ayun adındaki bu müzenin başına Osman Hamdi Bey atandı.

Müzenin adı Asar'ı Atika'dır)

- Osman Hamdi Bey tarafından "Sanayi Nefise M ektebi" kuruldu. (Güzel Sanatlar Fakültesi) - Ertuğrul Fırkateyni Japonya dönüşü battı.

- Tren sektörünün gelişmesi için "Anadolu Osmanlı Şim endifer Kum panyası" kuruldu.

- Dış politika olarak İslam cılık (Üm m etçilik) benim sendi.

- II. W illhelm başlattığı 3B projenin yapım ına başlandı. (Berlin-Bosof-Bağdat dem ir yolu) [Bosof: İzmit - İstanbul arasına denir bu bağlamda alttaki madde]

Haydarpaşa tren garı yapıldı.

Yayın kadrosu ve sahibi tam am ı kadın olan "Şükefezar (Çiçek Bahçesi)" yayın hayatına başladı.

Halide Edip Adıvar'ın önderliğinde kadınların m esleki açıdan sınırlandırılm am ası hakkında yazılar yazan "Dem et Gazetesi" çıkarıldı.

<= KPSS

81

KPSS => - İlk Türk kadın yazar Fatma Aliye Hanım ilk kadın dergisi Terakki M uhaderat (Kadınların Yükselişi) çıkardı.

NOT: Bu dönem de 1881 "M uharrem Kararnam esi" ile Osmanlı devleti iflas ettiğini açıklam ıştır. Bunun üzerine alacaklı devletler "D üyun - u U m um iye (G enel Borçlar İd are si)" ni kurm uşlardır. Bu kurum devlet için de devlet olarak nitelendirilm iştir.

NOT: 1908 yılında İngiltere ile Rusya "Reval görüşm elerini" yaptılar. Abdülham it görüşm eye ses çıkarm ayınca gizli bir şekilde Selanik ve M akedonya'da kurulan "İttihat ve Terakki" Selanik ve M akedonya'da M eşrutiyet'in II. Kez ilan edilebilm esi am acıyla isyan başlattı. İsyanı Abdülham it bastıram ayınca II. Kez M eşrutiyet'i ilan etti.

irtica (geri dönüş dem ektir) inkılap (ileriye gitmek)

II. M eşrutiyeti istem eyenler geriye dönüş istediler ve bu am açla isyan bastırdılar. Bu isyan 31 M art vakasıdır. Rejimi değiştirm eye yönelik çıkan ilk ve son isyandır. <= KPSS

KPSS =>

KPSS =>

31 M art Olayı'na II. Abdülham it ses çıkarm ayınca Selanik'te bulunan ordu harekete geçti 31 M art Vakası komutanı M ahm ut Şevket Paşa (KPSS) kom utasındaki hareket ordusu tarafından isyan bastırıldı. Bu orduda Kurm ay Yüzbaşı olarak M ustafa Kem al'de yer aldı.

M ustafa Kem al'in tarih sahnesine ilk çıkışı 31 M art Vakası'nda görev alm asıdır. Görevi ise şu olm uştur. Harekat planını hazırlam ıştır ve isyan sonucunda halka sükunet çağrısı yapan bildiriyi kalem e alm ıştır.

M ustafa Kemal

/ \

Harekat Bildiri Planı

KPSS =>

K a lıp s o r u d u r h e p g e ld i ö n c ü llü ş e k ild e bil

İsyan sonucunda II. Abdülham it M eclis kararı ile tahttan indirilerek Selanik'e sürgüne gönderilm iştir.

Sonra başa "V. M ehm et Reşat" geçm iştir.

Bu O laylar Sırasın d a; (II. M eşrutiyetin ilanı ve 31 M art olayı sırasında) Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.

Girit Yunanistan'a bağlandı.

Bosna - Hersek, Avusturya - M acaristan İmparatorluğu tarafından ilhak edildi.

Osmanlı devletindeki 31 M art Vakası ile T.C . 'deki Şeyh Sait ayaklanm asının ortak yönü nedir?

Cevap: Rejimi değiştirm eye yönelik isyanlardır.

I. 31 M art Vakası (1909) II. Şeyh Sait isyanı (1925) III. M enem en Olayı (1930)

Soru: Yukarıda verilenlerden hangileri Osmanlı devletinde rejim i değiştirm eye yönelik çıkan ayaklanm alardır?

C evap :Sad e ce I

Soru 2: Türkiye Cum huriyeti derse Cevap: II ve III

1909 KANUN - İ ESASİ DEĞİŞİKLİĞİ

1876 Anayasası 1909 Değişikliği

1) Osmanlı Devleti Osmanoğulları ailesinden 1) -gelen en büyük ve en olgun erkek tarafından

yönetilir.

