Ren Zhi 仁智

Bölümün adı olan Ren Zhi, Konfüçyüs’ün düşünce yapısını oluşturan iki terimin birleşiminden oluşmaktadır. Bu kelimenin Ru Ekolüne göre anlamı ren

“kişinin içinde olan sevgi”, zhi ise “bilgili olmak”tır.

Ren Zhi kelimesi Mengzi, Guanzi, Huainanzi, Xunzi, Hanfeizi, Shuoyuan ve Xinxü dahil olmak üzere Savaşan Beylikler dönemi metinlerinde geçmektedir. Bu kelime bir Junzi’ları, derebeyleri, bilgeleri, veliahtları, erdemleri ve erdemli davranışları ya da tavsiyeyi belirtmek için kullanılır. (Raphals, 1998, s. 28)

Huainanzi eserinde Ren Zhi kelimesi şu şekilde geçer: “Yakını bildiği için uzağı bilir, kendini bildiği için başkasını bilir. Bu yardımseverlik ve bilgelik arasındaki işlevsel benzerliktir.”³² Bu açıklamalardan yola çıkarak bölüm ismi “insan sever bilge”

olarak Türkçeleştirilebilir.

Bu bölüm sezgi, tahmin ve öngörü yeteneklerini hanedanlıkları ya da ailelerini yıkımdan kurtarmak için kullanan bir dizi kadını anlatır. Biyografilerden ikisi halktan sıradan kadınları, diğer on üç biyografi ise soylu sayılabilecek sosyal statülere sahip kadınları ele almıştır. Ailevi ilişkilere bakıldığında, altı kadın anne rolüyle evlatlarını öngörüleri ile uyarmaya çalışmış, altı kadın ise eş rolü ile öngörülerde bulunmuştur.

Biyografilerin birisi derebeyi kızı, diğeri yüksek rütbeli bir memurun ablası, sonuncusu ise halktan ve evlenmemiş bekar bir kızın öngörülerini anlatmaktadır.

Biyografiler sırayla özetlenecek olursa şu şekildedir:

•   Zhou hükümdarı, Kang ile avlanmaya gider. Kang yanında üç kadınını götürür. Annesi (3-1), kadınları hükümdara hediye etmesi için oğlunu uyarır.

Uyarıyı dikkate almayan Kang’ın beyliği hükümdar tarafından yok edilir.

•   Chu Beyi, Qu Xia’yı Lou’ya yapılacak seferde ordunun başına geçmesi için görevlendirir. Qu Xia’nın tavırlarından dolayı, saray eşrafı, yenilgiye

32 Huainanzi, 9. Bölüm Zhu Shu Xun ( 主 术 训 ) 23. Paragraf http://www.guoxue.com/zibu/huainanzi/hnz009.htm (Erişim tarihi 17.05.2018)

uğrayacağı yönünde dedikodular çıkarır. Bunu duyan Chu Beyi, eşi Deng Man’a (3-2) fikrini sorar. Deng Man, Beyin tetikte olması gerektiğini, yardım birliklerinin Qu Xia’nın arkasından gitmesini tavsiye eder. Yardım birlikleri geç kalınca ordu yenilgiye uğrar.

•   Wei Beyinin bir kızı (3-3) vardır; bu kızı hem Xu Beyi hem de Qi Beyi eş olarak ister. Wei Beyi kızını Xu Beyine vermek ister; ancak kızı, eğitmeni ile babasına bir mesaj gönderir. Eskiden derebeylerinin kızlarını hediyeler ile birlikte kendisininkinden daha büyük beyliklere verdiğini hatırlatır. Qi Beyliği daha büyük ve daha yakın olmasına rağmen, neden daha küçük ve uzak olan Xu Beyliği’nin tercih edildiğini sorar. Bir gün saldırıya uğramaları durumunda Xu Beyliğinin yardıma nasıl gelebileceği sorusunu da ekler. Wei Beyi kızını dinlemez ve onu Xu Beyliğine verir. Daha sonra kuzey kavimleri olarak adlandırılan Di’ler Wei Beyliğine saldırır. Xu orduları yardıma yetişemez ve Wei Beyi, Chi Qiu’ya kaçmak zorunda kalır. Qi Beyi Huan, Wei Beyi hayatta kalsın diye o toprakları surlar ile çevreler. Wei Beyi, kızını Qi Beyi’ne vermediği için pişman olur.

•   Dördüncü biyografide kadın (3-4), eşi Xi Fuji’yi, Jin veliahtına kötü davranan Gong’dan uzak durması gerektiği yönünde uyarır. Çünkü bu veliahdın bir gün tahta çıkacağını ve kendi topraklarına saldıracağını düşünmektedir. Eşini dinleyen Xi Fuji, veliahda bir yeşim taşı ve bir kase sıcak yemek gönderir. Veliaht yemeği kabul eder; ancak yeşim taşını geri gönderir.

Beyliğine dönen veliaht çok geçmeden Cao’a saldırır; fakat askerlerine Xi Fuji’nin köyüne girmemeleri emrini verir.

