Ġskilip‘in Eko Turizm Alanları

Eko turizme olan ilgi son zamanlarda günden güne daha çok artıĢ göstermeye baĢlamıĢtır. ġehrin baskın yoğun temposundan sıkılan, deniz-kum-güneĢ üçlü turizminden sıkılan, çevre bilinci geliĢin, farklı kültürleri öğrenmek isteyen, farklı faaliyetler ile birlikte temiz hava solumak isteyen doğayı keĢfetmeyi isteyen tüketiciler eko turizme yönelmektedir.

Ġskilip ilçesi yeĢil doğası, manzaraları, yaylaları, ovaları, ormanları, el sanatları ve çeĢitli faaliyetlere uygunluğu ile eko turizm açısından önemli bir konuma sahiptir. Bunların yanında Ankara‘ya yakın olması ilçe için avantajlı konum haline getirmektedir. Ankara‘nın nüfus yoğunluğundan, trafik ve gürültüsünden, beton yapılarından, iĢ hayatından sıkılan insanlar doğayla baĢ baĢa kalabilecekleri yeĢille iç içe huzurlu yerler aramaktadırlar. Ġskilip turistlerin bu taleplerini karĢılayabilecek eko turizm potansiyeline sahip bir Ģehirdir.

2.3.1.1. Ġskilip’in Eko Turizm Çerçevesinde Yapılabilecek Faaliyetler Ġskilip‘in eĢsiz doğası geniĢ eko turizm alanları iklim yapısı gibi nedenlerden dolayı yapılabilecek çeĢitli aktiviteler bulunmaktadır. Bu faaliyetlerin derlemesi çeĢitli kaynaklardan yararlanılarak yapılmıĢ olmaktadır. Faaliyetler aĢağıdakiler gibidir:

Trekking: Doğa sporu olarak bilinen trekking dağcılıktan farklı olarak çok fazla bir zorluk gerektirmeyen ve fazla bir ekipmana ihtiyaç duymadan yokuĢ ve düz alanlarda bunların yanında patika yollarda gerçekleĢtirilen yürüyüĢ faaliyetleridir. Ġskilip‘te rota olarak:

Akpınar - Sakaröküz - Saklı Bahçe - Kurugöl - Selbasan - Akpınar, orta zorlukta olmakla beraber 10,59 km‘liktir,

Ahlatçık - Uluyazı - Yalakyaylası - Selbasan - Akpınar orta zorlukta olmakla beraber 14,72 km‘liktir,

Karaağaç Yaylası - Kös Dağı Zirvesi Yangın Kulesi orta zorlukta olmakla beraber 15,09 km‘lik, trekking alanlarıdır.

Gastronomi yürüyüĢ yolu, Akpınar Köyü‘nden baĢlayan ve 12 km uzunluğunda olan Gastronomi yolu, doğaseverlerin her zaman ilgisini çeken ülkemizin nadide güzel yerlerinden bir tanesidir. Konsept olarak farklı hazırlanan Gastronomi ve YürüyüĢ Yolu, Hitit yürüyüĢ yolundan sonra Türkiye‘de bir ilktir. Ġnsanların doğal güzelleri yaĢarken geleneksel yemek kültürünü de tada bildiği eko turizm yürüyüĢ yolu olarak tanımlanmaktadır. MeĢe, karaçam, ardıç, sarıçam, köknar, elma, erik ağaçları ile zengin bitki varlığına, doğal besin ürünlerine sıkça rastlanılan bu yolda farklı mantar topluluklarına da denk gelinmektedir. Bunların yanın da bölgede karaca, geyik, yaban domuzu, ayı, porsuk, gibi birçok hayvan ada denk gelinmektedir. Yırtıcı ve ötücü kuĢlar listesinde ise akbaba, kartal, Ģahin, atmaca, ağaçkakan, ispinoz, kuzgun, sığırcık, tarla kuĢu, gri balıkçıl ve akbalıkçılı kuĢların görünmesi de mümkündür. Gezginlerin, anı yakalamak isteyen fotoğrafçılar ve farklı lezzetleri tatmak isteyen gurmelerin ziyaret edebileceği gastronomi yürüyüĢ yolu geçmiĢ zaman ile bugün arasında bir yemek kültürünü, yaĢadığımız coğrafyada binlerce yıl boyunca biriken ayrıntıları misafirlerine sunmaktadır (http://iskilip.bel.tr, EriĢim: 09.08.2018).

Yaylacılık: Ġnsanların yaĢadıkları Ģehirlerin stresli hayat yaĢamlarından, kalabalıktan uzaklaĢarak mevsimsel olarak yaz aylarında yaylalara gitmeleri ve gittikleri yerde konaklamaları, yaylalarda yapılan faaliyetlerde (gösteri, konser, yöresel Pazar) bulunmalarıdır.

