Ürün Geliştirme Nedenleri

Ekonomik ve teknolojik gelişmelerle birlikte ulaşımın kolaylaşması ve olanakların artması, bireylerin çalışma koşulları ve gelir durumlarının iyileşmesi ve buna bağlı olarak bireylerin seyahat etme eğiliminde artışlar yaşanması nedeniyle işletmeler farklı beklentileri karşılayabilmek için kişiye özel, kaliteli, doğal, gelecek nesilleri de dikkate alan alternatif ürün ve hizmetler üretmeye yönelmektedirler (Coşar, 2014: 123- 124).

Turistik ürün ve hizmetlerin kendine has belli bir yaşam süresinin (giriş, gelişme, olgunluk, düşüş) olması ve bu yaşam sürelerinin toplum ya da pazar kaynaklı çeşitli sebeplerden dolayı giderek kısalmasından dolayı işletmelerin ürünlerinin, ilk iki dönem (giriş, gelişme) sonrasında değişen tüketici tercih ve beklentileriyle birlikte mevcut durumlarını korumak, ekonomik olarak varlıklarını sürdürmek ve aynı

98

zamanda rekabet üstünlüğü sağlamak için var olan hallerine devamlı olarak yenilerini eklemesi (yeni ürün ve hizmet geliştirme) ya da mevcut üründen tümüyle farklı yeni alternatif ürün ve hizmetler geliştirmelerini (çeşitlendirme) zorunlu kılmaktadır (Coşar, 2014: 123-124).

Konaklama işletmelerinin yeni alternatif ürün ve hizmetler geliştirme (veya çeşitlendirme) nedenleri şu şekilde özetlenebilir;

• Turist Profilinin Değişimi ve Turizmde Son Eğilimler: Küreselleşme, bilgi ve iletişim tekoolojileri, eğitim ve buna bağlı olarak iletişim olanaklarının artması, refah düzeyinin giderek artması, seyahate çıkan insanların turizm anlayışlarının değişmesine sebebiyet vermiştir. İnsanlar seyahatlerde farklı beklentilere içerisine girmişlerdir. Değişen turizm anlayışı nedeniyle günümüz turisti; artık daha bilinçli, teknoloji kullanımında (gidilecek uygun yer arama, turistik ürün için güvenilir ve doğru bilgiye ulaşma, rezervasyon gibi işlemlerde) daha bilgili, tatil için zaman ve para ayıran; ödedikleri paranın ve harcadıkları zamanın karşılığını en iyi şekilde almak isteyen, kalite konusunda daha duyarlı, çevreye duyarlı ve çevreye güvenliğine daha çok önem veren, doğa ile daha fazla bütünleşmek isteyen, bağımsız, daha aktif, diğer kültürleri tanımaya açık, sık seyahat etme alışkanlığı edinen, değişik arayışlara meyilli, grup halindeki tatillerden ziyade bireysel tatillere, aynı yerde uzun süreli geceleme yerine farklı farklı yerlerde daha kısa süreli geceleme, deniz-kum-güneş amaçlı tatillerden tarih, kültür, doğa iş, ve spor turizmine yönelme şeklindeki turistik ürünleri tercih etmektedirler (http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/842/4/8%29sinem_özen

_1-2-3bolum.pdf Erişim Tarihi: 05.02.2019 ).

Geleceğin tüketicisi konumunda olan turistlerin profilinde ve yaşam koşullarında meydana gelen değişimler, ulaştırma endüstrisindeki teknik gelişmeler, her gün bir yenisinin eklendiği turizm bölgelerinin; turistik ürün arz edilen turizm pazarındaki durumu, piyasada özellikli grupların çoğalması, tüketici hakları ile ilgili gelişmeler gibi nedenlerle geleneksel otelcilik anlayışı yerini modern yaşamın ve turizmin ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir otelcilik endüstrisine bırakmıştır. Farklı tür ve tarzdaki konaklama işletmeleri, turistlerin zevk ve gereksinimlerindeki değişmeye paralel olarak birbirinden çok farklı şekiller alabilmektedir. Mevcut turizm bölgeleri hayatta kalabilmek, faaliyetlerini süredürebilmek, pazardaki turistleri

