Şimdiki alan kullanımı

Herhangi bir kırsal alanın, ekoturizm etkinlikleri açısından doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi için, şimdiki alan kullanımlarının neler olduğu mutlaka belirlenmelidir. Bu amaçla, KHGM’günün hazırladığı arazi varlığı raporlarından yararlanılmıştır. Raporlarda yapılan şimdiki alan kullanımına yönelik sınıflama sembolleri çizelge 2.20’de verilmiştir.

Çizelge 2.20. Şimdiki alan kullanımlarına yönelik sınıflama

Kullanımlar Sembol Sulu tarım S Kuru tarım K Bağ V Bahçe B Mera M Çayır Ç Orman O Fundalık F Milli park P Turistik alan Z Yerleşim alanı Y Sanayi Yz Hava alanı Hv Terkedilmiş arazi T Meyve bahçeleri Mb

2.4.14.3. Sosyo-ekonomik faktörler

Enerji kaynağı: Bu başlık altında elektrik kaynağının, etkinlik alanlarına olan

mesafelerinin sınıflanması yapılacaktır. Golany (1982) tarafından yapılabilecek herhangi bir elektrik kaynağının uzaklığına dair bir sınıflama yapılmıştır. Yapılan bu sınıflama çizelge 2.21’de verilmiştir (Topay 2003).

Çizelge 2.21. Elektrik kaynağı mesafesi sınıflaması (Topay 2003)

Mesafe (m) Sınıflama

0–500 Oldukça iyi

500–1000 İyi

1000–3000 Orta 3000 ve üzeri Zayıf

Haberleşme olanakları varlığı: Bu başlık altında haberleşme merkezlerinin ya

da olanaklarının, etkinlik alanlarına olan mesafelerinin sınıflaması yapılacaktır. Golany (1982) tarafından haberleşme olanaklarının uzaklıklarına dair bir sınıflama yapılmıştır. Yapılan bu sınıflama çizelge 2.22’de verilmiştir.

Çizelge 2.22. Haberleşme olanağı mesafesi sınıflaması (Topay 2003)

Mesafe (m) Sınıflama

0-500 Oldukça iyi

500-1000 İyi

1000-3000 Orta 3000 ve üzeri Zayıf

Konaklama ve barınma tesisleri: Araştırmada konaklama-barınma olanakları

varlığı, konaklama-barınma olanakları var/yok olarak değerlendirilmiştir.

Sağlık Tesisleri: Yerli (2002) tarafından hayati tehlikeye sahip bir insan için

önemli olan faktörün yaralanmanın çeşidi olduğu, kimi durumlarda mesafe ne kadar kısa olsa da yaralanmanın çeşidine bağlı olarak yapılabilecek müdahalenin süre bakımından önem taşımadığı belirtilmiştir. Ancak çok genel bir yaklaşım olarak yaralanmadan sonraki ilk yarım saatin hayatın devamı açısından önem taşıdığı, bağlı olarak mesafenin de bu süre içerisinde kat edilebilecek durumda olması gerektiği görüşü belirtilmiştir. 1 saatte ortalama yürüyüş mesafesinin 5 km olduğu göz önünde bulundurularak ve yapılan bu sözlü görüşmeye dayandırılarak çizelge 2.23’de verilen sınıflama yapılmıştır (Topay 2003).

Çizelge 2.23. Sağlık Tesisleri Varlığı (Topay 2003) Mesafe (m) Sınıflama 0-500 Oldukça iyi 500-1000 İyi 1000-3000 Orta 3000 ve üzeri Zayıf

Sanayi ve Ticaret İşletmeleri Varlığı: Sanayi ve ticaret kuruluşları

bulundukları yörenin sosyal ve kültürel yapısını ve insan konforunu artırmaları yönünden araştırmada bulunabilirliklerine göre değerlendirmeye alınmıştır.

Tarım ve hayvancılık işletmeleri varlığı: Tarım ve hayvancılık işletmelerinin

varlığı araştırmada tarım ve hayvancılık işletmeleri var/tarım ve hayvancılık işletmeleri yok olarak değerlendirilmiştir.

Ulaşım durumu: Golany (1982) tarafından herhangi bir rekreasyon turizm

alanının ana yada lokal yola olan uzaklığının sınıflaması yapılmıştır (Çizelge 2.24.). Araştırmada bu sınıflama kullanılmıştır (Topay 2003).

Çizelge 2.24. Ulaşım mesafesi sınıflaması

Mesafe Sınıflama 0-500 m Oldukça iyi 500-1000 m İyi 1000-3000 m Orta 3000 m üzeri Zayıf 2.4.14.4.Sosyo-kültürel faktörler

Eğitim kuruluşları: Eğitim kuruluşları bulundukları yörenin sosyal ve kültürel

yapısını ve insan konforunu artırmaları yönünden araştırmada bulunabilirliklerine göre değerlendirmeye alınmıştır ve Çizelge 2.25’de ki gibi sınıflandırılmıştır.

