ġeriat Fakültelerinin Ders Programları Hakkında Değerlendirmeler

bulundurularak belirlenir. Toplum ve birey, bu konuda belirleyici kaynak görevi görürler.¹⁵⁴ Bu doğrultuda programların kiĢisel geliĢimler dikkate alınarak belirlenmesi ülkenin ilerlemesinin en önemli dinamiği olacaktır.¹⁵⁵ Bu nedenle, programın muhtevasının, toplumun ve bireylerin beklentilerine cevap verecek, onların ihtiyaçlarını karĢılayacak nitelikte olmasına özen gösterilmelidir. Bu doğrultuda yüksek din eğitimi kurumlarına büyük görevler düĢmektedir. ġeriat fakültelerinin, üzerlerine düĢen bu bilimsel görevi iyi bir Ģekilde yapabilmesi için gereken programlar ve yöntemler hakkında yeni fikirler üretebilecek hale gelmektir. ¹⁵⁶

152 Bkz., Mehmet Zeki Aydın, Din Öğretiminde Yöntemler, 2. B., Ankara: Nobel Yayınları, 2005, s. 83.

Mustafa Öcal, Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar, Ankara: TDV yayınları, 1999, s. 202.

153 Bkz; Ferruh Müftüoğlu, Maarif Meseleleri, Ötüken yayınları, 2004, s. 228.

154 M. ġevki Aydın, „‟Ġlahiyat Lisans Programının Amaç Sorunu‟‟, Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu, 16-17 Ekim 2003, Isparta: SDÜ, 2004

155 Ġ. Latif Hacınebioğlu, Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu, 16-17 Ekim 2003, Isparta: SDÜ, 2004, s.50.

156 Halit Ev,Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi Kurumları Programlarının Öğretmen Yetiştirme Bakımından Değerlendirilmesi, Ġzmir: Tibyan Yayınları, 2003. s. 42

64

Ġlahiyat öğrencilerinin insan, toplum ve din problemleri ile ilgilenen birer entelektüel olarak, Ġslam düĢüncesini etkileyen girdileri ve bu düĢüncenin ürünlerini, baĢarı ve baĢarısızlıklarını objektif bir Ģekilde değerlendirebilen ve özellikle bu gün ne yapılması gerektiği hakkında fikir üretebilen kiĢiler olması gerekmektedir.¹⁵⁷ Yüksek din öğretimi kurumları olarak ġeriat fakültelerinde okutulan derslerin içerikleri de yukarıda belirtilen donanıma sahip din eğitimcileri yetiĢtirme adına önemli bir boyuttur.

ġunu söyleyebiliriz ki din bilimleri olmadan günümüz dünyasını, bireylerin özelliklerini, toplumun sosyo-kültürel yapısını sağlıklı bir Ģekilde kavramak ve sorunlara çözüm önerileri sunmak güçtür

Eğitim programlarının içeriği hazırlanırken geçmiĢ kültürel mirası geleceğe taĢıyan, bulunduğu çevrenin sosyo-kültürel yapısını sağlıklı analiz edebilen, dünyadaki ve çevresindeki değiĢimleri takip eden bireyler yetiĢtirilmesi hedefi esas olmalıdır.¹⁵⁸ Bu anlamda Ürdün‟deki Ģeriat fakültelerinin programlarında Kur‟an ilimleri, tefsir, hadis, fıkıh gibi temel Ġslami ilimler alanındaki derslerin yeterli düzeyde olduğu söylenebilir. Ancak din psikolojisi, din eğitimi, din sosyolojisi gibi dersler hiç yer almamaktadır.

Ürdün‟deki Ģeriat fakültelerinin programları fakültelerin kendileri tarafından belirlenmiĢ ve yetiĢtirilmek istenen öğrenci profili bu fakültelerin vizyon ve amaçlarında ifade edilmiĢtir. ġeriat fakültelerinin programları ve hedefleri arasında çok fazla farklılık görülmemektedir. Genel olarak tüm Ģeriat fakültelerinin yetiĢtirmek istediği öğrenci profilini Ģu Ģekilde özetleyebiliriz; Ģerî ilimlerde ehil, milli ve manevi değerleri benimsemiĢ, günümüz dünyasını tanıyan, dini ve kültürel miras ıĢığında toplumun yaĢadığı sorunlara çözüm üretebilen davetçiler, imamlar, vaizler, araĢtırmacılar ve öğretmenler yetiĢtirmek. Ġfade edilen meslek guruplarının beslendiği kaynaklar aynı olsa da uygulama alanları ve biçimleri farklıdır. Bu nedenle Ģeriat fakültelerinde tek tip bir müfredatın uygulanması gerekli mesleki yeterliklerin kazandırılmasında zayıf kalacaktır.