Ġskilip‘in yaylaları ise: Seki Yaylası, Karaağaç (Çiçekli), Çuhalar, Karlı, Serdaroğlu, Ayrangölü, Kozağız, Yalak, Ahlatarası ve Mengüler yaylalarında yaylacılık faaliyetlerinin yapılabileceği alanlardır (Ertürk, Doğanay ve Güner, 2000: 2).

Foto-Safari: Asıl amacı fotoğraf çekmek olan kiĢilerin yapmıĢ oldukları seyahatlerdir. Bu faaliyetin gerçekleĢtirilebilmesi için alanın eĢsiz doğal güzelliklere sahip olması, flora ve fauna yönünden zengin olması gerekmektedir. Ġskilip‘te eko turizm temelli yapılabilecek faaliyetlerden biri olan foto-safari, Ġskilip‘in doğal

güzellikleri içerisinde gezerken eĢsiz doğal güzelliklerin fotoğrafını çekmek keyif verici yerler bulunmaktadır. Bu alanlar ise Kızılırmak Havzası, Seki Yaylası, Karaağaç, Yalak, eĢsiz anların fotoğraflanacakları doğal alanlarıdır.

Olta Balıkçılığı: Günlük hayatın insanlara yaĢattığı stresli ortamlardan uzaklaĢarak, doğa ile baĢ baĢa kalarak genellikle hobi amaçlı yapılan bir sportif aktivitedir (Sezen, Yılmaz ve Külekçi, 2011: 4). Ġskilip ‘de Kızılırmak havzasında ve kollarında olta balıkçılığı yapılmaktadır. Tatlı su balıkçılığına oldukça elveriĢli imkânlar sunmakta ve sazan balığına rastlanmaktadır.

2.3.2.Ġskilip’in Kültürel Değerleri

Eko turizm hakkında tanımlar yapılırken yazarlar tarafından eko turizmin kültürel varlık değerlerine değer verdiği belirlenmiĢtir. Genel ifade ile tanımlar eko turizm çevreyi ve kültürel varlıkları koruyucu bir yaklaĢım ile yapılan ekolojik temelli bir alternatif turizm çeĢidi olarak (Akay ve Zengin, 2012:115).

Osmanlının bu bölgeye hâkimiyeti ile bölgede kültürel anlamda geliĢmeler gözlenmektedir. Orta Asya‘dan kopup gelen Türk kavimlerinin göçleriyle birlikte bu bölgede çeĢitli kültürler etkilerini göstermiĢtir. Osmanlı-Türk kültürü ilçede medrese, kütüphane ve sanat dallarının geliĢmesinde etkili olmuĢ sonuç itibari ile durum Cumhuriyet Dönemine kadar sürmüĢtür (www.iskilip.bel.tr., 2018, EriĢim: 08.08.2018).

Ġskilip geçmiĢten günümüze gelen değerleri ile birçok farklı kültürleri içerisinde barındıran bir ilçedir. Değerlerini zenginleĢtirmiĢ ilçede, el sanatları giyim kuĢam kültürü ve mutfak kültürü ön plana çıkmaktadır.

El Sanatları

Kültürel varlıklarımızın değerlerini ön plana çıkarmada en önemli etkenlerden bir tanesi el sanatlarımızdır. Ġnsanoğlu yaĢadığı bölgede, duygularını ve geleneklerini göreneklerini yaptığı iĢe yansıtmaktadırlar. Ġskilip‘te birçok el sanatları yapılmaktadır. Bunlar; semercilik, ahĢap oymacılığı dericilik, bakırcılık ve kalaycılık, kenefi bezi dokumacılığı, ağaç iĢleri ve bitkisel örücülük

Semercilik: Yük taĢıyan hayvanların (at, eĢek, deve, katır) sırtına konan, hayvanların üzerine binmeye yarayan bunun yanında hayvanların üzerinde yük taĢımada yardımcı olan araca ―semer‖; semer yapan ustaya ise ―semerci‖ denmektedir (KayabaĢı ve Bozkurt 2011: 2).

AhĢap Oymacılığı: Ġskilip‘te ahĢap oymacılık merkezde halk eğitim merkezindeki ustalar tarafından yapılırken Soğucak köyünde ise Eryaz ailesi tarafından üç kuĢak olarak sürdürülmektedir (Özkoca, Bozkurt, 2013: 5).

Dericilik: Günümüzde teknolojik geliĢmelerin artmasıyla birlikte ayakkabı konusunda seri üretime geçilmesi ile bu sanata ilgi azalmıĢ olsa da arastalar çarĢısında küçük dükkânlar da mes üretimi ve sipariĢ ile ayakkabı üretimi az da olsa halen devam etmektedir (Özkoca, Bozkurt, 2013: 5).

Bakırcılık ve Kalaycılık: Bakır kullanarak oluĢturulan ürünler ise bakırcılık mesleği altında incelenmektedir (BarıĢta, 2005: 270). Bu alanda üretilen ürünlerin çok birden fazla olduğunu söyleyebiliriz; tepsi, tabak, helke, sahan, ibrik, tava, tencere, güğüm, kevgir, mangal gibi çeĢitlilik göstermektedir (Özkoca, Bozkurt, 2013: 6).