Çizelge 2.25. Eğitim Kurumları sınıflandırması

n Eğitim durumu

1 İlköğretim 2 Lise 3 Üniversite

Gelenek ve göreneklerin varlığı: Gelenek ve göreneklerin varlığı araştırma

kapsamında gelenek ve görenek var/gelenek ve görenek yok olarak değerlendirmeye alınmıştır.

İnsan ilişkileri: Çalışma alanında yaşayan insanların ekoturizm ve ekoturizm

etkinliklerine yönelik tutum/davranış biçimlerinin ele alındığı kriterdir. Bu ilişkinin sonucu olarak eğer yöre halkı ekoturizme yönelik benimseyen bir yaklaşım içinde ise “olumlu” kriteri, eğer yöre halkı benimseyen bir yaklaşım içinde ise “olumsuz” kriteri değerlendirilmiştir. Buna göre yapılan sınıflama Çizelge 2.26’da verilmiştir. Çizelge 2.26. İnsan ilişkileri sınıflaması

Tutum/Davranış Biçimleri Sınıflama

Aktivite ve katılanları benimseme Olumlu Etkinlik ve katılanları benimsememe Olumsuz

Tarihi değerlerin varlığı: Araştırma kapsamında tarihi değerler haritası

çıkarılarak tarihi değerlerin varlığı ele alınıp değerlendirilmiştir.

Yöresel elsanatları varlığı: Yöresel el sanatlarının varlığı araştırma

kapsamında, yöresel el sanatları var/ yöresel el sanatları yok olarak değerlendirmeye alınmıştır.

3. MATERYAL ve YÖNTEM 3.1. Materyal

Bu çalışmada gerçekleştirilebilecek ekoturizm etkinlikleri açısından Konya İli Karapınar İlçesi ve yakın çevresinin sahip olduğu doğal ve kültürel özellikler araştırma materyalini oluşturmaktadır.

Çalışmada ilçe ve yakın çevresi araştırma alanının sınırlarını oluşturmak üzere özellikle seçilmiştir. Çünkü “ilçe” ülkemiz koşulları ve yönetim düzeni içinde gerçek hizmet birimini ifade etmektedir. Gerçekten de çeşitli hizmetlerin iletilmesi, götürülen hizmetlerin denetlenmesi ve eksiklerin belirlenmesi, daha alt birimler olan ilçe merkezi, bucak ve köy gibi yerleşmeler arasında ilişkinin en iyi biçimde kurulmasını sağlayan birim ilçedir.

Haritalar üzerinde çalışılırken, araştırma alanı ile çevresi arasında bütünlük sağlayabilmek amacıyla, analizler ilçe sınırının dışına da taşınarak belirlenen pafta ölçüsü olan 1/25000 ölçekte yürütülmüş, fakat ilçe sınırı haritalar üzerinden geçirilmiştir. Çalışma alanı 27 adet 1/25000 ölçekli paftayı kapsamaktadır.

Tez çalışmasında veri elde etmek, elde edilen verileri yorumlamak ve değerlendirmek için aşağıda belirtilen harita, doküman, rapor, resim, bilgisayar programı v.b. kullanılmıştır;

• NASA National Imaginary and Mapping Agency U.S.A den alınan Dijital Yükseklik Modeli (DEM) verileri ve uydu görüntüleri (NIMA 2002),

• Araştırmada, veri tabanı oluşturmak ve depolanan bilgiyi sorgulamak için Coğrafi Bilgi Sistemleri içinde yer alan Arc Gis 9.0 programı,

• Esri firmasına ait Digital Chart of WORLD/TURKEY (DCW) verileri, • Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden 2005 yılında alınan 1/25.000 ölçekli

sayısal Arazi Kullanım Yetenek Sınıfları ve Şimdiki Alan Kullanım Haritaları, Büyük Toprak Grupları Haritası,

• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Konya İli Arazi Varlığı Raporu ve Konya Verimlilik Envanteri ve Gübre İhtiyaç Raporu,

• Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü verilerinden elde edilen 1/25000 ölçekli iklim haritaları,

• İlçe ve yakın çevresine ilişkin Resmi Kurumların çalışma raporları, arazide yapılan yerinde gözlemler ve bu gözlemler sonucu çekilen fotoğraf ve slayt görüntülerinden de yardımcı materyal olarak yararlanılmıştır.

