4. OBSTETRİDE TERMİNOLOJİ VE MUAYENE YÖNTEMLERİ
4.2. OBSTETRİDE MUAYENE YÖNTEMLERİ
4.2.8 Özel Muayene ve tanı testleri
İkili tarama
İkili tarama testi hamileliğin 11–13 hafta 6 gün arasında yapılan Down ve Edwards (trisomi 21,18) sendromlarının taranmasında kullanılan bir tetkiktir. Metarnal serbest beta hCG, plazma protein (PAPP-A) ile ultrasonografi ile ölçülen fetal ense kalınlığı (NT) ölçümü kombine edilerek risk hesaplanır. İkili tarama testi bir tanı testi değildir. Dolayısı ile ikili tarama testi ile bu sendromların varlığı kesin olarak ortaya konulamaz.
Jinekoloji ve Obstetride Acil Hasta Bakımı ve Yönetimi
78
Üçlü tarama
Üçlü test uygulamasındaki amaç; bebeğe ait özellikle Trizomi 21 (Down sendromu), Trizomi 18 (Edwards Sendromu) gibi kromozom bozuklukları ile birlikte ”Nöral tüp defektleri” adı verilen bir takım anomalileri taranmasıdır. Üçlü test; gebeliğin 16-18. haftaları arasında anne kanından alınan örnekte beta-hCG, alfa feto protein (AFP) ve serbest estriol (uE3) denilen üç biyokimyasal maddenin ölçümü ile yapılır.
Gebelikte dörtlü test, üçlü test ile tamamen aynı amaçla yapılan bir testtir ancak üçlü teste göre başarısı daha yüksektir. Üçlü testte anneden alınan kanda değerlendirilen beta-hCG ve serbest estriol (uE3) ve AFP düzeylerine ek olarak dörtlü testte İnhibin-A düzeyinin de formüle katılması testin başarısını yükseltmektedir.
Maternal kanda fetal DNA
Bu testlerde yüksek riske sahip anne adaylarının bebeklerinde kromozom bozukluğu olup olmadığının kesin belirlenmesinde en sık uygulanan yöntem amniyosentezdir. Bu işlemde bebeğin içinde bulunduğu amnion sıvısından örnek alınır. Amniosentez girişimsel bir işlemdir. Tıpkı amniosentez gibi , koryon villus biyopsisi (CVS) ve kordosentez de girişimsel olup , belli oranlarda düşük riski taşımaktadır. Bu riski ortadan kaldırmak amacıyla, riskli gebeliklerde girişimsel olmayan alternatif test maternal kanda fetal DNA incelemesidir. Anne adayının kanında gebelik boyunca bebeğe ait bazı hücreler dolaşır. Bu hücrelerin içeriğindeki bebeğe ait genetik materyal olan ” fetal DNA” belirli teknolojilerle hücrelerden ayrıştırılabilmekte ve rölatif miktarı analiz edilebilmektedir. Ancak, bu testin kesin tanı testi olmadığı unutulmamalıdır. Daha ziyade güvenilirliği yüksek bir tarama testi olarak düşünülmelidir.
Şeker yükleme testi
Gestasyonel diyabet gebelerin çoğunda belirti vermez. Nadiren aşırı susama veya idrar miktarında artışa yol açabilir. Tüm gebeler 24–28. haftalarda 50 g şeker yükleme testi ile hastalık açısından taranır. Bu oranın tespiti sırasında glikoz seviyesi 140 mg/dl altında olduğunda anne adayında gebelik şekeri olmadığı belirlenir. Fakat kandaki glikozun bu değerin üstünde çıkması halinde 3 saatlik 100 gr glikozla testin yeniden yapılması gerekir. 3 saat sürecek yüklemenin ardından, anne adayının gebelik şekeri olup olmadığı belirlenir.