157 Halit Ev, a.g.e., s. 41

158 Halit Ev, „‟Yükseköğretimde Din Eğitimi‟‟, Din Eğitimi, Edt, Mustafa Köylü, Nurullah AltaĢ, Ankara: Gündüz yayıncılık, 2012, s. 41.

65

Genel bir yapı olarak Ürdün‟deki Ģeriat fakültelerinin tümünde branĢlaĢma söz konusudur. Öğrenciler ilk iki yıl aynı dersleri aldıktan sonra alan seçebilmektedir.

Örneğin Yermük Üniversitesi ġeriat Fakültesinde lisans düzeyinde dört bölüm bulunmaktadır; Usûlü‟d-Din, Usûlü‟l-Fıkıh, Ġslam Finansı ve Ġslam AraĢtırmaları. Her bölümün zorunlu ve seçmeli dersleri ayrıca belirlenmiĢtir. Yani Ģerait fakültesinde birinci ve ikinci sınıflarda tek program, üçüncü ve dördüncü sınıflarda ise dört ayrı ders programı uygulanmaktadır.

ġeriat fakültelerinin ders programlarında teorik olarak fıkıh, tefsir, hadis gibi temel Ġslami ilimlere ait derslerin ağırlıkta olduğunu ifade etmiĢtik.¹⁵⁹ Programdaki derslere ve istihdam alanlarına baktığımızda bu noktada bir uyum olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Ürdün‟de fıkhi hükümlerin pratikte uygulanma imkânı ve alanı geniĢtir.¹⁶⁰ Örneğin, Ģeri mahkemeler veraset, evlenme, boĢanma gibi konularda Ġslam hukukuna göre hüküm vermektedir. Aynı Ģekilde, askeri ve sivil müftülükler, imamlık, vaizlik gibi meslek guruplarının da dayandığı temel alan Ġslam hukukudur. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda programlardaki fıkıh derslerinin fazla olmasının nedeni daha iyi anlaĢılır.

Ürdün‟de Ģeriat fakültelerinin müfredatlarının istihdam alanlarıyla uyumlu olup olmadığı tartıĢılagelen bir konudur. Bu uyumluluğu sadece Ģeriat fakültelerinin müfredatına bakarak belirlemek zordur. Aynı zamanda bu fakültelerden mezun olan öğrencilerin mesleki yeterliklerini pratikte uygulayabilme becerileri, mezunların mesleklerini icra ederken yetersiz kaldığı alanlar ve problemler tespit edilmeli ve müfredat bu doğrultuda güncellenmelidir. Bunun tespit edilebilmesi için istihdam sağlayan kurumlarla koordineli bir Ģekilde çalıĢılması gerekmektedir.

Ürdün Evkaf Bakanlığı 2017 yılında bir rapor yayımlayarak kurum bünyesinde görev yapan imam ve hatiplerin mesleki anlamda yetersiz kaldığı alanları belirleyerek, raporu Ģeriat fakültelerinin yöneticileriyle paylaĢmıĢtır. Rapora göre imamların eksiklikleri arasında; dili iyi kullanamama, hitabet ve iletiĢim yetersizliği gibi konular

159 Bkz., Ek: 5.

160 Yusuf EĢit, “Türk-Arap iliĢkilerinin Din Eğitimi Boyutu (Ġslam Hukuku Eğitimi Örneği)”, İhya uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 2016, C. 2, S. 2, s. 95.

66

gelmektedir.¹⁶¹ Bu sorunların en büyük nedeni, fakültelerinin müfredatında ilgili derslerin yetersiz olması ve yeteri kadar uygulama yapılmamasıdır. Fakültelerin müfredatlarında ĠletiĢim Becerileri, Dil Becerileri, Hitabet Becerileri gibi dersler uygulamalı bir Ģekilde iĢlenirse mezunlara bir tecrübe alanı ve özgüven kazandırılarak eksikliler de minimum düzeye indirilmiĢ olur.

Ürdün‟de Ģeriat fakültelerinde uygulanan lisans düzeyindeki branĢlaĢma yapısının bir dönem Türkiye‟de de uygulandığı görülür. Yüksek Ġslam Enstitülerinin açılmasıyla birlikte ders programlarında branĢlaĢmaya gidilmiĢ üçüncü ve dördüncü sınıflarda özel alan dersleri, Tefsir-Hadis, Fıkıh-Kelam, Ġslam Dini Esasları Ģeklinde üç bölüm olarak gruplandırılmıĢtır. Bu uygulamanın farklı nedenlerden dolayı baĢarılı olmadığı öne sürülmüĢtür. 1982 yılında Yüksek Ġslam Enstitülerinin ilahiyat fakültelerine dönüĢtürülmesi ile birlikte branĢlaĢmadan vaz geçilerek tek tip program uygulamasına geçilmiĢtir.¹⁶²