99

memnu etmek suretiyle onları kendine çekebilmek (Kozak ve Bahçe, 2009: 88) ve böylece fazla talep yaratabilmek adına öncelikle talep tahminleri yapıp; bu tahminlere göre yeni stratejiler oluşturup ürün portföyünde (turistik ürün ve turistik çekim yeri imajının farklılaştırılması, ürün çeşitlendirmesi gibi) bazı değişiklikler yaparak birbirinden farklı ihtiyaca yönelik yeni ve özellikli ürün ve hizmetler oluştursbilmektedirler (Coşar, 2014: 115). Konaklama işletmeleri bu şekilde kendilerine değer ekleyerek müşteri (turist) tatmini ve sonrasında müşteri sadakatini artırmayı amaçlamaktadır. Kapadokya bölgesinde önceleri, balon turizmi yaygın iken; günümüzde balon turizminin yanında safari turları, atv turları, doğa yürüyüşleri gibi yeni alternatif ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi pazar payının artırılmaya çalışılmasına örnek olabilir. Ayrıca işletmelerin, değişen tüketici profiline uygun talebi karşılayabilmesi için; ürün stratejileri kadar yatırım politikalarını da gözden geçirmeleri, pazarlama araçlarını değiştirmeleri, reklam ve tanıtıma ağırlık vermeleri gerekmektedir (Akgöz vd., 2016: 401). Böylece turistik ürün hakkında yeterli bilgiye sahip olacak turistik tüketiciler de ürün alternatifleri arasından beklentilerine en uygun ürünü seçebilecektir. Günümüzde, uluslararası turistler daha çok standartlaştırılmış ve tanıdık ürünleri satın alırken; geleceğin turistleri ise yenilik ve farklılık arayan, doğaya yönelen ve değişik aktiviteler (örneğin; okyanusun derinliklerine dalış, büyük bir topun içinde yüksek bir tepeden yuvarlanma gibi) sunan gezilere katılan, unutulmaz deneyimler yaşayabilecekleri tatillere yönelmektedir (Ahıska, 2004: 136). Örneğin; Ürgüp’teki ‘Yunak Evleri’nin, ‘Dünyanın En İlginç 10 Oteli’ listesine girmesi dolayısıyla dünya genelinde yapılan bir araştırmada, konaklama tesislerinin tatilcilere, daha doğrusu turistlere, ‘ilginç’ hatta ‘çılgın’ seçenekler sunduğu gözlenmektedir (https://www.internethaber.com/ siradisi-otellere-ne-dersiniz- 48609h.htm Erişim Tarihi: 05. 02. 2019)

• Rekabet: Turizm endüstrisinin faydaları ve yüksek maddi getirileri fark ederek, pazarda kendileri ile benzer ürünleri arz eden rakiplerine göre bu sektörün yarattığı avantajlardan en fazla payı almak isteyen ülkeler, bölgeler ve işletmeler; turistin değişen tercih ve beklentileri nedeniyle ürün ve hizmetlerinde farklılık yaratarak rakipler ile rekabette üstünlük arayışı içindedirler Bu yoğun rekabet ortamında varlıklarını devam ettirebilmek, rekabetçi avantaj elde edebilmek, rekabet gücünü korumak ve pazardaki payını genişletmek isteyen isteyen işletmelerin, fiyatta

100

herhangi bir farklılaştırmaya gitmeden pazara sunacakları ürün ve hizmetleri en optimal ve bilinçli bir şekilde değerlendirip farklılaştırmaya gitmeleri kaçınılmaz bir durumdur. Bu husus konaklama işletmelerinde hizmet kalitesini odağa almaya neden olmaktadır (Çiçek, 2013: 64).

