Açık sistemlere ilişkin yaklaşımlar

Açık sistemlere ilişkin yöneltilen ilk sorular, gereksinimlere yönelik olmuştur. Bu sorulardan ikisi, herhangi bir yazılımın satın alındıktan sonra özelleştirme gereksinimi olup olmadığı ve yazılım bakım ve güncellemelerinde dış tedarikçi kullanılıp kullanılmadığıdır. Anket sonuçlarında, bu sorular için verilen “Hiçbir zaman” ve “Nadiren” seçeneklerine negatif faktör verilerek, gereksinim olup olmamasına göre iki eksende karşılaştırma yapılmıştır.

Özelleştirme gereksinimlerine baktığımız zaman, %68’lik bir çoğunluğun “Her zaman”, “Zaman Zaman” ve “Çoğunlukla” cevaplarını verdiğini görmekteyiz (ekil 5.13). Aynı seçenekler, bakım ve güncellemeler için dış tedarikçi gereksinimi sorusunda %77 düzeyinde işaretlenmiştir (ekil 5.14).

-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 Hiçbir Zaman Nadiren Zaman Zaman Her Zaman Çoğunlukla ( # )

ekil 5.13 : Yazılımlar için özelleştirme gereksinimi

-8 -4 0 4 8 12 16 Hiçbir Zaman Nadiren Zaman Zaman Her Zaman Çoğunlukla ( # )

Bu oranların yüksekliği, mevcut sistemlerde yazılımların özelleştirilmesi ve güncellenmesi için yatırımlardan yüksek oranlarda pay ve kaynak ayrılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Oysa ki, açık standartlara dayanan ve birlikte çalışabilir BT alt yapıları, bu işlemlerin çok daha düşük maliyetli, hızlı ve etkin bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.

Gereksinimlere yönelik bir diğer soru, “kurumunuzun dışarıya açık olan internet uygulamalarında herhangi bir internet tarayıcı, uygulama, bileşen bağımlılığı var mı?” şeklinde olmuştur. Bu sorunun, “kurumunuzda bilişim teknolojilerinde tedarikçi bağımlılığınız olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuyla birlikte değerlendirilmesi gereklidir. İlk soruya verilen yanıtlar %55 oranında “Evet” çıkmıştır (ekil 5.15). Bu kamu kurumlarının yarıdan fazlasında bileşen bağımlılığı olduğu anlamına gelmektedir. Tedarikçi bağımlılığı ise çok daha yüksek bir oranda %76 düzeyinde belirlenmiştir (ekil 5.16).

Bu tez kapsamında çeşitli noktalarda belirtildiği gibi, hiç bir vatandaş veya kuruluşun, kamu bilgilerine erişim için belirli bir firma(lar)nın ürünlerini veya belirli teknolojileri kullanmaya zorlanmaması gereklidir. eDönüşüm Türkiye Eylem Planı çerçevesinde yürütülen “Kamu İnternet Siteleri Standardizasyonu ve Barındırma Hizmetleri” projesinin tamamlanmasıyla bileşen bağımlılığı sorununun önüne geçilebileceği düşünülmektedir. Tedarikçi bağımlılığı için ise BT alanında çeşitli politikaların gözden geçirilmesi gereklidir, bunların başında da açık standartlara dayanan sistemlere geçiş ve satınalma politikaları gelmektedir.

ekil 5.15 : İnternet uygulamalarında

bileşen bağımlılığı ekil 5.16 : Bilişim teknolojilerinde tedarikçi bağımlılığı

Açık sistemlerle ilgili soruların ikinci grubunda, katılımcıların bu konuya yaklaşımları ve düşünceleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Öncelikle, yaygınlaşmasına yönelik eğilimler sorgulanmıştır. Bu soruyla ilgili sonuçlar %72 düzeyinde “Evet” olarak çıkmıştır (ekil 5.17). Bu uygulamaları kapalı sistemlere göre daha güvenli bulup bulmadıkları sorusuna ise %54 düzeyinde “Evet” cevabı çıkmıştır (ekil 5.18).

ekil 5.17 : Açık sistemleri

yaygınlaştırma yaklaşımı ekil 5.18 : Açık sistemler ile ilgili güvenlik yaklaşımı

Yine açık sistemlere yönelik olarak “yazılım geliştirme sürecini hızlandıracağına inanıyor musunuz?” sorusuna verilen yanıtlar %59 düzeyinde (ekil 5.19) “yazılım geliştirme maliyetini düşüreceğine inanıyor musunuz?” sorusuna verilen yanıtlar %51 düzeyinde “Evet” (ekil 5.20) olmuştur.