Kalay iĢleri ise, bakır ile bağlantılı olarak yapılan bir iĢ koludur. Bakırdan üretilmiĢ bir ürünün yüzeyine kül renginde ve yumuĢak yapıda olan kalayla bir nevi lehim iĢlemi olarak tanımlana bilir. Ġskilip‘in tek kalaycısı Bahaddin OkumuĢ‘un çabalarıyla günümüzde varlığını sürdürmektedir (Özkoca, Bozkurt, 2013: 6).

Kenefi Bezi Dokumacılığı: Dokumacılık, insanların günlük olarak ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkan ve insan gücü ile çalıĢan tezgâhlarda el emeğine dayalı üretimi yapılan bir dokuma iĢlemi olarak söyleyebiliriz. Bu dokuma türlerine örnek olarak Ġskilip kadınlarının bir nevi baĢörtüsü olarak kullandığı kenefi bezi günümüzde dokunmamaktadır.

Ağaç ĠĢleri ve Bitkisel Örücülük: Bitkisel örücülük, doğada kendiliğinden yetiĢen ya da kültüre alınmıĢ bazı bitkilerin yapraklarını, saplarını, ince dallarını olduğu gibi veya yararak ince ince Ģeritler haline getirdikten sonra çeĢitli Ģekillerde değerlendirme veya örme iĢlemine denilmektedir. Bitkisel örücülük ve ağaç iĢleri olarak üretilen ürünleri Ģu Ģekilde gruplayabiliriz; günlük kullanım eĢyası olarak

kaĢık, kepçe, yasteç, oklava, bardak, sofralık, ekmek sepeti, çerezlik, çamaĢırlık, gazetelik, peçetelik vb. gibi çocuklara yönelik olarak yapılan çeĢitli oyuncaklar. Tarımsal ürünlerin hasadı, taĢınması ambalajlanması ve saklanması için küfeler ya da hey denilen büyük sepetler olarak sıralayabiliriz (Özkoca, Bozkurt, 2013: 7).

Mutfak Kültürü

Bölgenin yaĢam tarzı ve yörenin gelenekleri ile mutfak kültürünü direk olarak iliĢkilendirebiliriz. Yöresel yemek geleneği o bölgenin kültürünü yansıtan yendiğinde yöreyi anımsatan yemeklerdir. Ġskilip yemek kültürü açısından oldukça zengin bir menüye sahiptir. Çorba olarak: Oğmaç AĢı, Toyga AĢı, Çatal AĢı, Tarhana, Et Yemekleri: Ġskilip Tepsisi, Pastırma, Kaz Dolması (Ġskilip Dolması), Sebze yemekleri: Mancar Kavurması, Göğ Domates AĢı, Yırtma, Hamur iĢleri: EriĢte, Ġskilip Mantısı, Hapilik, Bükme, Bazlama Meyve yemekleri: Meyvelerden yapılan yemekler için üç farklı isimlendirme yapılır. Meyve et ile yapılıyorsa yahni, kuru meyveden yapılıyorsa Çir, yeĢil meyveden yapılıyorsa ismi Çil olarak söylenir. Mantar yemekleri: Mantar Kavurması, Mantar Sote EkĢililer: Yırtma, Et EkĢilisi, Badem EkĢilisi, Sukabağı Tatlılar ve Reçeller: Pekmez, Sarıburma Tatlısı, Akıtma, Ayvalı Yahni, Badem Ezmesi, Ġskilip Lokumu, Kabak Tatlısı, Ayva Reçeli, ġıkırdım Baklava, DöĢeme Baklava, Bükme Baklava Pevredeler: Erik, Kabak, KuĢburnu, Elma, ViĢne, Kızılcık TurĢular: Ġskilip TurĢusu, Yaprak Salamurası, Salatalık, Acur, Göğ Domates YemiĢ ve Çerezler: Leblebi, Pestil Ekmekler: Ġskilip Okkalığı, Ġskilip Ölü Somunu, Ġskilip Pidesi, Tatlımaya, Kömbe, Yufka, Cıslak, Cizlembe, HaĢhaĢlı Çörek, Fetir Serinletici Ġçecekler: Pestil Ezmesi, Ayran, Kızılcık ġurubu, Erik HoĢafı, Ayva HoĢafı, Elma HoĢafı, Üzüm ġırası, Sirke salatası, ġıra Sirkesi, Cibre Sirkesi (Arvas, 2013: 5). Mutfak kültürünün vazgeçilmezleridir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

EKO TURĠZMĠN BÖLGESEL KALKINMAYA ETKĠSĠ VE YEREL HALKIN TUTUMU: ĠSKĠLĠP ÖRNEĞĠ