Kardiyotokografi ve NST (Non Stress Test)
Fetal kalp atımındaki hızlanmayla fetüsün iyilik hali arasındaki ilişki Non Strest Test (NST) ile poliklinik koşullarında uygulanarak belirlenir. Gebe hafif sol yana yatar pozisyonda iken Doppler probu ile fetal kalp atım hızı, tokodinamometre probu ile uterin kontraksiyonlar kayıt altına alınır. Kasılmalar ile fetal kalp atımı ve fetal hareket arasındaki ilişki değerlendirilir. 20 dakikalık bir izlemde en az iki fetal hareket ve bu sırada en az 15 saniye süren, yüksekliği 15 atım/dakikadan az olmayan
iki akselerasyon (hızlanma) olması durumunda NST reaktif yani iyi olarak yorumlanır. Akselerasyon gözlenmez ise 40 dakika daha yazdırılır ve öyle karar verilir. Reaktif olmayan bir NST durumunda fetüsün doppler, fetal biyofizik profil ve kontraksiyon strest test gibi ileri tetkiklerle araştırılması gerekmektedir.
Kaynaklar
• Downe S, Finlayson K, Tunçalp, Metin Gülmezoglu A. What matters to women: a systematic scoping review to identify the processes and outcomes of antenatal care provision that are important to healthy pregnant women. BJOG 2016; 123:529. • U.S. Department of Health and Human Services, Health Resources and Services
Administration, Maternal and Child Health Bureau. Child Health USA 2013. U.S. Department of Health and Human Services; Rockville, MD 2013.
• Moller AB, Petzold M, Chou D, Say L. Early antenatal care visit: a systematic analysis of regional and global levels and trends of coverage from 1990 to 2013. Lancet Glob Health 2017; 5:e977.
• Karim JN, Roberts NW, Salomon LJ, Papageorghiou AT. Systematic review of first- trimester ultrasound screening for detection of fetal structural anomalies and factors that affect screening performance. Ultrasound Obstet Gynecol 2017; 50:429.
• Whitworth M, Bricker L, Mullan C. Ultrasound for fetal assessment in early pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2015; :CD007058.
• American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Practice Bulletin No. 88, December 2007. Invasive prenatal testing for aneuploidy. Obstet Gynecol 2007; 110:1459.
• Lydon-Rochelle M, Albers L, Gotwocia J, Craig E, Qualls C (1993) Accuracy of Leopold maneuvers in screening for malpresentation: a prospective study. Birth 20 (3):132-135 • Malone FD, Canick JA, Ball RH, Nyberg DA, Comstock CH, Bukowski R, Berkowitz RL,
Gross SJ, Dugoff L, Craigo SD (2005) First-trimester or second-trimester screening, or both, for Down‘s syndrome. New England Journal of Medicine 353 (19):2001-2011 • Cheng EY, Luthy DA, Zebelman AM, Williams MA, Lieppman RE, Hickok DE (1993) A
prospective evaluation of a second-trimester screening test for fetal Down syndrome using maternal serum alpha-fetoprotein, hCG, and unconjugated estriol. Obstetrics and gynecology 81 (1):72-77
• Fossum GT, Davajan V, Kletzky OA (1988) Early detection of pregnancy with transvaginal ultrasound. Fertility and sterility 49 (5):788-791
• Garcia J, Bricker L, Henderson J, Martin MA, Mugford M, Nielson J, Roberts T (2002) Women‘s views of pregnancy ultrasound: a systematic review. Birth 29 (4):225-250 • Laughon SK, Zhang J, Troendle J, Sun L, Reddy UM (2011) Using a simplified Bishop
score to predict vaginal delivery. Obstetrics and gynecology 117 (4):805
• Nicolaides KH, Azar G, Byrne D, Mansur C, Marks K (1992) Fetal nuchal translucency: ultrasound screening for chromosomal defects in first trimester of pregnancy. Bmj 304 (6831):867-869
• Evertson LR, Gauthier RJ, Schifrin BS, Paul RH (1979) Antepartum fetal heart rate testing: I. Evolution of the nonstress test. American Journal of Obstetrics & Gynecology 133 (1):29-33