ekil 5.19 : Açık sistemler ile ilgili

yazılım geliştirme süreci yaklaşımı ekil 5.20 : Açık sistemler ile ilgili geliştirme maliyeti yaklaşımı

0 5 10 15 20 25 Ana Bilgisayarlar Sunucu sistemler İstemciler Erişim Sistemleri Mobil Cihazlar

Bu sistemlerin hangi platformlar için elverişli olduğu sorusuna verilen yanıtlarda en büyük oran “İstemciler” ve “Sunucu Sistemler”e aittir (ekil 5.21).

Tüm bu yanıtlar bir arada değerlendirildiğinde , kamu kurumlarının açık sistemlere geçmeye ve istemci ve sunucular gibi ana platformlarda yaygınlaştırmaya hazır olduğu, ancak açık sistemlerin getireceği avantajların tam olarak anlaşılmadığı veya bazı endişeler olduğu sonucu çıkartılabilir. Açık sistemlerin, kamu hizmetlerine yönelik uygulama ve bileşenlere yeniden kullanılabilirlik ve esneklik kazandıracağı, bileşenlerin uyumlu ve birlikte çalışabilir olmasını sağlayacağı, yazılım ve donanım bağımlılığını ortadan kaldıracağı, uygulama geliştirme süreçlerine etkinlik katacağı başta BT yöneticileri olmak BT politikalarını belirleyen ve uygulayan tüm birimlere daha fazla anlatılması gerekmektedir.

Açık sistem yaklaşımları ile ilgili 3. grup sorular mevcut durumun anlaşılmasına yöneliktir. Bu kapsamda öncelikle, katılımcılara yaygın olan açık kaynak kodlu/açık standartlara dayanan uygulamaların bir listesi verilmiş ve kullandıkları uygulamaları işaretlemeleri istenmiştir. Bu yanıtlar sonucunda açık sistemlere dayanan bazı uygulamaların kullanımda olduğu görülmektedir (ekil 5.23).

“Bu uygulamaları hangi platformlarda kullanıyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtlarda “Bazı İstemcilerde” ve “Bazı Sunucularda” yanıtlarının yüksek çıkması, bu uygulamaların kamu kurumlarının bir kesiminde kısmen kullanılmaya başladığını, ancak genel bir yaygınlaşma olmadığı sonucunu vermektedir (ekil 5.22).

0 5 10 15 20 25 Tüm istemcilerde Bazı istemcilerde Tüm sunucularda Bazı sunucularda Pilot projelerde Kamu Sektörü BT Sektörü

ekil 5.22 : Açık uygulamaların kullanıldığı platformlar

Bu sorularda karşılaştırma amacıyla BT sektörünün yanıtları da grafiklere yansıtılmıştır. Ürünlerin yaygınlığı ve kullanım platformları açısından bakıldığında, kamu ve BT sektörünün benzer eğilimler gösterdiği gözlemlenmektedir.

Bu grupta son olarak, katılımcılara doğrudan açık standartlara dayanan bir sistemleri olup olmadığı sorulmuştur. Bu soruya sadece %28 düzeyinde “Evet” cevabı çıkmıştır (ekil 5.24). “Hayır” cevabının yüksekliği ve yanıtsızlık oranının diğer sorulara göre yüksek kalması da dikkate alındığında, bu sonuç farklı şekillerde yorumlanabilir:

1. Kamu kurumlarında açık standartlara dayalı uygulama geliştirme oranı çok düşüktür, yaygınlaştırma ve ilgili mevzuatın uygulanmasına yönelik çabalar artırılmalıdır.

2. Katılımcılar, sistemlerinin açık standartlara dayanıp dayanmadığı veya hangi standartların açık standart olduğu ve sağlayacağı avantajlar konusunda bilgi sahibi değildir, bilgilendirmeye ve kullanımının teşvikine yönelik çabalar artırılmalıdır.

3. Tedarikçi bağımlılığın yüksek olması ile birlikte mevcut ihale kanunu ve uygulanmasındaki sorunlar, açık sistemlerin önünde bir engel olmaktadır. Kamu ihale kanunu ile ilgili düzenlemelerin yapılması gereklidir.

4. Açık sistemlere geçiş konusunda, tüm kamu kurumlarını kapsayan bir göç planı yoktur. Bununla ilgili bir eylem planının hazırlanması ve kamunun bilgilendirilmesi gereklidir.