•   Beşinci biyografide Shunshu Ao, küçükken iki başlı bir yılan görür ve başkalarına zarar vermemesi için onu öldürür. Eve döndüğünde, korku içinde olanları annesine (3-5) anlatır. Çünkü o zamanlarda çift başlı yılanı ördüren kişinin de öleceği yönünde bir inanç yaygındır. Annesi oğluna bu erdemli davranışın gök tarafından ödüllendirileceğini, büyüyünce yüksek rütbeli biri olacağını söyler. Oğlu yıllar sonra Chu beyliğinin başdanışmanı olur.

•   Altıncı biyografide Jin Beyliği asillerinden Bo Zong, insanlara üstten bakan bir kişiliğe sahiptir. O ne zaman saraya gitse eşi (3-6) ona “Hırsızlar soylulardan, insanlar üstlerinden nefret eder” der. Yine bir gün saraydan mutlu dönen Bo Zong’a eşi mutluluğunun sebebini sorar. O da kendi konuşmalarından sonra diğer asillerin onu sözleri ile yücelttiğini söyler. Eşi bunun iyi bir şey olmadığını anlatmaya çalışır. Bunun üzerine Bo Zong, asilleri evine davet eder ve eşinden onları gözlemlemesini rica eder. O gün geldiğinde kadın izler ve kocasına yaklaşan bir tehlike olduğu uyarısında bulunur. En sonunda Bo Zong iftiraya uğrar ve öldürülür.

•   Yedinci biyografide Wei Beyi Ling ve eşi (3-7), bir akşam otururken at arabası sesi duyarlar. Kuleye yaklaşan arabanın sesi kesilir ve bir süre sonra tekrar devam eder. Bey, karısına bu kişinin kim olduğunu sorar. O da Qu Boyu ³³ olduğunu söyler. Nedeni olarak da bu saygıyı bir tek onun göstereceğeni belirtir. Bey, gelenin kim olduğunu öğrenmek için bir adam gönderir ve kadının söylediğinin doğru olduğu ortaya çıkar.

33 Qu Yuan 屈原 (M.Ö. 340-278 dolayları) Savaşan Beylikler Dönemi Chu Beyliğinden ünlü şairdir.

Şiirlerinin çoğu Chu Ci 楚辞 adlı eserde geçmektedir. (Yao, 2010, s. 42)

•   Sekizinci biyografide Qi Beyi Ling’in ilk eşi Sheng Ji’den olma Lu adında bir oğlu vardır ve onu veliahtı yapar. İkinci eşi Zhong Zi’dır (3-8) ve onun kız kardeşi Rong Zi ise üçüncü eştir. Zhong Zi’nın ise Ya adında bir oğlu bulunmaktadır. Rong Zi, Ling’e yeğeni olan Ya’nın veliaht olmasının daha uygun olacağını söyler. Ling bunu kabul eder; ancak Ya’nın öz annesi Zhong Zi buna karşı çıkar. Qi Beyi, Zhong Zi’nın itirazını kabul etmez ve Ya’yı veliaht ilan eder. Bey öldükten sonra Cui Zhu, Guang’ı Qi Beyi yapar ve Ya’nın eğitmeni Gao Huo öldürülür.

•   Dokuzuncu biyografide Lu Beyliği asillerinden Zang Wenzhong elçi olarak Qi Beyliğine gönderilir. Zang’ın annesi (3-9) bu durumun hayra alamet olmadığını vurgular ve o topraklara giderse rehin alınacağını öngörür.

Ardından oğlunu, oradaki birkaç aile ile ilişkilerini güçlendirmesi yönünde uyarır. Qi Beyliği, Lu topraklarına saldırmak için hazırlıklara başladığında Zang tutuklanır. Zang, şifreli bir mektup yazıp kendi beyliğine gönderir. Bu mektuptan bir şey anlamayan Lu Beyi, Zang’ın annesini mektubu deşifre etmesi için çağırtır. Anne şifreyi çözer; zamanında müdahale ettikleri için beyliğe saldıramazlar ve Zang serbest bırakılır.

•   Onuncu biyografide Shu Ji’nin (3-10) erdemlerini üç farklı olay örgüsü ile anlatır. İlki eşi Yangshezi’yı başkalarının çalıp ona ikram ettiği koyunu kabul etmesine rağmen etini çocuklarına yedirmemesi konusunda uyarır ve Yangshezi koyunu olduğu gibi gömer. Yasal olmayan yollarla elde edilen koyunu araştıran resmi yetkililere onu gömdüğünü söyler ve cezadan kurtulur.

İkinci hikâyede Shu Ji ve Yangshezi’nın oğulları, toprak sahibi Wuchen’ın kızı ile evlenmek istese de annesi bu duruma kızın ailesinden dolayı karşı çıkar.