3.2. Yöntem

Çalışma alanının ekoturizm etkinliklerine yönelik potansiyelinin saptanması için çeşitli yöntemler incelenmiş, bunların birbirlerine karşı avantaj ve dezavantajları irdelenmiştir. Aşağıda açıklanacak olan Topay (2003) tarafından uygulanan haritaların CBS yardımı ile çakıştırılması yönteminin, en iyi yöntem olduğuna ve tez çalışmasında kullanılmasına karar verilmiştir. Adı geçen yöntem, çalışma alanının doğal ve kültürel özellikleri dikkate alınarak geliştirilmiş ve uygulanmıştır.

Araştırma yöntemi; SWOT, Görsel Kalite Analizi, Anket Çalışması, Delphi Tekniği ve etkinlik haritalarının oluşturulması ile beş aşamada ortaya konulmuştur. Araştırmada kullanılan yönteme ve çalışmanın genel akışına ilişkin diyagram Şekil 3.1’de verilmiştir.

3.2.1. SWOT Analizi

SWOT analizi incelenen kuruluşun, tekniğin, sürecin veya durumun güçlü ve zayıf yönlerini belirlemekte ve dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditleri saptamakta kullanılan bir tekniktir (Aktan 1999, Gürlek 2002). SWOT kelimesi, dört İngilizce kelime, Strenghts (Avantajlar), Weaknesses (Dezavantajlar), Opportunities (Fırsatlar) ve Threats (Tehditler) kelimelerinin baş harflerinden meydana gelmektedir. Bir ülkenin alternatif turizm politikalarının belirlenmesinde de SWOT Tekniğinden yararlanılarak, ülkenin turizm potansiyelinin içsel (güçlü ve zayıf yönler) ve dışsal (fırsatlar ve tehditler) faktörleri ortaya çıkarılabilmektedir (Avcıkurt ve ark. 2003).

Şekil 3.1. Genel akış ve yönteme ilişkin diyagram

Amaç; iç ve dış etkenleri dikkate alarak, var olan güçlü yönler ve fırsatlardan en üst düzeyde yararlanacak, tehditlerin ve zayıf yanların etkisini en aza indirecek plan ve stratejiler geliştirmektir (Gürlek 2002).

Organizasyonlarda SWOT analizi yapılmasının başlıca iki yararı bulunmaktadır. İlk olarak, SWOT analizi yapılarak mevcut durum tespit edilir. Bu çerçevede güçlü ve zayıf yönler ile karşı karşıya bulunan fırsatlar ve tehdit unsurları

ortaya konulmaya çalışılır. Bu anlamda SWOT bir “mevcut durum” analizidir. SWOT aynı zamanda gelecekteki durumunun ne olacağını tespit ve tahmin etmeye yarayan bir analiz tekniğidir. Bu ikinci anlamda SWOT bir “gelecek durum” analizidir. Bu açıklamalar çerçevesinde SWOT analizini yakını ve uzağı görmeyi sağlayan bir gözlük olarak algılanabilir (Aktan 1999).

SWOT analizi, güçlü olunan ve büyük fırsatların yattığı alanlara odaklanmayı sağlar (Gürlek 2002) ve;

• Stratejik bir plan geliştirilmesi aşamasında,

• Sorun tanımlama ve çözüm oluşturulması aşamalarında,

• Nicel verilerin yetersiz, bilgilerin kişilerin belleklerinde olduğu durumların analizinde kullanılır.

Bir ülkenin turizm politikalarının belirlenmesinde de SWOT Tekniğinden yararlanılarak, ülkenin turizm potansiyelinin içsel (güçlü ve zayıf yönler) ve dışsal (fırsatlar ve tehditler) faktörleri ortaya çıkarılmalıdır. Ülkenin turizmde, güçlü ve zayıf yönlerinin açıkça bilinmesi ve analiz edilmesi, ülkenin hedeflerine uygun stratejinin seçilmesine yardımcı olacaktır (Güngör ve Arslan 2004).

Bu analizin amacı Karapınar İlçesi ve yakın çevresine ait doğal ve kültürel değerlerin ekoturizm etkinlikleri açısından taşıdıkları potansiyeli ortaya koymaktır.

SWOT analiziyle, çalışma alanın ekoturizme yönelik mevcut durumu tanımlanmıştır. Alandaki ekoturizm konusundaki güçlü ve zayıf yönleri, fırsatlar ve tehditler ile ilgili veriler, ilçe ve belde belediye başkanları, kamu kuruluşlarında çalışanlar, yerel halk ve turistlerle yapılmış olan karşılıklı görüşmeler, yöre için veya benzer alanlar için daha önce yapılmış olan çalışmalar, literatürler ve mesleki deneyimlerden, arazi sörvey çalışmaları ve yerinde yapılan gözlemler sonucu EPG (1998)’e ve Güngör (2003)’e göre oluşturulmuştur (Önder ve Polat 2004a).