• Teknolojik Gelişmeler: Teknolojinin, Internetin, bilgisayarların, akıllı telefonların yaygınlaşması ile birlikte bilgiye ulaşmanın kolaylaşması, bilişim teknolojileri sayesinde rezervasyon işlemlerinin rahatlıkla yapılabilmesi gibi durumlar konaklama işletmeleri için olumlu gelişmelerdir. Ancak bu gelişmeler nedeniyle turistik ürünlerin üretilmesi, geliştirilmesi ve turistler tarafından tercih edilmesi esnasında şiddetli rekabet söz konusu olmaktadır (Çiçek, 2013: 64-65). Teknolojik gelişmelerin hızlı ve daha ucuz ulaşım olanağı sağlamış olmasıyla; insanların, kolayca dünyanın herhangi bir yerindeki bir ürün veya bölge hakkında bilgi edinme olanağına kavuşmasına ve web siteleri üzerinden rezervasyon olanağı sunan birçok işletmenin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu durum işletmelerin rakiplerin ürünlerinden hem daha farklı hem de fiyat olarak daha uygun yeni ürün

ve hizmetler arz etmesine neden olmaktadır

(https://www.academia.edu/11040634/turistik_ürün Erişim Tarihi: 20. 04. 2019) • İmaj Değişimi: İmaj; bir mal ya da hizmetin tüketicilerin zihninde oluşturduğu

olumlu/olumsuz genel izlenimler ve tutumlar bütünüdür (Coşar, 2014: 125). Konaklama işletmelerinin yeni pazarlara girebilmesinde yüksek kaliteye sahip ürün ve hizmetler kadar prestij de önemlidir. Gerek ürün gerekse ülke genelinde imaj değişikliği, pazara girişi kolaylaştırabilir (Akgül, 2003: 33). Konaklama işletmelerinin ürün ve hizmet imajı kadar mimari tarzında bir değişim ve yenilenme içerisinde olması da önemlidir. Çünkü artık turistik tüketiciler, klasik mimari yapılardan ziyade daha akılda kalıcı, daha lüks ve daha estetik olarak dekore ve inşa edilmiş yapıları tercih etmektedirler. Mağara otel, akvaryum otel, ağaç otel, kapsül otel, buz otel, mobil otel, tren oteli, uzay oteli çocuk oteli gibi yeni alternatif konaklama işletmeleri, tüketicilerin konaklama işletmesi tercihlerine örnek olarak verilebilir.

• Ekonomik Gelişmeler: Günümüzde ekonomik sınırların ortadan kalkması, teknoloji ve bilişim teknoloji ile ilgili yaşanan gelişmeler ve böylelikle üreticilerin çeşitli hammaddeleri veya yarı mamul maddeleri daha ucuz işgücü ile

101

gerçekleştirebilmesi gibi durumlar ekonomik yapıyı önemli ölçüde etkilemektedir. Buna ileveten son yıllarda daha çok yaygınlaştığı görülen kredi kartı uygulamaları tüketim alışkanlığını değiştiren en önemli ekonomik gelişmelerdendir. Kredi kartı uygulamaları ile turistler var olan tüketim alışkanlıklarını iyice artırmış hatta bu uygulama ile yeni bir pazar oluşmuştur. Oluşturulan bu pazardan kendilerine pay almak isteyen işletmeler, pazarlama ve ekonomi gereği, en iyi ürünü, en uygun zaman ve yerde, en uygun tüketiciye, en uygun ödeme olanakları ile sunmak zorunda kalmaktadırlar (Bardakoğlu, 2006: 60). Mobil bankacılığın gelişmesi ile beraber turizm sektörün farklı yöne evrileceği söylenebilir.

Turizmde ekonomik hayatın bir parçası olarak ekonomik sistemin dışında kalamaz, ancak ülke veya bölge ekonomisine yapılan katkıdan daha çok sermaye sahiplerine daha fazla katkı sağladığı da gerçektir. Zira dünyanın her noktasına girebilen tek ekonomik faaliyet alanı, belki de turizmdir (Kozak ve Bahçe, 2009: 85).

Yukarıda bahsi geçen nedenlerle uluslararası turizm hareketliliğinin giderek artış göstermesi, turizmin mevsimsellik özelliği, özel ilgi turizminin revaçta olması ve çevre bilincinin artması gibi faktörler de konaklama işletmelerini yeni alternatif ürün ve hizmet üretmeye ve çeşitlendirmeye yöneltmektedir (Coşar, 2014: 124-125).