2) Devletin dili Türkçedir 2) İlk 5 Madde

3) Devletin dini İslam 'dır 3) Aynıdır.

4) Yasam a yetkisi Ayan ve Mebusan M eclisi'ne 4) aittir.

5) Yürütm e yetkisi Heyet-i Vükela'ya aittir. 5) _

6) Hükümet yaptığı işlerden padişaha karşı 6) Hükümet yaptığı işlerden M eclis'e karşı

sorum ludur. sorum ludur.

7) Kanun yapma teklifini hüküm et yapar. 7) M ebuslar kanun yapm ak için teklifte bulunabilir.

8) Padişah bir kanunu sınırsız veto edebilir. 8) Padişah bir kanunu bir kez veto edebilir.

9) Padişah m eclisi kapatabilir. 9) M eclisi kapatm ak için padişahın isteği yeterli değildir.

10) Sürgün ve angarya cezasını padişah verir. 10) Sürgün ve angarya cezası kaldırıldı.

11) Herkes siyasi parti kurabilir.

Osmanlı Devleti'nde Kurulan Siyasi Partiler

İttih a t ve Te rakki Fırkası MHP

A h rar Fırkası AKP

O sm anlı D em okrat Fırkası

• Bu partilerden bazıları 1912 yılında yapılan genel O sm anlı Sosyalist Fırkası seçim lere katılm ışlardır. (3'ü katıldı)

• 1912 seçim leri Osm anlı'da "Sopalı Seçim " olarak tarihe H ürriyet ve İtila f Fırkası CHP geçm iştir.

İttih ad i M uham m ed iye Fırkası Federekan - ı M ille t Partisi

83

OSMANLI DEVLETİ'N İ DAĞILM AKTAN KU RTARM A FİKİRLERİ

KPSS =>

KPSS =>

(Bu konuda sadece KPSS yazan yerle ri, çünkü diğerleri geldi) a) O sm an lıcılık (İttih ad ı A nasır)

Din - dil ve ırk farkı gözetmeksizin herkesi Osmanlı vatandaşı sayma anlayışında denir. Bu doğrultuda Tanzim at Ferm anı, Islahat Ferm anı ve I. M eşrutiyet ilan edilm iştir. Bu fikir akımı II.

M ahm ut ile başlam ıştır. Arnavutluk'un elimizden gitm esiyle önem ini yitirm iştir. Savunucuları: Ziya Paşa, M ithat Paşa, Namık Kemal ve Ali Suavi'dir.

NOT: II. M ahm ut "Ben M üslüm anım ı cam ide, Hristiyanım ı kilisede, Yahudim i havrada görmek isterim " diyerek hem Osmanlıcılığı başlattı hem de Fatih Sultan M ehm et'ten sonra tebaasına (h alkın a) din ve vicdan özgürlüğünün tem in atın ı verd i. => II. M ahm ut

b) T ü rkçü lü k (Geçen sene KPSS'de çıktı gelmez) (Ziya gökalp'i verm eden diğer tem silcileri vererek hangi akım dır diye sordular)

Osmanlı içindeki Türkleri bir bayrak altında toplam ayı am açlayan fikir akım ıdır. Cum huriyet'in kuruluş felse fesid ir.II. M eşrutiyet'in ilanında etkili olan bu fikir akım ının savunucuları Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı ve Ziya Gökalp'tir.

c) B atıcılık

Lale Devri'nden beri uygulanan fikir akım ıdır.

d) Ü m m e tçilik (İslam cılık)

II. Abdülham it'in politikasıdır. II. Abdülham it bu politikayla özellikle Orta Afrika'da İslam iyet'i yaym ıştır. Bu politika Dünya M üslüm anlarını halife sancağı altında toplam ayı am açlam ıştır. İlk defa

Balkan Savaşları sırasında Arnavutluk'un elimizden çıkması ile önem ini yitirm eye başlam ıştır. Sebebi:

%75'i Müslüman olduğu halde Arnavutluk elim izden çıktı. Ümmetçiliğe ilk darbe <= k p s s

Dünya savaşı sırasında Arapların İngilizlerle iş birliği yapması sonucu önem ini yitirm iştir.

3 M art 1924'te çıkarılan bir kanunla Halifelik kaldırılm ıştır. Savunucuları: Sait Halim Paşa ve M ehm et A kif Ersoy'dur.

e) Federalizm (A dem i M erkeziyetçilik)

Savunucusu Prens Sebahattin'dir. M erkezi yönetim in yetkilerini azaltıp yerel yönetim in yetkilerini artırm ak am açlanm ıştır.