Annesini dinlemeyen Shuxiang, kızla evlenir. Doğan oğlunun sesini duyan Shu Ji, bu çocuğun Yangshe soyunu yok edeceği öngörüsünde bulunur. Yıllar Shu Ji’yi haklı çıkarır. Jin Halkı tüm Yangshe soyunu ortadan kaldırır. Son olarak diğer oğlu olan Shuyu’nün doğumunda ona bakarak onun aç gözlü biri olacağına ve ölümünün de bundan kaynaklanacağını öngörür. Sezgileri doğru çıkar, yıllar sonra bu huyu yüzünden öldürülür ve cesedi pazarda teşhir edilir.

•   On birinci biyografide Jin Beyliğinden Fan Xianzi’nın üç oğlu, Zhao’lara gider, Zhao Jianzi ağaçlık olan yerde atını sürer. Fan Xianzi onlara orada olan ağaç kökleri için neler yapılabileceğini sorar. Üç oğlanın buldukları çözümlerden, en küçük oğlanın ki mantıklı gelir ve uygular. Buna sevinen küçük oğul durumu annesine (3-11) anlatır. Annesinin yorumu soylarını bu oğlanın kurutacağı yönde olmuştur. Çünkü oğlunun bulduğu çözüm sahtekarlık içermektedir. Annesi bu davranışın ölüm ile sonuçlanacağını öngörmüştür.

•   On ikinci biyografide Lu beyliğinden Gongcheng Zipi ve ablası (3-12), aileden birinin ölümünden sonra yas tutarlar. Zipi, ağlayan ablasına sakinleşmesini ve daha sonra onun için bir eş bulacağını söyler. Yas dönemi biter; ancak Zipi bu olayın bahsini bile açmaz. Bir gün Zipi ablasına, Lu beyinin ona resmi bir görev teklif ettiğini söyler. Bunun üzerine ablası onun bu görevi yerine getiremeyeceğini, kendine verdiği sözü bile tutmadığını, resmi görevlerde de bu şekilde davrandığında başına bir felaket gelebileceğini belirtir.

Ablasını dinlemeyen Zipi, beyin teklifini kabul eder. Bir yıl geçmeden saygısızlıktan suçlu bulunarak öldürülür.

•   On üçüncü biyografide Lu beyliğinin Qishi şehrinde yaşayan ileri yaşlarda bekar bir kız (3-13) sokakta ağlamaktadır. Bunu gören komşu kadın

ona neden ağladığını sorar. Komşu kadın onun ağlamasını henüz evlenmemiş olmasına bağlamıştır. Bekar kız, Lu beyinin çok yaşlı ve veliahdın da çok genç olmasından endişe duyduğunu söyler. Komşu kadın onunla alay eder; çünkü ona göre bu, Lu beyliğinin problemidir ve kadınların bu tür düşüncelerle işi olmadığını vurgular. Bunun üzerine kız hayatından örnekler vererek ileride yaşanacak bir savaşta bu durumdan beyliğin nasıl etkilenebileceklerini anlatır.

Komşu kadın, kızın söylediklerine inanmaz. Üç yıl sonra Qi ve Chu beylikleri Lu beyliğine saldırır. Savaş esnasında kadınlar askerlere levazım taşırlar.

•   On dördüncü biyografide Wei beyliğine rehin olarak gönderilen Qin veliahdı Zheng’a, Wei beyi Ai, evlenmesi için bir kız bulur. Kız çok güzeldir ve Wei Beyi Ai, kızı görünce kendine düşünür. Bunu duyan Wei asillerinden Ru Er’ın annesi (3-14) beyi uyarır. Atalarından örnekler vererek beyi ikna eder.

Bu kızı kendine alması halinde Wei beyliğini yıkıma uğratacağını söyler. Bey yaşlı kadının söylediklerini dinler ve Wei beyliği uzun süre rahatsız edilmez.

•   Son biyografide, Zhao Beyliğinin generali Zhao She’nın karısı ve daha sonra babası ile aynı göreve getirilen Zhao Kuo’nun annesinden (3-15) bahsedilir. Bu kadın, Zhao beyine, oğlunun babası gibi bu görevi yerine getiremeyeceğini anlatan bir mektup yazar. Bey ona inanmaz; ama anne eğer ki oğlu hata yaparsa kendinin cezadan muaf tutulup tutulamayacağını sorar.

Bey bu soruya olumlu yanıt verir. Zhao beyliği sefere çıkar ve büyük bir yenilgiye uğrar. Öngörülü anne bu durumdan ceza almadan kurtulur. (Lü J. , 2014, s. 105-152)

Bu bölümde aktarılan biyografilerde kadınlar, farklı statülerde ve rollerde bulunmaktadır. Kadınlardan biri kız kardeş, ikisi kız, beşi anne, yedi kadın da sadece eş rolünde erdemli davranışlar sergilemiştir. Statülerine göre ise beş kadın halktan, on kadın asil olarak tasniflenmiştir. Başlığa uygun olarak fedakâr ve yardımsever kadınların öngörü ve bilgeliği örneklendirilmiştir.